Krzysztof Nowiński
Prof. Bohdan Marconi (1894-1975)
Ochrona Zabytków 28/3-4 (110-111), 262-263
K R O N I K A
PROF. BOHDAN MARCONI (1894—1975)
WSPOMNIENIE POŚMIERTNE
W dniu 15 stycznia 1975 r. zm arł w W arszawie nestor polskiego konserw atorstw a, wychowawca wielu pokoleń konserw atorów dzieł sztuki, w ieloletni członek k o legium kw artalnika „Ochrona Zabytków ” — profesor zwyczajny A kadem ii Sztuk Pięknych w W arszawie Bohdan Marconi.
Urodził się w W arszawie 14 kw ietnia 1894 r. w rodzinie o znanych tradycjach artystycznych, architektonicznych i konserw atorskich, sięgających początków ubiegłego stulecia i związanych ściśle z W arszawą. Zainteresow ania B. Marconiego, które wykrystalizowały się po ukończeniu szkół, pobiegły w dwóch kierunkach — muzycznym i m alarskim . Tę drugą dziedzinę studiował w Académie de Beaux Arts w Paryżu (1914) oraz w Szkole Sztuk Pięknych w W arszawie (1916—1919). W 1922 r. objął Pracow nię Konserw acji M alarstw a w warszaw skim Muzeum N a rodowym i od tego m om entu całkowicie poświęcił się ratow aniu zniszczonych dzieł sztuki. Niezaprzeczalnymi zasługam i prof. Marconiego było wprowadzenie do konserw acji now atorskich metod opierających się na w spółpracy z przedsta wicielami innych dyscyplin naukowych oraz na opracow aniu wzorca dokum entacji konserw atorskiej z opisem i m ateriałem zdjęciowym. Pierw sza publikacja w 1935 r. na tem at zastosowania badań rentgenologicznych przy konserw acji obrazu Ma
donna z Dzieciątkiem rozpoczęła całą serię prac poświęconych zagadnieniom z tego
zakresu (stosowanie prom ieni nadfioletowych, autoelektronografii, badania spek tralne, mikrochemiczne itp.). Pracow nia K onserw acji M alarstw a dzięki prof. M a r
coniemu staje się w okresie międzywojennym jedną z najnowocześniejszych tego typu placów ek w Europie.
W latach w ojny B. Marconi bierze udział w ratow aniu detali Zamku Królewskiego w W arszawie, re je stru je wywożone przez okupantów dzieła sztuki, a także pro wadzi prace nad fotografowaniem obrazów w podczerwieni. W 1944 r. wywieziony zostaje do obozu w Sachsenhausen.
Do stolicy pow raca w 1945 r. i przystępuje do intensywnych prac konserw ator skich nad zniszczonymi dziełami sztuki. Do 1951 r. kieruje Pracow nią K onserw acji M alarstw a Muzeum Narodowego, a jednocześnie Państwową Pracow nią K onser wacji M alarstw a przy Naczelnej D yrekcji Muzeów i Ochrony Zabytków MKiS. W 1947 r. dzięki Jego inicjatyw ie pow staje przy Akademii Sztuk Pięknych w W ar szawie Studium K onserwatorskie. K ierując nim, prowadzi Profesor także wykłady i rozległą pracę dydaktyczną.
W 1956 r. zostaje kierownikiem Głównego Laboratorium PP „Pracow nie K onser wacji Zabytków ”, ratu jąc m.in. polichromie w Czerwińsku, pałacu w Łazien kach i w Wilanowie. W arto przypomnieć, że to właśnie prof. M arconi nadzorował pod względem konserw atorskim tran sp o rt polskich skarbów ku ltu ry z Kanady w 1958 i 1961 r.
Jednocześnie działał w licznych organizacjach polskich i międzynarodowych, m.in. jako przewodniczący Sekcji K onserw atorskiej SHS, członek ICOM-u i wiceprezes Międzynarodowego Instytutu K onserw acji Dzieł Historycznych i Artystycznych (IIC) w latach 1965—1972. Publikow ał swoje prace w czasopismach zagranicznych, m.in. w „Studies and Conservation” i polskich, np. w „Ochronie Zabytków ”. Brał udział w licznych pracach konserw atorskich, m.in. przy obrazie Tycjana
Grosz czynszow y w Dreźnie, polichromii kościoła Panny M arii w Berlinie, w gro
bowcu trackim w Kazanłyku.
Za najw iększe osiągnięcie konserw atorskie B. Marconiego w k raju uważa się za bezpieczenie obrazu B itw a pod G runw aldem Jan a Matejki. Między innym i za tę właśnie pracę został w 1950 r. laureatem Państwowej Nagrody A rtystycznej III stopnia. Oprócz przedwojennego Złotego Krzyża Zasługi i Krzyża Korony Italskiej (1938), po 1945 r. otrzym ał najwyższe odznaczenia państwowe: Krzyż K om andorski i Oficerski O rderu Odrodzenia Polski, O rder S ztandaru Pracy I k la sy, Złoty Krzyż Zasługi i inne.
Przez 53 la ta prof. Marconi działał jako konserw ator dzieł sztuki. Nie zaprzestał tej pracy także w ostatnich latach, będąc Głównym K onsultantem d/s K onserw a torskich i Badań Laboratoryjnych w P P PKZ. Jeszcze w roku ubiegłym konsulto wał prace konserw atorskie prowadzone przy obrazie El Greca Ekstaza św. Fran
ciszka, interesow ał się wszystkim, co dotyczyło ratow ania zabytków.
Olbrzymi dorobek naukowy oraz efekty prac konserw atorskich prowadzonych przez prof. Marconiego staw iają Go w rzędzie najw ybitniejszych konserw atorów — praktyków .
K rzysztof Nowiński
