ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLISKIEJ S e r i a : INŻYNIERIA SANITARNA z . 15
________ 1970 Nr k o l . 277
P r o f . mgr i n ż . T a d e u s z C h l i p a l s k i Opi ekun S p e c j a l n o ś c i UCZ
SPECJALNOŚĆ "URZĄDZENIA CIEPLNE I ZDROWOTNE" WYDZIAŁU INŻY
NIERII SANITARNEJ W OKRESIE 25-LECIA POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ S p e c j a l n o ś ć " U r z ą d z e n i a C i e p l n e i Z d r o wo t ne " z o s t a ł a powo
ł a n a w P o l i t e c h n i c e Ś l ą s k i e j w 1951 r . w r amaoh O d d z i a ł u I n ż y n i e r i i S a n i t a r n e j ówc ze snego Wy dz ia łu I n ż y n i e r y j n o - B u d o w l a n e g o . P r o b l e m a t y k ą t e j s p e c j a l n o ś c i zajmowała s i ę j u ż od 1945 r.
K a t e d r a T e o h n l k i S a n i t a r n e j , prowadzona p r z e z p r o f . dr i n ż . E l i a s z a Z i e l s k i e g o , k reowana p o cz ąt k owo na W y d z i a l e M e c h a n i c z
nym, a n a s t ę p n i e p r z e n i e s i o n a na W y d z i a ł I n ż y n i e r y j n o - B u d o w l a - ny.
W r o k u 1955, j u ż w rema ch Wy d z ia łu I n ż y n i e r i i S a n i t a r n e j , d l a t e j p r o b l e m a t y k i powołano K a t e d r ę Ogr z ewni ct wa i W e n t y l a c j i . K a t e d r a t a b y ł a k i e r u j ą c ą d l a omawianej s p e c j a l n o ś c i 1 r a zem z p r z e o r g a n i z o w a n ą K a t e d r ą T e c h n i k i S a n i t a r n e j p r o w a d z i ł a p r a c ę d y d a k t y c z n ą i d z i a ł a l n o ś ć naukową z z a k r e s u c g r z e w n l c t w a w e n t y l a c j i , k l i m a t y z a c j i , komunalnych u r z ą d z e ń s a n i t a r n y c h , t e c h n i k i o d p y l a n i a 1 oc h ro n y a t m o s f e r y . W r o k u 1969 K a t e d r y t e raz em z K a t e d r ą B e z p i e c z e ń s t w a i H i g i e n y P r a c y o o ł ą c z y ł y s i ę w ramy K a t e d r y Ogr z ewni ct wa i Ochrony A t m o s f e r y .
Wymienione d z i e d z i n y s ą ze s o o ą ś c i ś l e z w i ą z a n e w s p ó l n o ś c i ą c e l ó w , t e c h n i k i metod d z i a ł a n i a . Celem j e s t o r g a n i z a c j a odpo
w i e d n i c h warunków, zarówno d l a t e c h n o l o g i i p r z e m y s ł o w e j (wen- t y l a o j a , k l i m a t y z a c j a , o d p y l a n i e ) , j a k 1 d l a ż y c i a i p r a c y c z ł o w i e k a ( o g r z e w n l c t w o , w e n t y l a c j a , o c h r o n a a t m o s f e r y ) .
U d z i a ł t y c h czy nn ik ów w g o s p o d a r c e p r z e m y s ł o w e j i komunal n e j k r a j u b y ł d ł u g o n i e d o c e n i a n y i w k o n s e k w e n c j i s t a n t e j g a ł ę z i wi ed zy i t e c h n i k i w c h w i l i p o d j ę c i a d z i a ł a l n o ś c i w y d z i a ł u b y ł n i s k i , p oz ba wi ony t r a d y o j i i w ys z k o l o n e g o p e r s o n e l u . Ok r e s miDionego 2 0 - l e c i a p o z w o l i ł o d r o b i ć pewne z a l e g ł o ś c i a l e r ó w - n o o z e ś n i e w p r o w a d z i ł nowe pr oblemy 1 z a d a n i a n a t u r y zarówno
8 T . C h l l p a l s k l t e c h n i o z n e j j a k i o r g a n i z a c y j n e j i k o o r d y n a c y j n e j . O g r z e w n i c - two i w e n t y l a c j a n i e s ą w sposób b e z p o ś r e d n i z wi ą za n e z o k r e ś l o n ą t e c h n o l o g i ą p r z e m y s ł o w ą , j a k k o l w i e k d e c y d u j ą w w i e l u wy
p a d k a c h o j e j prawidłowym p r z e b i e g u . Z a i n t e r e s o w a n e t ymi z a g a d n i e n i a m i r e s o r t y : Bu downict wa, E n e r g e t y k i , G o s p o d a r k i Komu
n a l n e j , P r z e m y s ł u C i ę ż k i e g o , C h e m i i , d z i e l ą s i ę k o m p e t e n c j a m i , mając r ó w n o c z e ś n i e j a k o główne z a d a n i e w ł a s n e t e c h n o l o g i e , p r ob le my i p l a n y r o z w o j o w e . Z a g a d n i e n i a k o o r d y n a c j i , t a k i e j ak o k r e ś l a n i e k i er unk ów i planów p r a c , k o o r d y n ow an i e i c h z p l a n a mi g o s p o d a r k i p a l i w o w o - e n e r g e t y c z n e j i m a t e r i a ł o w e j , p rogra mo
wa ni e b a z y p r o d u k c y j n e j c z ę ś c i s kł ad o wy ch i n s t a l a c j i , a p a r a t u r y i u r z ą d z e ń r e g u l a c y j n y c h , m u s i a ł y z o s t a ć w ^pewnej c z ę ś c i p r z y j ę t e p r z e z k a t e d r y s p e c j a l i s t y c z n e , a t o z k o l e i o k r e ś l i ł o t e m a t y k ę i c h p r a c naukowych i d z i a ł a l n o ś c i o r g a n i z a c y j n e j . Do
d a ć n a l e ż y , że d l a d z i a ł u t e g o n i e s t w o r z o n o , j a k d o t ą d , i n s t y t u t u b a d aw cz eg o .
