Henryk Misztal
Biografia w procesie
beatyfikacyjnym
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 25/1-2, 267-279
1982
KS. HENRYK MISZTAL
BIOGRAFIA W PROCESIE BEATYFIKACYJNYM
T r e ś ć : 1. Uwagi w stępne 2. W artość biografii w procesach 'beatyfi kacyjny eta 3. Cechy btogtriafim użytecznej w procesach beaityfiilkacyjinych 4. Winiiioisiki w odiniestaniiiu do stptraw pioiIsfaMi 5. Pralktyicane wisikaizów- ki
1. U w ag i w stępnie
B io g rafia 1 ja k o je d e n z g a tu n k ó w p isan y ch źró d eł h isto rio g ra fi- cznych zw an a życiorysem je s t p rz ed sta w ie n iem życia ja k ie jś po staci często w y b itn e j. Z n a n a b y ła ju ż w starożytności, ro zw ijała się w śred n io w ieczu a sw ój re n e sa n s p rzeży ła w o k resie odrodze nia. B io g ra fia k lasy czn a o g raniczała się do n o to w a n ia re a lió w ży~
diii i czvti'ôw oikireSkmeij oisiolby bez uw^sledlnrçinliia gaarfraëgo W egii w y d arzeń . W p rzeciw ień stw ie do b io g ra fii w spółczesnej b y ła ona pozbaw iona m o m e n tó w d y d ak ty c z n y c h 2.
W K ościele K a to lic k im od n a jd a w n ie jsz y c h czasów p o w staw ały m a rty ro lo g ia, v ita e i in n e o pisy życia św ięty ch m ęczen n ik ó w i w y znaw ców . O becnie ta k ż e sp o ty k a m y liczne b io g rafie św ięty ch i bło gosław ionych o raz zm arły ch w opinii św iętości bez w zględu n a to czy ich sp ra w a b e a ty fik a c ji została ju ż w szczęta p rzed odpow ied n im try b u n a łe m czy te ż nie. C hodzi tu nie ty lk o o b io g rafię k la syczną ale ta k ż e o ro d zaj z w an y b io g ra fią duchow ą tj. z a w ie ra ją cą g łów nie op is życia duchow ego d a n e j osoby, je j rozw ój, p o glądy i d ziałalność ap o sto lsk ą 3.
W śród licznych fo rm b io g ra fii duch o w y ch n a uw ag ę zasłu g u je ta k że a u to b io g ra fia d u c h o w a 4 ja k o in tro s p e k ty w n y u tw ó r p iśm ien
1 W yraz ten pochodzi od słowa greckiego „bios” — życie i „grafein” — pisać.
2 J. S z y m a ń s k i , N a u k i p o m o c n i c z e h is to r ii od s c h y ł k u I V do
końca X V I I T w .. W arszawa 1976 ss. 40—41; Biografie należą do histo- riograficznych źródeł narracyjnych. Por. podział źródeł historiografi- cznych opracow any za René M gram em orzez M. H. W i t k o w s k ą , Ha.aloarafia P olska. Poznań.—-Warszawa—Lublin, t. I 1971 s. 13.
3 Por. Jak u b F i l e k . B iografia d u c h o w a . "W: Encyklopedia K atolic ka. t. II Lublin 1976 kol. 572—573. Żywoty świętych i błogosławionych oraz kandydatów na ołtarze należą do dyscypliny zwanej hagiografią. Zainteresow ani w cytowanym artykule znajdą literatu rę specjalistycz na na ten te m a t
4 Słowo D o c h o d z i od greckich: ,,autos” — sam, „bios” — życie, „gra fem ” — pisać.
niczy z a w ie ra jąc y przeżycia duchow e zw łaszcza m istyczne a u to ra Do tego ty p u au to b io g ra fii d u chow ych n ależą diariusze, p a m ię tn ik i oraz d zien n ik i duchow e sp isy w an e często n a polecenie spow iedni k ów lu b z w łasn ej in ic ja ty w y przez lu d zi ob d arzo n y ch b o gactw em życia d u c h o w e g o 6. P o stu lacje z a jm u ją c e się g ro m ad zen iem m a te ria łó w do p ro cesu b e a ty fik a c y jn eg o n a p o ty k a ją często n a różnego ro d z a ju b io g rafie, b io g ra fie duchow e o ra z a u to b io g ra fie duchow e i n ie zaw sze w iedzą, czy tego ty p u źró d ła m a ją liczącą się w p ro cesie w a rto ść dow odow ą. O baw y te są u za sad n io n e p rzep ise m k a n o n u 2035 o d m a w ia ją c y m im w a rto śc i d o k u m en tó w a ty m sam ym m ocy dow odow ej, c h y b a że o p ie ra ją się n a in n y c h d o k u m e n ta c h w łączonych do a k t sp raw y . A p ro b a ta lu b p o słu g iw an ie się źró d ła m i n a rra c y jn y m i przez osoby cieszące się szczególnym a u to ry te te m — wg. k an . 2035 § 2 — p o tw ie rd z a je d y n ie ich au ten ty czn o ść i n a d a je pow agę, ale n ie d o d aje im w arto ści dow odow ej, tj. nie czyni ich d o k u m e n ta m i p u b liczn y m i i w iary g o d n y m i. P o w sta je w ięc p y ta n ie , ja k a je s t obecna p ra k ty k a k o n g re g a c ji w o dniesieniu do p o słu g iw an ia się b io g rafią, a u to b io g ra fią czy d zien n ik iem d ucho w y m p rz y dow odzeniu w procesie b e a ty fik a c y jn y m prow adzonym czy to d ro g ą d o k u m e n tó w czy d ro g ą św iad k ó w 7.
2. W arto ść b io g ra fii w p ro cesach b e a ty fik a c y jn y c h
W sp ra w a c h zw an y ch h i s t o r y c z n y m i , w k tó ry c h isto tn ą rolę w dow odzeniu o d g ry w a d o k u m en t, d o b ra b io g ra fia posiada znaczenie szczególne. N ie zaw sze bow iem d a się zgrom adzić w sz y st k ie d o k u m e n ty w o ry g in ale z czasów, w k tó ry c h żył sługa Boży. B io g ra fia w spółczesna słudze B ożem u lu b n a p isa n a w k ró tc e po jego śm ierci m oże stać się p u n k te m w y jścia dla p o stu la t o ra lu b d iecezjal n ej ko m isji h isto ry c zn ej do dalszych b a d a ń i poszukiw ań. Je śli jest o p rac o w a n a rz e te ln ie z a w ie ra często w ie le c y tató w z p rzeró żn y ch d o k u m en tó w w spółczesnych słudze B ożem u oraz może zaw ierać in ex ten so zezn an ia św iadków , n a w e t naocznych. Z ro zu m iałą je s t rze czą, iż zeznania te ja k o zeb ra n e pozasądow e, b ę d ą odpow iednio oceniane przez U rząd S ąd o w y K o n g reg acji S p ra w K an o nizacyjnych. N ie u leg a w ątpliw ości, że sp raw y , w k tó ry c h słu g a Boży doczekał się d o b rej b io g rafii, p o sia d a ją lepszą sy tu ację dow odow ą od spraw ,
5 Por. P iotr G o ł ę b i o w s k i , A u to b i o g r a fi a d u c h o w a , W: Ency klopedia Katolicka, t. I Lublin 1973 kol. 1155—1157.
