KOMISJA EUROPEJSKA
NOTATKA
Bruksela, dnia 27 września 2012 r.
Wykorzystanie potencjału chmury obliczeniowej w Europie – na czym to polega i co to dla mnie oznacza?
Zob. również IP/12/1025
Czym jest chmura obliczeniowa?
„Chmurę obliczeniową” można zdefiniować jako przechowywanie, przetwarzanie i wykorzystywanie danych, do których dostęp uzyskuje się przez internet, na komputerach znajdujących się w innym miejscu. Wiele osób korzysta z chmury obliczeniowej, nawet nie zdając sobie z tego sprawy. Technologia chmury może być wykorzystywana w takich usługach jak internetowa poczta elektroniczna lub sieci społecznościowe. Dla profesjonalnych użytkowników rozwiązań informatycznych chmura obliczeniowa oznacza większą elastyczność w zakresie potrzebnej mocy obliczeniowej. Na przykład, jeżeli dana usługa jest wykorzystywana w większym stopniu, bardzo łatwo jest zwiększyć dostępną dla niej moc obliczeniową. Gdyby firma musiała zainstalować nowy sprzęt we własnym centrum przetwarzania danych, zajęłoby to o wiele więcej czasu.
Jak działa chmura obliczeniowa?
Użytkownik łączy się ze swojego komputera z platformą chmury przy użyciu specjalnego oprogramowania. Moc obliczeniową w chmurze zapewniają duże centra przetwarzania danych, posiadające setki serwerów i systemy przechowywania danych, które obsługują praktycznie każde oprogramowanie używane przez klientów (od przetwarzania danych po gry komputerowe). Niektóre usługi są oferowane nieodpłatnie (np. internetowa poczta elektroniczna), lecz większość klientów płaci za nie w elastycznym systemie – za każde skorzystanie z chmury lub w formie miesięcznej opłaty.
Gdzie są przechowywane moje dane, gdy korzystam z chmury obliczeniowej?
Dane znajdują się w centrum przetwarzania w dowolnym miejscu na świecie. Jeżeli użytkownikom zależy na konkretnej lokalizacji, mogą zawrzeć taki wymóg w umowie w sprawie usług w chmurze obliczeniowej. Jeżeli chodzi o dane osobowe, dyrektywa o ochronie danych wymaga, by takie dane były przechowywane w Europejskim Obszarze Gospodarczym (EOG) lub na terytorium, na którym obowiązują równoważne przepisy o ochronie prywatności.
Jakie są najważniejsze korzyści z chmury obliczeniowej dla użytkowników?
Użytkownicy nie muszą kupować oprogramowania, kupować czy utrzymywać kosztownych serwerów ani systemów przechowywania danych. Oznacza to oszczędność pieniędzy, mniejsze potrzeby w zakresie powierzchni biurowej i ograniczenie liczby personelu zapewniającego wsparcie informatyczne w firmie. Użytkownicy mogą też niemal całkowicie swobodnie decydować, ile przestrzeni wykorzystują do przechowywania danych i jakich narzędzi będą używać.
Dlaczego potrzebujemy unijnej strategii, aby móc wykorzystać potencjał chmury obliczeniowej?
Działanie na poziomie ogólnoeuropejskim przyniosłoby o wiele większe korzyści gospodarcze – 160 mld euro rocznie, czyli ok. 300 euro na osobę rocznie. Obecne zróżnicowanie przepisów w poszczególnych państwach członkowskich zwiększa niepewność przedsiębiorstw co do ich prawnych obowiązków, opóźniając wdrożenie modelu chmury obliczeniowej. Unia pozytywnie postrzega inicjatywy państw członkowskich dotyczące chmury, takie jak Andromède we Francji, G-Cloud w Wielkiej Brytanii i Trusted Cloud w Niemczech. Takie działania nie są jednak wystarczające, istnieją bowiem bardziej skuteczne możliwości rozwoju rynku z korzyścią dla wszystkich zainteresowanych.
Jakie korzyści gospodarcze przyniesie europejska strategia w zakresie chmury obliczeniowej i jaki będzie jej wpływ na tworzenie miejsc pracy?
