GRZEGORZ NOWAK, ZDZISŁAW CIEÔKO
DZIAŁANIE WZRASTAJĄCYCH DAWEK KORY DRZEWNEJ NA PLONOWANIE ROŚLIN I WŁAŚCIWOŚCI GLEBY
Instytut Chemizacji R olnictwa Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie
WSTĘP
Ostrołęckie Zakłady Ce'lu'lozowo^Papiernicze od chwilii ich urucho mienia gromadzą korę drzewną, która jeist odpadem powstającym w cza sie przygotowywania drew na do przeróbki na celulozę. Hałda kory zaj muje obecnie kilkanaście hektarów i corocznie powiększa się o około 30—40 tys. ton. Stanowi ona zagrożenie pożarowe dla otoczenia, a mo głaby być zastosowana do użyźniania gleb. W stosunkowo niewielkich ilościach jest lokalnie w ykorzystywana do celów ogrodniczych jako pod łoże szklarniowe. Znacznie racjonalniejsze byłoby zastosowanie jej do poprawienia produkcyjności gleb lekkich, które w województwie ostro łęckim zajm ują duży areał użytkowanej powierzchni.
Kora drzewna, jak wykazywały badania prowadzone w NRD i CSRS, z 'powodzeniem może być zastosowana w upraw ach rolniczych. Jedni badacze zalecają stosowanie kory po jej przekompostowaniu w okresie 3 do 20 miesięcy z dodatkiem wapna i nawozów m ineralnych NPK [2, 3, 5]. Natomiast według innych badań znacznie bardziej ekonomicz nie uzasadnione byłoby nawożenie świeżą korą po jej uprzednim roz drobnieniu [1, 4, 6]. W ten sposób przy jednoczesnym- nawożeniu mine ralnym NPK przyrosty plonów roślin wyniosły 5—15%. Są jednak ba dania, które wykazały ujemne działanie świeżej kory na plonowanie
roślin, spowodowane zibyt szerokim stosunkiem C:N i sorpcją biolo giczną. Stwierdzono naw et toksyczne działanie na rośliny rozkładającej się w glebie kory, spowodowane w ytwarzaniem się fenoli i ich pochod nych [2, 3, 5].
Działanie nawozowe kory drzewnej jeist szczególnie wyraźne na gle bach piaszczystych, ubogich w m aterię organiczną. W przeprowadzo nych doświadczeniach kora zastosowana w dawce 120 m3 na hektar po praw iała strukturę gl^by przez tworzenie się gruzełków [4]. Zwiększyła
się także pojemność kompleksu sorpcyjnego i buforowość gleb. Stw ier dzono także poprawę zasobności gleb w przysw ajalne m akroelem en- ty [1].
Celem niniejszej pracy było zbadanie możliwości stosowania świeżej kory drzewnej w upraw ie kukurydzy, owsa i rzepaku na glebie piasz czystej. Jednocześnie badano wpływ kory na właściwości fizykoche miczne gleby i na jej zasobność w przysw ajalne m akro- i m ikroele menty.
METODY BADAŃ
Wartość nawozową kory drzewnej z Ostrołęckich Zakładów Celu-. lozowo-Papierniczych badano w dw uletnim doświadczeniu wazonowym. Przeprowadzono je w wazonach M itscherlicha, które napełniono 5,5 kg gleby o składzie mechanicznym piasku słabo gliniastego przy pH w wo dzie 8,0 i 1 N К Cl 5,5. Kwasowość hydrolityczna gleby wynosiła 2,1 me na 100 g, a pojemność kompleksu sorpcyjnego 8,2 me/100 g. Zawartość przysw ajalnych składników m ineralnych w glebie w przeliczeniu na 100 g wynosiła: 6,6 mg P, 15,8 mg К oraz 3,8 mg Mg. Zastosowana do badań kora miała pH w wodzie 5,2 a w 1 N KC1 4,8; w suchej masie zawierała 0,07% P, 0,13% К i 0,08% Mg.
