Przemysł i Handel Górnośląski, 1924, R.2, t. 5, z. 3 (13)

Zeszyt 3

Katowice, Sierpień 1924 Tom. V.

1 I

a ś r t t e ś l l s s M

C z a s o p is m o p o ś w ię c o n e s p r a w o m g o s p o d a r c z y m

R edaktor n aczeln y: Edw ard Chwatczyński.

R edaktor w W arszaw ie: Al. Jackow ski, ul. M arszałkow ska 33.

Sekretarz redakcji: Józef Banaś.

Zarząd w ydaw nictw a: R edaktor E dw ard Chwatczyński i D yrektor Tadeusz Dębnicki.

R edakcja i Adm inistracja: K a to w ic e , ul. Sobieskiego, Telefon 962, za 1 egzemplarz z przesyłka: w kraje 10 zł. kwartalnie

„ 1 „ „ zagranica 15 zł. „ MA ogłoszeń wysyła a iin is tija oa zalanie.

Jreść zeszytu:

P Y R . F A L T E R : V 7 ę g ie l g ó rn o ś lą sk i n a r y n k u eu ro p ejskim . E P V f . C H V I . : N I o li li z a c j a p r z e m y s łu . S t u d j u m eko n o m iczn e.

P R . Z . R O S E : P r o d u k c ja p o ls k a a p r a l le m g o sp o d a r sk i św ia to w e j.

W s p ó łp r a c a g o sp o d a rc za p o ls k o - a u s tr ja c k a . W y w i a d z A l i n i s t r e m T w a r d o w s k i m .

O l r ó t to w a r o w y p o ls k o -a u s tr . w r. 1 9 2 3 w p o s z c ze g ó ln y c h to w a ra ch . O h e c n a s y tu a c ja g o sp o d a rcza A u s t r j i . U s ta w a o p r z e d łu ż e n iu d n ia p r a c y w N ie m c z e c h .

K R O N I K A W Ę G L O W A : S y t u a c j a w p r z e m y ś le w ęg lo w ym .

S t a t y s t y k a o lr o tu w ęglow ego z N ie m c a m i i A u s t r j ą .

N lię d z y n a r o d o w y r y n e k w ęg lo w y (P r o d u k c ja , C e n y , O l r ó t ) . U s ta w o d a w s tw o g ó rn icze w S . S . S . R . i s z e re g in n y c h .

K R O N I K A H U T N I C Z A :

I n ż . K . K i s z k a : S p r a w o z d a n ie g o sp o d a rcze h u tn ic tw a g ó rnośląskiego.

S c z e g ó ło w e sp ra w o z d a n ie z r y n k ó w ż e la z n y c h A n g l i , F r a n c ji, N ie m ie c , B e lg ji i C zech . P r o d u k c ja h u tn ic tw a g ó rn o ślą skieg o w r o k u 1 9 2 3 — 1 9 2 4 ( V I )

P r o d u k c ja g ó rn o ślą skich h u t c y n k u ołow iu w r o k u 1 9 1 9 — 1 9 2 3 N lię d z y n a r o d o w y r y n e k ż e la z n y (P r o d u k c ja , C e n y , O l r ó t ) .

N L ię d z y n a r o d o w y r y n e k m e ta lo w y x szereg in n y c h m a te rja łó w i in fo rm ac ji

z ż y c ia gospodarczego P o ls k i i zag ran icy .

i B i i i r o J . O .

Biuro I n i c j a t y w y G o s p o d a r c z e j

patrz o g ło sz e n ie w te k śc ie

Cena egz. 1 zł. 60 gr.

Jerrometal

{ t o w a r z y s t w o ź e l a z o ~ m e t a l o w e %

Matoni c c

ul. ffoptzecuio <<tuersfr.> 3 Tr- 2

T elefo n 1 7 2 6 , 1 9 8 0 , 2 2 8 7 , 2 8 3 5 / A d r e s depesz: I r o n m e t a l (R u d .M o sse C ode)

Oddz.

J B l e t a l i

Nowe metale, stare metale, Materjały do rafinowania. Kompo­

zycje, —Półfabrykaty

W łasna odlewnia m etali

Oddz,

P a r o w c ó w

a) Ferrom angan.Ferrosilicium i w szelkie inne F errostopy b) Surowiec stalisty, Giserski,

H em atyt, Zw ierciadlisty itd.

c) R uda żelazna i manganowa, Ruda cynkow a i ołowiana

Oddz,

S z m e l c u

S z m e lc wszelkiego rodzaju dla pieców wielkich, martynow- skich, odlewni żelaza

... i t. d...

Oddz.

Ż e l a z a h a n d l o w e g o i m a t e r j a t o w k o le jo w y c h

Żelazo sztabowe, Drut walcowany, Blachy, Półfabrykaty, Kęsy, Bloki i t, d. Szyny i wszelkie m a te r ja ły u m a c n ia j ą c e , Loko- ... motywy, wozy i t. d ...

M a v s z a w a F I L J E :

Ż ó r a w ia 2 7 / T e l. 4 0 6 - 0 3 , 4 0 2 - 2 0

Mr

B ro d z iń sk ie g o P ija rs k a 7

a f t ó m

jo 1 9 / T e le f o n 1 1 - 8 6 / T e le f o n 4 5 — 4 6 Z A S T Ę P S T W A ;

P o z n a ń £ ó d ź3 ie ls f io

J a s n a 1 6 G d a ń s k a 1 3 5 K o śc iu s z k i 8 / T e l. 7 0 9

J K a & a z y n y i C d l e w n i m p r z y f z y & i e M f w e d a

H U T A H O H E N L O H E (P . G ó r n y Śląsk).

Przemysł 1 Handel

S ie rp ie ń 1924, N r, 3. (13/1924) G Ó m O Ś l £ | S k i

Kopalnie

= n a Górnym Ś lą sk u =

== S p ó ł k a d z i e r ż a w n a . =

= SOClßTfe FERMIERE DES MINES EI S CALE S =

= DE L’ETAT POLONAIS EN HAUTE - SILESIE =

1 K r ó l . - H u t a 1

= Rynek L.9 15 :: Telefon 136-140 =

| S p r z e d a ż |

| Węgla, Koksu |

| B r y k i e t ó w |

= z Kopalń: Król, B ie lsz o w ice , Knurów =

i

S ie rp ie ń 1924. N r. 3. (13/1924)

ZWIĄZEK K O P A L Ń

G Ó R N O Ś L Ą S K I C H

S ie rp ie ń 1924. N r. 3. (13/1924)

jPratemysł i Handel

Górnośląski

HUTA BISNARHA

HAJDUKI WIELKIE

G Ó R N Y Ś L Ą S K

♦

P R O D U K T Y :

S u ró w k a , k o k s , s ia r c z a n a m o n ia k a ln y , b e n z o l su ro w y , c e g ły żu ­ ż lo w e , w o d ó r , tlen .

Ż eliw o i o d le w y s t a lo w e w e d łu g m o d eli

Ż e la z o gru b o i drobno z ia r n iste , t a ś m o w e i f a s o n o w e

S ta l S iem en s-M artin , sp r ę ż y n o w a , r e s o r o w a , n a h a c e le , n a le m ie s z e K ute, ż ło b k o w a n e p o d k o w y , p ó łfa b ry k a t.

Zim no w a lc o w a n e ż e la z o o b r ę c z o w e i t a ś m o w e w e w s z e lk ic h w y ­ m ia ra ch , s ta l ta ś m o w a d o c z ó łe n e k p o k o jo w y c h (k a rto n y ).

C ien k a b la c h a b a jco w a n a do s z ta n c o w a n ia , z a g in a n ia , e m a ljo w a n ia , do k ry cia d a c h ó w , c y n o w a n ia , b la c h y do d y n a m o m a sz y n s t o ­ p o w e i n ie s to p o w e

B la c h y g ru b e n a c y stern y , k o tły , o k ręty , b la c h y C oum pound n a p łu g i, do b u d o w y s k a r b c ó w .

S ta l n a r z ę d z io w a i k o n stru k cy jn a , w a lc o w a n a i k u ta w prętach, ta śm a c h , b la c h a c h i form ach do b u d o w y m a sz y n , s a m o c h o d ó w i a e r o p la n ó w . S p e c ja ln e so r ty d la w y ro b u b ron i i o p a n c e r z e ń p o c is k ó w , m in, luf k a r a b in o w y c h , ta r c z o ch ro n n y ch , s ta l ś w i­

d r o w a do w s z y s tk ic h g a tu n k ó w sk a ł.

K u to ż e la z n e rury: g a z o w e , k o łn ie r z o w e , k o tło w e , s z la m o w e , w ie r ­ t n ic z e , d o r u r o c ią g ó w ro p n y ch , b e z s z w ó w , tę p o sp o jo n e, sa m o ro d n ie s p a w a n e do 1 5 0 0 m m p rzek ro ju , k s z t a łt k i i fa so n y ru ro w e.

M aterjaly k o le jo w y do b u d o w y n a w ie r z c h n io w e j ja k : z łą c z a s z y ­

n o w e , z a c is k i i p o d k ła d k i, szy n y w ą s k o t o r o w e i k o p a ln ia n e .