Z najnowszych szacunków wynika, że przychody w UE ze stosowania chmury obliczeniowej mogłyby do 2020 r. wzrosnąć do niemal 80 mld euro, jeżeli powiedzie się polityka w tej dziedzinie. Oznaczałoby to ponad dwukrotny wzrost tego sektora. Strategia ta ma zatem doprowadzić do zbudowania tej branży od podstaw i do wzmocnienia pozycji konkurencyjnej UE, w szczególności względem Stanów Zjednoczonych.
Jeżeli unijna strategia w zakresie chmury obliczeniowej zostanie w pełni zrealizowana, spodziewamy się, że do 2020 r. unijny PKB będzie odnotowywał roczny przyrost netto w wysokości 160 mld, zaś łączny przyrost z tego tytułu w latach 2015-2020 wyniesie ok. 600 mld euro. Jeżeli nie wprowadzimy tej strategii, korzyści gospodarcze z zastosowania chmury obliczeniowej będą trzykrotnie mniejsze.
Korzyści te przypadają w dużej mierze przedsiębiorstwom, dzięki oszczędnościom lub dostępowi do technologii zwiększających ich wydajność.
Jeżeli chodzi o ogólne dane dotyczące zatrudnienia, oczekujemy, że przy pełnym wdrożeniu strategii powstanie 3,8 mln miejsc pracy. Gdyby jednak utrzymały się bariery regulacyjne i innego rodzaju bariery polityczne, zatrudnienie wzrosłoby jedynie o 1,3 mln stanowisk1.
1Zob.: IDC, „Szacunkowe dane ilościowe dotyczące popytu na usługi świadczone w modelu chmury obliczeniowej w Europie i możliwych barier dla ich wprowadzenia” (ang. Quantitative Estimates of the Demand for Cloud Computing in Europe and the Likely Barriers to Take-up)
Jaki jest harmonogram działań? Jak długo trzeba czekać na konkretne zmiany?
Komisja będzie dążyć do wdrożenia kluczowych działań wymienionych w komunikacie w 2013 r., w szczególności w zakresie normalizacji i certyfikacji dla chmury obliczeniowej, opracowania bezpiecznych i uczciwych warunków umów i powołania Europejskiego partnerstwa na rzecz chmur obliczeniowych. Do końca 2013 r. zostanie przygotowane sprawozdanie z postępów w realizacji strategii, które pokaże, czy potrzebne są dalsze inicjatywy polityczne i prawodawcze.
Kto może odnieść korzyści z wykorzystania chmury obliczeniowej?
Mogą na tym skorzystać wszyscy użytkownicy internetu, a technologia ta może zrewolucjonizować wiele dziedzin.
Z badań wynika, że 80 proc. przedsiębiorstw, które już korzystają z chmury obliczeniowej, odnotowało spadek kosztów związanych z informatyką o 10-20 proc., a 20 proc. przedsiębiorstw oszczędza 30 proc. lub więcej.
Z podstawowych usług w chmurze obliczeniowej (np. internetowych kont poczty elektronicznej) korzysta już wielu konsumentów. Duża pojemność przechowywania danych za darmo lub za niewielką opłatą, dogodny dostęp z dowolnego miejsca, obniżenie kosztów – oto niektóre z korzyści oferowanych przez chmurę obliczeniową.
Technologia ta mogłaby przynieść znaczne zyski także sektorowi publicznemu, który przy wykorzystaniu chmury obliczeniowej mógłby świadczyć zintegrowane i efektywne usługi po niższych kosztach.
Chmura obliczeniowa mogłaby także przyczynić się do rozwoju badań naukowych, gdyż placówki badawcze mogłyby uzupełnić swoją infrastrukturę obliczeniową na miejscu o moce obliczeniowe w chmurze: umożliwiłoby to utrzymywanie znacznych ilości danych i szybsze ich przetwarzanie. Zwiększyłaby także innowacyjność, gdyż wypróbowywanie nowych produktów lub usług informatycznych dzięki chmurze staje się dużo prostsze i tańsze.