P r z y o c e n i e wyników p r a c y i d obor u t e m a t y k i k a t e d r prowa
d z ą c y c h s p e c j a l n o ś ć t r z e b a w s z y s t k i e t e c z y n n i k i w zi ą ć pod uwa
g ę . Wpływ i c h z a z n a c z y ł s i ę r ó w n i e ż w d y d a k t y c e i wyborze me
t o d y k i s z k o l e n i a w tym s e n s i e , że p r o f i l nowej s p e c j a l n o ś c i i j e j a b s o l w e n t a m u s i a ł być d o s t o s ow an y do nowych p o t r z e b i w od
p o w i e d n i sposób u s t a w i o n y . U s t a w i e n i e t o d o t y c z y ł o zarówno o - k r e ś l e n i a p o t r z e b n y c h na p r z y s z ł y m s t a n o w i s k u p r a c y k w a l i f i k a c j i a b s o l w e n t a j a k i dobor u i z r ówn owa że ni a p r ze dmi ot ów pod
stawowych i zawodowych w p l a n i e s t u d i ó w . J a k k o l w i e k z a s a d n i c z a s i a t k a g o d z i n z o s t a ł a p r z e z w ł a dz e s z k o l n e u s t a l o n a , t o z b i e giem c z a s u u l e g ł a m o d y fi k a c j o m , sterowanym p r z e z K a t e d r y i t o w r ó ż n y sp os ób na każdym w y d z i a l e I n ż y n i e r i i S a n i t a r n e j , ze wz gl ę du na s p e c y f i c z n e p o t r z e b y t e r e n u o b s ł u g i w a n e g o p r z e z da
ną U c z e l n i ę .
Mówiąc o o s i ą g n l ę o i u K a t e d r s p e c j a l n o ś c i UCZ n i e można t y c h spraw p o m in ą ć .
Dyda kt yk a
S p e c j a l n o ś ć o b s ł u g u j ą dwie k a t e d r y w y d z i a ł u : Ogr ze wn i ct wa i
¥ f ' e n t y l a c j i s T e c h n i k ą O d p y l a n i a o r a z T e c h n i k i S a n i t a r n e j , w s p ó ł p r a c u j ą c ś c i ś l e ze związanymi t e m a t y c z n i e k a t e d r a m i : Ener
S p e c j a l n o ś ć " U r z ą d z e n i a c i e p l n e i z d r o w o t n e ” . . . 9 g e t y k i P r z e m y s ł o w e j o r a z M i e r n i c t w a i A u t o m a t y k i U r z ą d z e ń Ener g e t y c z n y c h W y dz i ał u M e o h a n i c z n o - E n e r g e t y c z n e g o .
W o k r e s i e sprawozdawczym nadano 528 dyplomów w tym 248 ma
g i s t e r s k i c h i 40 i n ż y n i e r s k i c h na s t u d i u m dziennym i 240 d y p l o mów obu s t o p n i w r a ma c h s t u d i ó w d l a p r a c u j ą c y c h . Da j e t o ś r e d n i ą o k. 30 dyplomów r o c z n i e .