Doświadczenie obejmowało 7 kombinacji nawozowych ze w zrastają cymi dawkam i kory, które porównywano przy jednakowym nawożeniu NPK. Poszczególne kombinacje prowadzono w czterech powtórzeniach. Rozdrobnioną korę drzew ną wprowadzono w ilości 0,0, 2,5, 5,0, 7,5, 10,0, 12,5 i 15% w stosunku do masy gleby w wazonie (w przeliczeniu na
1 ha odpowiadałoby to dawce: 0, 75, 150, 225, 300, 375 i 450 ton). Wil gotność gleby w wazonach uzupełniano do 60% kapilarnej pojemności wodnej. W tym celu przygotowano dodatkową serię wazonów napełnio nych glebą z dodatkiem kory, a nasftępnie poddano je podsiąkowi. Na tej podstawie ustalono ilość wody potrzebnej do uzyskania jednakowej wilgotności podłoża. Azot zastosowano w formie mocznika, fosfor w pos taci superfosfatu, a potas w 60-^procentowej soli potasowej. Dawka azotu w pierwszym roku badań wynoisiła 1,0 g, potasu 1,0 g, a fosforu 0,44 g na wazon. Po wymieszaniu kory z glebą, a następnie z nawozami w y siano w wazonach po 8 ziaren kukurydzy. Po wschodach kukurydzę przerwano i do dalszej wegetacji pozostawiono 4 rośliny w wazonie. K ukurydzę zebrano, gdy rośliny były w fazie zawiązywania kolb. Po* zbiorze kukurydzy i oczyszczeniu gleby z większych korzeni wysiano 30 ziaren owsa, a po przerywce pozostawiono w wazonach po 20 roślin. Owies zebrano na zielonkę. W drugim roku badań po usunięciu z gleby większych korzeni zastosowano nawożenie azotem i potasem w ilości 1,0 g i fosforem w ilości 0,44 g na wazon w takiej postaci, jak w po przednim roku. W wazonach wysiano po 30 nasion rzepaku jarego, a po
przeryw ce do dalszej wegetacji pozostawiono po 25 roślin. Rzepak ze brano na początku kw itnienia.
W m ateriale roślinnym i korze azot oznaczono metodą Kjöldahla, fosfor — metodą wanadowo-milibdenową, potas i w apń — fotopłomie- niometrycznie, a magnez metodą ASA.
W glebie przysw ajalny fosfor i potas oznaczono m etodą Egnera- -Riehma, magnez — metodą Schachtschabeła, sód wym ienny — foto- płomieniometrycznie w ekstraktach 1 N octanu amonu, pH w wodzie i 1 N KC1 — potencjometrycznie za pomocą elektrody chlorosrebrowej, a kwasowość hydrolityczną i sumę zasad — m etodą Kappeną. Przysw a jalny bor oznaczono m etodą Ikurkum inową, a miedź, mangan, cynk i molibden — m etodą ASA.
WYNIKI
W yraźne działanie kory, a tym samym większe zróżnicowanie .plonów stwierdzono w przypadku kukurydzy (tab. 1). Zastosowanie kory w iloś ci odpowiadającej 2,5 i 5% masy gleby w wazonie istotnie zwiększyło plon suchej masy kukurydzy, zwiększenie zaś do 10— 15% istotnie
ob-T a b e l a 1
P lon r o s l i r . 7: gramach z wszcr.u - Y l~ ld o f p ü ^ n t s i n g r a n a p e r p o t
Dsviks. ко гу те cvamach R at e o f b a r k i n В Ku kurydza Ma i z o Cwiea - C a t s śv7ieża masa f r o a h m a t t e r su c h a mnsa d r y m a t t e r ś w i e ż a n a s a f r e s h m a t t e r s u c h a п а з а d r y n a t t e r 0 3 0 8 1 3 7 7 , 3 1 0 ,5 2 , 4 138 332, 1 3 9 , 0 18 ,0 4 , 7 275 352 ,0 8 3 ,1 14 ,5 3 , 4 413 3 2 9 , 2 7 8 , 6 14 ,5 3,1 551 2 7 9 ,0 6 9 , 2 1 4 , 5 3 ,1 689 2 1 6 , 1 4 0 ,0 1 4 , 3 3 ,0 827 21 4 ,1 4 3 , 9 • 1 3 , 8 2 , 8 :rjBo , o i LSD0 . 0 1 2 7 , 0 5 , 4 . 2 » 1 0 , 4
