Witold Broniewicz
Wznowienie postępowania
cywilnego
Palestra 11/12(120), 28-36
1967
WITOLD BRONIEWICZ
Wznowienie postępowania cywilnego
1. Instytucja w znow ienia postępow ania w now ym k.p.c., aczkolw iek w zasadni
czym zrębie przejęta z dawnej procedury cyw ilnej, w ykazuje jednak — w porów na
niu z instytucją w znow ienia znaną tej ostatniej — szereg istotnych różnic. Z tej
racji opracow ania dotyczące w znow ienia a pochodzące z okresu przed 1.1.1965
t .utraciły w dużej m ierze swoją ak tu a ln o ść.1
N ow e przepisy o w znow ieniu doczekały się, jak dotychczas, bądź zupełnie ogól
nego, bądź też fragm entarycznego jed ynie om ów ienia.* Tego rodzaju stan rzeczy
uzasadnia próbę pełniejszego przedstaw ienia problem atyki w znow ienia w św ie tle
obowiązującej obecnie reglam entacji tej in stytu cji. Podejm ując taką próbę w n i
niejszym opracowaniu, staram się om ówić w nim w sposób system atyczny całość
problem atyki w znow ienia w ed łu g nowego polskiego kodeksu postępowania cyw il
nego — rzecz jasna w ,granicach , na jakie zezwala zakreślony z góry rozmiar arty
kułu. U w agi m oje grupuję w okół czterech następujących kw estii:
a) w jakich postępowaniach, od jakich orzeczeń i komu przysługuje skarga
o w znow ienie,
b) podstaw y wznow ienia,
c) w łaściw ość sądu przy w znow ieniu,
d) postępow anie ze skargi o w znow ienie.
2. A. Spośród ośmiu postępowań uregulowanych w k.p.c. w znow ienie znają
cztery z nich, a m ianow icie proces (art. 399—416), postępow anie nieprocesow e (art.
524), postępow anie o uznanie orzeczeń sądów zagranicznych (art. 1148 § 3) oraz
postępow anie dotyczące w ykonalności orzeczeń sądów zagranicznych i ugód zaw ar
tych przed takim i sądami (art. 1151 § 2). Nie jest znane w zn ow ien ie w postępo
w aniu egzek u cyjn ym ,5 zabezpieczającym oraz w postępowaniu w razie zaginięcia
1 N a j w a ż n i e j s z e z t y c h o p r a c o w a ń : M . A l l e r h a n d : W z n o w i e n i e p r o c e s u w e d ł u g p r o j e k t u p o l s k i e j p r o c e d u r y c y w i l n e j , „ G ł o s P r a w a ” 9— '1/27; S . G o ł ą b : W z n o w ie n ie p o s t ę p o w a n i a w e d ł u g p r o j e k t u k o d e k s u p r o c e d u r y c y w i l n e j , „ G ło s P r a w a ” 9—12/29; Z . W u s a - t o w s k i : W z n o w ie n ie p o s t ę p o w a n i a w k o d e k s i e p o s t ę p o w a n i a c y w i l n e g o , „ G ło s P r a w a " 4—5/32; M . S a w c z u k : S t o s u n e k w z n o w i e n i a p o s t ę p o w a n i a d o i n n y c h i n s t y t u c j i o b a l a j ą c y c h p r a w o m o c n e o r z e c z e n i a m e r y t o r y c z n e , „ A n n a l e s U n iv . M . C u r i e - S k ł o d o w s k a ” , s e c t i o G , v o l. IX , 5, 1962; t e n ż e : W z n o w ie n ie p o s t ę p o w a n i a c y w iln e g o , L u b l i n 1963 ( d a l e j w s k r ó c i e W z n o w ie n ie ) . 2 T a k w ię c w a r t y k u l e W . D u d k a p t . : W z n o w ie n ie p o s t ę p o w a n i a w n o w y m p o l s k i m p r o c e s i e c y w i l n y m ( „ P a l e s t r a ” 4—5/66, s. 31) z n a j d u j e m y o m ó w i e n i e k l k u j e d y n i e w y b r a n y c h z a g a d n i e ń d o t y c z ą c y c h 'w z n o w i e n i a , 1 t o w y ł c z n i e w p r o c e s i e . O p e w n y c h k w e s t i a c h z z a k r e s u w z n o w i e n i a p is z e W . S i e d l e c k i : N ie w a ż n o ś ć p r o c e s u c y w i l n e g o , W a r s z a w a 1965, s . 142 ( d a le j w s k r ó c ę : N ie w a ż n o ś ć ) i Z . K r z e m i ń s k i : O c h r o n a p r a w z a i n t e r e s o w a n e g o , k t ó r y n i e b y ł u c z e s t n i k i e m p o s t ę p o w a n i a n i e p r o c e s o w e g o , „ P a l e s t r a ” 4—5/66, *. 16. O g ó l n i e w z n o w i e n i e m p o s t ę p o w a n i a z a j ą ł s i ę W . S i e d l e c k i w s w o i m Z a r y s i e p o s t ę p o w a ń a „ c y w il n e g o , W a r s z a w a 1966, s. 371 ( d a l e j w s k r ó c i e : Z a r y s ) . W r e s z c ie J . K r a j e w s k i w a r t y k u l e : W z n o w i e n i e p o s t ę p o w a n i a w e d ł u g n o w e g o k o d e k s u p o s t ę p o w a n i a c y w i l n e g o ( P i P 7/67, s. 65) d a ł p r z e d e w s z y s t k i m o m ó w i e n i e z m i a n , J a k i e d o i n s t y t u c j i w z n o w i e n i a w p r o w a d z i ł k .p .c . z 1964 r. » T a k : o r z e c z . S N C I I 25V39, c y t . p r z e z J . J . L i t a u e r a i W . Ś w i ę c i c k i e g o : K o d e k s p o s t ę p o w a n i a c y w i l n e g o , P o z n a ń 1947, t . I, s. 228; o r z e c z . S N C I 304/46 z 21sV III.
№ 1 2 ( 1 2 0 ) W z n o w i e n i e p o s t ę p o w a n i a c y w i l n e g o
29
lu b zniszczenia akt, * w postępow aniu zaś przed sądem polubownym jest ono obję
te w pew nym sensie instytucją uchylenia wyroku sądu polubownego (art. 712 § 1
pkt 5 ł 713 § 2 k.p.c.). *
B.