Przemysł I Handel

Górnośląski

■ N

FRIEDENSHÜTTE

Spółka Akc. / NOWY BYTOM / Górny Śląsk

ZAKŁADY: a) Zakłady „Friedenshütte" w Nowym Bytomiu (Wielkie piece), Stalownia i Walcownie, Kok­

sownie, zakłady wyrobów ubocznych.

b) Kopalnia węgla kamiennego „Friedensgrube"

w Nowym Bytomiu.

c) Kopalnie rudy żelaznej wTarnowskich Górach.

d) Kopalnie rudy żelaznej w Czerny (Małopolska).

♦

WYROBY:

Surówka, koks, amoniak, benzol, dziegieć, oleje, smolne, żużel fosfatowy, bloki stalowe Thoma- sowe, Siemens-Martenowskie, naniklone i elektro- stalowe, bramy, surowe i półwalcowane, platyny

żelazo płaskie, kąsy.

Szyny kolejowe normalnotorowe, do kolejek potowych i kopalnianych, podkłady (progi), łubki,

płyty podkładkowe i zaciskowe.

Kształtowniki wszelkiego rodzaju do wysokości 550 mm ścianki pionowej. Uniwersalne żelazo sztabowe, taśmowe, kątowe, T- i Cowe i inne gatunki. Blacha gruba, żeberkowana, średnia, cienka, blacha do wytłaczania i zawijania, dy- namowa, transformatorowa i inna specjalna.

Wyroby kute i prasowane: osie do wozów kole­

jowych, obrącze, koła b ose, gotow e zestawy kół.

FRIEDENSHÜTTE

Spółka Akc. / NOWY-BYTOM / Górny Śląsk

4

ixmmni niumuxrimtnjtstzxTxaxtxxximiXAimxutxiit ixxktxxi 11 x nmixoimim

S ie rp ie ń 1924. N r. 3. (13/1924)

Przemysł i Handel

Górnośląski

O b ersch lesisch e

te b o h n B c d a r fsM

Wyroby koncernu:

1. Z a k ł a d y w G l i w i c a c h

(Zakłady S ie m e n s - M a r te n o w s k ie , odlewnie żelaza i stali wygniatarki, w arsztaty): B u tle bezszewne do gazu wszel­

kiego rodzaju: węglan, wodgr i tlen, naczynia bezszewne Ramy samochodowe i wszelkie części składowe prasowane dla budowy automobili, rury Kardanowe — Kute części dla budowy wagonowej, blachy wypukłe, dna okrągłe i kw adra­

towe, płaskie i wklęsłe — Wyroby kute i prasowane dla potrzeb kolejowych: osie wagonowe, obręcze, koła bose, gotowe zestawy kół, r u s z t o w n i k i z odlewu twardego

2, R u r k o w n i e w G l i w i c a c h

(Walcownie rur spawanych i bezszewnych): Specjalności:

W ę ż o w n i c e , r u r y d o w i e r c e n i a i k o ł n i e r z o w e , r u r y s t a l o w e ciągnione na zimno, r u r y w o d n e marynarkowe, parowozowe i kotłowe, r u r y c y n k o w a n e

O p a k o w a n i a b l a s z a n e , p u s z k i do konserw wszelkiego rodzaju, z blachy c y n o w a n e j , c y n k o w a n e j i c z a r n e j , z a d r u k o w a n e i n i e z a d r u k o w a n e

4. Z a k ł a d y h u t n i c z e Z a w a d z k i

( p o w i a t W i e l k i e S t r z e l c e ) (Walcownie żelaza sztabowego, kuźnia formowa, w arsztaty kolejkowe, f a b r y k i z w r o t n i c , pojazdów i wagonów

5* O d l e w n i a ż e l a z a C o l o n n o w s k a

( p o w i a t W i e l k i e S t r z e l c e )

O d l e w y ż e l a z n e , odlew szary, szczególnie kokile

Górnośląskie Towarzystwo akc. dla dostaw koleiow., Zarzad w Gliwicach

5

Przemysł I Handel

Górnośląski

D y r e k c j a K o p a l ń Księcia Pszczyńskiego

Fürstlich P lessisch e Btergwerksdirektion — KATOWI CE

Telefon: Katowice, nr. 666, 667, 668, 669 — Adr. telegraficzny: Plessergruben, Katowice

W ę g i e l k a m i e n n y

z kopalń: Emanuelssegen-, F ürsten-, Böera-, H einrichsfreude-, Brade-, H e in r ic h s g lü c k - , P r in z e n - , Neuglückauf-, B a r b a r a - , A leksander

Wyroby cementowe, cegły i dolomit

własnego przedsiębiorstw a

Sprzedaż węgla i brykietów

przez „UNITAS", Spółka węglowa z ogranicz, odpowiedz., K atow ice ( „ U N I T A S “, K o h l e n h a n d e l s g e s e l l s c h a f t m .b .H ., K a to w ic e ) Telefon Katowice Nr. 666, 667, 668, 669 — A dres telegr.: „ U n i t a s "

W spólność in teresó w z:

1. F a b r y k a k a m ie n n o w ę g la n y c h b r y k ie tó w , S p ó łk a z o g r . ©dp., D z ie d z ic e , (Steinkohlenbrikettfabrik G. m. b. H., Dziedzice), brykiety form atach 700 gr., 3 i 5 kg.

Sprzedaż przez „Unitas", Spółka z ogr. odp,

2 . G ó r n o ś lą s k a F a b r y k a m a te r ja łó w w y b u c h o w y c h , S p ó łk a A k c y jn a , Łaziska- Górne, G.-Śl., (Oberschlesische Sprengstoffwerke, Spółka Akcyjna, Ober-Lazisk) Telefon: Mikołów 55 i 64 — A dres teleg r.: „ O s w a g " , Mikołów.

M a t e r j a ł y w y b u c h o w e dla górnictwa, dynam it wszelkiego rodzaju, m aterjały wybuchowe bezpieczne dla użycia w kopalniach zagrożonych gazem lub pyłem węglowym, m aterjały wybuchowe do karczow ania pniaków — W łasne chodniki do­

świadczalne, spłonki wybuchowe, lonty i inne przybory zapalcze.

3. Z a k ła d y E le k tr o w Ł a z is k a c h G órnych, Sp. z o . p ., (dawn.: Kraft- u. Schmelz­

w erke Prinzengrube G.m.b.H.), Tel.: Mikołów 5, 115 i 135, Adr. tel.: „Elektro", Mikołów.

Przedsiębiorstwo prowadzi elektrow nię o mocy 25 000 KW„ pracującą na wspólnej sieci z Elektrow nią O kręgową Pszczyńską i w yrabia karbid, krzem ian żelaza oraz smołę, w ydobytą przy nieskiej tem paraturze z węgla kamiennego.

4 . E le k tr o w n ia O k r ę g o w a L ig o ta Sp.z o.p„ (dawn.: Ü berlandw erkPless, Tel: Katowice Nr. 2695 w Ligocie — D ostarczanie prądu elektrycznego gminom i przemysłowi po­

łudniowej części polsk. Górnego Śląska — Zużywane napięcia: 20.000 W olt, 380/220 Wolt.

i

ri 111 u i iTfTi 111111 iifn 111111 imT 111111 tmi 111111 imT 111 ii i iWTt nim iiwri mu i iWii mi i iWn 1111 iiWii 11111 i i i i ii 111 ii

S ie rp ie ń 1924. N r. 3. (13/1924)

Przemysł 1 Handel

Górnośląski

G H K E

I

WĘGIEL, CYNK

BLACHA OŁOWIANA, OŁÓW, RURY OŁOWIANE KADMIUM, KW AS SIARKOWY

!

G I E S C H E S P Ó Ł K A A K C Y J N A

KAMICE, rnedMA 5

w m m i

Przemysł i Handel

Górnośląski

ZAKŁADY

HOHENLOHEGO

H O H E N L O H E - W E R K E

SPÓŁKA AKCYJNA

WEŁNOWIEC G.ŚL.

H O H E N L O H E H Ü T T E O .-S.

T E L E F O N Z A R Z Ą D U G Ł Ó W N E G O : K A T O W I C E , N r . 8 6 4 - 8 7 2 , 4 5 4

O d d z i a ł L W ę g i e l

W ę g i e l p ł o m i e n n y z k o p a l ń : MAKS — WUJEK — GEORG Zjednoczona H ohenlohe-Fanny

O d d z i a ł II, M e t a l e

Blacha cynkowa Cynk H, H. Korona

(podw ójne raiin.)

Cynk H ohenlohe Pył cynkowy

(raiin. i nieraiin.)

Oryginalny ołów hutniczy

O d d z i a ł IIŁ K w a s y

Kwas siarkowy (60° Be) techn, czysty.

Kwasy siarkowe od 92— 100%

Oleum 12% Oleum 12%

Eli

8

S ie rp ie ń 1924. Nr. 3. (13/1924)

Przemysł 1 Handel

Górnośląski

Zlednoczenie

Ftibrytezii Przemysłowe!