niżyło plonowanie kukurydzy. Działanie kory na plon suchej masy owsa było dodatnie bez względu na zastosowaną jej dawkę. Mimo że uzyska no istotne różnice w plonach owsa, to jednak zaznaczyło się system a tycznie ich obniżanie pod wpływem w zrastających daw ek kory drzew nej. W m ikroelem enty zasobniejszy był owies, co prawdopodobnie zwią zane było -ze znacznie niższymi plonami tej rośliny (tab. 2). Mimo to jednak nawożenie korą zwiększyło w yraźnie zawartość fosforu i potasu zarówno w owsie, jak i w kukurydzy. K oncentracja wapnia i magnezu
T a b e l a 2
Z a w a r t o ś ć n i e k t ó r y c h okłp.dnikćw m i n e r a l n y c h w k uk ur ydz y i oweie C o n t e n t o f some m i n e r a l e l e m e n t s i n ma ize and o a t s
Dawka kor y w gramach R a t e o f b a r k i n g ff P К Ca Yg w p r o c e n t a c h с . я . i n p e r c e n t o f d . n . K ukurydza ü a i z e 0 0 , 7 9 0 , 1 7 2 , 0 0 .0,36 0 , 1 4 138 o , ? o 0 , 1 7 1 ,8 9 0 , 4 3 0 ,16 275 0 , 9 5 0 , 1 7 2 , 1 7 0 , 4 3 0,16 413 .0 ,9 4 0 , 1 8 2 , 2 4 0 , 4 2 0 , 1 7 551 0 , 7 7 0 , 1 3 2 , 3 2 0 , 34 0 , 1 4 689 0,C3 0 , 2 2 2 , 7 8 0 , 3 6 0 , 1 3 827 T, С 7 0 , 2 3 2 , 9 3 0 , 3 8 0 , 1 8 Owies O a ts 0 2 , 0 5 0 , 4 6 1 ,8 8 0 , 4 2 0 , 2 3 138 2 , 0 7 • 0 , 4 8 1 , 8 3 0 , 4 5 0 , 2 1 275 2 , 1 3 0 , 5 1 2 , 3 2 0 , 4 4 0 , 1 7 413 2 , 2 9 0 , 6 9 2 , 4 5 0 , 3 9 0 , 1 8 551 2 , 3 1 0 , 8 6 2 , 5 7 0 , 3 9 0 , 1 4 689 2 , 3 3 0 , 8 4 2, 91 0 , 4 0 0 , 1 4 827 2 , 3 2 0 , 8 9 3 , 2 9 0 , 4 0 0 , 1 5
utrzym ywała się na jednakowym poziomie, przy czym zaznaczyła się tendencja do obniżenia zawartości magnezu w owsie. Zawartość azotu w ow;sie zwiększała się pod wpływem kory drzewnej, u kuikurydzy zaś wystąpiła tytbko tendencja do gromadzenia tego składnika.
Pobranie podstawowych mikroelem entów przez plon kukurydzy, jak i owsa było na ogół największe w obiekcie, w którym zastosowano korę w ilości 138 g na wazon (tab. 3). Dalsze zwiększanie dawek kory powodowało jednak przeważnie obniżenie pobrania wszystkich składni ków pokarmowych z gieby. Wyraźne ograniczenie wykorzystania wszys tkich mikroelem entów spowodowało nawożenie korą w ilości 10— 15% masy gleby. W ykorzystanie to było niższe niż przez rośliny w kombinacji kontrolnej. W ykazuje to sumaryczne pobranie składników pokarmowych przez plon kukurydzy i owsa.
W drugim roku badań najwyższy plon suchej masy rzepaku uzyska no pod wpływem 551 g kory (tab. 4). Istotne obniżenie plonowania w porównaniu z tą kombinacją spowodowało dopiero zastosowanie m a ksym alnej dawki kory (450 t/ha). Jednakże uzyskany plon rzepaku był nieco większy w porównaniu z kombinacją kontrolną. Otrzymane w yni ki wskazują na stopniowe urucham ianie składników pokarmowych, któ re zostały w glebie za.sortowane biologicznie w poprzednim roku we getacji.
