Zakażenie miejsca operowanego u chorych po operacji raka jelita grubego

(1)

Zakażenie miejsca operowanego u chorych po operacji raka jelita grubego

Surgical site infection among patients after colorectal cancer surgery

Zbigniew Banaszkiewicz

^1ABCDEF

, Katarzyna Cierzniakowska

^2BF

, Krzysztof Tojek

^1BE

, Elżbieta Kozłowska

^2BE

, Arkadiusz Jawień

^1ABF

1Oddział Kliniczny Chirurgii Ogólnej, Gastroenterologicznej, Kolorektalnej i Onkologicznej Katedry i Kliniki Chirurgii Naczyniowej i Angiologii, Wydział Lekarski Collegium Medicum w Bydgoszczy, niwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Kierownik: prof. dr hab. n. med. Arkadiusz Jawień

2Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego i Leczenia Ran Przewlekłych, Wydział Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Kierownik: prof. dr hab. Maria Szewczyk

Historia artykułu: Otrzymano: 08.08.2016 Zaakceptowano: 06.12.2016 Opublikowano: 28.02.2017

STRESZCZENIE: Wstęp: Zakażenie miejsca operowanego występuje u 2,5–22,3% operowanych chorych. Jest ono wykładnikiem jakości leczenia na oddziałach zabiegowych i ma duży wpływ na jego koszt.

Materiał i metodyka: Analizie poddano chorych, u których w obserwacji 30-dniowej wystąpiło zakażenie miejs- ca operowanego. Grupę wyjściową stanowiło 1581 chorych z rozpoznaniem raka jelita grubego poddanych zabiegowi operacyjnemu w jednym ośrodku. Kryteriami wyłączającymi z badania były: brak wiarygodnej dokumentacji leczenia (szpitalnego lub ambulatoryjnego) i zgon chorego przed 30. dniem po operacji bez rozpoznanego zakażenia miejsca operowanego. Analizę statystyczną wykonano przy użyciu programu Statistica 10.

Wyniki: Powikłania pooperacyjne wystąpiły u 262 chorych (16,6%). Najczęściej występującym było zakażenie miejsca operowanego (198 pacjentów; 12,52%). Stwierdzono, że wystąpienie tego powikłania zależne było od zaawansowania klinicznego raka, wieku chorych, chorób współtowarzyszących (cukrzyca i choroby kardiologiczne). Ponadto zauważono, że powikłanie to występowało znamiennie częściej u chorych operowanych w trybie pilnym z powodu powikłań oraz u tych, u których wyłoniono stomię jelitową. Nie stwierdzono natomiast zależności wystąpienia tego powikłania od płci chorych i lokalizacji guza nowotworowego.

Wniosek: U chorych po operacji raka jelita grubego największe zagrożenie wystąpienia zakażenia miejsca operowanego wystąpiło u chorych po 75. roku życia, obciążonych cukrzycą i chorobami kardiologicznymi, z dużym zaawansowaniem klinicznym raka, operowanych w trybie ostrego dyżuru, u których konieczne było wyłonienie stomii jelitowej (a szczególnie kolostomii).

SŁOWA KLUCZOWE: zakażenie miejsca operowanego, rak jelita grubego

ABSTRACT: Introduction: Operative field infection appears among 2,5–22,3% of patients after surgery. It is an indicator of a quality of treatment on operative wards and has significant influence on its cost.

Material and methods: The analysed group were patients, who had operative field infection in 30-days observation with colorectal cancer in one clinic.The criteria, that were excluded from the survey were: lack of trustworthy treatment documentation and the death of patient before 30th day after the surgery without operative field infection. The statistic analysis was carried with the usage of Statistica 10.