S ą d z ą c z z a p o t r z e b o w a ń z g ł a s z a n y c h p r z e z p r z e m y s ł i budow
n i c t w o , i l o ś c i t e s ą n i e w y s t a r c z a j ą c e , w i e l e s t a n o w i s k w p r z e myśle i wykonawstwie j e s t o b s a d z a n y c h p r z e z pracowników i n n y c h s p e c j a l n o ś c i , d o r a ź n i e d o s z k a l a n y c h , z aś d z i a ł y I n s t a l a c j i w b i u r a c h p r o j e k t o w y c h p o z o s t a j ą n a d a l "wąskim g a r d ł e m " i c h p r o d u k c j i . Z a d a n i e p r z e s z k o l e n i a p r ac o wn ik ó w , j u ż z a j m u j ą c y c h pew
ne s t a n o w i s k a w p r z e m y ś l e , z o s t a ł o p o d j ę t e p r z e z o r g a n i z a c j ę r ó ż n e g o r o d z a j u k u r s ó w , z i n i c j a t y w y obu s t r o n , j a k : S t u d i u m Podyplomowe w z a k r e s i e t e c h n i k i o d p y l a n i a i o c hr on y a t m o s f e r y - od 1968 r . na W y d z i a l e I n ż y n i e r i i S a n i t a r n e j , podyplomowy k u r s : " W e n t y l a c j a i K l i m a t y z a c j a w p r z e m y ś l e i b u d o w n i c t w i e komunalnym" z o r g a n i z o w a n y p r z e z K a t o w i c k i O śr o de k P o s t ę p u Tech
n i c z n e g o (1968 ) o r a z k u r s y W e n t y l a c j a p rz em ys ło wa i t e c h n i k a o d p y l a n i a " o r g a n i z o w a n e p r z e z WKZZ d l a i n s p e k t o r ó w BHP i i n ż y ni er ó w d / s w e n t y l a c j i zakładów p r ze my s ło wy ch (od 1 9 6 4 ) .
D o ś w i a d c z e n i a u z y s k a n e w p r o w a d z e n i u d z i a ł a l n o ś c i d y d a k t y c z n e j d a ł y wskazówkę oo do m et o dy k i s z k o l e n i a . P o d k r e ś l a n o wagę r o z w i n i ę c i a w s t u d e n t a c h s a m o d z i e l n e g o s t o s u n k u do n a t u r y p r z e biegów s t o s o w a n y c h w u r z ą d z e n i a c h , z k t ó r y m i b ę d z i e m i a ł do c z y n i e n i a . Mogą one byó n a j ł a t w i e j i n a j p e w n i e j b a d a n e do ś wi ad c z a l n i e , l a b o r a t o r y j n i e i modelowo, t o t e ż na metody t e K a t e d r y k ł a d ą c o r a z t o w i ę k s z y n a c i s k zarówno w c z a s i e s t u d i ó w j a k i w p r a c a c h dyplomowych, wykonywanych a l b o we w s p ó ł p r a c y z pr ze mys łe m a l b o j a k o s k ł a d n i k p r a c naukowych p e r s o n e l u K a t e d r y .
P r a c e naukowe 1 o r g a n i z a c y j n e
Na d z i a ł a l n o ś ć t ę s k ł a d a j ą s i ę p r a c e i n d y w i d u a l n e i z e s p o łowe zarówno pracowników K a t e d r p r owa dz ąoyoh s p e c j a l n o ś ć , j a k i K a t e d r w s p ó ł p r a c u j ą c y c h . Można j e w z a s a d z i e p o d z i e l i ć na t r z y g r u p y : t e m a ty p o d j ę t e z w ł a s n e g o r o z e z n a n i a p o t r z e b (w tym
10 T. Chlipalskt t e ż t e m a t y z g ł a s z a n e do p l a n u NT), p r z y k t ó r y c h dużo w y s i ł k u wł ożono w i c h w d r o ż e n i e , t e ma t y z aproponowane i z l e c o n e p r z e z p r z e m y s ł o r a z u s ł u g i naukowe. Do t y c h o s t a t n i c h n a l e ż ą pomia
r y , a n a l i z y , o p i u i e j a k r ó w n i e ż p r o j e k t y , n a j o z ę ś o i e j i n s t a l a c j i p r o t o t y p o w y c h .
J e ż e l i w pi er ws zy m o k r e s i e K a t e d r y p r z y ł o ż y ł y wagę p r z e d e w s z y s t k i m do z a g a d n i e ń o g ó l n o o r g a n i z a c y j n y c h , t o z o s t a ł o t o p o dy kt owa ne k o n i e c z n o ś c i ą z n a l e z i e n i a p a r t n e r ó w do d a l s z e j d z i a ł a l n o ś c i i u z g o d n i e n i a z n i m i programu w ł a ś c i w y c h p r a c . R o z p o c z ę t o od a n a l i z y ówczesnego s t a n u t e c h n i k i o g r z e w n i c z o - w e n t y l a c y j n e j , o p r a c o w a n e j na z l e c e n i e PKPG i p r z e d s t a w i o n e j na K r a j o w e j N a r a d z i e Budownictwa w 1955 r . W k o n s e k w e n c j i , Mi
n i s t e r Budownictwa p o w o ł a ł o r g a n k o o r d y n a c y j n y , nazwany "Radą O gr z ew ni c t wa i W e n t y l a c j i " pod przewodnictwem p r o f . Ta de us za C h l i p a l s k l e g o . Rada t a o p r a c o w a ł a programy p r a c i wyt yczne i c h r e a l i z a c j i . Powołana r a n i e j " S e k c j a Og r ze wn ict wa 1 W e n t y l a c j i ” K o m i t e t u I n ż y n i e r i i Lądowej PAN p r z e j ę ł a k o n t y n u a c j ę t y c h pr ac.