W jaki sposób chmura obliczeniowa może pomóc w ochronie środowiska?
Podobnie jak lotnictwo, gwałtowny wzrost mocy obliczeniowych jest jednym z najszybciej rosnących źródeł emisji dwutlenku węgla. Jednocześnie chmura obliczeniowa jest najlepszym sposobem zmniejszenia emisji związanych z wykorzystaniem mocy obliczeniowych. W ramach dużych inwestycji związanych z chmurą można bowiem zaplanować wykorzystanie energooszczędnych serwerów i ekologicznych źródeł energii.
Jest to znacznie prostsze niż zagwarantowanie, że setki milionów użytkowników komputerowych dokonają ekologicznych wyborów. Można także zoptymalizować wykorzystanie sprzętu komputerowego, zmniejszając liczbę urządzeń potrzebnych do wykonania określonych zadań.
Komisja Europejska finansuje projekt badawczy dotyczący serwerów w chmurze (Eurocloud server project), którego pierwsze wyniki wskazują na to, że można obniżyć zużycie energii przez centra przetwarzania danych funkcjonujące w chmurze obliczeniowej o 90 proc. Powiększyłoby to oszczędności już osiągnięte dzięki zastąpieniu rozwiązań opartych na stacjach roboczych lub serwerach rozwiązaniami opartymi na chmurze obliczeniowej.
Jakie mogą być skutki wykorzystania chmury obliczeniowej dla sektora technologii informacyjnych i komunikacyjnych?
Według badania przeprowadzonego na tysiącu europejskich przedsiębiorstw, usunięcie barier w korzystaniu z chmury mogłoby mieć następujące konsekwencje:
• Ponad 98 proc. przedsiębiorstw w UE zaczęłoby korzystać z chmury lub robiłoby to w większym stopniu.
• Chmura przyciągnęłaby nowych użytkowników: 96 proc. przedsiębiorstw w UE, które nie korzysta z chmury, lecz rozważa to, zaczęłoby inwestować w tej dziedzinie.
• Wzrosłoby zapotrzebowanie na umiejętności informatyczne, nie tylko w takich podstawowych obszarach, jak zarządzanie centrami przetwarzania danych, lecz także np. w zakresie marketingu cyfrowego, projektowania aplikacji, sieci społecznościowych, usług finansowych i zdrowia.
Więcej o Europejskim partnerstwie na rzecz chmur obliczeniowych Na czym polega to partnerstwo i jakie są jego cele?
W skład Europejskiego partnerstwa na rzecz chmur obliczeniowych będą wchodzić urzędnicy europejskich organów publicznych wysokiego szczebla, odpowiedzialni za zamówienia publiczne, oraz główne przedsiębiorstwa z branży informatycznej i telekomunikacyjnej. W ramach partnerstwa, pod kierownictwem Rady Sterującej, organy odpowiedzialne za zamówienia publiczne oraz konsorcja przemysłowe będą wspólnie prowadzić przedkomercyjne zamówienia publiczne. Pozwoli im to na określenie wymogów sektora publicznego w zakresie chmury obliczeniowej, opracowanie specyfikacji dotyczących zamówień w obszarze technologii informatycznych oraz zlecenie opracowania wzorcowych modeli wdrażania. Prace te będą krokiem w kierunku łącznego czy nawet wspólnego udzielania zamówień przez organy publiczne na usługi w chmurze obliczeniowej na podstawie wspólnych wymagań użytkownika. Partnerstwo nie ma na celu stworzenia fizycznej infrastruktury chmury obliczeniowej. Ma ono natomiast, poprzez wprowadzenie wymogów obowiązujących przy zamówieniach publicznych, których stosowanie w całej UE będzie promowane przez uczestniczące państwa członkowskie i organy publiczne, przyczynić się do tego, żeby oferta handlowa w zakresie chmury w Europie była dostosowana do europejskich potrzeb.
Jak będzie działać Europejskie partnerstwo na rzecz chmur obliczeniowych?