W procesie — w m yśl art. 399 k.p.c. — można żądać w znow ienia postępowania
zakończonego prawomocnym wyrokiem . • Znaczy to, że skarga o w znow ienie przy
słu gu je tu od prawomocnych w yroków kończących p ostęp ow an ie.7 N e można za
tem w nieść skargi od wyroku sądu rew izyjnego uchylającego w yrok zaskarżony
l przekazującego spraw ę do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji. •
Poza tym skarga przysługuje od każdego wyroku, a w ięc także od wyroku w stęp
nego, częściowego, uzupełniającego i zaocznego.*
Od reguły sform ułowanej w art. 399 k.p.c. ustaw a wprowadza trzy następujące
w yjątk i:
a)
w m yśl art. 400 k.p.c. niedopuszczalna jest skarga o w zn ow ien ie od wyroku
orzekającego uniew ażnienie m ałżeństw a lub rozwód 10 albo ustalającego n ieistnienie
1M7 г ., C S N 6/49 1 P i P 4/48 z g l o s ą J . J . L i t a u e r a ; M. W a l i g ó r s k i : G lo s a d a o r z e c z . S N K r С 404/49 z 1 8 .X I.1949 r . t P i P 4/50, s. 195; E . W e n g e r e k : p o s t ę p o w a n i e e g z e k u c y j n e w s p r a w a c h c y w i l n y c h , W a r s z a w a 1951, s. 162; J . K r a j e w s k i : o p . c i t ., s. 70. P r z e c i w n e : c y t . o s t a t n i o o r z e c z . S N , P i P 4/50, s . 194; C . T a b ę c k i : G lo s a d o c y t . w y ż . o r z e c z . S N С I 305/ 6, D P P 8/48, s. 37. 4 J . K r a j e w s k i , J w. ( J . K r a j e w s k i , J w. I S k a r g a o w z n o w i e n i e p r z y s ł u g u j e t a k ż e o d p r a w o m o c n y c h n a k a z ó w z a p ł a t y w y d a n y c h W p o s t ę p o w a n i u n a k a z o w y m i u p o m i n a w c z y m . P o r . : o r z e c z . S N С I I 375/35, c y t . p r z e a J . J . L i t a u e r a i W . Ś w i ę c i c k i e g o , J w .; o r z e c z . S N 2 C O 3/62 z 5.VI.1962 г ., C S N C P 158/6S 1 O S P i K A 111/63 z g l o s ą S . R e j m a n a ; K . L i p i ń s k i : K o d e k s p o s t ę p o w a n i a c y w iln e g o , W a r s z a w a 1961, s . 302; W . S i e d l e c k i : Z a r y s , s . 372; t e n ż e : P r z e g l ą d o r z e c z n i c t w a S N , P I P 4/64, s. 637; J . К r a J e w s к i, J w . 7 W z n o w i e n : e p o s t ę p o w a n i a J e s t a k t u a l n e t y l k o w r a z i e z a k o ń c z e n i a p o s t ę p o w a n i a p r a w o m o c n y m o r z e c z e n i e m c o d o I s t o t y s p r a w y ( o r z e c z e n ie m m e r y t o r y c z n y m ) , n i e w c h o d z i z a ś W g r ę w r a z i e z a k o ń c z e n i a p o s t ę p o w a n i a i n n y m o r z e c z e n i e m , j a k n p . o d r z u c a j ą c y m w n i o - * e k ( p o z e w ) c z y u m a r z a j ą c y m p o s t ę p o w a n i e . Z t e j r a c j i n i e m o ż n a a p r o b o w a ć t e z y w y r a ż o n e j w o r z e c z . S N 1 C R 542/62 z 19 V I.'9 6 2 r . ( F P E i S 3/6’, s. 333), w m y ś l k t ó r e j m o ż liw e J e s t w z n o w i e n i e p o s t ę p o w a n i a z a k o ń c z o n e g o u g o d ( ś c i ś l e : z a k o ń c z o n e g o p o s t a n o w i e n i e m o u m o r z e n i u p o s t ę p o w a n i a w w y n i k u z a w a r c i a u g o d y ) , j a k r ó w n i e ż p o g l ą d u z a w a r t e g o w o r z e c z . S N 2 C O 3/61 z 13.X .’ 961 r . ( P i 2 4/62), w m y ś l k t ó r e g o m o ż liw e j e s t w z n o w i e n i e p o s t ę p o w a n i a u m o r z o n e g o n a p o d s t a w i e a r t . 13 u s t a w y z 25.11.1958 r . o u r e g u l o w a n i u s t a n u p r a w n e g o m i e n i a p o z o s t a j ą c e g o p o d z a r z ą d e m p a ń s t w o w y m (D z. U . N r U , p o z . 37). W t y m O s t a tn i m o r z e c z e n i u p r z y j ę t o z r e s z t ą b ł ę d n i e , J a k o b y w s p o m n a n e u m o r z e n i e d o k o n y w a n e b y ł o p r z e z s ą d , g d y ty m c z a s e m n a s t ę p u j e o n o z m o c y p r a w a , s ą d z a ś w y d a j e J e d y n i e p o s t a n o w i e n i e s t w i e r d z a j ą c e t o u m o r z e n i e , p a t r z m ó j a r t y k u ł : U m o r z e n ie p o s t ę p o w a n i a W p r o c e s i e c y w i l n y m ( K s ię g a p a m i ą t k o w a k u c z c i K a m i l a S t e f k i , w a r s z a w a —W r o c ła w 1867 г ., s . 32). I S . G o ł ą b , Z. W u s a t o w s k i : K o d e k s p o s t ę p o w a ł a c y w i l n e g o , K r a k ó w 1932, t . II, Ł 48>; L . P e i p e r : K o d e k s p o s t ę p o w a n i a c y w iln e g o , K r a k ó w 1934, c z. I, s. 910. C d t a k i e g o w y r o k u n i e p r z y s ł u g u j e r ó w n i e ż w ś w i e t l e a r t . 4 '7 § 1 k .p .c . r e w i z j a n a d z w y c z a j n a . I W . S i e d l e c k i : Z a r y s , s. 37?. u W o r z e c z . С 1097/48 z 28.11.1949 r . (C S N 67/'9) S ą d N a j w y ż s z y w y r a z i ł p o g l ą d , ż e j e ż e l i m a ł ż o n e k d o p u ś c i ł s ię b i g a m i i p r z e d u z y s k a n e m r o z w o d u p i e r w s z e g o m a ł ż e ń s t w a , to p o o r z e c z e n i u r o z w o d u t e g o m a ł ż e ń s t w a p r a w o ż ą d a n i a u n i e w a ż n i e n i a m a ł ż e ń s t w a b i g a m i c z - n e g o w y g a s a . P o n o w n e z a w a r c i e te g o m a ł ż e ń s t w a J e s t o c z y w i ś c i e n i e d o p u s z c z a l n e , a J e ż e li * o s t a n i e d o k o n a n e , t o n ' e m a t o ż a d n y c h s k u t k ó w p r a w n y c h , w s z c z e g ó l n o ś c i — n i e s to i n a p r z e s z k o d z i e s k u t e c z n e m u w n i e s i e n i u s k a r g i o w z n o w i e n i e p o s t ę p o w a n i a w s p r a w i e o ro z w ó d p i e r w s z e g o m a ł ż e ń s t w a . W o r z e c z . 1 C H 147/60 z 6.1.1961 r . (O S N 30/60, P P 3/63, s. 558 t O S P i K A 316/61) S " d N a j w y ż s z y s t w i e r d z i ł , ż e u z y s k a n i e p r z e z m a ł ż o n k a r o z w o d u w s p o s ó b • p r z e c z n y z p r a w e m i z a s a d a m i m o r a l n o ś c i n i e m a w p ł y w u n a d o p u s z c z a l n o ś ć w z n o w i e n i a p o s t ę p o w a n i a o r o z w ó d w r a z i e z a w a r c i a p r z e z J e d n ą ze s t r o n n o w e g o z w i ą z k u m a ł ż e ń s k i e - в о . T e z ę t ą a p r o b u j e W . S i e d l e c k i : P r z e g l ą d o r z e c z n i c t w a S N , P i P Ł—9/62, s. 380.