Results: Postoperative complications appeared among 262/16,6% of patients. The most common complication was operative field infection (198/12,52%). It was stated that appearance of this complication depended on how advanced

Wkład autorów:

A – Projekt badań B – Zbieranie danych C – Analiza statystyczna D – Interpretacja danych E – Przygotowanie manuskryptu F – Analiza literatury G – Zbieranie funduszy

(2)

WSTĘP

Jednym z najczęściej występujących zakażeń szpitalnych u chorych chirurgicznych jest zakażenie miejsca operowanego (ZMO). Odsetek ZMO odzwierciedla jakość leczenia chirurgicznego i rzutuje na jego całkowity koszt [1]. Powikłanie to występuje u 2,5%–22,3%chorych i jest obserwowane czę- ściej u pacjentów po operacji jelita grubego [2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9]. Komisja Europejska decyzją wykonawczą nr 2012/506/UE z dnia 8.08.2012 roku, zdefiniowała zakażenie miejsca operowanego (ZMO) jako: zakażenie powierzchniowe w miejscu nacięcia (Surgical Site Infection-Superficial; SSI-S), zakażenie głębokie miejsca operowanego (ang. Surgical Site Infection- Deep incisional; SSI-D) lub zakażenie narządu/ jamy ciała (ang. Sirgical Site Infection-Organ/space; SSI-O). Zakażenie powierzchniowe w miejscu nacięcia (SSI-S) to zakażenie, do którego dochodzi w ciągu 30 dni od operacji i obejmuje tylko skórę i tkankę podskórną w miejscu nacięcia. Do kryteriów rozpoznania zaliczono: obecność jednego z objawów zakaże- nia (bolesność, obrzęk, zaczerwienienie, wzmożone ucieple- nie), wyciek treści ropnej z rany, dodatni posiew z materiału pobranego z rany, lub fakt otwarcia przez chirurga miejsca nacięcia [10, 11].

Częstość występowania ZMO zależy od czynników związa- nych z pacjentem (wiek, ogólny stan chorego, poziom odży- wienia, choroby towarzyszące), czynników środowiskowych (warunki panujące w szpitalu, jakość sprzętu i narzędzi chirurgicznych, czas pobytu w szpitalu) oraz czynników zwią- zanych z procedurą chirurgiczną. Wśród czynników zwią- zanych z procedurą chirurgiczną najistotniejsze są: tryb przeprowadzonego zabiegu (pilny/elektywny) i rodzaj pola operacyjnego. W zależności od rodzaju pola operacyjnego mamy do czynienia z różnymi rodzajami ran: czysta, czysta-skażona, skażona, brudna. Rana po operacji raka jelita grubego jest zawsze raną skażoną (otwarty przewód pokar- mowy). W operacjach elektywnych jest ona zwykle raną czy- stą-skażoną, a u chorych operowanych z powodu powikłań choroby bardzo często skażoną lub brudną [12]. W chirurgii jelita grubego ZMO obserwowano u 30–60% chorych, ale

wdrożenie profilaktycznej antybiotykoterapii zmniejszyło powikłanie o ok. 75% [13, 14]. Ostatnie doniesienia mówią o korzystnym wpływie stosowania szwów chirurgicznych nasączonych substancjami o działaniu przeciwbakteryjnym oraz okołooperacyjnego stosowania probiotyków. Ma to na celu obniżenie powikłań infekcyjnych u chorych po operacji raka jelita grubego przez poprawę równowagi mikrobiolo- gicznej indukowanej przez nowotwór jelita grubego i stres operacyjny [8, 15, 16, 17, 18].

CEL PRACY

Celem pracy była identyfikacja czynników ryzyka i ich wpływu na częstość występowania ZMO na postawie retrospektywnej analizy u chorych operowanych z powodu raka jelita grubego w jednym ośrodku w latach 1994–2016.

MATERIAŁ I METODYKA

Retrospektywnej analizie poddano zabieg i przebieg poope- racyjny kolejnych chorych operowanych w jednym ośrodku z powodu raka jelita grubego rozpoznanego po raz pierw- szy od lutego 1994 roku do lutego 2016 roku. W tej grupie pacjentów nie było chorych poddanych chemioterapii neo- adiuwantowej, u 32 (2,02%) stosowano radioterapię neoadiu- wantową (5 frakcji po 5 Gy). Do operacji elektywnych jelito the cancer was, age, comorbidities (diabetes, and cardiological diseases). Morover, it was stated thatthis complication appeared significantly more often among patients with surgery in a matter of urgency and among which stoma had to be revealed. However, there was no dependence stated on appearance of this complication with patients’ sex and the localisation of a tumour.