J u ż w r . 1954 p o d j ę t o a k c j ę z b i e r a n i a i a n a l i z y m a t e r i a ł ó w do z a g a d n i e n i a s z c z e g ó l n i e ważnego d l a GOP, a m ia n o wi c i e z a - g i O Ż e n i a a t m o s f e r y 1 p r z y r o d y wyziewami p r z e m y s ł u . Akoja t a zo
s t a ł a w n a s t ę p n e j k o l e j n o ś c i p o d j ę t a p r z e z K om i t e t d / s GOP-PAN i ś l ą s k i e w ł a d z e w o j e w ó d z k i e . U d z i a ł n a s z e j s p e c j a l n o ś o i w t e j a k o j l , poza w s t ó ł p r a o ą z t ymi i n s t y t u c j a m i , w y r a z i ł s i ę m . i n . u t w c r z e n i e m w r am a c h K a t e d r y Og r ze wni ct wa i W e n t y l a c j i s p e c j a l i z a c j i " T e c h n i k a O d p y l a n i a " i Za k ł a d u Badań U r z ą d z e ń Od p yl a j ą c y c h , a t a k ż e w ł ą c z e n i e m t e m a t y k i o ch r on y a t m o s f e r y do p r a c Z a k ł a d u Badań Naukowych PAN w Z a b r z u , prowadzonego r ó w n i e ż p r z e z j e d n e g o z s a m o d z i e l n y c h pracowników naukowych s p e c j a l n o ś c i UCZ - p r o f . d r i n ż . J . P a l u c h a .
Pewną f or mą d z i a ł a l n o ś c i n a u k o w o - o r g a n l z a o y j n e j b y ł u d z i a ł n a s z y c h s a m o d z i e l n y c h pracowników w Radaoh Naukowych I n s t y t u tów: T e c h n i k i B u d o w l a n e j , Budowniotwa P o l i t e c h n i k i K r a k o w s k i e j K o m i s j a c h i Z a k ł a d a o h PAN.
W p r a o a c h naukowych z e s p o ł u z a z n a c z y ł y s i ę wyraźne k i e r u n k i s p e c j a l i z a c y j n e :
- w o g r z e w n i c t w i e : s ys te my o gr z e w ań , o g r z e w a n i e obi ekt ów l e k k i c h ( s z k l a r n i e ) , r e g u l a c j a s i e c i o i e p ł o w -
S p e o j a l n o ś ó " U r z ą d z e n i a c i e p l n e 1 z d r o w o t n e " 11 n i c z y o h 1 metodyka p r o j e k t o w a n i a , kon
s t r u k c j a element ów r e g u l a c y j n y c h 1 po
miar owych;
- w w e n t y l a o j l : r o z p ł y w p o w i e t r z a w dużych w en t y l o w a nych p o m i e s z c z e n i a c h ;
- w t e c h n i c e o d p y l a n i a : u j ę c i a z a p y l o n y c h gazów 1 h e r m e t y z a o j a ź r ó d e ł p y l e n i a , dynamika s t r u m i e n i a e r o z o l i w c y k l o n a c h ;
- w o c h r o n i e a t m o s f e r y : p o m ia r y i b a d a n i a z a n l e o z y g z o z e n l a po
w i e t r z a a t m o s f e r y c z n e g o w m i a s t a c h OOP.
1 . Sys temy ogr zewań
1 . 1 . O g r ze wa n ie o k r ą ż e n i u indukowanym
Sy s te m t e n z o s t a ł o pr acowany 1 o p a t e n t o w a n y w r . 1 9 5 9 1 d o datkowo w 1 961. P o z w a l a na b e z p o ś r e d n i e p o ł ą c z e n i e I n s t a l a c j i g r z e j n e j budynku z s i e c i ą c i e p ł o w n i c z ą , b e z p o ś r e d n i c t w a j a k i c h k o l w i e k u r z ą d z e ń t r a n s f o r m u j ą c y c h w y so ki e p a r a m e t r y c z y n n i k a s i e c i o w e g o na p ą r a m a t r y d o p u s z c z a l n e w i n s t a l a c j i we
w n ę t r z n e j . Sy st em t e n z o s t a ł , po k i l k u l e t n i c h ' b a d a n i a c h l a b o r a t o r y j n y c h i p o l i g o n o w y c h , p r z e k a z a n y budo wn ic twu ( 1 9 6 3 ) i r o z p o w s z e c h n i o n y w k r a j u , s p e c j a l n i e w o k r ę g a c h : g d a ń s k i m , ś l ą s k i m , r z e s z o w s k i m , k rakows kim i ł ó d z k i m .
W l a t a o h 1 968- 69 o p r a c o w a n o , w s p ó l n i e z Za kł aa e m U r z ą d z e ń O g r z e w a i o t c a i W e n t y l a c j i I n s t y t u t u Budownictwa P o l i t e c h n i k i K r a k o w s k i e j , nową i n s t r u k c j ę p r o j e k t o w a n i a , w k t ó r e j wprowa
dzono pewne zmiany k o n s t r u k c y j n e , u s p r a w n i a j ą o e f u n k c j e , p r z e b i e g montażu i c z y n n o ś c i o d b i o r c z e . P r a c ę t ę n a l e ż y uważać za z a k o ń c z o n ą .