8 Zachowało się wiele przykładów dzienników i diariuszy pisanych przez świętych jak n,p. św. Ja n a Eudes, św. Teresy od Dzieciątka J e zus, oraz przez ludzi zm arłych w opinii świętości jak papież J a n XXIII, Aniela Salaw a, o. H onorat Koźmiński a także innych jaik Dag H am m arskjold i inni. Por. G o ł ę b i o w s k i art. cyt. kol. 1157.
7 Nazewnictwo dróg procesowych jest już nowe, zgodne z p rojek tem Schem atu i literatu rą. Por. H. M i s z t a l , C a u sa e h isto ricae, L u blin 1980 (mps) s. 240 n.
w k tó ry c h p o stu la c ja nie m oże przedłożyć odpow iedniej biografii. D la p rz y k ła d u w sp raw ie n ie d aw n o b ea ty fik o w a n e j pierw szej In d ia n k i K a ta rz y n y T e k a k w ith a ( + 1680) w pozycji h isto ry czn ej z n a lazły się dw ie b io g ra fie n a p isa n e p rzez ojców jezu itó w , naocznych św iad k ó w jej życia. B yły to : 1. k ró tk a b io g rafia n a p isa n a p rzez o. K lau d iu sza C h a u c h e tie re ’a 2. o b szern a b io g rafia, k tó re j au to re m b y ł o. P io tr Cholenec. Te d w ie b io g rafie o ra z listy o. J a k u b a L am - b e rv ille ’a sta n o w ią p o d staw o w e źródło d o k u m e n ta c ji w o dniesieniu do życia i cnót b ło g o sła w io n e j8. P o d o b n ie w sp ra w ie A n n y od A niołów M o n teag u d o (+ 1686) trz y b io g rafie n a p isa n e bezp o śred n io po śm ierci służebnicy Bożej sta n o w ią p o d sta w ę d o k u m en ta cji. S ą to : 1. b io g ra fia n a p isa n a p rz ed 1700 ro k iem przez o. A lfonsa de C ab rera, au g u stia n in a , 2. b io g rafia n a p isa n a nieco później, ale n a p o czą tk u X V III w. przez anonim ow ego a u to ra z zak o n u ojców d o m in ik an ó w , 3. b io g ra fia z I połow y X V III w. n a p isa n a przez je z u itę o. F e rd y n a n d a d e C astro. P rz y b ra k u zeznań św iad k ó w n a ocznych m a te ria ł p o zasądow y z e b ra n y przez tr y b u n a ł został oce n io n y przez S ek cję H isto ry c zn ą K o n g reg acji O brzędów i w łączony ja k o w ia ry g o d n y do su m m a riu m a d d itio n ale ex o ffie io 9. W sp ra w ie E lżb iety A n n y S eton (+ 1821) św iętej am e ry k a ń sk ie j w o fic jal ny m doku m en cie k o n g re g a c ji tj. w in fo rm a c ji urzęd o w ej g e n e ra l nego re la to ra S ek c ji H istorycznej c zy tam y : „G dy w sp ra w ie h isto rycznej łącznie z w y sta rc z a jąc ą d o k u m e n ta c ją w spółczesną p o sia d a m y d a w n ą b io g rafię sługi Bożego lu b służebnicy Bożej, ułożoną przez naocznego św iad k a, k tó ry m iał do sw ej dyspozycji źródła w spółczesne i szeroko je om ów ił, to sp ra w a ta k a z p u n k tu w id ze n ia h istorycznego z n a jd u je się w bard zo d o b ry m p o łożeniu” 10. N ie k ied y ta k a b io g ra fia je s t od p o cz ątk u p isa n a z m y ślą o przyszłym procesie. W sp ra w ie A lek sji le C lerc (+ 1622) ju ż w trz y la ta po śm ierci służebnicy Bożej m a tk a A n g elik a de M illy ze b ra ła całą dtotoumieinitiaioję jieg ż y d a . Aiultrarlka b y ła maiotcanyim śwlilaldlktam żyaiia i działalności służebnicy Bożej, razem z n ią m ieszkała, była je j p rz y
3 Sacra R ituum Congregatio, Sectio Historica n. 38: M arianoplitan. seu A lbanen, in A m eric a b ea tific a tio n is e t ca nonizationis S e r v a e Dei C atharinae T e k a k w ith a V irg in is Ind ia n a e ( f 1680), Positio su p er in tro -d u ctio n e cciusae et super v ir tu tib u s e x officio com pilata, Typis Poly glottis V aticanis 1938, Informatio... s. XIII.
9 Sacra Congregatio Rituum , Sectio H istorica n. 54: A req u ip en . be a tifica tio n is et canonizationis S erva e Dei A n n a e ab A n g elis M onteagu do m onialis p rofessae O rdinis S. D om inici (fl686), S u m m a r iu m A d d i tionale ad Positionern super v ir tu tib u s e x officio co m p ila tu m , Typis Polyglottis Vaticanis 1943, Informatio... s. VI.
10 Sacra R ituum Congregatio, Sectio Historica n. 86: B altim oren. be a tifica tio n is et canonizationis S e rva e Dei E lisabeth A n n a e B aley vi- duae S eto n fu n d a tr ic is C ongregationis S o ro ru m a C aritate S. Josephi in A m eric a (fl821), Positio super v ir tu tib u s e x officio disposita, Typis Rolygloibt'iis Vaitieainliis 1957, Imfotnmatia... s. X III.