30
W i t o l d B r o n i e w i c zNr 12 (120)
m ałżeństw a, jeżeli choćby jedna ze stron zawarła po jego uprawom ocnieniu się
now y związek m a łżeń sk i11,
b) w m yśl art. 402 k.p.c. od w yroków Sądu Najwyższego nie przysługuje skarga
0 w znow ienie z powodu niew ażności postępowania,
c) w m yśl art. 416 k.p.c. niedopuszczalne jest dalsze w zn ow ien ie postępowania
zakończonego prawomocnym orzeczeniem w ydanym na skutek skargi o w znow ie
nie. 12 Zakaz ten odnosi się, jak w ynika z brzmienia cyt. przepisu, do prawom ocnego
w yroku w ydanego na skutek skargi o w zn o w ien ie,13 n ie stoi on jednak na przesz
kodzie — w razie oddalenia skargi o w znow ienie — w niesieniu now ej skargi od
tego sam ego w yroku, jeżeli będzie ona oparta na innej podstawie.
Osobą legitym ow aną do w niesienia skargi o w znow ienie jest w procesie bezspor
n ie strona. Co się tyczy interw enienta ubocznego, to zarówno doktryna, jak
1 orzecznictwo przyjm ują zgodnie, że interw enient sam oistny (art. 81 k.p.c.) m a
uprawnienie do w niesienia skargi o w znow ienie. Natom iast odmawia się na ogół
takiego uprawnienia interw enientow i zw ykłem u z tej racji, że rola takiego in terw e
nienta w ygasa z chw ilą zakończenia procesu, a ingerencja jego w celu w znow ienia
postępow ania jest niezgodna z naturą tego rodzaju in te rw e n c ji.14
Jeśli chodzi o prokuratora, to d.k.p.c. stanow ił w art. S4, że prokurator m oże żą
dać w znow ienia postępowania w spraw ie prawomocnie zakończonej, jeżeli brał
w niej udział. Przepis ten nie ty le dawał prokuratorowi uprawnienie do żądania
w znow ienia, ile wprow adzał ograniczenie przewidzianej w art. 90 d.k.p.c. m ożności
prokuratora w ystępow ania w procesie. Skoro obecnie ustawa podobnego ogranicze
nia n ie zna, to należy przyjąć, że prokurator zawsze — niezależnie od tego, czy
brał, czy też nie brał udziału w postępow aniu — jest legitym ow any do w nies'enia
skargi o w znow ienie, a to na podstaw ie art. 7 i 60 § 2 k .p .c.15 Podobnie kształtuje
się zagadnienie legitym acji do żądania w znow ienia, jeśli chodzi o organizacje spo
11 P o d o b n i e n i e d o p u s z c z a l n e s ą w t a k i c h w y p a d k a c h w n i o s e k o p r z y w r ó c e n i e t e r m i n u d o z ł o ż e n ia ś r o d k a o d w o ła w c z e g o ( a r t . 170 k .p .c .) i r e w i z j a n a d z w y c z a j n a ( a r t . 417 § 4 k . p .c .) . P o r . t e ż a r t . 1149 § 3 k .p .c . 12 T r a f n i e z a z n a c z a ją J . J . L i t a u e r ( K o m e n t a r z d o p r o c e d u r y c y w i l n e j . W a r s z a w a 1933, s . 277) i M . S a w c z u k ( W z n o w ie n i e , s. 225), ż e p r z e p i s t e n z a m i a s t o o r z e c z e n i u p o w i n i e n m ó w ić o w y r o k u . P o d o b n a n i e ś c i s ł o ś ć d a j e s i ę z a u w a ż y ć w a r t . 393 § 2 z d . t r z e c i e k . p .c . i w a r t . 1*47 § 2 k .p .c . 13 N a p r z y k ł a d w r a z i e u d z i a ł u w p o s t ę p o w a n i u z e s k a r g i o w z n o w i e n i e s ę d z ie g o , k t ó r e g o u d z i a ł u l u b z a c h o w a n i a s i ę w p r o c e s i e d o t y c z y s k a r g a i k t ó r y z t e j r a c j i j e s t w y ł ą c z o n y z m o c y u s t a w y o d u d z i a ł u w r o z p o z n a n i u s k a r g i ( a r t . 413 k .p .c .) , m o ż n a n a t o u c h y b i e n i e p r o c e s o w e p o w o ł a ć s i ę t y l k o w r e w i z j i , n a t o m i a s t n i e m o ż n a , o p i e r a j ą c s i ę n a t y m u c h y b i e n i u , w n i e ś ć d a l s z e j s k a r g i o w z n o w i e n i e ( J . J . L i t a u e r : o p . o it., s. 276). 14 T a k : M . W a l i g ó r s k i : C z y i n t e r w e n i e n t s a m o i s t n y m a l e g i t y m a c j ę d o w n i e s i e n i a s k a r g i o w z n o w i e n i e , „ P o l s k i P r o c e s C y w i l n y ” , 1935 r . , s. 563; J . J . L i t a u e r i W. Ś w i ę c i c k i : K o d e k s p o s t ę p o w a n i a c y w i l n e g o , z b i ó r a k t u a l n y c h p y t a ń p r a w n y c h r o z s t r z y g n i ę t y c h p r z e z K o m i t e t R e d a k c y j n y „ P o l s k i e g o P r o c e s u C y w i l n e g o ” , Ł ó d ź 19 9, s . 63; S . G o ł ą b : o p . c i t ., s. 377; J . J . L i t a u e r : K o m e n t a r z , s . 270; L . P e i p e r : o p . c i t ., c z . I , s . 911; u c h w a ł a S N w s k ł a d z i e 7 s ę d z i ó w C I I I 1301/35 z 20.111.1937 r . , Z O 1J1/C7. N a le ż y j e d n a k o d n o t o w a ć p o g l ą d p r z e c i w n y , w m y ś l k t ó r e g o r ó w n i e ż i n t e r w e n i e n t u b o c z n y z w y k ł y j e s t l e g i t y m o w a n y d o w n i e s i e n i a s k a r g i o w z n o w i e n i e , t y l k o ż e s t r o n a m o ż e t ę s k a r g ę c o f n ą ć : A . W . B a r t z : S k a r g a i n t e r w e n i e n t a u b o c z n e g o o w z n o w i e n i e p o s t ę p o w a n i a , „ P o l s k i P r o c e s C y w i l n y ” 1937 r . , s . 7 '3 ; M . S a w c z u k : W z n o w ie n ie , s. 19». W . M i s z e w s k i ( P r o c e s c y w i l n y . W a r s z a w a —Ł ó d ź 1946, t . I, s. 243) z a z n a c z a , ż e i n t e r w e n i e n t u b o c z n y w k a ż d y m r a z e n i e m o ż e r o z p o c z ą ć s w e g o w s t ą p i e n i a d o s p r a w y o d w n i e s i e n i a s k a r g i o w z n o w i e n i e , a t o w o b e c t r e ś c i a r t . 76 i 77 § 2 k .p .c . 15 J . K r a j e w s k i : o p . c i t ., s . 68; W . S i e d l e c k i : Z a r y s , s. 373. O d m i e n n y p o g l ą d r e p r e z e n t o w a ł M . L i s i e w s k i : N o w y k o d e k s p o s t ę p o w a n i a c y w iln e g o , w k ł a d k a d o „P-3- l e s t r y ” n r 3/63, s. 13.