1 . 2 . Sy st em o g r z e w a n i a p o m i e s z c z e ń p o d s u f i t o w y m i płytami p r o - m i e n u j ą c y m l . Sens pomysł u p o l e g a ł na p o w i ą z a n i u montażu i n s t a l a c j i o g r z e w n i c z e j z cyklem budowlanym p r z e z s t w o r z e n i e e l r - r e n t u g r z e j n e g o w f o r m i e w ą s k i e j b e t o n o w e j taśmy z z a t o p i o n ą wę żo wn io ą, ł ą c z o n e g o z p ł y t ą ś c i e n n ą w j e d e n z e s p ó ł , j e s z c z e w z a k ł a d z i e p r e f a b r y k a c j l . System t e n z a s t o s o w a n o w d o ś w i a d c z a l nym budynku w K r a k o w i e , p ó ź n i e j w pewnej i l o ś c i o b i e k t ó w w No-
12 T . C h l i p a l s k l
■ e j H u c i e . U m i e s z c z e n i e taśmy pod s u f i t e m d a j e k o r z y s t n e warun
k i m i k r o k l i m a t u p o m i e s z c z e n i a i p o p r a w i a w y k o r z y s t a n i e j e g o ( n i e d u ż e j o b e c n i e ) p o w i e r z c h n i .
W a r t o ś ć t e j p r a c y p o l e g a p r z e d e w s z y s t k i m na t ym, że otwo
r z y ł a nowe p o l e bad ań nad z d o l n o ś c i ą o l e p l n e j a k u m u l a c j i u s t r o j u b ud owl a ne g o i w z wi ązku z tym, nad m o ż l i w o ś c i ą o g r z e w a n i a o k r es o we go t a n i ą noc ną e n e r g i ą e l e k t r y c z n ą . P r a c ę t ę , j e s z c z e n i e u k o ń c z o n ą , p r o w a d z i a i ę w r ama ch p l a n u NT. Wykonano na ma
s z y n i e c y f r o w e j a n a l i z ę p o l a t e m p e r a t u r w u s t r o j u budowlanym w z a l e ż n o ś c i od n a t ę ż e n i a s t r u m i e n i a e n e r g i i c i e p l n e j na 1 mb t a ś m y , t e m p e r a t u r y p o m i e s z c z e n i a i d ł u g o ś o i okresów ogr ze wani a.
W p l a n i e J e s t p r z e s t u d i o w a n i e u ż y t e c z n o ś c i r ó ż n e g o t y pu t a ś m : k a b l e g r z e j n e , taśmy z m a t e r i a ł ó w p r z e w o d zą c yc h p r ą d . W p r a c y p o s z u k u j e s i ę o d p o w i e d z i na p y t a n i e : j a k wpływa masa p ł y t ś o l e n n y c h i s t r o p o w y c h na wa hani a t e m p e r a t u r y p o m i e s z c z e n i a , p r z y z a ł o ż o n y c h o k r e s a c h d o p r o wa d za ni a e n e r g i i do u k ł a d u .
1 . 3 . Og r ze wa ni e l e k k i c h ob i ek t ów ( s z k l a r n i e )
P r a o e badawcze w tym z a k r e s i e z m i e r z a ł y do s p r e c y z o w a n i a w ł a s n o ś c i I n s t a l a c j i o g r z e w c z e j , aby można b y ł o d o b r a ó j e j r o z w i ą z a n i e do e n e r g e t y c z n y c h i e k o l o g i c z n y c h p o t r z e b o b i e k t u . Po
t r z e b y t a k i e s ą s z c z e g ó l n i e ważne w o b i e k t a c h l e k k i c h , t a k i c h j a k s z k l a r n i e . P r z e a n a l i z o w a n o p r z e s t r z e n n e o d d z i a ł y w a n i e i n s t a l a c j i o g r z e w c z e j na o b i e k t i r o z d z i a ł s t r u m i e n i c i e p ł a przy p o s z c z e g ó l n y c h s y s t e m a c h o g r z e w a n i a , a t a k ż e j e j czasowe od
d z i a ł y w a n i e na o b i e k t w p r o c e s i e r e g u l a c j i t e m p e r a t u r y w n ę t r z a . N a s t ę p n i e o k r e ś l o n o p o t r z e b n y z a k r e s pa ra met ró w k o n s t r u k c y j
nych i r uohowyoh t a k i c h I n s t a l a c j i d l a s t w o r z e n i a wymaganych warunków o i e p l n y c h i d l a u m o ż l i w i e n i a a u t o m a t y z a o j l p r o c e s u o - g r z e w a n i a o b i e k t u .
Wykonane b a d a n i a i a n a l i z y mat emat yczne d o t y o z ą s z k l a r n i w o l n o s t o j ą c e j z ogrzewaniem rurowym, p owi e tr z ny m 1 r u r o w o - p o - w l e t r z n y m . Były one p r z e p r o wa d zo n e w n a t u r a l n y m produkcyj nym o b i e k c i e o r a z p r z y u ż y c i u modelu f i z y k a l n e g o , u r z ą d z e ń a n a l o gowych i maszyny c y f r o w e j .