T a b e l a 3 P o b r a n i e s k ła d n i k ó w p r z e z ku ku ry dzę i o ." ie s w m i l i g r a m a c h z wezonu U pta ke o f p a r t i c u l a r e l e m e n t s by m ai ze and o a t s , i n mg p e r p o t Dawka ko ry w gramach Rats, o f b a r k i n g H Р E Ca и г Kukurydza - Maize 0 6 1 0 , 7 1 3 1, 4 15 4 6, 0 2 7 8 , 3 1 0 8 , 2 138 8 0 1 , 0 1 5 1 , 3 1 É S 2 , 1 332 , 7 1 4 2 , 4 275 7 8 9 , 5 1 4 1 , 3 1 8 0 3 , 3 3 5 7 ,3 1 33 , 0 413 7 3 8 , 3 1 4 1, 5 17 6 0, 6 3 3 0 ,0 1 3 3 , 6 551 5 3 2 , 8 124 ,6 1 6 05 ,4 2 3 5 , 3 9 6 , 9 689 3 5 2 ,0 8 3 , 0 1 1 1 2 ,0 1 4 4 ,0 5 2 , 0 827 4 6 9 , 7 1 0 1 ,0 1 2 3 6 , 3 166,8 7 9 , 0 Owies - O a t s Q 4 9 , 2 1 1 , 0 4 5 ,1 10 ,1 5 , 5 138 9 7 , 3 2 2 , 6 8 9 , 0 2 1 ,1 9 , 9 275 7 4 ,1 1 7 ,3 7 8 , 9 1 5 , 0 5 , 8 413 7 1 , 0 2 1 , 4 7 6 , 0 12,1 5 , 6 551 7 1 , 6 2 6 , 7 7 9 , 7 12,1 4 , 3 689 6 9 , 9 2 5 , 2 8 7 , 3 1 2 ,0 4 , 2 827 6 5 , 0 2 4 ,9 ^ 92 ,1 1 1 ,2 4 , 2 Razem - T o t a l О 6 5 9 , 9 1 4 2 , 4 1591,1 2 8 8 , 4 1 1 3 ,7 138 898 , 3 17 3 ,9 1768,1 4 0 3 , 9 1 5 2 , 3 275 8 6 3 , 6 1 5 8 ,6 1 8 82 ,2 3 7 2 , 3 1 38 ,8 413 8 0 9 , 8 16 2 ,9 1 83 6 ,6 342 ,1 1 39 , 2 551 6 0 4 , 4 1 5 1 , 3? 1685,1 2 4 7 , 4 10 1 ,2 689 4 2 1 , 9 .113,2 11 9 9, 3 1 56 ,0 56; 2 . 827 5 3 4 , 7 1 25 ,9 1 37 8 ,4 1 7 8, 0 8 3 , 2
W zrastające nawożenie korą na tle jednakowego nawożenia m ineral nego NDPK wyraźnie obniżyło w rzepaku zawartość azotu i magnezu (tab. 5). Natomiast koncentracja fosforu pod wpływem najwyższej dawki kory zwiększyła się w suchej masie roślin 2,6-krotnie. Odmiennie za chowały się potas i wapń. Największą ilość tych składników stwierdzono w rzepaku w wazonach, do których dodano 275 g kory (5%). Dalsze zwiększanie nawożenia korą obniżało zawartość wapnia w roślinach, natom iast koncentracja potasu utrzym ywała się na jednakowym poziomie
(7,5—>15% dodatku kory).