ja ció łk ą i p o w iern icą oraz służyła jej rad ą. B io g rafię z a ty tu ło w a n ą „ E clairicrissem en ts” a u te n ty k o w a ł p ro to n o ta riu sz apo sto lsk i M. B arisien. P rz e d tą czynnością p rz e słu ch ał 10 sta rsz y c h sió str z In s ty tu tu N M P n a te m a t w iary g o d n o ści fa k tó w p rz e d staw io n y ch w b io g r a f iiu . W sp ra w ie te j sp o ty k a m y ta k ż e a u to b io g rafię z a ty tu ło w a n ą La relation, o k tó re j w a lo ra c h re la to r g e n e ra ln y S ek cji H i sto ry czn ej, a w ięc osoba u rzędow a, n a p isa ł: „jej życiorys n a p isa n y w ła sn ą rę k ą s ta ł się fu n d a m e n ta ln y m d o k u m e n te m w sp ra w ie b e a ty fik a c y jn e j” 1S. W w y p a d k u b r a k u d o b re j b io g ra fii w spółczesnej słudze B ożem u p ro w ad z en ie sp ra w y h isto ry czn ej je s t m ocno u tr u d nione. W idzim y to n a p rzy k ład z ie sługi Bożego J a n a de F aesulis ( + 1455), gdzie w in fo rm a c ji g e n e ra ln y re la to r S ek c ji H istorycznej n a p isa ł: „P oniew aż b ra k u je w spółczesnej b io g ra fii d lateg o zacho dzi konieczność o d w o ła n ia się do źró d eł p ó źniejszych chociaż fr a g m e n ta ry c z n y c h ” 13. P od o b n ie w sp ra w ie k a n o n izacy jn ej bł. W incen tego K a d łu b k a (+ 1223) re la to r g e n e ra ln y U rzęd u H isto ry czn o -H a- giograficznego n ap isa ł, iż b r a k w spółczesnego bło g o sław io n em u ży cio ry su u n iem o żliw a w ogóle o p raco w an ie pozycji n a te m a t życia i cnót. Z ro zu m iałe je st, iż sy tu a c ja ta k a m a m iejsce p rz y b ra k u ta k ż e in n ej w spółczesnej i w y starczającej d o k u m e n ta c ji14.
W sp ra w a c h z w y c z a j n y c h czyli p ro w ad zo n y ch p rz y po m ocy zeznań św iad k ó w n a tu ra ln ie b io g ra fia nie p o siad a ta k w iel kiego znaczenia w sam y m procesie. B io g rafie w y d a w a n e czy to p rze d rozpoczęciem p ro cesu czy w czasie jego trw a n ia n a pew no są je d n y m z elem en tó w ro z p o w szech n ian ia opinii św iętości k a n d y d a ta n a ołtarze. P o n a d to k o n g re g a c ja coraz częściej zw raca uw ag ę n a w szelkiego ro d z a ju d o k u m e n ta c ję p isa n ą ta k ż e w sp ra w a c h zw y czajnych. O. A u g u sty n A m ore, re la to r g e n e ra ln y U rzęd u H isto ry cz- n o -H agiograficznego w odczycie w ygłoszonym w K olegium P o stu - la to ró w w R zym ie o m a w ia ją c m etodologię d ziałan ia tegoż u rzęd u podkreślił, iż ta k ż e w sp ra w a c h zw y czajn y ch do d o k u m e n ta c ji u rz ę dow ej n a le ż y dołączać „ in n e d o k u m e n ty dotyczące działalności (urzę dy, a k c ja społeczna, re lig ijn a itp.), św iad ectw a osób w spółczesnych 11 S acra R ituum Congregatio...Sancti D eodati, b ea tific a tio n is e t cano- n iza tio n is V en. S erva e D ei A le xia e te C lerc fu n d a tr ic is In stit u ti No- strae D om inae, n o vissim a positio su p er v ir tu tib u s , Roma, Tipografia G uerra et Miri 1932, Disquisitio... s. 4—9.
12 Tamże s. 3.
13 Sacra R ituum Congregatio, Sectlo H istorica n. 103: O rdinis P ra- ed ica to ru m concessionis M issae et O ffic ii in h o n o rem S. D. Joannis de F aesulis O. P..., P ositio e x officio com pilata, Typis Polyglottis Va- tieanis 1960, Inform atio... s. VIII.
14 Sacra Congregatio pro Causis Sanctorum , Officium H istoricum n. 15: C racoviensis seu K ielcen. canonizationis B. V in c e n tii K a d łu b e k episcopi cracoviensis e t m o n a ch i p ro fe ssi S. O rd in is C isterien sis in M onasterio A n d re o v ie n si (f 1223), Positio super v ita et v ir tu tib u s e x o fficio concinnata, Romae 1971, Informatio... s. X.
np. listy czy opinie o słudze B ożym d a n e n a p iśm ie”. O becnie k o n g re g a c ja coraz b a rd zie j docenia znaczenie ty c h d o k u m en tó w i w ra zie tru d n o śc i dow odow ych ch ętn ie ich używ a. Słow a k a n o n ó w 2020 § 3 i 2033 o pom ocniczym ty lk o c h a ra k te rz e ty c h źródeł nie należy in te rp re to w a ć w sensie ścisłym lecz szero k im 1S.
P odobnie „W skazania...” k o n g reg ac ji w y m a g a ją od b isk u p ó w die cezjaln y ch w celu u zy sk an ia „nihil o b s ta t” tak ż e „życiorysu sługi Bożego, b io g ra fii pow ażnej, h isto ry czn e j, dobrze u d o k u m e n to w a n e j” i®.
P o zo staje z atem do om ów ienia z ag ad n ien ie w ym ogów sta w ian y ch w spółczesnej b io g rafii, k tó ra m a być u ży teczn ą w procesie b e a ty fik acy jn y m .
3. Cechy biografii u żytecznej w procesie b eatyfikacyjnym
W iadom o, że do każdego p ro cesu b e a ty fik a c y jn eg o p o trz e b n e je st s tu d iu m n ie ty lk o p ra w n e ale ta k ż e h isto ry czn e i teologiczne. W y d a je się, że p o dobnie k aż d a b io g ra fia k a n d y d a ta n a ołtarze, jeśli m a by ć uży teczn a w procesie, p o w in n a być p o przedzona tego ro d z a ju b ad a n iam i.
Z a te m b io g ra fia p o w in n a p rzed e w szy stk im odznaczać się p r a w - d ą h i s t o r y c z n ą . W inna o na zatem re fe ro w ać z d arzen ia i fa k ty z życia d a n e j osoby o b ie k ty w n ie i rzeczow o. D latego p rz y o p ra co w aniu ta k ie j b io g ra fii n ależy s k ru p u la tn ie stosow ać się do w y m ogów w spółczesnej w ied zy z aró w n o p rz y z b ie ra n iu źró d eł h is to ry cznych ja k i p rz y odpow iedniej ich ocenie. Ź ró d ła dotyczące osoby oraz okoliczności je j życia i działalności p o w in n y by ć w m ia rę m ożności k o m p letn e. P o zg ro m ad zen iu całości w iary g o d n y ch źródeł, gdyż ty lk o ta k ie m o g ą b yć b ra n e pod uw agę, je st m ożliw e doko n a n ie ich k o n fro n ta c ji. N ajlep iej je zb ierać w p o rz ą d k u ch ro n o lo gicznym w g faz życia i działalności k a n d y d a ta n a ołtarze. W iadom o, że w e w e n tu a ln y m procesie b e a ty fik a c y jn y m n a jw ię k sz ą w a rto ść dow odow ą b ę d ą p o siad ały źró d ła z a w ie rające zezn an ia św iad k ó w naocznych. N a ró w n i z ta k im i zezn an iam i są sta w ia n e a u ten ty cz n e d o k u m e n ty publiczne, w y sta w ia n e przez różne u rz ęd y kościelne i pań stw o w e. D o k u m e n ty p ry w a tn e m ogą być ró w n ież dopuszczane o ile ich w iary g o d n o ść zo stan ie odpow iednio stw ie rd zo n a (por. k a n 1817). N ajlep iej jeśli b io g ra f d y sp o n u je d o k u m e n ta m i oraz zezn an ia m i w spółczesnym i słudze Bożem u. Z ez n an ia św iad k ó w ze słyszenia, 15 Por. M. M a c h e j e k, M etodologia U rzędu H istoryczno-H agiogra- ficznego, „B iuletyn Inform acyjny Postulatorskiego Ośrodka Studiów ”, 10: 1976 s. 34.