Conclusion: Among patients after colorectal surgery, the biggest threat of surgical site infection was among patients over 75 years, with diabetes and cardiological diseases, with advanced cancer, with surgery in a matter of urgency and among patients with stoma (especially colostomy).

KEYWORDS: surgical site infection, colorectal cancer

Tab. I. Powikłania pooperacyjne chorych z RJG.

RAK JELITA GRUBEGO ILOŚĆ %

Chorzy operowani 1581 100

Chorzy z powikłaniami pooperacyjnymi 262 16,6

ZMO – zakażenie powierzchowne 102 6,45

ZMO – zakażenie głębokie 34 2,15

ZMO – zakażenie narządu/jamy ciała 62 3,92

(3)

grube przygotowywano mechanicznie, w przeddzień operacji.

Punktem końcowym badania było wystąpienie ZMO do 30.

doby obserwacji, lub wcześniejsza śmierć pacjenta z objawa- mi ZMO. Rozpoznanie ZMO było zgodne z definicją zaka- żeń związanych z opieką zdrowotną (ang. Healthcare Asso- ciated Infection; HAI) opracowaną w 2009 roku przez zespół ekspertów Europejskiego Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób (ang. European Centre for Disease Prevention and Control; ECDC) [19]. Z badania wykluczono chorych, któ- rzy zmarli przed 30. dniem po operacji bez cech ZMO, oraz chorych z niepełną dokumentacją leczenia szpitalnego lub ambulatoryjnego. Ze względu na wiek wyodrębniono dwie grupy pacjentów: do 75. roku życia i powyżej 75. roku życia.

Obciążenia – rozpoznane przed leczeniem operacyjnym – zakwalifikowano do czterech grup: choroby układu krążenia, przewlekłe choroby płuc, przewlekłe choroby nerek i cukrzyca. Ze względu na stopień zaawansowania RJG grupę chorych podzielono na tych z małym stopniem zaawansowania raka (I i II stopień zaawansowania kliniczno-patologicznego) i dużym stopniem zaawansowania raka (III i IV). Dla zmien-

nych niepowiązanych użyto testu test chi-kwadrat Pearsona.

Do analizy zmiennych jakościowych, wpływających na wy- stąpienie ZMO, zastosowano analizę log-liniową. Obliczono iloraz szans OR i jego 95-proc. przedział ufności. W celu po- równania szansy wystąpienia ZMO zastosowano iloraz szans (OR). Analizę statystyczną wykonano przy użyciu programu Statistica 10.

WYNIKI

W okresie od lutego 1994 roku do lutego 2016 roku zope- rowano 1581 chorych z rozpoznaniem raka jelita grubego.

U 262 pacjentów (16,6%) rozpoznano powikłania pooperacyjne, w tym ZMO – u 198 badanych (12,52%). U 106 chorych (6,70%) ZMO było jedynym powikłaniem, u pozosta- łych wystąpiły inne zakażenia pooperacyjne, w tym: układu moczowego u 122 chorych (7,72%), układu oddechowego u 101 chorych (6,39%). U 102 (6,45%) pacjentów z rozpozna- nym ZMO było to zakażenie powierzchowne, u 34 chorych Tab. II. Wyniki analizy porównawczej występowania ZMO.

RAK JELITA GRUBEGO ZMO + ZMO- P

Płeć Kobiety 99 (12,53%) 691 (87,47%)

Mężczyźni 99 (12,52%) 692(87,48%) NS

Wiek w latach Do 75. roku życia 118 (10,27%) 1031 (89,73%)

<0,0001

Powyżej 75. roku życia 80 (18,52%) 352 (81,48%)

Choroby współistniejące

Choroby układu krążenia + 93 (14,60%) 544 (85,40%)

Choroby układu krążenia - 105 (11,12% 839 (88,88%) 0,04

Cukrzyca- 150 (11,66%) 1137 (88,34%)

0,029

Cukrzyca + 48 (16,33%) 246 (83,67%)

Choroby płuc - 289 (12,44%) 1330 (87,56%)

Choroby płuc + 9/14,52% 53 (85,48%) NS

Choroby nerek - 191 (12,53%) 1333 (87,47%)