Nr 12 (120)
W z n o w i e n i e p o s t ę p o w a n i a c y w i l n e g o31
łeczne ludiu ipracująeego, o których m ow a w art. 8 i 61 § 1 k.p.c. oraz w art. 54
ustaw y z dnia 10.VII.1952 r. o praw ie autorskim (Dz. U. Nr 34, poz. 234), gdyż do
tych organizacji stosuje się odpowiednio przepisy o prokuratorze (art. 62 k.p.c.). M
C. W postępowaniu nieprocesow ym można — w m yśl art. 524 k.p.c. — żądać
w znow ienia postępowania zakończonego postanow ieniem orzekającym co do istoty
sprawy (postanowieniem m erytorycznym ). Jest to postanow ienie orzekające pozy
tyw n ie w przedm iocie, o który w danym postępow aniu chodzi, bądź oddalające
w niosek, bądź oddalające rew izję. Od reguły tej istnieją trzy następujące w yjątki:
a) nie przysługuje skarga o w znow ienie z powodu niew ażności postępow ania od
postanow ień Sądu N ajw yższego (art. 402 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.),
b) n ie przysługuje skarga o w znow ienie od prawomocnego postanow ienia m eryto
rycznego w ydanego na skutek skargi o w znow ienie (art. 416 w związku z art. 13
§ 2 k.p.c.),
c) nie przysługuje skarga o w zn ow ien ie, jeżeli postanow ienie może być zm ienione
lub uchylone (art. 524 § 1 k .p .c .).17 W m yśl art. 523 k.p.c. zm ienione albo uchylone
mogą być postanow ienia orzekające w sposób p ozytyw ny w przedm iocie, o który
w danym postępow aniu chodzi, jeżeli przepis szczególny (np. art. 542 czy 577 k.p.c.)
tak stanow i, jak rów nież mogą być zm ienione — w razie zm iany okoliczności spra
w y — postanow ienia oddalające w niosek.
Zagadnienie legitym acji do żądania w znow ienia uregulow ane jest w postępowa
niu nieprocesow ym przede w szystkim w art. 524 k.p.c., w m yśl którego w zn ow ie
nia może żądać uczestnik postępowania, jak rów nież zainteresow any, który nie był
uczestnikiem , jeżeli prawom ocne postanow ienie m erytoryczne narusza jego prawa.
Poza tym legitym ację do w niesienia skargi o w znow ienie m ają tu prokurator i or
ganizacje społeczne, o jakich m owa w art. 20 ustaw y z dnia 10.XI.1959 r. o zw al
czaniu alkoholizm u (Dz. U. Nr 69, poz. 434).18
D. W postępow aniu o uznanie orzeczeń sądów zagranicznych skarga o wzno
w ien ie przysługuje w m yśl art. 1148 § 3 k.p.c. od prawomocnego postanow ienia.
Chodzi tu o postanow ienie uznające orzeczenie sądu zagranicznego albo oddalające
w niosek o uznanie takiego orzeczenia lub oddalające rew izję. W św ietle art. 402
i 416 w związku z art. 13 § 2 k.p.c. n ie przysługuje w e w zm iankow anym postępow a
niu skarga o w znow ienie od postanowień Sądu Najw yższego z powodu niew ażności
postępow ania, jak rów nież od prawom ocnych postanowień w ydanych na skutek
skargi o w znow ienie. W św ietle zaś art. 1149 k.p.c. nie przysługuje skarga o w zno
w ien ie od prawomocnego postanow ienia uznającego orzeczenie sądu zagranicznego
rozw iązujące m ałżeństw o przez rozwód, uniew ażniające m ałżeństw o albo ustala
le W . S i e d l e c k i , j w . ; J . K r a j e w s k i , j w. 17 M o że b y ć k w e s t i ą , c z y o g r a n i c z e n i e z a r t . 524 § 1 k .p .c . s t o s u j e s i ę r ó w n i e ż d o z a in t e r e s o w a n e g o , o k t ó r y m m o w a w a r t . 524 § 2 k .p .c . N a p y t a n i e t o n a l e ż y d a ć o d p o w ie d ź t w i e r d z ą c ą . J e ż e l i b o w ’e m z a i n t e r e s o w a n y , k t ó r y n i e b y ł u c z e s t n i k i e m p o s t ę p o w a n i a z a k o ń c z o n e g o p r a w o m o c n y m p o s t a n o w i e n i e m m e r y t o r y c z n y m , m o ż e u z y s k a ć z m i a n ę c z y u c h y l e n i e t e g o p o s t a n o w i e n i a w z w y k ł y m t r y b i e , t o n i e m a o n p r a w n e j p o t r z e b y (c z y m o ż e l e p i e j : i n t e r e s u ) w d o c h o d z e n i u z m i a n y b ą d ź u c h y l e n i a p o s t a n o w i e n i a w t r y b i e w z n o w i e n a p o s t ę p o w a n i a . P a m i ę t a ć z a ś p r z y t y m n a l e ż y , ż e z a i n t e r e s o w a n y , k t ó r y n i e b y l u c z e s t n i k i e m p o s t ę p o w a n i a , m a w p e w n y c h s p r a w a c h s z e r s z e n i ż t e n o s t a t n i m o ż liw o ś c i ż ą d a n i a z m i a n y c z y u c h y l e n i a p r a w o m o c n e g o p o s t a n o w i e n i a m e r y t o r y c z n e g o ( p o r . a r t . 679 § 1 1 2 1 a r t . 610 I l k .p .c .) . 18 T. M i s i u k : Z a d a n i a o r g a n i z a c j i s p o ł e c z n y c h w p o s t ę p o w a n i u c y w i l n y m , p i p 9/66, ■. 3 0 8 \ W a r t o z a z n a c z y ć , ż e w y j i t k o w o w z n o w i e n e p o s t ę p o w a n i a n e p r o c e s o w e g o m o ż e n a s t ą p i ć z u r z ą d u . W y p a d e k t a k i p r z e w i d u j e a r t . ' 1 d e k r e t u z 7.VII.1945 r . o o d t w o r z e n i u d y p l o m ó w i ś w i a d e c t w z u k o ń c z e n i a n a u k i (D z . U . N r 27, p o z . 164 z p ó ź n . z m .).