Rada Sterująca będzie doradzać w kwestii strategicznych wytycznych, w szczególności w odniesieniu do korzystania z usług w chmurze obliczeniowej w taki sposób, by kształtować rynek z korzyścią dla wszystkich potencjalnych użytkowników chmury.
Innym kluczowym elementem partnerstwa jest poziom wykonania: w siódmym programie ramowym w zakresie badań naukowych2.przeznaczono wstępny budżet w wysokości 10 mln euro na projekt przedkomercyjnych zamówień publicznych w ramach tematu dotyczącego technologii informacyjno-komunikacyjnych. Projekt ten będzie wymagał ścisłej koordynacji i połączenia sił różnych podmiotów sektora publicznego w kilku państwach członkowskich. Celem jest konsolidacja wymogów sektora publicznego w zakresie zamawiania i wykorzystywania usług w chmurze obliczeniowej.
2Zob. cel 11.3 w dokumencie http://cordis.europa.eu/fp7/ict/docs/ict-wp2013-10-7-2013.pdf
Jakie są główne zadania Rady Sterującej Europejskiego partnerstwa na rzecz chmur obliczeniowych?
Do głównych zadań Rady Sterującej należy:
• doradzanie w kwestii strategicznych wytycznych co do tego, jak przy pomocy Europejskiego partnerstwa sprawić, by technologia chmury obliczeniowej napędzała wzrost gospodarczy i innowacje oraz przyczyniała się do optymalizacji kosztów usług publicznych w Europie;
• wydawanie zaleceń w kwestii kształtowania polityki na rzecz bezpiecznej i interoperacyjnej chmury obliczeniowej, która będzie przyczyniać się do stworzenia europejskiego jednolitego rynku cyfrowego.
Na jakich zasadach działa Rada Sterująca partnerstwa?
Członków Rady Sterującej i jej przewodniczącego mianuje komisarz odpowiedzialny za agendę cyfrową. Będą oni działać we własnym imieniu. Rada będzie zbierać się dwa lub trzy razy do roku. Rada Sterująca może zasięgać opinii ciał branżowych i akademickich oraz organów rządowych, a także konsultować się z ekspertami.
Posiedzenie inauguracyjne Rady Sterującej planowane jest na ostatni kwartał 2012 r.
Ochrona danych, bezpieczeństwo, ochrona prywatności i prawa użytkowników
W jaki sposób strategia UE może pomóc w ochronie praw użytkowników usług w chmurze obliczeniowej?
Jednym z głównych działań przewidzianych w strategii jest opracowanie wzorców umów, aby uregulować kwestie nieobjęte wspólnymi europejskimi przepisami dotyczącymi sprzedaży, takie jak: zabezpieczenie danych po zakończeniu umowy, ujawnianie danych i ich integralność, lokalizacja danych i ich przesyłanie, własność danych oraz bezpośrednia i pośrednia odpowiedzialność. Określenie i opracowanie spójnych rozwiązań w zakresie warunków umów zwiększy zaufanie konsumentów do usług w chmurze obliczeniowej, co zachęci ich do szerszego korzystania z takich usług.
Jak strategia w zakresie chmury obliczeniowej ma się do wniosków Komisji dotyczących ochrony danych?
W trakcie prac przygotowawczych nad rozporządzeniem w sprawie ochrony danych, zaproponowanym przez Komisję w styczniu 2012 r., starannie przeanalizowano obawy dostawców usług w chmurze obliczeniowej oraz ich użytkowników. Proponowane rozporządzenie stanowi dobrą ogólną podstawę do przyszłego rozwoju technologii chmury obliczeniowej.
Biorąc pod uwagę, że wątpliwości dotyczące ochrony danych wskazano jako jedną z najpoważniejszych barier dla wykorzystania chmury obliczeniowej, szczególnie ważne jest, aby Rada i Parlament Europejski sprawnie przeprowadziły prace zmierzające do możliwie szybkiego przyjęcia proponowanego rozporządzenia w roku 2013.