Choroby nerek + 7 (12,28%) 50 (87,72%) NS

Dwa schorzenia - 180 (11,84%) 1327 (88,96%)

0,002

Dwa schorzenia + 18 (24,32%) 56 (75,68%)

Lokalizacja guza

Okrężnica 124 (12,85%) 841 (87,15%) NS

Odbytnica 74 (12,01%) 542 (87,99%)

(4)

OMÓWIENIE

Leczenie chirurgiczne raka jelita grubego zaliczane jest do chirurgii wysokiego ryzyka występowania powikłań po- operacyjnych. Powikłania obserwowane w okresie 30 dni po operacji występują w wysokim odsetku (20–40%), przy wysokiej śmiertelności (3–10%) [20]. Jednym z najczęściej obserwowanych powikłań jest ZMO [21, 22]. W badaniu wykonanym w Katalonii (Hiszpania) na grupie 611 chorych operowanych elektywnie, ZMO rozpoznano u 23,2% chorych. Były to: zakażenia powierzchowne – 12,8%, zakażenia głębokie – 2,1%, zakażenia narządu/jamy ciała – 8,4% [23].

Natomiast duże badanie kohortowe wykonane przez Sega- la i wsp. na podstawie danych 95 369 chorych operowanych w latach 2007–2009 w Stanach Zjednoczonych, oceniło wy- stąpienie ZMO na 13% (zakażenia powierzchowne – 8,0%, zakażenia głębokie – 1,4% zakażenia narządu/jamy ciała – 3,8%) [24]. W naszym ośrodku odsetek wszystkich ZMO był podobny i wyniósł 12,52%, przy nieco mniejszym odsetku zakażeń powierzchownych (6,45%) i większym odsetku za- każeń głębokich rany (2,15%).

Wieloczynnikowa analiza naszych badań pokazuje, że naj- większy wpływ na wystąpienie ZMO miał stopień zaawansowania raka jelita grubego, wiek chorego i tryb wykonania zabiegu operacyjnego. W badaniach Bota i wsp. duży stopień zaawansowania raka, a szczególnie rozsiana choroba nowo- tworowa, uznane zostały jako niezależny czynnik występo- wania powikłań po leczeniu chirurgicznym [25]. W analizie 365 chorych przeprowadzonej przez Shaffera i wsp. wykazano – zarówno w analizie jednoczynnikowej, jak i wieloczynnikowej – duże ryzyko wystąpienia ZMO u chorych z zaawan- sowanym rakiem jelita grubego (iloraz szans (OR)=4,31) [5].

Podobne wyniki uzyskano w prospektywnej analizie 224 chorych operowanych przez jednego chirurga przez 12 miesięcy w jednym ośrodku w Japonii w latach 2008–2010 (OR=2,4) [26]. W naszym badaniu u chorych operowanych z dużym zaawansowaniem klinicznym (750; 47,44%) ZMO wystąpiło również znamiennie częściej (15,73% vs 9,63%). Znamiennie częściej byli to chorzy, u których wykonano zabiegi nieresek- cyjne (17,37% vs 9,57%).

W literaturze oceniano, że ZMO występowało znacznie czę- ściej u chorych operowanych w trybie pilnym (1,9–2,65 razy częściej) [21, 27]. W retrospektywnej analizie Bayara i wsp., u chorych operowanych z powodu raka jelita grubego w latach 2009–2013 w jednym ośrodku, ZMO było najczęściej występu- jącym powikłaniem i występowało znamiennie częściej u pa- cjentów operowanych w trybie pilnym (26,7% vs 10,9%). W tej grupie chorych nie stwierdzono istotnych różnic pod względem płci, wieku i stopnia zaawansowania raka [28].

(2,15%) zakażenie głębokie i u 62 pacjentów (3,92%) zakaże- nie narządu/jamy ciała (tab. 1).