16 Por. Sacra Congregazione per le Cause dei Santi, In d ica zio n i per in izia re u n a causa di b eatijicazione a norm a della „ Śanctitas clarior”
z o p in ii pub liczn ej czy tra d y c ji lu b d o k u m e n ty późniejsze są ju ż odpow iednio ocen ian e zgodnie z z asad am i k ry ty k i źródeł (por. k a n 2020 § 6). P o n ad to b io g ra f w m iarę m ożności p o w in ien zeb rać p is m a osoby, k tó re j d otyczy b io g rafia, jego listy, dzieła, w ypow iedzi a tak że rela c je p raso w e dotyczące osoby k a n d y d a ta n a o łtarze, w szel kiego ro d z a ju k ro n ik i, b iu le ty n y i ulotki. B io g raf zatem zm uszony je s t p rz e jrz eć w iele m a te ria łó w n a w e t m ało pożytecznych, a b y w y św ietlić różne n iejasn o śc i oraz p ro b le m y k o n tro w e rsy jn e , jak ie często je d n o stk o m w y b itn y m tow arzyszą. Te źró d ła m ało pożytecz ne dla h isto ry k a m ogą stan o w ić b o g a ty m a te ria ł teologiczny, d la te go p o w in n y być zeb ra n e i pozostaw ione w arc h iw u m d la p o trzeb ew en tu aln eg o procesu. W celu o d d a n ia p ra w d y h isto ry czn ej bio g ra f p o w in ie n d ąży ć d b dbiiefkltyiwnegio zraHiaicjtomowainiiia M ató w bez; ziaitóoinycih z góiry lildieŁ cziy temdieracyijinegia przedistewiiieniiia reaMów żydia i dfeńaiafaoiśoi bahiatema 17. Raeozyiwdśaie .spotykam y wiiele bd»- gnafiiii odpowóadialjąicyrih w ym ogom wispółcziesinierj ikryitiylkli h isto ry c z n ej. Caę&ciiej jediniak zoajdiujem y bibgrafde niapisamie z diueą dioeą faimtlaizijiL laiutwa, o p a rte wpra»wtcMie n& ireafecih życfe, z uiwzględ^-
M ieniem jedinialk dioiwoRinioIśloi łiitenaldkiiieij. Owszielm, aiultioir Ibieinzie pod' uwtagę fafkity hiilsltoryoanie leioz opiisiuijie je dloinalbilarjąc do mildh, pnotjeik- <Sj-ą w ła sn e g o uimylsłu i wyolbrtaaniii, sotkioiLiicaniolśai di itto .tycih fakitów. T ego ty p u hiiograifte miotania niatawać „żydiioirysamii poiwiiieiśaiowymii:’’ liulb „epiidkdmd oipStsiaimiii” 18. JeśM. je st aa dUżo teij tw ó rczej w y -olbnaźmL, .a. żyditairys pilsialny w ed łu g z g ó r y zatoiżoinerj tendiemicji imioóe to- dtaproiwiadlziić db powlsfeuniiai isłalbych biogirafiiii, a niawett dojść dio zafatazorwiaintiia hiiistarycznych positaicii: nip. nlilekitóre bilogirafliie do>- itycząee św. T a ra sy o d (Dziiieteiiątlka. Jeizais. T ego ty p u „życiilorysy p o - wiileśaibwe” inla pewmo o d g ry w a ją bamdlzo poiżytecziną rtoilę, g dyż n ie k ie d y prziez isiwioiją liitenaidką fo rm ę oiflaiz wylbdltoy tałemit piisanskiL aiu- itoina diesiząc się wtelfcą ipoezyitiniolśiaią dloidiietrarjąicą do Oortaiz sizerlszyidh k rę g ó w liukM. niiie ty lk o wdiemzącycih. Ptoiśtyiczina. iwr'iz|jia liiltoenaidka ndie*- jedinofcm taie w spolsófo ibalnMeij pirzyisitępny ii przelkoiniynwuijąicy mioiże praadistawtie syłw eltkę diainiej ostolby, .niiiż olbiietotywmia ,slkirupufeltaa ipok- praiwa maiulkioWa. D lateg o te ż oiie b ez ,zniaiczeniila s ą : dolhry isityi, p ię k - n y języfk ii< wftaśdilwy dloibór nodlziaijiu Mltenaidkiego. N a u ż y te k pnacetsiu baaltyfńtoaicyjinjegio niiie j.elstt toooieozine, alby ży cio ry sy b y ły mapilsiamie w wysmuklanej fo rm ie litartaickiiielj. Ż yaie h « M wylbiitinyoh ja k im i są bohaterow i© wiilaay oiraiz m oratooiśbi dhinzieśoiijańislkliiaj jeislt ozęsito ta k diielbawe i bogiaite w itreść, że niaiwet pnctóte w fiommiie lecz dbtfiitoją- oe w idratoulmmity, ndiejalbo foitoginafiiczine odltwoirizełniiie Itiegoiż życdla
sta>-17 Par. P. M o l i o a ri, II problem a dell’agiografia (lEslbrattio da „La
GirwMa C atóołka” ilSffi, IV s. 115—>2.6; '22)li—&3|1) Si. 5:—6. Bor. też. M. H. W i t k o w s k a , W: H agiografia Poflisiką, t. I Boizoań 10711 ssi. 1®—*19.
18 P ar. dla przykładu ultiwwry aiutarów: Baizam,, Barnatnos, Chasitartoni, Claudel, Goyiau, Dobraiczyńsikii, Mauiriaic., Paipiiini, Schrueiidor, Timimeir- mams Warfe.1 i imnii.
now i c iek aw ą i u ży teczn ą b io g rafię, a o ta k ą p rzed e w szy stk im chodzi w procesie b e a ty fik a c y jn y m 19.