S p e c j a l n o ś ć " U r z ą d z e n i a c i e p l n e 1 z d r o w o t n e " . . . 13 B a d a n i a t e o b e j m o w a ł y :
- B i l a n s o l e p l n y s z k l a r n i , ze s z c z e g ó l n y m u w z g l ę d n i e n i e m k o n w e k c y j n e j wymiany o i e p ł a , p ó l t e m p e r a t u r o w y c h w n ę t r z a i o -
s z k l e n i a , p ó l p r ę d k o ś c i r u c h u p o w i e t r z a o r a z s t r a t o i e p ł a s z k l a r n i ;
- Dynamiczną c h a r a k t e r y s t y k ę s z k l a r n i j a k o o b i e k t u r e g u l a o j i t e m p e r a t u r y , t r a k t o w a n e g o j a k o u k ł a d o p a r a m e t r a o h r o z ł o ż o nych i s k u p i o n y c h , z e s z c z e g ó l n y m u w z g l ę d n i e n i e m o p ó ź n i e ń t r a n s p o r t o w y c h w t r a n s m i t a n c J a c h n a s t a w c z y o h ;
- W ł a s n o ś c i r e g u l a c y j n e b a d a n y c h r o z w i ą z a ń l n s t a l a o j i o gr ze w
c z y c h i u z y s k i w a n ą J a k o ś ó r e g u l a c j i t e m p e r a t u r y w n ę t r z a . Wymienione p r a c e , r o z p o c z ę t e w 1955 r . z i n i c j a t y w y K a t e d r y O gr z ewn i ct wa i W e n t y l a c j i d l a PAN, obejmowały n a j p i e r w z a g a d n i e n i a w y k o r z y s t a n i a c i e p ł a o d l o t o w e g o p r z e m y s ł u d l a o g r o d - n l o t w a na t e r e n i e Ś l ą s k a . N a s t ę p n i e w p o r o z u m i e n i u z PAN 1 Mi
n i s t e r s t w e m R o l n i c t w a r o z w i n ę ł y s i ę b o g a t o w z a k r e s i e o g r z e wa n ia s z k l a r n i .
P r a c e t e , pr owa dz one g ł ó w n i e p r z e z d r h a b . i n ż . S . M i e r z w i ń s k i e g o , u m o ż l i w i ł y mu p r z y g o t o w a n i e r o z p r a w y d o k t o r s k i e j 1 h a b i l i t a c y j n e j , z n a l a z ł y t e ż s z e r s z e o d b i c i e w p u b l i k a c j a c h o c h a r a k t e r z e naukowym J a k i p o p u l a r y z a t o r s k i m .
2 . R e g u l a c j a s i e c i c l e p ł o w n l c z . y o h
Z a g a d n i e n i a r e g u l a c j i s i e o l p o s i a d a j ą s z c z e g ó l n e z n a c z e n i e d l a Ś l ą s k a , r o z w i j a j ą c e g o na s z e r o k ą s k a l ę u c l e p ł o w n i e n i e t e g o r e g i o n u . O d r ę b n o ś ć s p e c y f i k i Ś l ą s k a p o l e g a na r ó ż n o r o d n o ś c i c h a r a k t e r y s t y k r uohowyoh o b i e k t ó w k o mu nal ny ch i p r z e m y s ł o w y c h , u t r u d n i a j ą c e j s t o s o w a n i e J e d n o l i t e g o u k ł a d u r e g u l a c y j n e g o . W p i er ws zym e t a p i e o pr ac owano metodę r e g u l a c j i n a s t a w c z e j r o z g a ł ę z i o n y c h s i e c i p r z y u s t a l o n y c h w a r u n k ac h h y d r a u l i c z n y o h . Me
t o d a t a , ł ą c z n i e z k o n s t r u k c j ą p r o s t e g o m i e r n i k a p r z e p ł y w u zo
s t a ł a r o z p o w s z e c h n i o n a i w y k o r z y s t a n a do u s p r a w n i e n i a p r a c y o a ł e g o s z e r e g u s l e o i c i e p ł o w n i c z y c h w p o ł u d n i o w e j P o l s c e .
W d a l s z e j k o l e j n o ś c i z a j ę t o s i ę r e g u l a o j ą r u ch o wą s i e c i k a t o w i c k i e j . P r a c ę t ę p r o w a d z i s i ę w s p ó l n i e z wiodącym w c i e p ł o w n i c t w i e Wojewódzkim Biurem P r o j e k t ó w w Z a b r z u i M i e j s k i m
14 T. C h l l p a l s k l P r z e d s i ę b i o r s t w e m C i e p ło w ni cz y m w K a t o w i c a c h . P r z e d m i o t e m b a
d a ń , w t e j o h w l l i k a m e r a l n y c h , w nas tę pn ym e t a p i e - d o ś wi a d c z a l n y c h , s ą z w i ą z k i pomiędzy c h a r a k t e r y s t y k ą r uohową og rze wa nego o b i e k t u a systemem r e g u l a o j l o r a z z a p r o j e k t o w a n i e n a j w ł a ś c i w s z e g o u k ł a d u r e g u l a o j i a u t o m a t y c z n e j .