W e łn o w ie c obok Katowic / Telefon 2841 / Telegr. Gazy W e łnow ie c

D o s ta rc z a m y z zakładów Trzebinia, Szyb Alfreda Hotn%, Chorzów

T le n 1

J l c e t y l e n - D i s s o u s

i v b u t l a c ł ) w ł a s n y c f ) i a b c y c ß

4 -

D o s ta r c z a m y z naszych składów Trzebinia, Katowice, Szyb Alfreda

o b o k H u t y H o h e n l o h e

Materjały i armatury d o

Palniki do spawania / Palniki dla cięcia / Druty do spawania / Okulary dla spawaczy / Zawory redukcyjne dla Tlenu / W odoru / A c e ty le n -D is s o u s

Materjały d o d a tk o w e :

Drut n a w ę g lu drzewnym d o ż e la z a k u t e g o S ztab k i la n e d o ż e la z a l a n e g o i lanej stali S ztabki m o s i ę ż n e / S ztabki m ied zia n e

Proszki d o ż e la z a l a n e g o , miedzi, aluminium / B utle s ta lo w e d o w szystkich g a zó w , zawory d o butli i c z ę ś c i s k ła d o w e ty c h ż e

Naprawiamy: Butle stalowe, zawory redukcyjne, zawory do butli,

palniki d o s p a w a n ia i ciecia w naszych za k ła d ach związkowych.

Przemysł 1 Handel

Górnośląski

W y t w o r y s t a l o w e :

O d l e w y s t a l o w e :

Stal narzędziowa oraz szybkotnącą / Stal niklowa i chrom,-niklowa / Stal do łożysk kulkowych / Stal srebrzysta / Stal taśmowa gorąco i zimno walcowana Pniaki kowalskie ze stali chromowoniklowei oraz SM stali Świdry spinalne ze stali narzędziowej i stali szybkotnącej N o ż y c e / Świdry weż. i do wierceń w kamieniu S prężyny do a p a ra tó w pociągow ych i zd erz ak ó w Blacha ze stali odlewowej / S iem en s M a rtin sta l

H u ta Baildona I Ä

k o ło K a ło w ie :: K a to w ic e , Skrzynka p o c z to w a 409

HUTA SILESIA

S p ó ł k a A k c y j n a

P a r u s z o w i e c G .S ląsk

WYROBY:

B lach y specjalne: Blachy czarn e i deka»

p o w a n e Blachy p ra so w a n e i do w y tła ­ c z a n ia ^ Blachy podw ójnie p ra so w a n e B la ch y b a r d z o c i ą g l i w e cło głębokich w y lła c z a ń w arkuszach i zwojach™ - - - N a c z y n i a : Sprzęty domowe i kuchenne, cyn k ow an e, em aljow an e 1 lakierowane

10

S ie rp ie ń 1924. N r. 3. (13/1924)

Przemysł 1 Handel

Górnośląski

im im łriim iłiiM iłim im iiiiffiłiiłiiłiffifłiiiiiłłN łiłfiłłiłiłiM łłłiiiiiiT

O ddział T o w a ro w y Ś lą sk ie g o B a n k u E sk o m p lo w eg o w B ie lsk u

^ ♦

W yłączn a sprzedaż w ęgla z k op aln i H o h e n lo h e g o i P l e s s a

Hurtowni? handel węgla wszystkich

22 kopalń dla kraju i zagranicy ::

Przedstawicielstwa: w Katowicach i Wiedniu

Poleca się jako solidny dostawca węgla dla przemysłu i o p a łu d o m o w eg o po najniższych cenach dnia oraz na najdo­

godniejszych warunkach.

i i i li m u m m m m m ii ... m i... n u ... m i ... m i m ... i m ... i... . ... i...

Tow.TECHPOM So-Akc.

iilimii ■illlllil1l.il I .

Warszawa, ul. Warecka 10

T e le g r a m y : „ H a p e łe k a “

poleca: Blachy, pręty, rury, taśmy, drut, kable, liny, śruby, nakrętki, nity, podkładki, profile etc. z miedzi, mosiądzu, bronzu, aluminium, cynku, cyny, ołowiu, nowego srebra i t. d. / Rury stalowe ciągnione bez szwu / Stal narzędziowa szwedzka / Surówka odlewnicza szwedzka Ruda żelazna / Silniki ropowe szwedzkie ,,Avance“ / Młoty spręży­

nowe dla kuźni / Sprawdziany, kalibry i narzędzia oryg. C. E. Jo­

hansson / Kuchenki naftowe / Tarcze szmerglowe ,,Svenska Naxos“ etc.

. ...

Przemyśl 1 Handel

Górnośląski

» Z A K Ł A D Y S I L E S I A «

S p ó ł k a K o m a n d y t o w a w WIRKU

» _«

Kom.~Gesellscłi. ANTONIENHÜTTE

Telefon Wirek nr. 11 - Telefon Wirek nr. 11

Specjalna Fabryka maszyn górniczych oraz warsztaty reparacyjne:

Dział I: Budowa koszów wyciągowych, koleb, żelaznych wózków, wywrotów, szarparczy, wózków wyciągowych, narzędzi górniczych, okien żelaznych, zbiorników, przenośników taśmowych, dzwigaczy, bań dla pyłu cynkowego, zwrotnic kopalnianych wszelkich rodzajów oraz wykonywanie wszelkich żelaznych konstrukcji Dział II: N apraw a wagonów dla kolejek w ąsko-torow ych i lokomotyw, wykonywanie napraw kotłów i spajanie

na miejscu przez najlepiej wyszkolony personal pod fachowym kierow nictw em

Dział III: Nowe naw ijanie i przew ijanie m otorów o prądzie zmiennym i stałym oraz przetw orników

415 urzędników I robotników

1 Q O

I

ZwiazekKoksowni S ^d . ^zo . ^p .

T e l e f o n nr. 1 4 9 0

Katowice, ul. Zamkowa 3

A d r e s telegr.: K o k s v e r e in ig u n g

25 I. Siarczan amonowy (zawarł, azotu ok.20.561.)

Benzol i h om olog!:

B e n z o l d o m otorów o c z y s z c z ., B e n z o l 9 0 % -o w y o c z y s z c z ., B e n z o l d o o ś w ie tle n ia , B en zo l do barwników, B e n z o l czysty, Toluol o c z y s z c z . i czysty, Xylol czysty, S o lv e n t n a f t a I i II o cz y szcz ., .. .. .. B en zo l ciężki, Ż y w ica k u m a r o n o w a ...

P r z e t w o r y s m o ł y z w ę g l a k a m i e n n e g o

S m o ł a prepar. i destyl., S m o ły s p e c j a ln e , Pak twardy i miękki, Naftalin a d o motorów, Naftalina s u r o w a p ra s o w a n a , N aftalina c z y s t a w łu sk a ch , F en o l, K rezole o rto-m eta-, Pirydyny do den atu racji i ro z p u s z c z a n ia , Z a s a d y p irydynowe ciężkie, Olej kreozotow y, Olej palny, Olej a n tr a c e n o w y , Karbolineum, Olej sm ołow y, Olej d o w y c ią g a n ia b en zo lu , 4 0 % a n tra c en surowy.

S ie rp ie ń 1924. N r. 3. (13/1924)

Przemyśl 1 Handel

Górnośląski

©@ ©@ @ ©©@ ©@ ©©@ @ @ ©@ ©©©@ ©©©@ ©©©@ 0 0 ©

TOWARZYSTWO FABRYK P O R T L A N D - C E M E N T U

»WYSOKA«

Zarząd: W arszawa, Mazowiecka 7

Te le fon y: 8 7-85, 8 7-62, 75-19, 12-87, 5-78, 92-82, 106-10. A dres t ele g ra fic zn y : ,,W y s o k a “ , Warszawa.

FABRYKI:

1) w W y s o k i e j P i l i c k i e j , przy stacji Ł a z y , Warszawa Dyr. Kol. Państw.

2) w P o d r o s i „ „ Podroś, Wileńskiej Dyr. Kol. Państw.

@) 1

Portland-Cement

P r o d u k t p ie c ó w r o ta c y jn y c h , p r z e w y ż sz a ją c y n orm y n ie m ie c k ie

R o c z n a s p r a w n o ś ć produkcyjna 1 . 8 0 0 .0 0 0 b e c z e k .

' 'W ~ f f * ' "W w ~... ...w >w "'W" ~ y ~ " W ' w t"m"f ~ w ~ ^ ~ i ^ * -*w

Koncern Węglowy

C A ESA R WOLLHEIM

S k a . z o . p .

w Katowicach

i ZR

13

Przemysł 1 Handel

Górnośląski

LIGNOZA SPÓŁKA AKCYNA

Fabryki w Krywaldzle, Pntowcu i Starym Bieruniu.

Materjały wybuchowe

(każdego rodzaju)

Lonty, Zapalniki Kapiszony i f. p.

Generalna

Dyrekcja K alow ice-Z ałęże

Telefon, nr. 1 3 5 5 I 1 5 ZO

— m, '

O s f k o h le n

Spółka handlow a z ogr. odp.

Katowice, ul. Poprzeczna Nr. ©

14

S ie rp ie ń 1924. N r. 3. (13/1924)

Przemyśl i Handel

Górnośląski

Q(iiarect(do Waterloo

Kopalnia węgla Eminencja

P o c z t a Z a ł ę ż e , powiat Ka t o wi c e G. Śl.