Poza w a lo ra m i h isto ry c zn y m i i lite ra c k im i d o b ra b io g ra fia bę dzie uw zględniać ta k ż e w ym ogi w spółczesnej p s y c h o l o g i i . Sko ro w procesie b e a ty fik a c y jn y m m a być w y św ietlo n a w p ełn i oso bow ość k a n d y d a ta n a ołtarze, to w b io g ra fii jego d u ch o w a sy lw e t k a w in n a być p o d d a n a an alizie ze s tro n y psychologii e k sp e ry m e n ta ln e j. C hodzi o o d różnienie cech w ro d z o n y ch ja k te m p e ra m e n t i skłonności n a tu r a ln e od w a rto śc i w y p ra c o w a n y c h przez ascezę, sam ow ychow anie i w y ro b ie n ie duchow e. B io g rafia p o w in n a zaw ierać albo je d e n z rozdziałów pośw ięconych duchow ości sługi Bożego lu b n a w szy stk ich sw ych k a r ta c h c h a ra k te ry z o w a ć rozw ój te j osobow oś ci od d zieciństw a aż do śm ierci. J a k o zasadę n ależało b y p rzy jąć, iż żad n a m eto d a nie je s t tu do odrzucenia, byle p o m ag ała w m ożli w ie w sz ech stro n n y m p o z n a n iu osoby św iętego. S koro p rz y b a d a n iu d o k u m en tó w p o słu g u je m y się pom ocą biegłych grafologów , zaś p rzy b a d a n iu cudów p rz e p ro w a d za m y stu d ia som atyczne, to p rz y u s ta la n iu osobow ości k a n d y d a ta n a ołta rze p o trz e b n e je st głębokie stu d iu m p sy ch oanalityczne. M a ono za zad an ie stw ierdzić, czy m a m y do czynienia z osobow ością zd ro w ą psychicznie, czy m oże n e u ra ste n ic z n ą lu b h istery czn ą. Ze w zg lęd u n a pow agę sp raw y , gdyż o p isy w an a sy lw e tk a m a służyć ja k o p rz y k ła d do n aślad o w an ia, n a leży u n ik a ć d y le ta n ty z m u i pow ierzchow ności w w y ciąg an iu w n io sków . P rz y k ła d a m i d o b ry ch b io g ra fii w ty m zak resie są cytow ane przez P au lo M olinariego, znaw cę p ro b lem u , dzieła Scham oniego, M orettiego o raz dzieło W arszaw skiego o św. S tan isław ie K o s tc e 20. W arszaw sk i p o d ał w sw ym dziele różne an alizy uczynione przez psychologów i biegłych. Doszli oni do w n io sk u , że św. S tan isław , choć spokojnego usposobienia, to je d n a k nie b y ł nied o łęg ą życio w y m — b ard z o d o b ry ja k anioł, ale jednocześnie silny, o d p o rn y i odw ażny. W ty m k o n tek ście n a le ż y zw rócić uw agę, iż często ob raz psychologiczny w b io g ra fii m oże b yć zd efo rm o w a n y przez w p ły w p arap sy ch o lo g ii czy pseudopsychologii 21.
B io g rafia n a u ż y te k p ro cesu b e a ty fik a c y jn eg o w in n a u w zględ n ia ć także, poza ju ż om ów ionym i, ele m e n ty t e o l o g i c z n e . Ś w ięty, to p rz e d e w szy stk im p ra w d z iw y i p e łn y człow iek, złożony
19 Por. P. M o l i n a r i , art. cyt. ss. 8—10 i ss. 14—16. Niekiedy słaba beletryzacja może przynieść szkodę zwłaszcza ludziom prostym nie u- m iejącym odróżnić faktów rzeczywistych od fikcji literackiej.
20 Por. W. S c h a m o n i , Das w a h re G eist der H eiligen, M üncnen 1950; G. M o r e 11 i, Copie non conform e. L e vra i visage des saints ré vé lé par leu r écriture, T ournai 1960; J. W a r s z a w s k i , In q u isi- tiones super a u to g ra p h u m s. S ta n isla i K o stka , Roma 1959.
21 Przykładem takiej błędnej tendencji stosowania psychologii do ha giografii jest praca Zygm unta F r e u d a , D er M ann M oses u n d die m o n o th eistisc h e Religion.
z ciała podlegającego ró żn y m ułom nościom , to człow iek a u te n ty c z ny, h isto ry czn y , a nie w y tw o rz o n y w czyjejś w y o b raźn i. N a jego h isto ry c zn ą egzy sten cję s k ła d a ją się cechy fizyczne np. choroby, starość, śm ierć, b ra k i cielesne, u leg an ie zm ęczeniu, cechy in te le k tu a ln e ja k : pow olność lu b b y stro ść um y słu , łatw ość p o m y łek itp., cechy k o n s ty tu ty w n e (b ra k i i p o zy ty w y te m p e ra m e n tu ) i m o raln e (pokusy, m ożliw ości grzechu, n aw ró cen ia, w ątp liw o ści w w ierze). N a ty m tle h isto ry czn ej eg zy sten cji opisyw anej je d n o stk i b io g ra fia u k a z u je d ziałalność ła sk i i w ła sn ą p rac ę jednocześnie k o n sek w en cje g rzech u p ierw o ro d n eg o i o d k u p ien ia, identyczność naszej sy tu a c ji życiow ej z sy tu a c ją św iętych. D latego b io g ra f m usi od różniać w życiu k a n d y d a ta n a o łtarz e ele m e n ty isto tn e d la św ię tości od d ru g o rzęd n y ch i m arginesow ych. Do p ierw szy ch zaliczy sto p n io w y lecz sta ły rozw ój cnót, u p ra w ia n y c h z ochotą, sp o n ta n i cznie, z m iłości do B oga i człow ieka, ciągły po stęp duchow y, a p rz e de w sz y stk im rad o ść d u ch o w ą p ro m ie n iu ją c ą od opisyw anej p o sta ci oraz dynam iczność w służbie Bogu i bliźniem u. F en o m en św iętoś ci je st w zasadzie czym ś n ie p o w ta rz a ln y m w id en ty czn ej fo rm ie i c h a ra k te ry z u je się u k o n k re tn y c h lu d zi cecham i specyficznym i, w łaściw y m i d a n y m postaciom . U chw ycenie tej specyfiki duchow oś ci o pisyw anej je d n o stk i n ale ży do obo w iązk u h ag io g ra fa. Często w y m y k a się ona sp rzed oczu p rzeciętnego w idza, dlatego od piszą cego w y m ag a się n ie ty lk o znajom ości h isto rii i psychologii, ale p rzed e w sz y stk im biegłości w teologii, zw łaszcza m o ra ln e j, asce tycznej i m is ty c z n e j22.