3 . U s p r a w n i e n i e p r a o y i n s t a l a c j i o g r z e w n l c z y o h z a l e ż y w ż e j m i e r z e od w y p o s a ż e n i a w u r z ą d z e n i a pomiarowe i r e g u l a c y j n e . U r z ą d z e n i a t a k i e a l b o n i e s ą u n a s p r od u k owa n e, a l b o po
s i a d a j ą n i e o d p o w i e d n i e c h a r a k t e r y s t y k i . K a t e d r a Og rz swn io twa i W e n t y l a c j i wykonał a dwie p r a c e k o n s t r u k c y j n e na t e n t e m a t : k o n s t r u k c j a sondy p omiar owej z opr acowani em metody po mi ar u i k rzywych wz or co wa ni a o r a z j e d n o n a s t a w c z y zawór g r z e j n i k o w y o p r o p o r c j o n a l n e j c h a r a k t e r y s t y c e p r z e p ł y w u . P i e r w s z a p r a c a z o
s t a ł a w p e ł n i w d r o ż o n a , d ru ga p r z e k a z a n a do p r o d u k c j i Krakow
skim Zakładom A r m a t u r . 4 . W e n t y l a c j a
W t e j g r u p f e p r a c z a j ę t o s i ę dużymi o b i e k t a m i , a n a l i z u j ą c r o z p ł y w y p o w i e t r z a w p r z e s t r z e n i h a l i p r z y w s p ó ł d z i a ł a n i u ź r ó d e ł k o n w e k c j i . W j e d n e j z p r a c d l a E n e r g e t y k i a n a l i z o w a n o wa
r u n k i w e n t y l a c j i s i ł o w n i , j a k o s t u d i u m do e w e n t u a l n e j t y p i z a c j i , w o p a r c i u o b a d a n i e modelu o b i e k t u w t u n e l u a e r o d y n a m i c z nym.
Druga p r a c a , wykonywana j a k o t ema t d o k t o r s k i p r z e z mgr i n ż . 5 . M a j e r s k i e g o , a n a l i z u j e modelowo wpływ stosunków g e o m e t r y c z nych s a l i , r o z m i e s z c z e n i a i p r ę d k o ś c i nawiewu na r o zp ł y w po
w i e t r z a i w k o n s e k w e n c j i w a r u n k i m i k r o k l i m a t u w n ę t r z a . Wyniki s ą k o n f r o n t o w a n e z warunkami p omier zonymi p o p r z e d n i o w r ó ż n e g o t y p u o b i e k t a c h .
5 . T e c h n i k a o d p y l a n i a
5 . 1 . U j ę c i e z a p y l o n y c h gazów
Z a g a d n i e n i a s k u t e c z n e g o u j ę c i a z a p y l o n y c h gazów, w y d z i e l a j ą c y c h s i ę z u r z ą d z e ń t e c h n o l o g i c z n y c h , celem oc hr ony m i e j s c p r a c y , w y s t ę p u j ą w w i e l u g a ł ę z i a c h p r z e m y s ł u . Z a k ł a d Badań U—
r z ą d z e ń O d p y l a j ą c y c h w tym z a k r e s i e s k o n c e n t r o w a ł swoje p r a c e
S p e o j a l n o ś ó " U r z ą d z e n i a c i e p l n e 1 z d r ow o tn e "« 15 na u j ę c i u gazów o d l o t o w y c h z e l e k t r y c z n y c h pieców ł ukowych w h u t n i c t w i e s t a l i o r a z na h e r m e t y z a c j i ź r ó d e ł p y l e n i a w t r a n s p o r c i e k r u s z y w . P r z e m y s ł o w i p o t r z e b n e s ą dane co do i l o ś c i u - suwanyoh gazów i i c h p ar amet r ów c i e p l n y c h , co do r o z k ł a d u tem
p e r a t u r i warunków c i ś n i e ń , p a n u j ą c y o h w o b r ę b i e u r z ą d z e ń od
c i ą g o w y c h o r a z oo do k s z t a ł t u 1 i n n y c h p a ra me tr ó w k o n s t r u k c y j nych okapów, o s ł o n h e r m e t y z u j ą c y c h i t p . elementów u j ę c i a gazów.
W y n i k a j ą c e s t ą d z a g a d n i e n i a wyj ątkowo t r u d n o J e s t r o z w i ą z a ń d r o g ą t e o r e t y c z n y c h o b l i c z e ń , a d o ś w i a d c z e n i a na p r ze my sł ow ych o b i e k t a c h s ą t u s p e c j a l n i e k o s z t o w n e , u c i ą ż l i w e i z r e g u ł y s p ó ź n i o n e w s t o s u n k u do i n w e s t y c j i . Z t e g o powodu do p r a c w tym z a k r e s i e wprowadzono t e c h n i k ę modelowania f i z y k a l n e g o . D z i ę k i n i e j u z y s k a n o z a d o w a l a j ą c e , p r a k t y c z n e r e z u l t a t y , a w z a k r e s i e model owani a z d o b y t o z n a c z n e d o ś w i a d c z e n i e . Z a g a d n i e n i a t e s ą p r z e d m i o t e m r o z p r a w y d o k t o r s k i e j mgr i n ż . J . P i o t r o w s k i e g o .