A kum ulacja składników pokarmowych w plonie rzepaku pod wpły wem działania kory była zróżnicowana (tab. 6). We wszystkich
przy-2 a b e 1 a 4 P l o n r z e p a k u w d ru gi m r o k u d o ś w i a d c z e n i a w g r a n a c h z wazonu Bape y i e l d i n t h e s e c o n d e x p e r i m e n t y e a r , i n g p e r p o t Dawka kor y w gramach B a t a o f b a r k i n g Rze p ak Î-. аре ś w i e ż a т а я а f r e g h m a t t e r suchrs na aa d r y r a t t o г 0 9 5 , 8 1 2 , , -139 10 5, 4 15,5 275 1 07 ,7 15, -i 413 117,1 1 V 3 •351 10 9, 3 2 0 10 689 110,0 1с # о 327 6 8 , 6 1 3 ,7 о о о о £ Ï4 1 0 ,3 1 ,7 T a b e l a 5 Za .v art os é п к г о з к ł a d n i к ó '.7 w r z e p a k u The c o n t e n t o f m a c r o e l e m e n t s i n r a p e Э-г.-кл kory w g г air. а с h N P К Ca L'g h a t e o f b a r k i n g w p r o c e n t a c h s.mi. - i n p e r c e n t o f d ,m . 0 1 , 3 4 0 , 5 1 1 , 8 2 1,91 0 , 3 7 133 1 ,3 5 0 , 7 1 2 , 1 1 2 , 1 5 0 , 3 4 275 1 , 3 3 0 , 3 3 2 , 2 4 2 , 5 2 0 , 3 4 413 1 ,0 7 0 , 7 9 1,91 2 , 2 5 о ,з о 551 1 , 0 3 0 , 9 4 1 , 9 3 2 , 2 0 . 0 , 2 7 . беэ 1,02 1 ,4 5 1 , 9 3 2 ,1 3 0 , 2 7 827 1,02 1 , 3 4 1 ,9 9 1 , 5 9 0 , 2 5 T a b e l a 6 Uptake о ; ad n i . :3л rrr.o z r z n ic ro o l^ : :. e n tc b ud:-к w m i l i g r a m a c h z wazonu j r a p o , i n mg p e r p o t 1/алкц kory w g r a n a c h J i t e o f b a r k i n g N P. К Ca Mg 0 171,5 6 5 ,3 ( 2 3 3 , 0 244,5 4 7 ,3 133 2 0 9 , 3 110,1 3 27, 1 333,3* 5 2 ,7 275 210,5 131,1 354,3 398,2 5 3 ,8 413 211,9 156,4 378,2 4 4 5 ,5 5 9 ,4 55! 206,0 '1 8 3 ,0 386,0 440,0 54 ,0 639 189,7 269,7 368 ,3 396,2 5 0 ,2 327 139,7 183,6 27 2 ,6 217,8 3 4 ,3
—ta
padkach stwierdzono początkowo jej wzrost, a na-stępnie stopniowe ob niżanie. Największe pobranie przez rośliny azotu, wapnia i magnezu spowodowało wniesienie do gleby 413 g kory na wazon (225 t/ha), a fosforu i potasu odpowiednio 689 i 551 g (375 i 300 t/ha).
Kwasowość hydrolityczna wyraźnie zwiększyła się i w gilebie na wożonej 827 g kory wzrosła w porównaniu z glebą kontrolną o 0,7 me
(tab. 7). Analogicznie do zm ian kwasowości hydrolitycznej pH w wodzie i 1 N KC1 uległo obniżeniu. Prawdopodobnie w czasie rozkładu kory w glebie powstawały kwasy humusowe, które zakwasiły glebę. Ponadto świeża kora wykazywała także zdecydowanie kwaśny odczyn. Pojemność
sorpcyjna gleby zwiększyła się o 1,5 me.