A d r e s t e l e g r a f i c z n y : Kopalnia Emi nencj a Z a ł ę ż e — T e l e f o n : Ka t o wi ce nr. 3 7 i 5 9 5 — S t a c j a k o l e j o w a : Katowice, b o c z n i c a kopalni Eminencji

♦

—= WĘGIEL ^{s s s -}

o długim płomieniu pierwszej jakości

w gat unkac h zwykłych i k o mb i n o wa n y c h .

r— GflRHOSPRir

fMi Z j e d n o c z o n y G ó r n o ś l ą s k i P r z e m y s ł S p i r i t u s u i L i k i e r ó w | BY

U l Soółka Akcvina Spółka Akcyjna i S >

w Królewskiej Hucie, Tel. 1137

ł

Wolne składy spirytusu, Fabryki wódek i likierów

K r ó l e w s k a H uta, Florjańska 38, Telefon 1137 Rybni k, Rynek 5, Telefon 15

Fi l j a Kat o wi c e, ul. Marjacka 7, Telefon 1277

-r

Składnica wódekilikierów.lwrtowninwin

... Skażanie spirytusu (D e na tu rat)...

15

Przemysł 1 Handel

Górnośląski

Dział 1 Odlewnia Żelaza i m etali:

S p e c j a l n o ś ć : Odlewy żeliwne na wysokie tem peratury. Odlewy części maszyn do 3 tonn. Bronzy alu- minjowe. fosforowe, m anganowe i D -ra Künzela Bronze kow alne. Odlewy miedziane, mosiężne oraz o d ­ lew y z innych m etali na łożyska. Odlewy do celów technicznych i chemicznych.

Dział II Fabryka Maszyn:

a) O n a p ę d z i e p o w i e t r z n y m : Kołowroty, w iertark i obrotow e, szlifierki w rębów ki, ręczne drążki żłobiące, w entylatory, ap araty do natrysku cementem , m otory do rynien polrząsalnych.

b) O n a p ę d z i e e l e k t r y c z n y m : Kołowroty, w ierta rk i obrotow e, szlifierki, maszyny w rębow e, ręczne drążki żłobiące, m aszynki elektryczne do zapalania naboi, w entylatory, motory do ryniem potrząsalnych.

c) B u d o w a m a s z v n w o g ó l e : Rew izja i kom pletny rem ont wszelkich maszyn, a w szczególności maszyn górniczych, pomp i t. p. przez specjalistów m onterów również i na miejscu. O dstaw y linowe z kom ­ pletnym urządzeniem, urządzenie rymien potrząsalnych. tarcze ham ulcowe, rolki i t. p. Świdry k o ń ­ cówki, specyalne z Bism arkhütte dłuta do drążków żłobiących i t. p.

Dział III Nawijanie i budowa motorów:

M otory elektryczne własnego typu do 25 KM. Przełączniki w gwiazdę i trójkąt. Skrzynki łącznikow e, mufy kablow e i t. p.

i? tp ii prawo spralażj przez Bismarkbitte sporzadzanytli ostrz świdrowych do nasadzania.

l e n l i zastępstwa: K . Gottschalk, H urtow nia żelaza, K rólew ska Huta G.śl,

Jbryko Maszyn Górniczy :h

füllte: Katowice w i . Tow. z ogr. por.

111. S zero k a 17 (Breitestr. 17)

Oddział: Bytom G.-SI.

G a r t e n s t r a s s e 11

Zeszyt 3 (13/1924) K atow ice, Sierp ień 1924. Tom. V.

Handel

U ś r m

C zasop ism o p o ś w ię c o n e spraw om gospodarczym

R edaktor naczelny: Edw ard Chwatczyński.

R edaktor w W arszaw ie: Al. Jackow ski, ul. M arszałkow ska 33.

Sekretarz redakcji: Józef Banaś.

Zarząd w yd aw n ictw a: R edaktor Edw ard Chwatczyński i D yrektor Tadeusz Dębnicki.

R edakcja i A dm inistracja: K a to w ic e , ul. Sobieskiego, Telefon 962..

Konto b an ko w e: Bank Przemysłowców, K atowice. Konto P. K. O. Katowice, Nr. 301 900.

za 1 egzemplarz z przesyłka: w kraju 10 zł. kwartalnie

„ 1 „ „ zagranica 15 zł. „ Cennik ogłoszeń wysyła administracja na zadanie.

P r z e d r u k d o z w o l o n y t y l k o z a w y r a ź n e m u p o d a n i e m ź r ó d ł a .

##ei

J lltm e is te r

&toździeń-tfzopieni£e

Tele/oii nr. 571 / (flotz mł. ISO7

♦

F a b r y k a s p e c j a l n y c h l i k i e r ó w Wina doborow e. . . .

M tm e iste w

W y t w ó r n i a w ó d e k

ItrztĄtl ttor.ztoivij 3Vatorvice

S k ł a d y d l a sp rz e d a ż y d e ta ilic z n e j w Katowicach ul. 3-go Maja 24 i Zielona 16

r P rokopow icz & Ce, K a to w ice!

Flam m kohlen — Fettkohlen — Hüttenkoks Industrie-Erzeugnisse

Telephon 349 u. 1Z47 Staw ow a nr. 4 / Telegrammadresse: »Prokomp« Katowice

I I

Sp. z ogr. odp.

T e le fo n 852 T e lefo n 852

K atow ice, ul. 3 -g o Maja 36

P a p i e r y k a ż d e g o r o d z a j u / P a p i e r y t e c h n i c z n e / K a l k a - t a ś m y R eprezentacja n a Polskę „Derby“

Księgi b a n dl. / Największy wybór Artykułów biurowych / det. i burt.

395

P rzem y sł i H andel

Górnośląski

„ T e p e g e “ D ostaw y dla Kopnlii I hut oraz P ro d u k ty górnicza hutnicze

Węgiel górnośląski

n a tynfeu europejskim.

& n g v c tk t« 9v Üatter.

P r z e d r u k w z b r o n i o n y . S y tu a c ja n a e u ro p e jsk im ry n k u w ęg lo w y m d o z n a ła w

o s ta tn ic h m ie sią c a c h z a sa d n ic z e j zm ian y . W p ie rw s z y c h la ta c h p o w o je n n y c h k o p a ln ie p ó łn o c n e j F ra n c ji, zn iszc zo n e p o d c z a s w ojny, b y ły n ie c z y n n e , w s k u te k czego F ra n c ja z n a c z n ą część sw eg o z a p o tr z e b o w a n ia p o k ry w a ła i w ęg le m w e stfa lsk im , an g ie lsk im i z z a g łę b ia S a a ry . W N iem cz ec h w s k u te k p rz e jść re w o lu c y jn y c h p r o d u k c ja w ę g la z n a c z n ie z m a la ła , n a to m ia s t z a p o trz e b o w a n ie w e w n ę trz n e b y ło b a rd z o w ie lk ie , p o n ie w a ż p rz e m y sł n ie m ie c k i w o k re sie d e w a lu a c y jn y m b y ł w s ta n ie w p ra w d z ie złu d n ej a le silnej k o n ju n k tu ry . W s k u te k te g o w N iem cz ec h o k a z y w a ł się w ie lk i b r a k w ęg la, a b r a k te n p o k ry w a n o g łó w n ie w ęg le m an g ie lsk im i p o lsk im , za ś p o z a p rz y m u so w e m i d o sta w a m i re p a ra c y jn e m i, e k s p o r t w ę g la b y ł w z b ro n io n y . K o p a ln ie a n g ie ls k ie b y ły p rz e z w s p o m n ia n e w ie lk ie d o s ta w y do F ra n c ji i N iem iec d o b rz e z a tru d n io n e , m ogły- u trz y m y w a ć c e n y n a w y so k im p o zio m ie i o z b y t w E u ro p ie ś ro d k o w e j się n ie u b ie g a ły .

N a r y n k u c e n tra ln e j E u ro p y d z ia ła ln o ść e k s p o rto w ą r o z g r y w a ły ty lk o d w a p a ń s tw a p o sia d a ją c e n a d m ia r .p r o ­ d u k c ji : P o ls k a i C z e c h o sło w a c ja . W s k u te k te g o sz e rz y ło się p rz e k o n a n ie , ja k o b y w ęg ie l c z e s k i b y ł g łó w n y m w s p ó ł­

z a w o d n ik ie m w ęg la p o lsk ie g o i k a lk u la c je ce n e k s p o r to ­ w y c h w ę g la p o lsk ie g o d o sto s o w y w a n o z a w sz e do ce n w ę g la c z esk ieg o . J a k k o lw ie k s to s u n k i ta ry fo w e są dla w ę g la cz e sk ie g o z n a c z n ie k o rz y stn ie js z e , k o n k u re n c ja b y ła d la w ę g la p o lsk ie g o m o żliw ą, p o n ie w a ż w ęg ie l cz e sk i n ie je st d la w s z y s tk ic h ce ló w do u ż y c ia a k o s z t a p ro d u k c ji w P o lsc e , b ę d ą c e j je szc ze w o k re s ie d ew a lu ac y jn y m m , b y ły n iż sze , a n iż e li w C z ec h o sło w a c ji, p o sia d a ją c e j już s ta łą w a lu tę .