Po przyjęciu proponowanego rozporządzenia Komisja zastosuje nowe mechanizmy, aby wydać wszelkie potrzebne dodatkowe wytyczne w zakresie stosowania europejskich przepisów dotyczących ochrony danych w odniesieniu do usług w chmurze obliczeniowej.
Jakie konkretne działania prowadzi się na poziomie międzynarodowym, by zapewnić spójność przepisów?
Chmury obliczeniowe mają charakter globalny i dlatego wymagają intensywniejszego międzynarodowego dialogu na temat bezpiecznego i sprawnego transgranicznego korzystania z usług w tym modelu.
Komisja Europejska dąży do tego, by we wszelkich międzynarodowych dyskusjach w sprawie handlu, egzekwowania prawa, bezpieczeństwa i przestępczości komputerowej w pełni uwzględniano nowe wyzwania związane z chmurą obliczeniową.
Dyskusje te prowadzone są na takich wielostronnych forach, jak WTO i OECD. Dotyczą one realizacji wspólnych celów związanych z usługami w chmurze obliczeniowej. Unia prowadzi także rozmowy dwustronne z USA, Japonią i innymi państwami.
Skąd mogę wiedzieć, czy moje dane są przechowywane w Europie czy poza nią?
Kwestia lokalizacji danych powinna być uregulowana w umowie. Takiej informacji może jednak nie być w niepodlegających negocjacjom standardowych umowach, stosowanych obecnie przez wielu dostawców usług w chmurze obliczeniowej. W strategii podkreśla się konieczność opracowania wzorców umów, które obejmowałyby kwestie pozostające poza zakresem wspólnych europejskich przepisów dotyczących sprzedaży, takie jak m.in.
lokalizacja danych.
Co się stanie z moimi danymi, gdy dostawca usług w chmurze obliczeniowej zakończy działalność?
Kwestia ta powinna być zwykle uregulowana w umowie. Właśnie w związku z potrzebą doprecyzowania ochrony użytkowników Komisja opracuje wzorce umów, które obejmą kwestie pozostające poza zakresem wspólnych europejskich przepisów dotyczących sprzedaży.
Normy, certyfikacja i umowy
Dlaczego Komisja sama nie opracuje potrzebnych norm, tylko liczy w tym zakresie na działania branży?
Proces normalizacji przebiega najsprawniej, jeżeli odpowiada za niego dana branża.
Pracuje ona już bardzo intensywnie nad opracowaniem norm zwiększających interoperacyjność chmur.
Trwają prace nad takimi normami, jednak obecnie nie ma jednomyślności co do tego, jakie normy zagwarantowałyby wymaganą interoperacyjność, możliwość przenoszenia danych i ich odwracalność. Komisja chce ustalić spójne zestawy użytecznych norm, aby ułatwić organizację zarówno po stronie popytu, jak i podaży.
Kiedy możliwe będzie uruchomienie systemu certyfikacji?
Z pomocą ENISA i innych właściwych organów Komisja będzie pracować nad stworzeniem obejmujących całą UE dobrowolnych systemów certyfikacji w zakresie chmury obliczeniowej (w tym w odniesieniu do ochrony danych) oraz ustanowi wykaz takich systemów do 2014 r.
Co zrobi Komisja, jeżeli przedsiębiorstwa po prostu nie zechcą przystąpić do takiego dobrowolnego systemu?
Wspólnie z przedsiębiorstwami będziemy nadal starali się zwiększyć atrakcyjność systemu.
Obywatele sygnalizują nam potrzebę dostępu do takich informacji. Poza tym należy pamiętać, że certyfikacja nie jest karą dla przedsiębiorstw. Jest to po prostu narzędzie, przy pomocy którego firmy mogą poinformować swoich przyszłych klientów o jakości usług i ich zgodności z przepisami.
Czy strategia w zakresie chmury obliczeniowej przewiduje stworzenie europejskiej superchmury?
Nie, strategia nie polega na tworzeniu fizycznej infrastruktury. Chcielibyśmy jednak, by publicznie dostępne były oferty usług w modelu chmury obliczeniowej, które spełniają europejskie normy nie tylko z regulacyjnego punktu widzenia, ale także pod względem konkurencyjności, otwartości i bezpieczeństwa.