Zawartość przyswajalnego fosforu zwiększyła się już w wyniku zasto sowania najniższej dawki kory drzewnej (tab. 8). Dalsze zwiększanie T a b e l a 7 F iz y k o c h e m i c z n e w ł a ś c i w o ś c i g l e b y P h y s i c o - c h e m i c a l p r o p e r t i e s o f s o i l Da.vka ko ry w gr am ach R a t e o f b a r k i n g • pH ilh S T V % H2° KC1 me/1 0 0 g 0 6 , 4 5 , 6 1 ,3 6 , 0 ’ 7 . 8 7 6 , 9 138 6 , 2 5 , 8 2 , 0 6 , 0 8 , 0 7 5 , 0 275 6 ,1 5 , 5 2 , 0 6 ,1 9 , 1 7 5 , 3 413 6 , 1 5 , 5 2, 1 6 , 5 8 , 6 7 5 , 6 551 6 , 0 '5,4 2; 2 6 , 7 8 , 9 7 5 , 3 689 6 , 0 5 , 4 2 , 4 6 , 9 9 , 3 7 4 , 2 827 5 , 9 5 , 2 2 , 5 7 , 0 9 , 5 7 3 , 7 T a b e l a О Z a w a r t o ś ć ł a t w o p r z y s w a j a l n y c h s k ła d n i k ó w pokarmowych w g l e b i e C o n t e n t o f ï e a d i j y a v a i l a b l e n u t r i e n t e l e m e n t s i n s o i l S k ł a d n i k i pokarmowe H u t r i e n t e l e m e n t s
Dawka k o r y w gramach n a wazon - R a t e o f b a r k : i n g p e r po t
0 138 275 413 551 639 827 P n g / 1 0 0 Б 6 , 1 1 1 , 0 9 , 2 9 , 2 9 . 0 8 , 8 7 , 8 К 5 , 0 6 , 6 5 , 0 5 , 8 6 , 7 10, 2 11 ,0 Mg 4 , 6 3 , 5 3 , 4 3 , 3 3 , 0 3, 0 3 , 5 Ш 1 , 0 1 , 6 1 , 7 1 , 8 2 ,1 2 ,1 2 , 3 * в mg/kg 0 , 3 6 0 , 3 6 0 , 6 7 0 , 8 0 1, 00 1 ,3 5 1.71 Cu 1 , 2 1 , 1 -1,1 1 , 0 ’ 0 , 8 0 , 4 0 , 4 Un 8 , 0 8 , 0 10 ,0 1 1 , 3 1 2 ,2 13,0 13 ,8 Zn 9 , 7 1 0 , 2 1 1, 8 12 ,0 12,2 12,4 14,1 Mo 0 , 0 9 5 0 , 0 6 5 0 , 0 9 5 0 , 0 3 5 0 ,1 1 0 0 ,0 6 5 0 , 1 2 5
t.r-ilości wprowadzanej do wazonów kory powodowało jednakże niewielkie obniżanie przyswajalności fosforu, być może w wyniku sorpoji biologicz nej. Zawartość potasu i sodu zwiększyła się w glebie około dwukrotnie, a magnezu kształtowała się w glebach z dodatkiem kory na ogół na jed nakowym poziomie.
W zrastające nawożenie korą drzew ną spowodowało również zmiany w zawartości przysw ajalnych mikroelem entów w glebie (tab. 8). Syste matycznemu zwiększaniu uległa koncentracja b o ru ,. manganu, cynku i molibdenu, a obniżeniu — miedzi. W porównaniu z kombinacją kon trolną największa dawka kory (450 t/ha) spowodowała w glebie około 5-krotne zwiększenie zawartości boru, 1,7-krotne manganu, 1,5-krotne cynku i 1,3-krotne molibdenu, koncentracja zaś miedzi zmniejszyła się 3-krotnie.
• Uzyskane interesujące wyniki z doświadczeń wazonowych nad dzia łaniem kory drzew nej na rośliny i glebę świadczą o potrzebie badań
w w arunkach poiowych. W przypadku uzyskania pozytywnych rezulta tów istniałaby możliwość wykorzystania tego uciążliwego odpadu do po praw ienia produkcyjności gleb lekkich na terenie województwa ostrołęc kiego.
WNIOSKI
1. Badana kora przy niskich dawkach zwiększyła, a przy wysokich obniżyła plon masy w egetatyw nej kukurydzy, która była upraw iana bez pośrednio po zastosowaniu kory. Działanie kory- na plonowanie roślin na stępczych (owsa i rzepaku) we wszystkich obiektach było dodatnie i niewielkim stoipniu uzależnione od wysokości jej dawki.
2. Działanie kory na zawartość makrosikładników w plonie roślin było uzależnione od rośliny i badanego składnika. Zastosowana kora dodatnie wpłynęła na zawartość N ogółem w zielonej masie kukurydzy i owsa, ob niżyła natom iast poziom tego składnika w zielonej masie rzepaku. Wpływ kory na zawartość fosforu.i potasu był u wszystkich roślin dodatni.