Z b ie g ie m cz asu k o p a ln ie fra n c u s k ie o d b u d o w y w a ły się i w m ia rę z w ię k s z e n ia ich p r o d u k c ji z m n iejsza ł się im p o rt w ę g la a n g ie lsk ie g o do F ra n c ji. W N iem cz ec h od c z a s u w p ro w a d z e n ia w a lu ty sta łe j, t. j. p o d k o n ie c r o k u 1923-go, sy tu a c ja z m ie n iła się c a łk o w ic ie . Z łu d n a k o n ­ i u n k tu r a p r z e m y s ło w a z m ie n iła się w w ie lk ie p r z e s ile ­ nie, co ty d z ie ń lu ź n e f a b r y k i z a s ta w ia ły ru c h , ru c h k o le ­ jo w y zm n ie jsz a ł się z k a ż d y m dniem , w s k u te k czego z a ­ p o trz e b o w a n ie w e w n ę trz n e m a la ło w sz y b k im te m p ie . N a to m ia s t w m ię d z y c z a sie w z r o s ła w n ie s ły c h a n y sp o só b p r o d u k c ja w ę g la b ru n a tn e g o w N iem czech , a o d cz asu w p ro w a d z e n ia w k o p a ln ia c h n ie m ie c k ic h p rz e d w o je n n e g o c z a s u p ra c y , t. j. od g ru d n ia 1923-go r o k u , ta k ż e p ro d u k c ja w ę g la k a m ie n n e g o . W s k u te k te g o od w c z e sn e j w io sn y b ie ż ą c e g o ro k u , z a w y ją tk ie m k ilk u ty g o d n io w e g o o k re su s tra jk o w e g o w m aju, p ro d u k c ja w ę g la w N ie m c z e c h w y ­ k a z u je c o ra z w ię k s z ą n a d w y ż k ę n a d z a p o trz e b o w a n ie m w e w n ę trz n e m i c o ra z silniej o d ra d z a ją się w y s iłk i e k s p a n - z y w n e n ie m ie c k ie g o p rz e m y s łu w ęg lo w e g o , d ą ż ą c e g o do o d z y s k a n ia ry n k ó w z b y tu , p rz e z c a łe d z ie się c io le c ie p o ­ m ijan y ch . R ó w n o le g le z te rn im p o rt w ę g la p o lsk ie g o i a n g ie lsk ie g o do N iem iec n a p o ty k a n a c o ra z w ię k s z e t r u ­ d n o śc i i c o ra z b a rd z ie j się zm niejsza. W ę g ie l an g ielsk i z n a la z ł się w tern tru d n ie jsz e m p o ło ż e n iu , ż e k ie d y z p o ­ w y ż sz y c h p rz y c z y n z w o ln iły się z n a c z n e ilości, w y s y ła n e d o ty c h c z a s do F ra n c ji i N iem iec, s ta ło się to w ła ś n ie w cz asie, w k tó ry m ogólno ś w ia to w y z a stó j g o s p o d a rc z y i z b y t w ę g la an g ie ls k ie g o z n a c z n ie się o sła b ił. W s k u te k

396

te g o m u s ia ła A n g lja sz u k a ć n o w y c h ry n k ó w z b y tu p r z e ­ m ysł a n g ie lsk i p o ja w ia się o d tą d w k o n k u re n c ji w k ra ja c h d o ty c h c z a s z a n ie d b a n y c h .

T a k w ięc , d aw n ie j je d y n a, k o n k u re n c ja w ę g la c z e c h o ­ sło w a c k ie g o s ta ła się d la w ęg la p o lsk ie g o k o n k u re n c ją o d ru g o rz ę d n e m z n a c z e n iu w o b e c o grom u p o tę g i n o w y ch w sp ó łz a w o d n ik ó w , s p o ty k a n y c h d o tą d ty lk o w o g ra n ic z o ­ n y ch te ry to rja c h .

W c ięż k iej tej W alce p rz e c iw n ic y n a s i są n ie s te ty po d w ielu w zg lę d am i w z n a c z n ie k o rz y stn ie js z y m p o ło ż e n iu . J a k d ługo R o sja p o z o s ta je ty lk o n a d z ie ją p rz y sz ło śc i, p u n k t c ię ż k o śc i z b y tu d la w s z y s tk ic h c z te re c h w s p ó łz a ­ w o d n ik ó w le ży w k r a ja c h n a za c h ó d od P o lsk i p o ło ż o ­ ny ch , do k tó r y c h je d n a k d ro g a z P o ls k i je st n ajd łu ższa, ta k , że w ę g ie l p o lsk i w d ro d z e do m ie jsc a sp o ż y cia , m usi p rz e jść p rz e z z a g łę b ia n ie m ie c k ie i c z e s k ie , s k u tk ie m czego je st o b c ią ż o n y d o d a tk o w ą o p ła tą p rz e w o z o w ą w sto s u n k u do w y s y łe k b e z p o ś re d n io z ty c h z a g łę b i pochodzących'.

W n o rm a ln y c h c z a s a c h w s z y s tk ie e k s p o rtu ją c e z a ­ g łę b ia w ę g lo w e u s ta n a w ia ły w y ż sz e c e n y d la k o n s u m e n ­ tó w k ra jo w y c h , a n iż sz e d la z b y tu z a g ra n ic z n e g o , i to tern niższe, im d ro ż sz y b y ł tr a n s p o r t do m ie jsc a sp o ż y c ia . P o ­ n ie w a ż k o s z ta p ro d u k c ji m ogą słu ż y ć z a p o d s ta w ę k a lk u ­ la cji c e n y ty lk o n a r y n k u w e w n ę trz n y m , a n a ry n k a c h o b ­ cy c h c e n a k o n k u re n c y jn a je st m ia ro d a jn ą , p o w y ż sz a p o li­

ty k a ce n je st p o d y k to w a n ą k o n ie c z n o śc ią . P o lity k a ta k a d a się tern ła tw ie j p rz e p ro w a d z ić , im k o rz y s tn ie js z y je st s to s u n e k z b y tu w e w n ą trz k ra ju do e k s p o rtu : K o rz y stn y te n s to s u n e k u m o ż liw ia z a g łę b io m n ie m ie c k im i cz esk im r o b ie n ie w ie lk ic h k o n c e sji z a g ra n ic ą . S to s u n e k te n jest r ó w n ie ż k o r z y s tn y w z a g łę b ia c h a n g ielsk ich , gdzie z b y t w dom in (ach, ż e g lu d z e m o rsk ie j i k ra ja c h n a d b rz e ż n y c h , ja k o b e z k o n k u re n c y jn y , u w a ż a ć m o żn a za ró w n o rz ę d n y ze z b y te m w e w n ę trz n y m . N a to m ia s t b a rd z o n ie k o rz y s tn y jest te n s to s u n e k w z a g łę b iu p o lsk o -g ó rn o ślą s k im , k tó r e p o ­ n a d p o ło w ę p r o d u k c ji m usi w y w o zić za g ra n ic ę .

O b o k c e n y dru g im w a ż n y m c z y n n ik ie m w a ru n k ó w sp rz e d a ż y jejst sp o só b z a p ła ty , a w ię c k w e s tja k r e d y to w a J e s t r z e c z ą o g ólnie z n a n ą w ja k d a le c e k o rz y stn ie js z y c h w a r u n k a c h k r e d y to w y c h zn a jd u je się p rz e m y s ł a n g ie lsk i i c z e c h o s ło w a c k i a n iż e la p o lsk i, O trz y m a n ie w y s ta rc z a ją ­ cego k r e d y tu je st u n a s w o g ó le n ie m o żliw e, a z,a k w o ty o się g a ln e p ła c i się m ie się c z n ie ty le , ile w ta m ty c h k r a ja c h w y n o sz ą o d s e tk i ro c z n ie . W N iem cz ec h sto s u n k i k r e d y ­ to w e są ta k ż e n ie k o rz y s tn e , je d n a k n ie w ta k im sto p n iu ja k u n as. W z m o c n ie n ie n a s z y c h zd o ln o śc i k re d y to w y c h z a g ra n ic ą je st u tr u d n io n e opinją, ja k o b y P o ls k a p o lity k a g o s p o d a rc z a b y ła d la o b c y c h k a p ita łó w n ie p rz y c h y ln ą . N a d m ien ić trz e b a , że r z ą d o b e c n y p o s tę p o w a n ie m Swojem n ie u z a s a d n ia ta k ie j opinji, je d n a k c z ę s to n ie ro z w a ż n e p o ­ s tę p o w a n ie o rg a n ó w w y k o n a w c z y c h i en u n c ja cji cz y n n i­

k ó w n ie o d p o w ie d z ia ln y c h w y z y sk iw a n e są n a n a s z ą sz k o d ę p rz e z p r a c ę k ra jó w z n am i w s p ó łz a w o d n ic z ą c y c h . P o ­ w in n o to te ż b y ć p ie rw sz e m z a d a n ie m n o w o u tw o rz o n e j r a d y p ro p a g a n d y za zn a jo m ić z a g ra n ic ę z p ra w d z iw y m s ta ­ n em rze czy .