4. W nioski w odniesieniu do spraw polskich
W zak res poruszanego tu te m a tu nie w chodzi o m aw ian ie całości osiągnięć polskiej h a g io g ra fii a n i b ib lio g raficzn e w yliczanie dzieł n a u k o w y c h i p o p u larn y ch , o p raco w ań czy a rty k u łó w n a te m a t ży cia poszczególnych św iętych, błogosław ionych czy p olskich k a n d y d a tó w n a o łta r z e 23. C hodzi raczej o w n io sk i n a tu r y ogólnej tj. 22 P. M o 1 i n a r i, art. cyt. s. 4—12. W ydaje się, że doskonałym odzwierciedleniem postępu w doskonałości jest dziennik duchowy, pa m iętnik, pryw atna korespondencja, testam ent i w ogóle pisma pozosta wione przez sługę Bożego. Źródła te choć stanow ią obfity m ateriał dla hagiografa, to w ym agają jednak dużej znajomości teologii dogm aty cznej i mistycznej. Dla przykładu pam iętnik duchowy sługi Bożego o. H onorata Koźmińskiego jest zbiorem drobiazgowych przepisów na te m at ćwiczeń duchownych spełnianych w ciągu całego dnia, tygodnia czy podczas rekolekcji. Ta wielka ilość postanowień, przyrzeczeń, a k tów może powierzchownego badacza zrazić lub doprowadzić do w nio sków błędnych np. posądzenia o skrupulanctw o i tp. Tylko dobry te olog odczyta tam treści teologiczne, często mistyczne, świadczące o stałej, żywej łączności o. H onorata z Bogiem.
om ów ienie pożytecznych in ic ja ty w ja k też i p o trzeb w ty m p rz e d miocie.
W iadom o, że ju ż p rzed II w o jn ą św ia to w ą ożyw iła się w Polsce działalność p isa rsk o -h a g io g ra ficz n a 24. P ierw szy S ynod P le n a rn y P ol ski o d b y ty w C zęstochow ie w 1936 r. zalecił ,,w y trw a łe p ro w a dzenie d a w n y ch i n ow ych p olskich procesów k a n o n izacy jn y ch i b ea ty fik a c y jn y c h ”. B yła to n ie w ą tp liw ie o fic ja ln a zach ęta E p isk o p atu P olski do p o d e jm o w an ia przez a u to ró w te m a ty k i h a g io g raficzn ej 25. Po II w o jn ie ożyw iła się zarów no działalność in d y w id u a ln a poszcze gólnych a u to ró w 26 ja k i E p isk o p atu . P o w o je n n a działalność naszego E p isk o p a tu n a p o lu p ro w a d z e n ia p ra c b e a ty fik a c y jn y ch i k a n o n iza cy jn y ch zasłu g u je n a osobne opracow anie. T u w sp o m in am y jed y n ie, że polskie sp ra w y p o su n ęły się w y d a tn ie n ap rzó d w zw iązku z p rz y g o to w an iam i się P o lsk i do obchodów 1000-leoia ch rz tu i naszej p a ń stw ow ości. B yły one n ie w ą tp liw ie bodźcem do w ielkiego ożyw ienia p isa rstw a h a g io g ra fic z n e g o 27. D la upow szech n ien ia h a g io g ra fii lu dzi w y b itn y c h p rzy czy n iły się w sposób szczególny n ie k tó re w y d aw n ictw a. Bez w ą tp ie n ia p e w n ą rolę o d eg rał P o lski S ło w n ik B io g ra ficzn y. J e śli chodzi o w y d a w n ic tw a kato lick ie to m am y p rzed e w sz y stk im n a m yśli ks. A lfo n sa S chletza, w y daw cę N aszej P rzesz łości. T ru d n o przecenić zasługi tego w y d a w n ic tw a sery jn eg o d la bio g ra fii sy lw etek sły n n y ch P olaków . W iele p o staci w ielkich, z m a r łych w opinii św iętości lu b zasłużonych dla P o lsk i zostało ta m w y d o b y ty ch z m ro k u zap o m n ien ia i u k a z a n y c h ś w i a t u 28. P ew n e za sługi dla ro z w o ju b io g rafii p o lsk ich św ięty ch i k a n d y d a tó w n a oł ta rz e należy p rzy p isać czasopism om : C ollectanea Theologica, H om o fii choć poczyniono w tym zakresie poważne kroki. Por. bibliografia zebrana przez o. Romualda G u s t a w a w dziele cyt. H agiografia P olska t. I—II.
24 Zainteresow anych odsyłamy do cyt. airt. M. H. W itkowskiej ss. 46—47. Dla przykładu można podać kilka m ałych biografii jak: A. N o w a c z y ń s k i , N a jp ię k n ie js z y czło w ie k m ego p okolenia, Poznań— —W arszawa—Wilno—Lublin (s. a.}, Ks. S. P. M., Ż y w o t ks. B ronisław a M arkiew icza , zało życiela za k ła d ó w w y c h o w a w c zy c h dla sierot i op u szczo n ej m ło d zie ży, K raków 1934.
25 Zob. Uchwała 114, P rim u m C oncilium P le n a riu m Polonicum ... D é créta, Poznań 1936 s. 57.
20 Dla przykładu: M. B a n a c h , S z li św ięci p rze z P olskę., Opole 1948, W arszawa2 1954; J. G ó r s k i , Dilige et quod vis fac, W arszawa 1951 oraz dzieła M. W i n o w s k i e j , J. D o b r a c z y ń s k i e g o , G. M o r c i n k a , E. S z e l b u r g-Z a r e m b i n y i innych.
27 Episkopat poza w ielokrotnym zwracaniem się na piśmie do ów czesnej Kongregacji Obrzędów o przyśpieszenie polskich procesów pod jął decyzje zm ierzające do urealnienia swoich wysiłków. Prym as Polski dekretem z 1965 r. powołał do życia Postulatorski Ośrodek Studiów w Rzymie i ustanow ił Generalnego Postulatora Polski rezydującego w Wiecznym Mieście, erygował Prym asow ski Ośrodek W icepostulatorski w Warszawie.
Dei, A te n e u m K a p ła ń skie oraz in n y m ty g o d n ik o m katolickim . Nie m ożna n ie w spom nieć o m o n u m e n ta ln y m dziele encyklopedycznym H agiografia P olska, P o zn ań t. I—II 1971, zaw ie ra jąc y m n a w ysokim poziom ie n au k o w y m o p raco w an ia biografii' k ilk u d ziesięciu polskich św iętych, błogosław ionych i sług Bożych, k tó ry c h pro cesy ju ż zo s ta ły p rz y n a jm n ie j rozpoczęte. P o d o b n y c h a ra k te r encyklopedyczny, choć n a poziom ie p o p u la rn o -n a u k o w y m , p o siad a dzieło ks. W łady sław a P ad acza Z P o lsk ie j G leby, K ra k ó w 1971. W y d aw an e pod red. b p a B o h d an a B ejzego w la ta c h 1967— 1974 to m y W n urcie zagad n ie ń p o so b o ro w ych z a w ierają, oprócz różnych rozw ażań, ta k ż e o p raco w a n ia k o n k re tn y c h sy lw etek p olskich św ięty ch i k a n d y d a tó w n a ołtarze.
