Gawlas, Sławomir
"Między średniowieczem a czasami
nowymi. Sylwetki myślicieli XV wieku",
Stefan Świeżawski, Warszawa 1983 :
[recenzja]
Przegląd Historyczny 7 6 /1 , 176 1985
Artykuł umieszczony jest w kolekcji cyfrowej bazhum.muzhp.pl,
gromadzącej zawartość polskich czasopism humanistycznych
i społecznych, tworzonej przez Muzeum Historii Polski w Warszawie
w ramach prac podejmowanych na rzecz zapewnienia otwartego,
powszechnego i trwałego dostępu do polskiego dorobku naukowego
i kulturalnego.
Artykuł został opracowany do udostępnienia w Internecie dzięki
wsparciu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach
dofinansowania działalności upowszechniającej naukę.
176 Z A P IS K I
Toruń daw ny i dzisiejszy. Zarys dziejów , pod redakcją M ariana B i s k u p a , Towarzystwo Naukowe w Toruniu, „Prace P opularnonau kowe” n r 41, Państw ow e W ydawnictwo Naukowe, W arszawa—Poznań —T oruń 1983, s. 660, ilustr.
Posiadający prężne środowisko historyczne Toruń od dawna dopominał się 0 nowoczesną syntezę swoich dziejów. Podjęte przed p aru laty a obliczone na kilka tomów prace nie mogły być ukończone na przypadające w 1983 r. uroczy stości 750-lecia nadania praw miejskich. Przygotowano więc n ajpierw zespołową monografię o charakterze popularnonaukowym , m ającą w przystępny sposób po kazać najw ażniejsze rysy przeszłości Torunia i jego rolę dziejową. Autorzy dą żyli do podsum owania obecnego stanu badań starając się jednak wypełnić w łas nym i poszukiw aniam i istniejące w nich luki. K siążka składa się z ośm iu części obejm ujących poszczególne okresy dziejów m iasta. Jadw iga C h u d z i a k o w a opracow ała znane z badań archeologicznych dzieje najstarsze do 1231 r., A ntoni C z a c h a r o w s k i przedstaw ił epokę średniowiecza do końca panow ania krzy żackiego w 1454 r., Stefan C a c k o w s k i czasy Rzeczypospolitej szlacheckiej oraz etap 1793—1806, Kazimierz W a j d a dzieje m iasta w X IX w. do końca panow a nia pruskiego w 1920 r., Mieczysław W o j c i e c h o w s k i lata II Rzeczypospolitej, Ja n S z i 1 i n g okupację hitlerow ską i Ryszard S u d z i ń s k i dzieje powojenne do 1975 r. W m iarę zbliżania się do współczesności w zrasta szczegółowość n a r racji. W publikacji zrezygnowano z a p ara tu naukowego, każda jednak część zo stała zaopatrzona w problemowe omówienia lite ra tu ry przedmiotu, a niekiedy 1 wykorzystanych m ateriałów źródłowych. Książkę zaopatrzono w indeksy: oso bowy i geograficzny.
S .C .
Stefan S w i e ż a w s k i , M iędzy średniowieczem a czasami no w ym i. S y lw e tk i m yślicieli X V w ieku, Biblioteka „Więzi” ti 48, W ar
szawa 1983, s. 300, ilustr.
A utor obszernych dziejów filozofii XIV w. w celu udostępnienia przedstaw ia nego tam m ateriału niefachowcom zebrał w jedną część rozproszone w różnych tom ach i m iejscach sylw etki jedenastu myślicieli: Coluccia Salutatiego, P iotra z Aiilly, Ja n a Gersona, M ikołaja z Kuzy, G abriela Biela, M arsilia Ficino, Leonarda da Vinci, Jan a Reuchlina, Tomasza de Vico zwanego Caietanus, Erazm a z R o tter damu i Teofrasta Paracelsus». W zam ierzeniu m ają to być m ałe monografie tych myślicieli ujęte od strony ich znaczenia dla dziejów doktrynalnych. Dobór osób uw arunkow any został rozm aitym i przyczynam i (w tym i w arsztatowym i) i au to r dostrzega pominięcie wielu innych znaczących postaci. Podkreślając, że w iek XIV, przez który rozum ie on okres 1380—1525, to epoka o swoistym obliczu, S te fan S w i e ż a w s k i poprzedził te sylw etki dwoma wprow adzającym i szkicami. Pierw szy to rozpraw ka om aw iająca główne zagadnienia i uw arunkow ania filozofii tego stulecia. Tekst ten również był publikow any (w trzynastym tomie „Studiów M ediewistycznych” i w skróconej w ersji w tom ie „Filozofia Polska XV w.”, pod red. R. P a l a c z a ) . Drygi szkic zaczerpnięty z pierwszego tomu dziejów filozofii XV w. i zatytułow any1 „Corpus m ysticum a corpus politicum ” przedstaw ia syl w etki Jan a Husa, Girolamo Sawonaroli, Ja n a P e tit i Niccolo Machiawellego.