3. Kora drzew na zwiększyła ' pojemność kompleksu sorpcyjnego. W obiektach z korą stwierdzono wzrost zawartości przyswajalnego fos foru, wymiennego sodu oraz przyswajalnego boru, magnezu, cynku i mo libdenu
LITERATURA
[1] B a u m a n n E., K e i m J.: Der Einfluss der Düngung mit unkompostierten Entrindungsabfällen auf den Ertrag von Feldgem üsepflanzen und einigen
Eigenschaften eines Sandbodens. Gartenbau 20, 1972, 3, 217—277.
[2] D 1 o u h y 'V.: Kom postivani kury ze strojniho odkornovani. Leśnicka iprace 1973, 11, 505—510.
[3] G l - a d k o w a I. J.: Ispolzowanije kory w zasciszczennom gruntie. Inf. Biul. Dostiż. Nauki S iel-C hoz. 13, 1978, 2, 38— 44.
[4] O e 1 s с h 1 e g e 1 G., M ü l l e r J.: Der Einsatz deir Rinde aus Forstw irtschaft und Holzindustrie zur Verbesserung der Bodenfruchtbarkeit hat sich bewährt. Soz. Forstwirt. 1973, 12, 378—;37i9.
[5] R e i s t A.: L’utilisation de dechets lign eu x en, horticulare. Horticult. M arsiche-ra 1978, 2, 5—7.
[6] Z u c k s c h w e r t F., К e 1 m J.: Einsatz von Entrindungsa,bf allen in der Ge
m üseproduktion unter Plaste. Dt. Gartenb. 17, 1970, 12, 330—332.
Г. HOBAK, 3. ЦЕЦЬКО ДЕЙСТВИЕ ПОВЫШАЮЩИХСЯ ДОЗ ДРЕВЕСНОЙ КОРЫ НА УРОЖАИ РАСТЕНИЙ И СВОЙСТВА ПОЧВЫ Кафедра химизации сельского хозяйства Сельскохозяйственнотехнической академии в Ольштыне Р е з юме В двухлетнем сосудном опыте применяли на фоне одинакового удобрения NPK по вышающиеся дозы древесной коры в количестве: 2,5, 5,0, 7,5, 10,0, и 15,0% по отношению к массе почвы в сосудах. Кора в общем снижала урожай сухого вещества кукурузы как глав ной культуры, а повышала урожай овса как промежуточной культуры в первом году, влияя дополнительно на урожай рапса во втором году опыта. Содержание азота, фосфора и калия повышалось в кукурузе и овсе. В урожае рапса установлено повышение содержания фосфора, тогда как содержание азота, калия, кальция и магния снижалось. Древесная кора приводила к закислению почвы, а повышению суммы обменных щелочей и ёмкости сорбционного комплекса. Сверх того повышалось также содержание усвояемого калия, натрия, фосфора, бора, марганца, цинка и молибдена. Внесение коры приводило лишь к снижению содер жания меди. G . N O W A K , Z . CIEĆ K O
EFFECT OF INCREASING RATES OF WOOD BARK ON YIELDING OF PLANTS AND PROPERTIES OF SOIL
Departm ent of Soil Chemization Agricultural U niversity of Olsztyn
S u m m a r y
Increasing wood bark rates amounting to 2.5, 5.0, 7.5, 10.0, and 15.0% in rela tion to 'the soil bulk in a pot w ere applied against the background of equal NPK fertilization in the two-year pot experim ent. Bark led, as a rule, to a decrease of the m aize dry matter yield, i.e. the m ain crop, anid to an increase of the yield of oats as a catch crop in the first experim ent year as w ell as affected positively the rape yiield in the second experim ent year. The nitrogen, phosphorus and
sium content increased in m aize and oats. In the rape yield an increase of the phos phorus content w as observed, whereas the amount of nitrogen, potassium, calcium an'd m agnesium decreased. Wooid bark favoured the soil acidification, increased the sum of exchangeable bases and the sorption com plex capacity. Moreover, an in crease of available potassium, sodium, phosphorus, boron, manganese, zinc and m olybdenum was observed.' The bank applied decreased only the copper content in soil.
D r G r z e g o r z N o w a k
I n s t y t u t C h e m i z a c j i R o l n i c t w a A R T O l s z t y n — K o r t o w o