N a słow a p ap ie ża J a n a X X III w y p o w ied zian e w d n iu rozpoczęcia S o b o ru W aty k ań sk ieg o II, iż „Kościół... za p o śred n ictw em sw ych sy n ó w rozszerza k rę g i sw ej ch rześcijań sk iej m iłości” 29 P o lsk a o d pow iedziała se ry jn y m w y d a w n ictw em re d ag o w an y m przez tegoż b p a Bejzego pt. C hrześcijanie 39. U k a z u je się ono dla „przybliżenia n a m ludzi, k tó rz y b yli w ie rn y m i ch rześcijań sk iej m iłości. N a osobną u w ag ę zasłu g u ją w ie lo ra k ie ró żn ice co do usposobienia, pow ołania, z a in tere so w ań , w y k ształcen ia, ro d z a ju i w a ru n k ó w działania, ja k ie zachodzą pom iędzy w y zn aw cam i tego sam ego p ra w a m iłości... Ce lem je j (tej p u b lik a c ji — aut.) je s t u k a z a n ie g ro n a ch rześcijan , k tó rz y w sw ym p o stę p o w a n iu zdecydow anie k ie ro w a li się e w a n g elicznym p ra w e m m iłości, a ty m sam y m m iłość ch rześcijań sk ą szerzyli. B yli w ięc c h rz eścijan am i p raw d ziw y m i, au te n ty c z n y m i; po p ro s tu z ra c ji n ajg łę b ie j ro zu m ian eg o sty lu osobistego życia — b yli chrześcijanam i. I ty m w łaśn ie fa k te m u zasad n io n y je st ty tu ł tej k siążk i” 31. K a żd y życiorys i k ażd e w sp o m n ien ia w ty m w y d a w n ic tw ie m a ją w ła sn ą w ym ow ę, w ła sn y styl i siłę oddziaływ ania. A le je st coś w spólnego ty m w szy stk im p u b lik acjo m (w pięciu w y d an y ch d o tą d tom ach). T ą cech ą w sp ó ln ą je st w ielk ie zaan g ażo w a n ie w sp ra w ę szerzenia m iłości Bożej przez ludzi, a k o n k re tn ie w ielk ich Polaków , o d d ziały w u jący ch bezpośrednio, silnie, b ezkom prom isow o. W ydaw niotw o C hrześcijanie je st ta k b ard zo isto tn e dla sp ra w y poru szo n ej w ty m arty k u le , iż w y d a je się rzeczą n iezb ęd n ą zapoznać szerszy k rą g czytelników p rz y n a jm n ie j p o bieżnie z jego treścią.
T om I w części I z a w ie ra zbiór k a z a ń i p rzem ó w ień P ry m a sa P o lsk i ks. k a rd . S te fa n a W yszyńskiego n a te m a t św iętości w ogó
29 C ytat z książki A. St. T o m a s z e w s k i e g o , Jan X X I II i jego działalność społeczna, Poznań 1969 s. 426.
30 Dotychczas ukazało się 5 tomów zob. W arszawa ATK t. I 1974 as. 393; t. II 1976 ss. 582; t. 3 1978 ss. 535; t. IV 1980 ss. 547; t. V 1980 ss. 506.
l e 32 oraz w o d n iesien iu do poszczególnych ś w ię ty c h 33, błogosła w ionych 34 a ta k ż e lu d zi zm a rły ch w o p in ii św iętości 3S. W II częś ci to m I za w ie ra b io g rafię i w y ją tk i w sp o m n ie ń (tj. św iad k ó w n a ocznych) sied m iu osób 36. Tom II zaw iera b io g ra fie d w u n a stu 37 zaś to m I I I 38, IV 39 i V po dziesięć osób.
W sum ie 5 to m ó w w y d a w n ic tw a C hrześcijanie o b e jm u ją k ilk a d ziesiąt k a z a ń P ry m a sa Polski pośw ięconych św iętości w ogóle i osiem naście w y b itn y m osobom po lsk im oraz b io g ra m y i w sp o m n ie n ia ja k ró w n ież p a m ię tn ik i dotyczące 49 w y b itn y c h P o lak ó w z m a r łych w o p in ii św iętości. W serii tej dociekliw ość b adaczy i n a u k o w ców łączy się z p ra k ty k ą codziennego życia, p u bliczne i a u ten ty czn e d o k u m e n ty u rzęd o w e z zezn an iam i św iad k ó w naoczn y ch b ezp o śred n ich i b ezstro n n y ch . W arto ść n a u k o w a n ie m oże być k w e stio n o w an a ze w zględu n a w y so k ą fachow ość a u to ró w , d o b ry w a rsz ta t n a u k o w y, zaś o d d ziały w u jąca w p ro st n a życie codzienne p ra w d a zostaje ja sn o u k a z a n a w bezp o śred n ich re la c ja ch sp isy w an y ch tu ż po śm ier ci ty ch osób. P oza m o n o g rafiam i n a u k o w y m i oraz o p raco w an iam i d u sz p a ste rsk im i ja k ró w n ież lite ra c k im i b io g rafiam i w y d aw n ictw o
32 Zob. Drogowskazy w wędrówce do Boga ss. 11— 30.
33 Wojciech, Stanisław ze Szczepanowa, Jadw iga Śląska, Jacek Od rowąż, J a n z Kent, Stanisław Kostka i Klemens Dworzaczek.
34 W ładysław z Gielniowa i M aksym ilian Kolbe.
35 o. Kazim ierz Wyszyński, Romuald T raugutt, Edmund Bojanowski, abp Zygmunt Szczęsny Feliński, o. Honorat Koźmiński, ks. Bronisław M arkiewicz, ks. W acław Bliziński, m atka Elżbieta Czacka i Teresa Strzembosz; zob. Ludzie Boży, tam że ss. 31—83.
36 Edm und Bojanowski, b ra t A lbert Chmielowski, Aniela Salawa, ks. Edw ard Szwejnic, bł. o. M aksym ilian Kolbe, ks. A leksander Fedoro wicz i Teresa Strzembosz; tamże ss. 85—393.
37 M atki Franciszki Siedliskiej — założycielki Sióstr św. Rodziny z Nazaretu, biogram y Jadw igi Kowalczykówny i Jadw igi Jaw urków ny — przełożonych szkoły naa W iejskiej w W arszawie, kard. Augusta Hlon da, bpa Antoniego Pawłowskiego, m atki Franciszki W ierzbickiej, tw ó r ców Lasek; m atki Elżbiety Czackiej, ks. W ładysław a Korniłowicza, A n toniego Marylskiego, s. K atarzyny Zofii Sokołowskiej, s. Teresy Zofii Lendy, o. Tomasza Rostworowskiego.
38 T. III zaw iera biografie: ks. Augusta Czartoryskiego, o. Rafała Kalinowskiego, M arii1 Teresy Ledóchowskiej, Anieli Godeckiej, ks. Ignacego Kłopotowskiego, kard. Adama Stefana Sapiehy, tar. Celestyna Moszczyńskiego, Stanisław y Leszczyńskiej, H anny Chrzanowskiej oraz pam iętnik A nielki (zm arłej w 1947 r. w w ieku lat 14).