Na podstawie analizy jednoczynnikowej nie stwierdzono za- leżności występowania ZMO od płci i lokalizacji guza nowotworowego. Co czwarty chory przekroczył 75. rok życia (432;

27,32%) i w tej grupie pacjentów ZMO występowało zna- miennie częściej (18,52% vs 10,27%; p=0,0001). W analizo- wanej grupie było 637 chorych (40,29%) obciążonych chorobami układu krążenia, 294 (18,60%) cukrzycą, a u 74 chorych występowały oba te schorzenia. U pacjentów z chorobami układu krążenia i chorych z cukrzycą znamiennie częściej wystąpiło ZMO (odpowiednio – 14,60% vs 11,12%; p=0,04 i 16,33% vs 11,66%; p=0,029). U chorych operowanych z ob- ciążeniem dwóch schorzeń różnica ta była jeszcze większa.

ZMO wystąpiło w tej grupie dwukrotnie częściej (24,32% vs 11,94%; p=0,002) (tab. 2).

Co piąty chory (306; 19,35%) był operowany w trybie pilnym z powodu powikłań choroby nowotworowej. Natomiast prawie połowa operowanych (750; 47,44%) to chorzy w III i IV stop- niu zaawansowania klinicznego nowotworu. ZMO znamiennie częściej występowało u chorych operowanych w trybie pilnym, z dużym zaawansowaniem klinicznym, a także u chorych po zabiegach nieresekcyjnych (odpowiednio – 24,84% vs 9,57%, p<0,0001; 15,73% vs 9,63%, p=<0,001; 17,37% vs 9,57%, p=0,03). Mimo tak dużego stopnia zaawansowania i dużego odsetka chorych operowanych z powodu powikłań raka jelita grubego (19,35%), zabiegi resekcyjne wykonano u 1391 chorych (87,98%) i w tej grupie pacjentów ZMO występowało znamiennie rzadziej (9,57% vs 17,37%). Po uzyskaniu wyniku badania histopatologicznego stwierdzono, że u 1258 badanych (79,57%) były to zabiegi radykalne. W porównaniu do zabiegów radykalnych, ZMO wystąpiło częściej u chorych po zabiegach nieradykalnych (15,48% vs 11,76%), jednak nie wykazano zna- mienności statystycznej (p=0,07).

U co trzeciego chorego (528; 33,40%) w czasie zabiegu operacyjnego wyłoniono stomię jelitową. U tych chorych ZMO występowało znamiennie częściej (15,53% vs 11,02%, p=0,01).

Najczęściej wyłaniano kolostomię (404,25,55%). W tej grupie chorych ZMO występowało znamiennie częściej w po- równaniu z chorymi z ileostomią (17,33% vs 9,68%, p=0,04).

Tabela 3.

W analizie wieloczynnikowej największe ryzyko związane z wystąpieniem ZMO miał stopień zaawansowania nowotworu (iloraz szans OR=1,75; 1,29–2,37; 95% CI; p=0,0003), chorzy po 75. roku życia (OR=1,99; 1,46–2,70; 95% CI; p<0,0001) i zabieg wykonany w trybie pilnym (OR=3,12; 2,27–4,30; 95%

CI; p<0,0001).

(5)

kałową. Dotyczy to w szczególności chorych operowanych z powodu perforacji jelita i pacjentów z wyłonioną stomią je- litową [4, 5, 6, 23]. W badanej przez nas grupie co trzeci chory miał wyłonioną stomię jelitową (528;33,40%) i u tych chorych ZMO występowało znamiennie częściej (15,53% vs 11,02%).

Najczęściej wyłaniano stomię na jelicie grubym (404;25,55%) i w przypadku tych chorych ZMO występowało znamiennie częściej w porównaniu z pacjentami, u których wyłaniano ile- ostomię (17,33% vs 9,68%). Jest to niewątpliwie bardzo istotny argument, poza mniejszą ilością powikłań stomii i łatwiejszą reoperacją, przemawiający za wyłanianiem ileostomii w po- równaniu do kolostomii, w sytuacjach, w których możliwe są oba te rozwiązania.