5 . 2 . Dynamika s t r u m i e n i a e r o z o l i w c y k l o n a c h
Znane metody o b l i c z a n i a 1 k o n s t r u o w a n i a cyklonów z a w i e r a j ą s z e r e g d y s k u s y j n y c h z a l e c e ń , a u z y s k i w a n e e f e k t y o d p y l a n i a zwy
k l e r ó ż n i ą s i ę od z a m i e r z o n y c h .
W c i ą g u k i l k u l e t n i c h p r a c z a k ł a d u a n a l i z o w a n o s z c z e g ó ł o w o z a l e ż n o ś c i r o z k ł a d u c i ś n i e ń i p r ę d k o ś c i ga z u o r a z s k u t e c z n o ś o l o d p y l a n i a w c y k l o n a c h od i c h pa ra me tr ó w k o n s t r u k c y j n y c h . Z g r o madzono b o g a t y m a t e r i a ł d o ś w i a d c z a l n y , przygot owywany do pub
l i k a c j i . J e s t on r ó w n i e ż w yk o r z ys ty w an y p r z e z I n s t y t u t M e t a l i N i e ż e l a z n y c h , k t ó r e g o p r a c o w n i k mgr i n ż . D a l e w s k l wykonuje w z a k ł a d z i e p r a c ę d o k t o r s k ą z z a k r e s u s e l e k t y w n e g o o d p y l a n i a w c y k l o n a o h gazów z pieców pr ze wa ło wy c h w h u t n i c t w i e c y n k u .
6 . Ochrona a t m o s f e r y
P r o b l e m a t y k ą o c h ro n y p o w i e t r z a a t m o s f e r y c z n e g o z a j m u j e s i ę K a t e d r a T e c h n i k i S a n i t a r n e j , wchodząca w tym z a k r e s i e w s k ł a d s p e c j a l n o ś c i . Wobec r ozmi ar ów p r o b l e m u , J e s t ona prowadzona we w s p ó ł p r a c y z t a k i m i placówkami naukowymi J ak I n s t y t u t Gospodar
k i Komunalnej i , p r z e d e w s z y s t k i m , Z a k ł a d Badań Naukowych GOP- PAN w Z a b r z u .
16 T . C h l l p a l s k l W d z i e d z i n i e t e j wykonano i o p u b l ik o w an o s z e r e g p r a c d o t y c z ą c y c h m e t o d yk i b ad a ń s t ę ż e ń d w u t l e n k u s i a r k i w p o w i e t r z u , p r z y ozym o p r ac o wa na metoda wohodzl w P o l s c e do p r a k t y k i J a k o u j e d n o l i c o n a .
P o d j ę t o r ó w n i e ż b a d a n i a metody o z n a c z a n i a t l en kó w a z o t u o - r a z n i e k t ó r y c h s k ł a d n i k ó w s p a l i n samochodowych w p o w i e t r z u . Re
a l i z u j e s i ę p i e r w s z e w P o l s c e b a d a n i a nad o d d z i a ł y w a n i e m nowo zbudowanego k o m b i n a t u h u t n i o t w a oynku na o t o c z e n i e . Wa rt oś ó na
ukowa J e s t w tym wypsdku p o d w ó j n a , gdyż b a d a n i a t e r o z p o c z ę t o J e s z o z e p r z e d u r u c h o m i e n i e m p r o d u k c j i 1 k o n t y n u u j e s i ę J e w t r a k o l e rozbudowy z a k ł a d u , u z y s k u j ą c w t e n s po s ób o b i e k t y w n ą p o d s ta w ę po równa wc z ą.
B a d a n i a s t o p n i a z a n i e c z y s z c z e n i a p o w i e t r z a na t e r e n i e mia
s t a G l i w i c , p r z e p r o w a d z a n e w ponad 20 p u n k t a o h pomiarowych, da ł y poważny m a t e r i a ł do o p r a c o w a n i a kompleksowego p r o j e k t u r o z budowy d z i e l n i c y a k a d e m i c k i e j n a s z e j U o z e l n l .
N i e można, na k o n i e c , pominąó p r a c n a u kowo- us ług ow yo h, wy- konywanyoh d l a p r z e m y s ł u . Obejmowały one w i e l e z a g a d n i e ń w c a łym z a k r e s i e d z i a ł a l n o ś c i wymi eni onych k a t e d r J a ko p r a c e po
m ia r ow e, a n a l i t y c z n e 1 k o n s t r u k c y j n e . Pr owadzone b y ł y n a j c z ę - ś o i e j w r am ac h umów o w s p ó ł p r a c ę , z a p e w n i a j ą c y c h wzajemne k o - r z y ś o l , d l a p r z e m y s ł u - w f o r m i e r o z w i ą z a n i a b i e ż ą c y c h p r o b l e mów, d l a Wy dz ia łu — w f o r m i e u m o ż l i w i e n i a p r a c dyplomowych s t u dentów w z g l ę d n i e pomocy w a p a r a t u r z e i m a t e r i a ł a c h .