Czy dane w chmurze są bezpieczne?
Zagrożenia dla bezpieczeństwa specyficzne dla chmury obliczeniowej wiążą się z faktem, że w chmurze obsługiwanych jest wiele podmiotów jednocześnie, a zasoby są dzielone.
Oznacza to, że ta sama infrastruktura fizyczna jest często wykorzystywana przez wielu różnych klientów dostawcy usług w chmurze. W chmurze obliczeniowej klient w pewnym zakresie przekazuje dostawcy usług kontrolę nad bezpieczeństwem. W związku z tym istotne jest, by móc ocenić, czy taki dostawca spełnia wymogi bezpieczeństwa. Dlatego tak ważną rolę mają do odegrania systemy certyfikacji, gdyż stwarzają one dostawcom możliwość wiarygodnego wykazania przyszłym użytkownikom, że przestrzegane są odpowiednie wymogi. Z drugiej strony, z punktu widzenia laików, pozostawienie kwestii bezpieczeństwa w rękach informatyków pracujących dla dostawcy usług w chmurze może w istocie zwiększyć bezpieczeństwo.
Czy chmury są interoperacyjne? Czy można łatwo zmienić dostawcę usług w chmurze?
W tym momencie poszczególne oferty usług w chmurze nie są tak interoperacyjne, jak mogłyby być. Dostawcy usług w chmurze mogą używać różnych systemów operacyjnych lub interfejsów aplikacji, które nie są interoperacyjne, co oznacza, że nie można łatwo dostosować oprogramowania stworzonego dla jednego dostawcy do współpracy z innym dostawcą. Może to prowadzić do uzależnienia od jednego dostawcy usług, gdyż przenoszenie danych między chmurami obliczeniowymi niekiedy nastręcza trudności.
Czy strategia w zakresie chmury obliczeniowej obejmuje szersze kwestie bezpieczeństwa?
Strategia ta nie obejmuje kwestii bezpieczeństwa związanych z internetem i środowiskiem online jako takimi. W najbliższych miesiącach Komisja podejmie kwestie związane z ogólnymi wyzwaniami w obszarze bezpieczeństwa cybernetycznego w ramach swojej strategii na rzecz bezpieczeństwa cybernetycznego. Strategia ta będzie dotyczyć wszystkich dostawców usług społeczeństwa informacyjnego, w tym dostawców usług w chmurze obliczeniowej. Będą w niej wskazane m.in. właściwe środki techniczne i organizacyjne, które należy wprowadzić w ramach zarządzania zagrożeniami dla bezpieczeństwa. W strategii tej zostanie także ustanowiony obowiązek zgłaszania poważnych incydentów właściwym organom.
Czy strategia w zakresie chmury obliczeniowej ma utrudnić działalność międzynarodowych dostawców takich usług w Europie?
Nie, strategia ma ułatwić Europie udział w światowym rozwoju technologii chmury obliczeniowej. W tym celu zostanie przeprowadzony przegląd wzorców umów w zakresie przekazywania danych osobowych do państw trzecich i w razie potrzeby wzorce te zostaną dostosowane do specyfiki usług w chmurze; Ponadto krajowe organy ochrony danych zostaną wezwane do zatwierdzenia wiążących reguł korporacyjnych dla dostawców usług w chmurze obliczeniowej.3 Komisja proponuje również włączenie najważniejszych kwestii dotyczących chmury obliczeniowej do trwających międzynarodowych rozmów ze Stanami Zjednoczonymi, Indiami, Japonią i innymi państwami.
3 Odpowiednie opinie grupy roboczej powołanej na mocy art. 29 (zob. WP 195 I WP 153) będą stanowić podstawę projektu Komisji. Wiążące reguły korporacyjne to jeden ze sposobów, aby umożliwić legalne międzynarodowe przekazywanie danych: regulują one w wykonalny sposób, jak różne podmioty przedsiębiorstwa, niezależnie od ich lokalizacji geograficznej, muszą postępować w odniesieniu do danych osobowych.