W k ra ja c h o p ie ra ją c y c h sw oje ży c ie g o sp o d a rc z e n a e k s p a n z ji e k s p o rto w e j, c a ły a p a r a t p a ń s tw o w y b y ł do -

S ie rp ie ń 1924. N r, 3. (13/1924)

P rzem y sł i H andel G ó r n o ś l ą s k i

„ T e p e g e “ Górnicze maszyny Górnicze kolejki Materiały oiybnchotue

s ia rc z a n y do (um ożliw ienia tej e k s p a n z ji i do to ro w a n ia jej c o ra z n o w y c h dróg. W A nglji od d z ie s ią te k la t p o li­

ty k a z e w n ę trz n a i w e w n ę trz n a d y k to w a n a b y ła g łó w n ie p o lity k ą g o sp o d a rc z ą . W N iem cz ec h sz cz eg ó ln ie z a rz ą d k o le jo w y k ie ro w a ł się m a k sy m ą , że k a ż d a tr a n s a k c ja d o ­ s ta w p rz e m y s ło w y c h ro z p a d a się n a d w ie cz ęści: in te re s p ro d u k c ji p rz e m y sło w e j i in te re s tra n s p o r to w y . D la te g o te ż u w a ż a ł się z a w s p ó ln ik a k a ż d e j d c s ta w y i b a c z n ie ś le ­ d ził w s z y s tk ie m ożliw o ści, p r o w a d z ą c e do p rz e n ie s ie n ia d o s ta w do z a k ła d ó w p r z e m y s ło w y c h n ie m ie c k ic h . a tr a n s ­ p o rtó w n a n ie m ie c k ie linje k o le jo w e. W g o s p o d a rc z o w z o ­ ro w o p r o w a d z o n y m z a rz ą d z ie k o le j! p ó łn o c n e j c e s a rz a F e r d y n a n d a w A u s trji g łó w n ą ro lę g ra ł z a s tę p u r z ę d n i­

kó w , k tó r y c h z a d a n ie m b y ło p o ro z u m ie w a n ie się z w ie l­

kim i z a k ła d a m i p rz e m y sło w y m i p rz y w s z y s tk ic h w ie lk ic h d o s ta w a c h i c ią g łe b a d a n ie , czy d ro g ą sp e c ja ln y c h ta ry f lub re fa k c ji w ię k s z e lu b m n iejsze p rz e w o z y n ie d a d z ą się o sią g n ąć n a linje k o le jo w b te g o z a rz ą d u . W P o lsc e d la ty c h p ro b le m ó w o p o d s ta w o w y m z n a c z e n iu n ie m a jeszcze d o s ta te c z n e g o z ro z u m ie n ia . T ru d n o od m ło d e g o a p a r a tu p a ń s tw o w e g o ż ą d a ć ta k ic h w y n ik ó w , ja k ie d a w a ły a d m i­

n is tra c je p a ń s tw , p o s ia d a ją c y c h p rz e z g e n e ra c je w y s z k o ­ lo n y a p a r a t u rz ę d n ic z y , je d n a k n ie w id a ć ta k ż e k ie łk u ją ­ cego z a ro d k u , k tó ry b y d a w a ł w id o k i d alsze g o ro zw o ju w p rz y sz ło śc i, p rz y n a jm n ie j nie w id a ć go w szę d zie. J e d y ­ n ie w M in is te rs tw ie P rz e m y s łu i H a n d lu z a c z y n a od n ie ­ w ielu m ie s ię c y z a p u s z c z a ć k o rz e n ie p rz e k o n a n ie , że in ­ te re s u ro d zim eg o p rz e m y słu i h a n d lu są in te re s a m i m in i­

s te r s tw a i że ty lk o śc is ła w s p ó łp ra c a c z y n n ik ó w p a ń s t­

w o w y c h i g o sp o d a rc z y c h m usi p ro w a d z ić do sk u te c z n e j o b ro n y w sp ó ln y c h in te re s ó w , W M in is te rs tw ie K oleji z a ­ c z ą tk ó w ta k ic h n ie s te ty z a u w a ż y ć je sz c z e n ie m o ż n a. N ik t n ie ż y c z y so b ie d e fic y to w e j g o s p o d a rk i k o le jo w e j, a le u s ta ­ n a w ia n ie ta ry f k o le jo w y c h p o w in n o m ieć n a o k u ta k z a ­ p e w n ie n ie p o trz e b n y c h dli a k o le jn ic tw a w p ły w ó w , ja k o m in ięc ie sz k ó d , k tó r e n ie o d p o w ie d n ie ta ry f y p rz y n o s z ą d la ro d z im e g o p rz e m y słu , h a n d lu i k o le jn ic tw a . A u to ­ k r a ty c z n e u s ta n o w ie n ie ta r y f k o le jo w y c h b ez d o s ta te c z ­ nego p o ro z u m ie n ia z c z y n n ik a m i g o sp o d a rc z y m i p rz y n io sło n am już w ie le sz k o d y i m ożnaiby p r z y to c z y ć n ie z lic z o n e p rz y k ła d y , w k tó r y c h z w in y m in is te rs tw a k o le ji ro d z im y p rz e m y s ł s tr a c ił m o ż n o ść p ra c y , a k o le jn ic tw o m o ż n o ść pr.zewo-zu. A ta k ż e fu n k c jo n a riu sz e M in is te r s tw a S p ra w Z a g ran icz y ch m u sz ą w y z b y ć się fa łsz y w e g o p o c z u c ia go­

dności, w ła ś c iw e g o je szc ze u rz ę d n ik o m , a tk w ią c e g o w

p rz e k o n a n iu , że z a jm o w a n ie się in te re s a m i h an d lo w e m i u w ła c z a g o d n o ści u r z ę d n ik a d y p lo m a ty c z n e g o .

W s z y s tk im ty m tru d n o śc io m , k tó r e p rz e c iw s ta w ia ją się ek s p a n z ji p o lsk ie g o p rz e m y słu W ęglow ego, m o ż n a p r z e ­ c iw s ta w ić n ie lic z n e a le w a ż n e k o rz y śc i, w s t o s u n k u do z a g łę b i p a ń s tw w sp ó łz a w o d n ic z ą c y c h . W ę g ie l p o lsk i, s z cz eg ó ln ie w ęg ie l g ó rn o ślą s k i, k tó r y w p ie rw sz e j linji je st p o w o ła n y do k o n k u re n c ji n a ry n k u z a g ran ic zn y m , je st w ęg le m p ie rw s z o rz ę d n e g o g a tu n k u . S to s u n k i p ro d u k c ji są p o d w ielu w zg lę d am i k o rz y s tn e . S to s u n k i geo lo g iczn e w k o p a ln ia c h , ja k o te ż te c h n ic z n e u rz ą d z e n ia k o p a lń są d o b re . P o ls k a ro z p o r z ą d z a zd ro w y m i lic zn y m z a s tę p e m r o b o tn ik ó w o w y so k o w y ro b io n e j ideji p a ń s tw o w e j i p o ­ s ia d a b a rd z o k o r z y s tn e sto s u n k i w p ro d u k c ji ro ln ej, ta k że m o g ła b y sw ój ś w ia t ro b o tn ic z y ta n io i d o b rz e w y ż y ­ w ić i u m o ż liw ić ta n ią i w y d a tn ą p ra c ę , T a o s ta tn ia m o ż liw o ść sto i je d n a k o w o ż w ra ż ą c e j s p rz e c z n o śc i z r z e ­ c z y w isty m s ta n e m rz e c z y , p o n ie w a ż k o s z ta u tr z y m a n ia są u n a s b e z ż a d n e g o u z a s a d n ie n ia b a rd z o w y so k ie . W s z y s tk ie p ro b le m y z e w n ę tr z n e g ó rn o ślą s k ie g o p r z e ­ m y słu w ęg lo w e g o -są z p u n k tu w id z e n ia p ra c o d a w c ó w i p r a c o b io rc ó w je d n o lite i id e n ty c z n e ; « h a rm o n iz o w a n iu p rz e c iw ie ń s tw w e w n ę trz n y c h sto i n a p rz e s z k o d z ie g łó w ­ n ie n ie p o m ie rn a d ro ż y z n a . D lateg o o d p o w ie d z ia ln e c z y n n ik i p a ń s tw o w e , c h c ąc z a ż e g n a ć i w y ró w n a ć te p r z e ­ c iw ie ń stw a , m u sz ą u su n ą ć p rze d ew szy stk ieim ich g łó w n ą p rz y c z y n ę , m u sz ą o b n iż y ć k o s z ta u trz y m a n ia .

J e ś li w ęg ie l g ó rn o ślą s k i c h c e u trz y m a ć się n a ry n k u e u ro p e jsk im i c h c e s k u te c z n ie w a lc z y ć z k o rz y stn ie js z y m i w a ru n k a m i in n y c h k ra jó w , m usi w y z y s k a ć w ca łe j p e łn i k o rz y śc i, ja k ie sam p o sia d a . K o rz y stn ie jsz y m w a ru n k o m in n y c h m usi p rz e c iw s ta w ić p r o d u k t p ie rw s z o rz ę d n e j ja ­ k o śc i i b a rd z o ta n i, le p sz y i ta ń s z y od w sz y s tk ic h .