Ograniczeniami naszego badania jest jej retrospektywny cha- rakter bez randomizacji, oparty na dokumentacji medycznej jednego ośrodka. Dodatkowym ograniczeniem pracy jest rów- nież niepełna informacja zawarta w dokumentacji medycznej, a dotycząca stosowanej profilaktyki i przygotowania jelita do badania. Obecnie przygotowanie do operacji jelita grubego, jak i stosowana profilaktyka antybiotykowa, oparte są o obo- wiązujące standardy w naszym ośrodku. Stosujemy mecha- niczne czyszczenie jelita: schematy przygotowania oparte są na preparatach fosforanów lub roztworze glikolu polietyleno- wego. Antybiotykoprofilaktyka polega na podaniu dożylnym w czasie od 1 do 30 minut przed nacięciem skóry cefalospory- ny I generacji + Metronidazolu 0,5% 100 ml. U chorych o ma- sie ciała wadze powyżej 80 kg, podajemy dawkę podwojoną i po 4 godzinach operacji powtórnie podajemy cefalosporynę I generacji + Metronidazol 0,5% 100 ml.

W naszej analizie aż 306 pacjentów (19,35%) było operowanych z powodu powikłań choroby w trybie pilnym – i w tej grupie ZMO występowało 2,59 razy częściej (24,84% vs 9,57%;

p<0,0001).

Wraz z wiekiem rośnie ryzyko występowania chorób towarzy- szących u operowanych. Pacjenci leczeni z powodu raka jelita grubego to w ponad 90% chorzy po 50. roku życia, u których częściej rozpoznawane są choroby kardiologiczne i cukrzyca [29]. W badaniu kohortowym Segala i wsp. udowodniono znamienny wpływ chorób płuc i cukrzycy na występowanie powierzchownych zakażeń rany operacyjnej [24]. W badanej przez nas grupie, co czwarty chory przekroczył 75. rok życia (432; 27,32%). U tych pacjentów ZMO wystąpiło znamiennie częściej (18,52% vs 10,27%; p=0,00001). Ponad 40% chorych (637) było obciążonych schorzenami układu krążenia, a ponad 18% pacjentów (294) – cukrzycą. U pacjentów z tymi chorobami towarzyszącymi znamiennie częściej wystąpiło ZMO (odpowiednio – 14,60% vs 11,12%; p=0,04 i 16,33% vs 11,66%;

p=0,029).

Najczęściej wymienianymi w literaturze czynnikami wpływa- jącymi na występowanie ZMO są zaburzenia odporności ty- powe dla choroby nowotworowej oraz jakość rany operacyjnej.

W badaniu Sohna, odsetek ZMO wynosi: dla ran czystych – od 1,5% do 3,9%, dla ran czystych skażonych – 3–4%, dla ran ska- żonych – 8,5–15,2%, dla ran brudnych do 41% [27]. Wszystkie rany operacyjne u chorych po operacji raka jelita grubego są ranami czystymi-skażonymi, skażonymi lub brudnymi i ist- nieje bardzo duże prawdopodobieństwo ich kontaktu z treścią Tab. III. Wyniki analizy porównawczej występowania ZMO operowanych chorych.

RAK JELITA GRUBEGO ZMO+ ZMO- P

Zabieg operacyjny

Pilny 76 (24,84%) 230 (75,16%)

>0,0001

Elektywny 122 (9,57%) 1153 (90,43%)

Resekcyjny 165 (9,57%) 1226 (88,14%)

Nieresekcyjny 33 (17,37%) 157 (82,63%) 0,03

Radykalny 148 (11,76% 1110 (88,24%)

Nieradykalny 50 (15,48%) 273 (84,52%) 0,07

Stomia jelitowa

Stomia jelitowa + 82 (15,53%) 446 (84,47%)

Stomia jelitowa - 116 (11,02%) 937 (88,98%) 0,01

Ileostomia 12 (9,68%) 112 (90,32%)

Kolostomia 70 (17,33%) 334 /82.67% 0,04

Zaawansowanie kliniczne Duże (III,IVst.) 118 (15,73)% 632 (84,27%)

<0,001

Małe (I,II st.) 80 (9,63%) 751 (90,37%)

(6)

mi, z dużym zaawansowaniem klinicznym raka, operowanych w trybie pilnym z powodu powikłań choroby.

ZMO występuje znamiennie częściej u chorych z wyłonioną stomią jelitową, szczególnie z kolostomią.