3 2
W i t o l dB r o n t e w i c z
N r 18 (120)
jące n ieistn ien ie m ałżeństw a, jeżeli choćby jedna ze stron — po uprawom ocnienia
się tego postanow ienia — zawarła w Polsce n ow y zw iązek m ałżeński.
Legitym acja do w niesienia skargi o w zn ow ien ie przysługuje w om awianym po
stępow aniu jego uczestn:'kom. Jednym z nich może, a w zakresie rozprawy musi być
prokurator (art. 7 i 1148 § 2 k.p.c.). Natom iast nie wchodzi tu w grę legitym acja
organizacji społecznych ludu pracującego z art. 8 k.p.c. A ni bowiem ustaw a n ie za
w iera przepisu zezw alającego jakiejk olw iek tego rodzaju organizacji na uczestni
czen ie w postępowaniu o uznanie orzeczeń sądów zagranicznych, ani też — co istot
n iejsze — uznanie nie dotyczy orzeczeń w ydaw anych w sprawach, w których orga
n izacje te mogą w m yśl ustaw y uczestniczyć.
E.
W postępow aniu dotyczącym w ykonalności orzeczeń sąd ów zagranicznych
1 ugód zawartych przed takim i sądami skarga o w znow ienie przysługuje w m yśl
art. 1151 § 2 k.p.c. na prawom ocne postanow ienie w przedm iocie w ykonalności. Co
n ależy rozum ieć przez tego rodzaju postanowienie?
Postępow anie dotyczące w ykonalności orzeczeń (ugód) pochodzących od sądów
zagranicznych zostaje w szczęte w w yniku złożenia przez osobę zainteresow aną do
w łaściw ego sądu w ojew ódzkiego w niosku o nadanie takiem u orzeczeniu (ugodzie)
k lauzuli w ykonalności (wynika to z art. 1153 w związku z art. 1151 § 3 k .p .c.).“
W zależności od w yników tego postępow ania sąd w ojew ódzki w ydaje postanow ieni»
o w ykonalności orzeczenia (ugody) albo postanow ienie oddalające w niosek o nada
n ie klauzuli w yk o n a ln o ści.20 Na każde z tych postanowień przysługuje zażalenia
(art. 1151 § 2 i art. 795 k.p.c.). W razie złożenia zażalenia na postanow ienie o w y
konalności Sąd N ajw yższy — ipo rozpoznaniu tego zażalenia — albo uchyla to posta
n ow ien ie i przekazuje spraw ę do ponow nego rozpoznania sądow i wojewódzkiem u,
albo też zm ienia to postanow ienie i oddala w niosek o nadanie klauzuli, albo w resz
c ie oddala zażalenie. W w yniku zaś złożenia zażalenia na postanow ienie oddalając«
w niosek o nadanie klauzuli Sąd N ajw yższy — po rozpoznaniu zażalenia — albo
uchyla to postanow ienie i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznan:a sądowi
w ojew ódzkiem u, albo też zm ienia to postanow ienie i orzeka o w ykonalności orze
czenia (ugody),*1 albo w reszcie oddala zażalenie. W szystkie w ym ienione postano
w i e n i , zarówno sądu w ojew ódzkiego jak i Sądu N ajwyższego, należy uznać za po
stanow ienia w przedm iocie w ykonalności orzeczeń (ugód) pochodzących od sądów
zagranicznych. Na w szystkie te postanow ienia — z w yjątkiem postanowień Sądu
N ajw yższego uchylających postanow ienie sądu w ojew ódzkiego i przekazujących
sprawę do ponownego rozpoznania tem u sądowi — przysługuje skarga o w znow ie
n ie. O graniczenie tej reguły dotyczy skargi na postanow ienia Sądu Najw yższego
z powodu niew ażności oraz skargi na prawom ocne postanow ienie w ydane na sku
tek skargi o w znow ienie (art. 402 i 416 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.).
L egitym ację do w niesienia skargi o w znow ienie mają w postępowaniu, o jakim
m owa, przede w szystkim jego uczestnicy. Legitym acja ta przysługuje rów nież
prokuratorowi — niezależnie od tego, czy brał udział
w postępow aniu. Ponadto
należy przyjąć, że w postępowaniu tym legitym acja do w niesienia skargi przysłu
1» P o r . p o s t . S N C Z ?2/66 z 30.III.1986 r . . O S N P e n . P r o k . 34/69. 10 W ś w i e t l e a r t . 1151 § 2 i 3 k . p .c . n a l e ż y r o z r ó ż n i a ć p o s t a n o w i e n i e o w y k o n a l n o ś c i o r z e c z e n i a (u g o d y ) s ą d u z a g r a n c z n e g o i p o s t a n ó w e n i e w p r z e d m i o c i e w y k o n a l n o ś c i o r z e c z e n i a (u g o d y ) s ą d u z a g r a n i c z n e g o . F i e r w s z e J e s t p o s t a n o w i e n i e m p o z y t y w n y m , t j . s t w i e r d z a j ą c y m , ż e o r z e c z e n i e (u g o d a ) J e s t w P o l s c e w y k o n a l n a , d r u g i e m o ż e b y ć z a r ó w n o p o s t a n o w i e n i e m p o z y t y w n y m , J a k i p o s t a n o w i e n i e m n e g a t y w n y m , t j . o d d a l a j ą c y m w n i o s e k o n a d a n i e o r z e c z e n i u ( u g o d ź e) k l a u z u l i w y k o n a l n o ś c i . 21 S ą d N a jw y ż s z y n i e n a d a J e d n a k o r z e c z e n i u (u g o d z ie ) p o c h o d z ą c e m u o d s ą d u z a g r a n i c z n e g o k l a u z u l i w y k o n a l n o ś c i , a to z e w z g l ę d u n a a r t . 731 f 1 z d . d r u g i e k .p .c .