N a jtru d n ie jsz ą b ę d z ie w a lk a ta w o b e c w ę g la n ie m ie e - k o -g ó rn o ś lą s k ie g o , p o n ie w a ż z a g łę b ie to, p o sia d a ją c lic zn e p o p rz e d n io p rz y to c z o n e k o rz y s tn ie js z e sto s u n k i, p o s ia d a s u b sta n c ję w ę g lo w ą i w a ru n k i p ro d u k c ji z n am i r ó w n o ­ rz ę d n e . D la te g o k u te m u z a g łę b iu m usim y p rz e d e w s z y s t- ki-m z w ró c ić czujne oko, a k o rz y ś c i, k tó r e ono p o sia d a , w y ró w n a ć ta ń s z y m k o s z te m u trz y m a n ia i m niej,szem o b ­ c ią ż e n ie m p-odatkow em .

Z a d a n ie n a s z e je s t tru d n e , ale m o żliw e do p r z e p r o ­ w a d z e n ia p r z y o b o p ó ln y m z ro z u m ie n iu c z y n n ik ó w m ia ­ ro d a jn y c h , p r z y u siln e j i sz c z e re j w s p ó łp r a c y rz ą d u i s p o ­ łe c z e ń s tw a .

JK obihzacja przemysłu.

‘f t u d j u m e k o n o m ic z n e .

E d w . C hw . W c z a sie in flacji p rz e m y sł, p ro w a d z o n y w y łą c z n ie z p u n k tu w id z e n ia p r y w a tn o - g osp o d a r c z eg o-, nie o d c z u w a ł p o tr z e b y p o g łę b ie n ia sw ej o rg an iz ac ji, ,ra c jo n a li­

zacji p ro d u k c ji i k o r e k t y w y m e to d p ra c y . O lb rzy m ie z a ­ ro b k i p a p ie r o w e be,z w y s iłk u p ły n ę ły do k a s y p rz e m y s ­ ło w c a .

O b e c n y k ry z y s z b y tu zm u sza k a ż d e g o c z ło w ie k a , u w a ż n ie j p rz y p a tru ją c e g o się o b ja w o m ży c ia g o s p o d a r­

czego, do z a s ta n o w ie n ia się n a d ś ro d k a m i sa n ac ji, I tu w y s u w a się w p ie rw s z y m rz ę d z ie p o s tu la t z m o b iliz o w a n ia w ie d z y , n a u k i d la w z m o c n ie n ia n a ro d o w e g o o rg an iz m u g o sp o d a rc z e g o w m ię d z y n a ro d o w e j w a lc e k o n k u re n c y jn e j o zb y t.

O m y łk ą b y łb y sąd, że stu d ja n a u k o w e , s k ie ro w a n e ku r e o rg a n iz a c ji p rz e m y słu , w in n y iść d ro g ą w y łą c z n ie te c h ­ n ic zn ą , lu b d ro g ą o rg a n iz a c ji p ra c y . C e le m w z m o c n ie n ia z d o ln o śc i k o n k u re n c y jn e j p rz e m y s łu p o lsk ie g o n a ry n k a c h

m ię d z y n a ro d o w y c h n a le ż y w p ie rw s z y m rz ę d z ie zm o b ili­

z o w a ć e k o n o m ję p o lity c z n ą , n a le ż y w p ie rw sz y m rz ę d z ie ro z w ią z a ć p y ta n ia o rg a n iz a c y jn o -g o sp o d a rc z e . M usim y w sz y sc y s k o n c e n tro w a ć m yśl n a s z ą n a ro z w ią z a n ie p y t a ­ nia, ja k n a le ż y z o rg a n iz o w a ć g o s p o d a rs tw o p o lsk ie , b y w y tw ó rc z o ś ć z a p o m o c ą sto ją c y c h do d y sp o z y cji ży w y c h i m a rtw y c h ś ro d k ó w p ro d u k c y jn y c h w y m a g a ła ja k n a jn iż ­ sz y ch w y d a tk ó w z p u n k tu w id z e n ia g o s p o d a rk i s p o łe c z ­ nej.

O k o lic z n o ść ta u w y d a tn ia się najsiln iej w p rz e m y śle że la zn y m . D ąż y ć tu n a le ż y do ja k n ajd ale j idącej s u ro ­ w ej sp e cja liz ac ji p o sz c z e g ó ln y c h z a k ła d ó w n a k ilk a ty p ó w , gdyż p rz e z to k o s z ty w ła s n e j p ro d u k c ji z n a c z n ie się z n i­

żają. — Z d ru g iej s tr o n y d ą ż y ć n a le ż y do k o n c e n tra c ji p io ­ n o w ej p ro d u k c ji, łą c z ą c p o n ie k ą d p ro d u k c ję i zb y t.

P rz e m y s ł i H a n d e l G ó rn o ś lą s k i w y s u w a u siln ie k o n ­ c e n tra c ję p io n o w ą z jednej stro n y , a k o n c e n tra c ję p o z io m ą

397

Przemysł i Handel

Górnośląski

» T e p e g e « W ęgiel Koks Grafit

z dru g iej s tro n y n a je d n o z p ie rw s z y c h m iejsc sw ego p r o ­ gram u.

N ie u le g a w ą tp liw o śc i, i e te g o ro d z a ju sp e cja liz ac ja p r z e d s ta w ia tru d n e z a d a n ie o rg a n iz a c y jn e le cz n ie je st to z a d a n ie n ie o sią g a ln e , sp e c ja ln ie tam , gdzie się d ą ż y do w y so k ie j o rg a n iz a c ji p rz e m y słu , gdzie się p r z y w ó d c y p r z e ­ m y słu o rje n tu ją n ajlep iej, k to z p o śró d n ic h p o s ia d a w d a ­ nej -specjalności n a jle p s z e w a ru n k i p ro d u k c ji.

C el ta k ie j o rg a n iz a c ji p rz e m y sło w e j t, j. w zm o ż e n ie o sz c z ę d n o śc i w p ro d u k c ji m o ż e b y ć o sią g n ię ty ty lk o w ó w ­ czas, - gd y z a k ł a d y jed n ej g a łę z i je d n ej b ra n ż y , u sta w o w o z o b o w ią z a n e b ę d ą k o m u n ik o w a ć o d p o w ie d n io u p r a w o ­ m o c n io n ej in sty tu c ji, k o s z ty w ła s n e j p ro d u k c ji (m aterjał, p ła c a i inne), d la n a jw a ż n ie z sz y c h sw o ic h w y tw o r ó w ; gdy ta in s ty tu c ja b ę d z ie m o g ła p o ró w n y w a ć w ię k s z o ś ć is t o t­

n y c h k o s z tó w p ro d u k c ji p o sz c z e g ó ln y c h z a k ła d ó w , r o z ­ s trz y g a ć w te n sp o só b sp e c ja liz a c ję , ■ sk ie ro w a ć o d p o w ie ­ d n ie z a m ó w ie n ia , c z u w a ć n a d g o s p o d a rk ą p o sz c z e g ó ln y c h z a k ła d ó w , s tw ie rd z a ć p rz y c z y n y e w e n tu a ln y c h n ie e k o n o ­ m ic zn ie w y s o k ic h k o s z tó w i p o d a w a ć śro d k i z a ra d c z e .

S arn a o rg a n iz a c ja ta je s t b a rd z o tr u d n a . M u si b y ć to o rg a n iz a c ja w ła s n a w y tw ó rc ó w k ie ro w a n a je d n a k prziez o so b ę n e u tra ln ą , o-d d ez y cji k tó r e j m o ż n a b y się o d w o ła ć do M in is te rs tw a P rz e m y s łu i H an d lu .

O ra g n iz a c ja ta , d z ia ła ją c a w d o b rz e zro z u m io n y m in ­ te r e s ie w ła s n y m w y tw ó rc y , r e d u k u ją c a do m inim um n ie- b e z p ie c z e s tw a p e rjo d y c z n ie p o w ra c a ją c y c h się k ry z y só w u stro ju , o p ie ra ć się w in n a n a d o b re j w o li p rz e m y sło w c ó w w o ln a od w sz e lk ie g o b iu ro k ra ty z m u .

Z a d a n ie śc isłe g o o k re ś le n ia k o s z tó w w ła s n y c h w y d a się n ie je d n e m u n a d m ie rn e m . J e ś li w ła d z e p o d a tk o w e m a ją p r a w o ż ą d a n ia w g lą d u w ży c ie w e w n ę trz n e p r z e d ­ s ię b io rstw , o ile ch o d z i o d o c h ó d i m a ją te k , d la c z e g o w ła ­ dze g o s p o d a rc z e n ie m ia ły b y m ieć p o d o b n e g o p r a w a , jeśli ch o d z i o ta k w a ż n e z a d a n ie , ja k w z m o ż e n ie pro-dukcji n a ­ ro d o w e j? D e b rz e z o rg a n iz o w a n e , p o s tę p o w o p ro w a d z o n e p r z e d s ię b io rs tw a n ie p o trz e b o w a ły b y się obalw iać ta k ie j k o n tr o li; n a to m ia s t p r z e d s ię b io rs tw a n ie p ro w a d z o n e s p rę ż y śc ie , o w a d liw e j o rg a n iz a c ji i p r z e s ta r z a ły c h m e to ­ d ac h , s ta n ą p rz e d k o n ie c z n o ś c ią r e o rg a n iz a c ji lu b lik w i­

dacji.