WNIOSKI

Zakażenie miejsca operowanego u chorych po operacji raka jelita grubego występuje znamiennie częściej u chorych po 75.

roku życia, obciążonych cukrzycą i chorobami kardiologiczny-

PIŚMIENNICTWO

1. Kusachi S., Kashimura N., Konishi T. et al.: Length of stay and cost for surgical site infection after abdominal and cardiac surgery in Japane- se hospitals: multi-center surveillance. Surg. Infect. (Larchmt) 2012;

13: 257–265.

2. Mangram A.J., Horan T.C., Pearson M.L. et al., Silver L.C., Jarvis W.R.:

Guideline for prevention of surgical site infection, 1999. Hospital In- fection Control Practices Advisory Committee. Infect. Control Hosp.

Epidemiol. 1999; 20 (4): 250–278.

3. Frasson M., Granero-Castro P, Ramos Rodríguez J.L. et al.: Risk factors for anastomotic leak and postoperative morbidity and mortality after elective right colectomy for cancer: results from a prospective, multicen- tric study of 1102 patients. Int. J. Colorectal Dis. 2016; 31 (1): 105–114.

4. Atkinson S.J., Swenson B.R., Hanseman D.J. et al.: In the Absence of a Mechanical Bowel Prep, Does the Addition of Pre-Operative Oral Antibiotics to Parental Antibiotics Decrease the Incidence of Surgical Site Infection after Elective Segmental Colectomy? Surg. Infect. 2015;

16 (6): 728–732.

5. Shaffer V.O., Baptiste C.D., Liu Y.et al.: Improving quality of surgical care and outcomes: factors impacting surgical site infection after colorectal resection. Am. Surg. 2014; 80 (8): 759–763.

6. Sadahiro S., Suzuki T., Tanaka A. et al.: Comparison between oral antibiotics and probiotics as bowel preparation for elective colon cancer surgery to prevent infection: prospective randomized trial. Surgery.

2014; 155 (3): 493–503.

7. Aisu N., Tanimura S., Yamashita Y. et al.: Impact of perioperative pro- biotic treatment for surgical site infections in patients with colorectal cancer. Exp. Ther. Med. 2015; 10 (3): 966–972.

8. Leaper D., Ousey K.: Evidence update on prevention of surgical site in- fection. Curr. Opin. Infect. Dis. 2015; 28 (2): 158–163.

9. Neuman D., Grzebieniak Z.: Zakażenie miejsca operowanego – pro- spektywne badania własne. Pol. Przegl. Chir. 2014; 1, 26–32.

10. Stanisławek A., Wyroślak B., Sołowiej K. et al.: Surgical Site Infection Risk Factors and the Most Frequent Pathogens in Patients with Neoplastic Dis- ease – preliminary report. Journal of Health Sciences. 2013; 3 (12): 399–406.

11. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L262/1 Decyzja Wyko-nawcza Komisji z dnia 8 sierpnia 2012 r. zmieniająca decyzję 2002/253/WE us- tanawiającą definicje przypadku w celu zgłaszania chorób zakaźnych do sieci wspólnotowej na podstawie decyzji. Nr 2119/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (2012/506/UE).

12. Hryniewicz W. i wsp.: Stosowanie antybiotyków w profilaktyce okołoope- racyjnej. Narodowy Program Ochrony Antybiotyków. Warszawa 2011.

13. Bratzler D.W., Dellinger E.P., Olsen K.M. et al.: Clinical practice gu- idelines for antimicrobial prophylaxis in surgery. Am. J. Health Syst.

Pharm. 2013; 70: 195–283.

14. Nelson R.L., Gladman E., Barbateskovic M.: Antimicrobial prophylaxis for colorectal surgery. Cochrane Database Syst. Rev. 2014; 9 (5): CD001181 15. Tanaka K., Yano M., Motoori M. et al.: Impact of perioperative admi- nistration of synbiotics in patients with esophageal cancer undergoing

esophagectomy: a prospective randomized controlled trial. Surgery.

2012; 152: 832–842.

16. Wang Z.X., Jiang C.P., Cao Y. et al.: Systematic review and meta-analysis of triclosancoated sutures for the prevention of surgical-site infection.