Nr 12 (120)
W z n o w i e n i e p o s t ę p o w a n i a c y w i l n e g o33
gu je także organizacjom społecznym w zm iankow anym w art. 61 § 1 k.p.c. i art. 54
prawa autorskiego — niezależnie od tego, czy dana organizacja brała udział w po
stępow aniu. Skoro bowiem organizacje te mogą w określonych sprawach wytaczać
powództwo i powodować w szczęcie postępow ania egzekucyjnego niezależnie od tego,
czy powództwo było w ytoczone przez tego rodzaju organizację,*2 to przyjąć trzeba,
że mogą one brać udział rów nież w postępow aniu w przedm iocie w ykonalności
orzeczeń (ugód) pochodzących od sądów zagranicznych, gdyż postępow anie to jest
tylko w stępem do egzekucji.
3.
A. Podstaw y w znow ienia dzielą się na dw ie kategorie. Pierw sza obejm uje po
w ody niew ażności postępow ania, druga — tzw . w łaściw e przyczyny restytucyjne.
P o w o d y
n i e w a ż n o ś c i
p o s t ę p o w a n i a v stanow iące podstaw y w zn o
w ienia w ym ienione są w art. 401 k.p.c. Należą do nich:
a) udział w orzekaniu sędziego w yłączonego z mocy ustaw y, jeżeli uczestnik po
stępow ania 23 przed uprawom ocnieniem się orzeczen ia24 n ie m ógł się domagać w y
łączenia,
b) pozbawienie uczestnika m ożności działania, będące skutkiem naruszenia
przepisów prawa i trw ające co najm niej do chw ili uprawom ocnienia się orzeczenia,
c) brak należytej reprezentacji uczestnika, jeżeli nie był on przed uprawomoc
nieniem się orzeczenia podniesiony w drodze zarzutu albo jeżeli w okresie tym
uczestnik nie potw ierdził dokonanych czynności procesowych.
Jak widać, niew ażność postępow ania jako podstawa w znow ienia ujęta jest przez
u staw ę w sposób w ęższy w porównaniu z niew ażnością będącą podstawą rew izyjną
(art. 368 pkt 2 k.p.c.). Tylko bowiem niektóre (mniejszość) powodów nieważności
dających podstaw ę do rew izji (art. 369 i 1099 k.p.c.) stanow i podstaw y w znow ienia,
te zaś, które takie podstaw y stanow ią, m ają postać kw alifikow aną.
ad a). Ta podstaw a w znow ienia nie powinna budzić w ątp liw ości. Zaznaczę je
dynie, że m imo pew nej różnicy sform ułowań m iędzy art. 369 pkt 4 a art. 401 pkt
1 k.p.c. oba te przepisy mają na w zględzie tą samą sy tu a c ję .25
ad b). W literaturze można napotkać pogląd, w m yśl którego naruszenie przepi
sów prawa, o jakim m owa w art. 401 pkt 2 k.p.c., odnosi się zarówno do pozbaw ie
nia uczestnika możności działania, jak i do braku należytej reprezentacji uczestni
ka. 28 N ależy w szakże zauważyć, że brak należytej reprezentacji jest zawsze w y n i
kiem naruszenia przepisów prawa, natom iast pozbawienie uczestnictw a możności
działania może być albo m oże n ie być w yw ołane naruszeniem tych przepisów. Trze
ba zatem przyjąć, że w zm ianka o naruszeniu przepisów prawa odnosi się tylko do
pozbawienia uczestnika możności działania.
22 T . M i s i u k : o p . c i t ., s. 307. 23 W d a l s z y c h r o z w a ż a n i a c h b ę d ę s i ę w z a s a d z i e p o s ł u g i w a ł p o j ę c i e m u c z e s t n i k a p o s t ę p o w a n i a , a n i e p o j ę c i e m s t r o n y , p o n i e w a ż r o z w a ż a n i a t e o d n o s ić s i ę b ę d ą z a r ó w n o d o p o s t ę p o w a n i a , w k t ó r y m a k t u a l n e j e s t p o j ę c i e s t r o n y , j a k i d o p o s t ę p o w a n i a , w k t ó r y m p o j ę c i e t o n i e j e s t a k t u a l n e . P r z e z u c z e s t n i k a p o s t ę p o w a n i a r o z u m i e ć b ę d ę r ó w n i e ż s t r o n ę . 24 W d a l s z y c h r o z w a ż a n i a c h b ę d ę s i ę p o s ł u g i w a ć p o j ę c i e m o r z e c z e n i a , a n i e p o j ę c i e m w y r o k u z e w z g l ę d ó w o d p o w i e d n i o t y c h s a m y c h , j a k i e s ą p r z y t o c z o n e w p r z y p . 23. 25 M . S a w c z u k : W z n o w ie n ie , s. 240, W . S i e d l e c k i : N ie w a ż n o ś ć , s . 148. 26 M . S a w c z u k : W z n o w ie n ie , s. 244; M . A l l e r h a n d : K o d e k s p o s t ę p o w a n i a c y w i l n e g o , L w ó w 1932, t . I , s . 467, E . W e n g e r e k : G lo s a d o o r z e c z . S N 4 C R 151/60, O S P i K A 119/62. N a l e ż y w t y m m i e j s c u z a z n a c z y ć , że z a w a r t e w a r t . 401 u s t . 2 k .p .c . z a s t r z e ż e n i e , iż p o z b a w i e n i e s t r o n y ( u c z e s t n i k a ) m o ż n o ś c i d z i a ł a n i a — a b y d a w a ł o p o d s t a w ę d o w z n o w i e n i a p o s t ę p o w a n i a , m u s i b y ć w y n i k i e m n a r u s z e n i a p r z e p i s ó w p r a w a — n i e s t o s u j e s i ę w w y p a d k u , g d y s k a r g ę o w z n o w i e n i e w n o s i z a i n t e r e s o w a n y , k t ó r y n i e b y ł u c z e s t n i k i e m p o s t ę p o w a n i a n i e p r o c e s o w e g o ( a r t . 524 § 2 k .p .c .) . P o r . J . K r a j e w s k i ; o p , c i t ., s , 68, 3 — P a l e s t r a
34 W i t o l d B r i n i i M l t t
Nr 12 (120)
R ozum ienie pozbawienia uczestnika m ożności działania n ie jest jednolite. 2< Roz
bieżność zapatrywań dotyczy w szczególności k w estii, czy pozbaw ienie uczestnika
m ożności działania, o jakim m owa w art. 401 pkt 2 k.p.c., zbieżne jest z pozbawie
n iem uczestnika możności obrony sw ych praw, o jakim m owa w art. 369 pkt 5 k.p.c.