Z re s z tą sam o ży c ie u d o w a d n ia słu s z n o ść te j m y śli i w p rz e m y s ła c h k ra jó w w y so k o p o d w z g lę d e m g o sp o d a rc z y m r o z w in ię ty c h , d ro g ą n a tu ra ln ą , d ro g ą w o ln ej k o n k u re n c ji,

te n sam p o d z ia ł p r a c y p rz e n ik a w życie. J e s t to z re s z tą a k s jo m a t ek o n o m icz n y , ta k sam o, ja k p o w in ie n b y ć a k s jo ­ m a te m d la k i e r o w n i k ó w ż y c i a g o s p o d a r ­ c z e g o k ra ju niżej p o d w z g lę d e m g o sp o d a rc z y m s to ją ­ cego, ś w i a d o m ą w o l ą ro zw ó j p rz y sp ie sz y ć i u c z ą c się n a b łę d a c h są sia d ó w i p rzy jm u jąc ich u le p sz e n ia w z n ie ść się w k ró ts z y m c z a s ie n a ró w n y sto p ie ń siły p ro d u k cy jn e j.

G a łą ź p ro d u k c ji z o rg a n iz o w a n a w te n sp o só b , n a p o d ­ s ta w ie w y m a g a ń ekonoimji n a u k o w e j, szybko- p rz e jd z ie do n a le ż y te j o rg a n iz a c ji zb y tu . J a k o d a lsz y w n io s e k w y su w a się k o n ie c z n o ść u r z ą d z e n ia s k ła d ó w c e n tra ln y c h , d o k tó ­ ry c h p r o d u c e n t k ie ru je to w a r, k tó r y to s k ła d z a s p a k a ja k o n su m p c ję i ro z lic z a się z p ro d u c e n ta m i.

K w e stja t a w u stro ju g o sp o d a rc z y m P o lsk i je st k o ­ n ie c z n o śc ią g o s p o d a rc z ą po m im o ź ró d ła n au k o w o -te -o re- ty c zn e g o , pom im o o grom u p ra c y , zw ią z a n e j z u rz e c z y w is t­

n ie n ie m ta k ie g o -program u. Im p rę d z e j sife-ry m ia ro d a jn e z a s ta n o w ią się n a d w p ro w a d z e n ie m k o n c e n tr a c ji w y tw ó r­

czo ści w n a jsz e rs z e m z n a c z e n iu tego sło w a w życie, tern p rę d z e j w y b rn ie m y z k ry z y s u dzisiejszego.

S ło w a M in is tra K ie d ro n a ; „ G d y b y k ry z y s u g o s p o d a r­

czego n ie b y ło , n a le ż a ło b y go s tw o rz y ć ,“ , są g łę b o k o p ra w d z iw e . K ry z y s m usi p rz e n ik n ą ć kr aj n a s z ja k n a j­

g łębiej, m usi o d d zielić p le w y od z ia rn a , m usi zm ieść z p o ­ w ie rz c h n i w s z y s tk ie sz tu c z n e tw o r y inflacji, le c z -gdy za k ilk a m ie się c y n a p o w ie rz c h n i p o z o s ta n ą ty lk o w a r to ś c io ­ w e o g n isk a p r a c y g o sp o d a rc z e j, n a le ż y — n ie tr a c ą c czasu i nie sz c z ę d z ą c energji, z a b ra ć -się do św ia d o m eg o , -szeroko p o m y ślan e g o , sp rę ż y ste g o , o p a rte g o n a n a jn o w s z y c h z d o ­ b y c z a c h n a u k ek o n o m ic z n y c h , te c h n ic z n y c h , o-rganiz-a-cyj- n eg o z b u d o w a n ia w y tw ó rc z o ś c i P o lsk i.

P rz e z w y c ię ż e n ie lo g ik i p ry w a tn o -g o s p o d a rc z e j, -patrjo- tyz-mu w ła s n y c h m u ró w f a b ry c z n y c h d la p o sz cz eg ó ln e g o p rz e d s ię b io rc y je st z a d a n ie m p o n a d siły. N a to m ia s t z a ­ d a n ie m ekono-m icznem i n a u k o w e m , z a n ie d b a n ie k tó re g o b y ło b y g rze ch em , je st d la k a ż d e g o c z ło w ie k a , dl-a k a ż d e j o rg a n iz a c ji sto jąc ej p o n a d g o s p o d a rs tw e m p-ryw atnem , w m y śle n ie się w lo g ik ę p ry w a tn o -g o s p o d a rc z ą , i ujęcie ca łe g o k ra ju ja k o je d n o lite g o w a r s z ta tu p ra c y , ja k o sz e ­ re g u k ilk u p o tę ż n y c h k o n c e rn ó w , by w te n sp o só b o-się- g n ąć ja k n a jw ię k s z ą o sz c z ę d n o ść p ro d u k c ji, ja k najleps-zą o rg a n iz a c ję g o s p o d a rc z ą i ja k n a jw ię k sz ą siłę w w a lc e k o n k u re n c y jn e j n a ry n k u m ię d z y n a ro d o w y m .

Produkcja polska

a problem gospodarstwa światowego.

-Dr. Zygm unt ( f i t t s e . W p o lity c e m ię d z y n a ro d o w e j ro z w a ż a n e są o b e c n ie

b a rd z o w-ażn-e sp ra w y i w ie le o k o lic z n o śc i p rz e m a w ia z a ­ te m ż-e zn a jd u je m y się w p u n k c ie p rz e ło m o w y m sy tu a c ji g o sp o d a rc z e j ś w ia ta . W o jn a z n isz c z y ła ró w n o w a g ę m ię ­ d z y n a ro d o w y c h sił g o s p o d a rc z y c h a d o ty c h c z a so w e t r a k ­ ta ty n ie z d o ła ły d o tą d ró w n o w a g i tej p rz y w ró c ić . S tą d n ie ty lk o u nas, a le n a c a ły m św ie c ie p a n u je k ry z y s g o s p o ­

d a rc z y . Z a ż e g n a n ie tego k ry z y s u je st d-zii-ś d ą ż e n ie m n a j­

w y b itn ie jsz y c h m ę żó w s ta n u i e k o n o m istó w . P o lity k a p a ń s tw je s t o d b ic ie m ich d ą ż e ń g o sp o d a rc z y c h , a dzisiejsza e p o k a je st n a jle p s z y m p o tw ie rd z e n ie m p ra w d z iw o śc i tego z d a n ia . S p ra w y ek o n o m ic z n e o d s u n ę ły w s z y s tk ie in n e -m om enty n a p la n d-al-szy, w zro z u m ie n iu , ż-e ży c ie g o sp o ­ d a r c z e je s t p o d s ta w ą e g z y ste n c ji n a ro d ó w .

W m n ie m a n iu , że o b e c n a ch w ila je st m o m e n te m p r z e ­ ło m o w y m u tw ie rd ź m y z b io ro w ą w o lę w s z y s tk ic h p a ń s tw

d o jścia n a re s z c ie do p o ro z u m ie n ia i z a in ic jo w a n ia m ię d z y ­ n a ro d o w e j n o rm a ln e j w y m ia n y dóbr.

W y ra z e m lej z b io ro w e j w o li je st dbec-n-a k o n fe re n c ja w L o n d y n ie n a d t. z. p la n e m D a w e sa , n a z a sa d z ie k tó re g o m a b y ć u re g u lo w a n a -sprawia r e p a ra c ji n ie m ie c k ic h . N iem ­ cy u z y s k a ły b y w m yśl te g o p la n u p o ż y c z k ę w w y so k o śc i 40 000 000 f-untów a n g ie ls k ic h i sz e re g p o w a ż n y c h -ustępstw , któr-eby im uim ożlw iły w ie lk i ro zw ó j ż y c ia g o sp o d a rc ze g o . S ą w sz e lk ie d a n e , że k o n fe re n c ja ta z a k o ń c z y się p o z y ­ ty w n y m w y n ik ie m , ja k k o lw ie k ró ż n ic ę z d a ń m ię d zy p r z e d ­ s ta w ic ie la m i F ra n c ji a p rz e d s ta w ic ie la m i An-glji i A m e ry k i są d o tą d b a rd z o p o w a ż n e . U n a s z a in te re s o w a n ie tą k o n ­ fe re n c ją , k tó r e j w y n ik i w -myśl najwybitn'iejis-zych -głoisów z a g ra n ic z n y c h m a ją m ie ć d e c y d u ją c y w p ły w n a d alszy bieg g o sp o d a rk i św ia to w e j j-e-st sto-sunk-owo m a łe, ja k k o lw ie k m a ona dla n a s o lb rzy m ie z n a c z e n ie . W s z a k N iem cy są

398