Br. J. Surg 2013; 100: 465–473.

17. Guo J., Pan L.H., Li Y.X. et al.: Efficacy of triclosan-coated sutures for reducing risk of surgical site infection in adults: a meta-analysis of randomized clinical trials. J. Surg. Res. 2016; 201: 105–117.

18. Daoud F.C., Edmiston C.E. Jr., Leaper D.: Meta-analysis of prevention of surgical site infections following incision closure with triclosan-coated sutures: robustness to new evidence. Surg. Infect. 2014; 15: 165–181.

19. Gospodarek E., Szopiński J., Mikucka A.: Zakażenie miejsca operowanego – postaci kliniczne, czynniki ryzyka, profilaktyka, etiologia, dia- gnostyka. Forum Zakażeń. 2013; 4: 275–282.

20. de Vries S., Jeffe D.B., Davidson N.O. et al.: Postoperative 30-day mortality in patients undergoing surgery for colorectal cancer: development of a prognostic model using administrative claims data. Cancer Causes Control. 2014; 25 (11):1503–1512.

21. Morikane K., Honda H., Yamagishi T. et al.: Factors associated with surgical site infection in colorectal surgery: the Japan nosocomial infec- tions surveillance. Infect. Control Hosp. Epidemiol. 2014; 35: 660–666.

22. Montewka M., Skrzek A., Plewik D. i wsp.: Zakażenia miejsca operowanego – charakterystyka czynników ryzyka, endogennych źródeł za- każenia i metody zapobiegania. Post. Mikrobiol. 2012, 51, 3, 227–235.

23. Serra-Aracil X., García-Domingo M.I., Parés D. et al.: Surgical site infection in elective operations for colorectal cancer after the application of preventive measures. Arch. Surg. 2011; 146 (5): 606–612.

24. Segal C.G., Waller D.K., Tilley B. et al.: An evaluation of differences in risk factors for individual types of surgical site infections after colon surgery. Surgery. 2014; 156 (5): 1253–1260.

25. Bot J., Piessen G., Robb W.B. et al.: Advanced tumor stage is an inde- pendent risk factor of postoperative infectious complications after colorectal surgery: arguments from a case-matched series. Dis. Colon.

Rectum. 2013; 56 (5): 568–576.

26. Ishikawa K., Kusumi T., Hosokawa M. et al.: Incisional surgical site infection after elective open surgery for colorectal cancer. Int. J. Surg.

Oncol. 2014: 419712.

27. Sohn A.H., Parvez F.M., Vu T. et al.: Prevalance of surgical-site infections and patterns of antimicrobial use in a large tertiary-care hospital in Ho Chi Minh City, Vietnam. Infect. Control Hosp. Epidemiol. 2002; 23: 382–387.

28. Bayar B., Yılmaz K.B., Akıncı M. et al.: An evaluation of treatment results of emergency versus elective surgery in colorectal cancer patients.

Ulus Cerrahi Derg. 2015;18, 32 (1): 11–17.

29. Esteva M., Ruiz A., Ramos M. et al.: Age differences in presentation, diagnosis pathway and management of colorectal cancer. Cancer Epi- demiol. 2014; 38: 346–353.

(7)

DOI:

Spis treści:

Prawa autorskie:

Konflikt interesów:

Autor do korespondencji:

Cytowanie pracy:

Liczba słów: 2400 Liczba stron: 7 Tabele: 3 Ryciny: – Piśmiennictwo: 29 10.5604/01.3001.0009.5858

http://ppch.pl/resources/html/articlesList?issueId=9609

Autorzy deklarują brak konfliktu interesów.

Zbigniew Banaszkiewicz, Szpital Uniwersytecki nr 2 im. dr. Jana Biziela ul. Ujejskiego 75, 85-168 Bydgoszcz, E-mail: banasz@cm.umk.pl, Tel. 664 936 651

Banaszkiewicz Z., Cierzniakowska K., Tojek K, Kozłowska E., Jawień A.; Surgical site infection among patients after colorectal cancer surgery; Pol Przegl Chir 2017: 89 (1): 9-15