Przeważają poglądy co do tożsam ości obu tych p o ję ć .28
O dm ienne stanow isko w tej k w estii zajm uje Piekarski, w edług którego niem oż
ność działania obejm uje uniem ożliw ienie uczestnikow i obrony sw ych praw, ale nie
odwrotnie, czyli że niem ożność działania sięga dalej niż niem ożność obrony sw ych
praw, co sprawia, że oba te pojęcia nie są jednoznaczn e..29 Na uzasadnienie swego
stanow iska Piekarski przytacza dwa argum enty. Pierw szy opiera się na przykła
dzie, w którym strona działała na rozprawie w sposób n ie licujący z powagą sądu
i dlatego sąd w yd alił ją bez uprzedzenia o skutkach w ydalenia. Zdaniem Piekar
skiego, strona m oże być w takiej sytuacji pozbawiona m ożności obrony sw ych praw,
co z kolei może stanow ić podstaw ę rew izji, ale nie może uzasadnić w znow ienia po
stępow ania. Zapatryw anie to jest nietrafne. N ie ulega chyba w ątp liw ości, że w y
dalenie strony, o jakim wyżej m owa, pozbawia ją — z naruszeniem przepisu art. 28
| 2 u.s.p. — możności działania, a tym sam ym możności obrony sw ych praw. D aje to
stronie możność w niesienia rew izji opartej na zarzucie niew ażności z art. 369 pkt 5
k.p.c. Niem ożność w niesienia skargi o w zn ow ien ie w yw ołana jest n ie charakterem
om awianej przyczyny niew ażności, ale tym , że strona mogła się powołać na tę n ie
ważność w rew izji. W m yśl panującego pod rządem d.k.p.c. (tj. w czasie, gdy P ie
karski form ułow ał iswoją tezę) poglądu niem ożność działania, aby mogła stanow ić
podstaw ę w znow ienia, m usiała trwać aż do chw ili uprawom ocnienia się orzecze
n ia .80 Pogląd ten został zaakceptowany przez ustaw odawcę w art. 401 pkt 2 k:p .c.31
Drugi argum ent Piekarskiego naw iązuje do sytuacji, w której osoba prowadząca
proces
Wim ieniu strony nie m iała ku tem u upoważnienia. D aje to stronie możność
w niesienia rew izji na podstaw ie art. 369 pkt 2 k.p.c., możność zaś w niesienia skar
gi o w zn ow ien ie o tyle tylko, o ile do chw ili uprawom ocnienia się wyroku strona
nie w iedziała o w ystępow aniu w jej im ieniu .osoby n ie mającej upoważnienia, tj.
27 N ie m o g ę t u s p e c y f i k o w a ć w y p a d k ó w p o z b a w i e n i a u c z e s t n i k a m o ż n o ś c i d z i a ł a n i a . W t y m w z g l ę d z i e p o r . M . S a w c z u k : W z n o w ie n ie , s . 245 i n . W s p o m n ę t y l k o , ż e s z c z e g ó l n y m w y p a d k i e m p o z b a w i e n i a u c z e s t n i k a m o ż n o ś c i d z i a ł a n i a j e s t u s t a n o w i e n i e k u r a t o r a , 0 j a k i m m o w a w a r t . 143 i 510 § 2 k .p .c ., p r z y b r a k u p r z e s ł a n e k k u t e m u i p r z e p r o w a d z e n i e p o s t ę p o w a n i a z u d z i a ł e m t a k i e g o k u r a t o r a , t j . b e z u d z i a ł u u c z e s t n i k a . P o r . : o rz e c z . S N 4 C R 559/59 z 9.V.1960, O S N 120/60; o r z e c z . S N 3 C Z 65/SO z 16.VIII.1960, O S P i K A 81/61 1 R P E i S 3/63, s . 373; S. G o ł ą b : o p . c i t ., s . 32; M . L i s i e w s k i : O d p o w ie d ź n a p y t a n i e p r a w n e , „ P a l e s t r a ” 6/63, s. 51. Z d r u g i e j s t r o n y n i e u s t a n o w i e n i e k u r a t o r a , o j a k i m m o w a , w s y t u a c j i w y m a g a j ą c e j t a k i e g o u s t a n o w i e n i a r ó w n i e ż o z n a c z a p o z b a w i e n i e u c z e s t n i k a m o ż n o ś c i d z i a ł a n i a . P o r . L,. P e i p e r : o p . c i t ., c z . I, s . 853. Z a z n a c z ę r ó w n i e ż , ż e w w y p a d k u g d y z a i n t e r e s o w a n y , k t ó r y n i e b y ł u c z e s t n i k i e m p o s t ę p o w a n i a n i e p r o c e s o w e g o , m o ż e ż ą d a ć w z n o w i e n i a , s t o s u j e s i ę p r z e p i s y o w z n ó w . e n i u z p o w o d u p o z b a w i e n i a m o ż n o ś c i d z i a ł a n i a , a w ię c p r z e d e w s z y s t k i m a r t . 401 p k t 2, 4CT i 408 k .p .c . ( a r t . 524 § 2 k .p .c .). 28 M . A 1 e r h a n d , j w .; W . S i e d l e c k i : P o d s t a w y r e w i z j i c y w i l n e j , w a r s z a w a 1959, «. 153; t e n ż e : N i e w a ż n o ś ć , s. 151. N a t y m s a m y m s t a n o w i s k u s t o i , j a k s i ę w y d a j e , M . S a w c z u k : Z d o l n o ś ć p r o c e s o w a a s t a n p s y c h i c z n y s t r o n y , N P 10/59, s. 1215; t e n ż e : W z n o w ie n ie , s. 257, 238. Z d a n i e m L . P e i p e r a (o p . c i t ., cz. I, s. 914) p o z b a w i e n i e s t r o n y m o ż n o ś c i o b r o n y s w y c h p r a w j e s t s k u t k i e m s p o w o d o w a n y m p r z e z p o z b a w i e n i e s t r o n y m o ż n o ś c i d z i a ł a n i a . 28 M . P i e k a r s k i : P o z b a w i e n i e s t r o n y m o ż n o ś c i o b r o n y s w y c h p r a w w p o s t ę p o w a n i u e y w i l n y m , W a r s z a w a 1964, s. 60. J0 O r z e c z . S N 2 C R 930,57 z 9.X II.1957 r ., O S N 99/59 i O S P iK A 111/59 o r a z t a m ż e g lo s a K . S t e f k i . O d m i e n n i e W . S i e d l e c k i : P r z e g l ą d o r z e c » n i c t w a S N , p i p 2/60, s. 329; t e n ż e : P r z e g l ą d o r z e c z n i c t w a S N , P i P 11/11, i . U l . «1 W . S i e d l e c k i : N ie w a ż n o ś ć , • . IM.
Nr 12 (120)
W z n o w i e n i t p o s t ę p o w a n i a c y w i l n e g o35
o ile była w ten sposób pozbawiona możności działania. Sytuacja zatem, która
w św ietle art. 369 k.p.c. nie oznacza pozbawienia strony możności obrony swych
praw, oznacza pozbawienie strony możności działania, o jakim m owa w art. 401
pkt 2 k.p.c. Zapatrywanie to, słuszne być może pod rządem d.k.p.c., n ie znajduje
uzasadnienia obecnie, ponieważ wypadek działania w im ieniu strony osoby bez n a
leżytego pełnom ocnictwa stanow i, jak to postaram się w ykazać niżej, jedną z pos
taci braku należytej reprezentacji, o jakim m owa w art. 401 pkt 2 k.p.c., natom iast
nie w chodzi on w sferę pozbawienia strony m ożności działania.
W tym stanie rzeczy możemy odrzucić zapatrywanie Piekarskiego i pozostać
przy poglądzie, w m yśl którego pozbawienie uczestnika m ożności obrony sw ych
praw i pozbawienie uczestnika możności działania stanow ią pojęcia jednoznaczne.32
ad c). Pojęcie braku należytej reprezentacji uczestnika postępow ania rów nież
może budzić w ątpliw ości co do swego znaczenia. Podstaw a w znow ienia polegająca
na tym braku zastąpiła w nowym k.p.c. tę podstawę, którą w edług art. 401 pkt 2
d.k.p.c. był brak należytego zastępstw a uczestnika nie mającego zdolności proce
sow ej. Na tej zasadzie można by zatem tw ierdzić, że brak należytej reprezentacji
oznacza w art. 401 pkt 2 k.p.c. (nowego) brak przedstaw icielstw a ustaw owego
uczestnika nie mającego zdolności procesowej.
Trzeba m ieć wszakże na w zględzie, że art. 401 k.p.c. m ówi o podstawach w zn o
w ienia będących przyczynam i niew ażności postępowania, a zatem w iąże się ściśle
z art. 369 k.p.c. Ten ostatni przepis w pkt 2 przew iduje — jako jedną z przyczyn
niew ażności — brak organu powołanego do r e p r e z e n t o w a n i a uczestnika nie
będącego osobą fizyczną. Na tej zasadzie można by uważać, że brak należytej re
prezentacji oznacza w art. 401 pkt 2 k.p.c. brak organu powołanego do reprezento
w ania uczestnika nie będącego osobą fizyczną (organu z art. 67 k.p.c.).
Siedlecki, łącząc oba przytoczone w yżej punkty widzenia, w yraża zapatrywanie,
że opuszczenie w art. 401 pkt 2 k.p.c. w zm ianki o zdolności procesow ej umożliwia
obecnie podciągnięcie pod omawianą podstaw ę w znow ienia w ypadków , gdy w spra
w ie n ie działa organ uczestnika n ie będącego osobą fizyczną powołany do jego re
prezentowania, jak rów nież w ypadków , gdy działała osoba, która straciła przym iot
przedstaw iciela ustaw ow ego uczestnika nie m ającego zdolności procesowej lub k tó
ra — w edług prawa m aterialnego — nie mogła go reprezentować w spraw ie (np. art.
98 § 2 k.r.o.). Natom iast n ie w chodzi tu w grę, zdaniem Siedleckiego, brak umoco
wania pełnom ocnika procesowego; brak taki może być uw zględniony w związkii
z następną przyczyną niew ażności postępowania, jaką jest pozbawienie uczestnika
możności d ziałan ia.33
32 W p i ś m i e n n i c t w i e z o k r e s u o b o w i ą z y w a n i a d .k .p .c . s p o r n e b y ło r ó w n i e ż z a g a d n i e n i e , c z y p o z b a w i e n i e u c z e s t n i k a m o ż n o ś c i d z i a ł a n i a — ż e b y m o g ło s t a n o w i ć p o d s t a w ę w z n o w i e n i a — m u s i a ł o b y ć c a ł k o w i t e , c z y t e ż m o g ło b y ć c z ę ś c i o w e . S z e r e g w y p o w i e d z i s t a ł o n a g r u n c i e p i e r w s z e j z t y c h e w e n t u a l n o ś c i . P o r . w t y m w z g l ę d z i e o r z e c z . S N 3 C R 953/60 z 2 .V I.’ 96l r . , N P 1/63, s. 117; S . R e j m a n : G lo s a d o te g o o r z e c z e n i a , N P 4—5/61, s. 581; M . P i e k a r s k i : o p . c i t ., s. 62 i n . O d m i e n n i e u w a ż a ł : W . S i e d l e c k i : G lo s a d o c y t . w y ż e j o r z e c z e n i a , N P 1/63, s. 122 i M . S a w c z u k : W z n o w ie n ie , s. 245. O s o b iś c ie p r z y c h y l a m s ię d o s t a n o w i s k a S i e d l e c k i e g o i S a w c z u k a , u w a ż a m j e d n a k , ż e z a g a d n i e n i e s t r a c i ł o o b e c n i e n a o s t r o ś c i w o b e c s f o r m u ł o w a n e g o w a r t . 401 p k t 2 k .p .c . w a r u n k u , a b y n ie m o ż n o ś ć d z i a ł a n i a t r w a ł a p r z y n a j m n i e j d o c h w i l i u p r a w o m o c n i e n i a s ię o r z e c z e n i a . P o r . te ż w y r o k S N I I P R 371/65 z 2C.I.1966 r „ O S N C P 172/6^ i O S P i K A 248/66. 88 W . S i e d l e c k i : N i e w a ż n o ś ć , s . 149. P o g l ą d S ie d l e c k i e g o « p r ó b u j e M . S a w c z u k : W z n o w ie n ie , s. 267. P o g l ą d t e n j e s t o t y l e n i e k o n s e k w e n t n y , ż e z d a n i e m S ie d le c k ie g o i S a w c z u k a p o z b a w i e n i e u c z e s t n i k a m o ż n o ś c i d z i a ł a n i a j e s t r ó w n o z n a c z n i z p o * b » w i » n i « n