39 T. IV zaw iera biografie: ks. W acława Blizińskiego, o. W enantego K atarzyńca, o. B ernarda Krzyszkiewicza, o. Józefa Urpsza, m atki M ar celiny D arowskiej, m atki Urszuli Ledóchowskiej, m atki W incenty J a d wigi Jaroszew skiej, s. Leonii Nastałówny, M acieja Święcickiego i Bro nisław a Dobrzańskiego.
T. V zaw iera biogramy: bpa M acieja M ajerczaka, bpa K azimierza Tomczaka, ks. H enryka Hlebowicza, ks. Józefa Winkowskiego, ks. Zyg m unta Pilcha, M arii K arłow skiej, E dw arda Józefowicza, Stanisław a W iktora Bukowskiego, Rozalii Celakówny, Feliksy Żurawik.
C hrześcijanie n a pew no o dgryw ać będzie w procesach b e a ty fik a cy jn y ch rolę obfitego źró d ła śro d k ó w dow odow ych.
N ie m ożna n a ty m m iejscu po m in ąć czasopism a p t B iu le ty n In fo r m a c y jn y P ostu la to rskieg o O środka S tu d ió w , w ychodzącego w Rzym ie. U k azu je się on od 15 la t i liczy 170 n u m eró w . M iesięcznik te n p u b lik u je m a te ria ły dotyczące p ostępów w poszczególnych p ro cesach p olskich k a n d y d a tó w n a o łtarze, m a te ria ły odnoszące się do k u ltu polskich św ięty ch i sług Bożych cieszących się sta ro ż y tn y m k u ltem . P o n a d to p o d a je a k tu a ln e zm ian y p ro ced u ry , zam ieszcza re cenzje ja k też p u b lik u je sp raw o zd an ia z d o k o n an y ch czynności p ra w n y c h lu b litu rg ic z n y c h zw iązanych z ty m i procesam i. Od k il k u la t te n b iu le ty n w m iarę m ożności pośw ięca całe n u m e ry po szczególnym sługom Bożym . J e s t to ze w szech m ia r k o rzy stn e, gdyż danego k a n d y d a ta n a ołtarze sta w ia w p ełn iejszy m św ietle. M ożna śm iało pow iedzieć, że B iu le ty n i w y d aw n ic tw o C hrześcijanie w za je m n ie się u z u p ełn iają. P o w in n y w ięc one stan o w ić n iezb ę d n ą le k tu rę d la p o stu ła to ró w i in n y c h osób za in te re so w an y c h ty m i zagad n ien iam i. O prócz czasopism i w y d a w n ic tw se ry jn y c h ukazało się ta k ż e w iele p u b lik a c ji o m n iejszy m znaczeniu d la procesów b e a ty fik acy jn y ch . W ym ienianie ich nie m ieści się w ra m a c h niniejszego arty k u łu .
5. P ra k ty c z n e w sk azó w k i
Czas działa n a n iek o rzy ść k om pletności d o k u m e n ta c ji dotyczącej sługi Bożego. Szybko idą w zap o m n ien ie fa k ty , d o k o n an ia i specy fik a osobow ości k a n d y d a ta n a ołtarze. D latego ci, k tó ry m leży n a sercu dobro przyszłego p ro cesu b ea ty fik a c y jn eg o nie m o g ą zbyt długo czekać z jego rozpoczęciem . W iadom o, że proces b e a ty fik a c y j n y je st przedsięw zięciem pow ażn y m dla diecezji, zakonu, czy in n ej kościelnej społeczności i w y m ag a g ru n to w n e g o p rzy g o to w an ia, n a co s k ła d a ją się: g ro m ad zen ie śro d k ó w dow odow ych, często w ielo le tn ia p ra c a jed n eg o człow ieka lu b zespołu ludzi, k o m p leto w an ie m a te ria łó w p o trz e b n y c h do o trz y m a n ia „nihil o b s ta t” S tolicy A po stolskiej, w reszcie u sta n o w ie n ie try b u n a łu i rozpoczęcie procesu.
P ierw szą i stosu n k o w o ła tw ą czynnością, z m ierzającą do zabez pieczenia p rz y n a jm n ie j częściowego śro d k ó w dow odow ych oraz do p o d trz y m a n ia opinii o św iętości, będzie w y d a n ie biografii. S tąd n ależało b y zachęcić h isto ry k ó w , teologów , lite ra tó w i d u szp asterzy do p o d ejm o w a n ia te m a tu życia i działalności n ie ty lk o k a n d y d a tó w n a o łtarze w ścisłym tego słow a znaczeniu ale ta k ż e in n y ch p o sta ci h isto ry czn y ch ja k : założycieli zgro m ad zeń zakonnych, in ic ja to ró w różnych ru c h ó w społecznych i relig ijn y ch , tw ó rcó w p rzeró żn y ch ak cji o c h a ra k te rz e kościelnym . Może to być w przyszłości p rz y d a tn e do e w en tu aln eg o procesu.
w ą je s t ścisłe o k reślen ie je j c h a ra k te ru i co się z ty m w iąże celu, ja k ie m u m a służyć. N iew ątp liw ie k ażd a b io g ra fia o d g ry w a określo n e cele d u sz p a ste rsk ie bez w zględu n a to czy je s t o p raco w an a n a u kow o czy p o p u larn ie . N a u ż y te k p ro cesu b ea ty fik a c y jn eg o b io g ra fia m oże spełniać dw a cele: 1. zabezpieczenia d o k u m e n ta c ji życia i cnót lu b k u ltu sługi Bożego, 2. u p o w szech n ien ia opinii o św iętości. P rzed e w szy stk im p o stu lacje w in n y dbać o zabezpieczenia śro d k ó w dow odow ych dla przyszłej sp ra w y tj. zeznań św iad k ó w i d o k u m e n tów . O ba te śro d k i dow odow e m ogą i p o w in n y znaleźć się, w n a p isan ej zgodnie z w y m o g am i w spółczesnej w iedzy, bio g rafii. Od nosi się to do sp ra w nie ty lk o h isto ry czn y c h ale ta k ż e w spółczes n y ch 40. O bok b io g ra fii n a u k o w y c h n ależy dążyć do w y d a w a n ia ży ciorysów p o p u la rn y c h poniew aż w p ły w a ją one n a te n d ziw n y fen o m en, ja k im je s t u ro k św iętości czyli tzw . o p in ia pu b liczn a o św ię tości danej postaci. O ta k ą „m ałą lite r a tu r ę ” n a te m a t sług Bożych apelow ał podczas sw ego p rzem ó w ien ia n a sp o tk a n iu w icep o stu lato - ró w w W arszaw ie 3. 10. 1980 r. P ry m a s Polski ks. k a rd . S te fa n W yszyński. P ow iedział m iędzy in n y m i, iż pisze się dużo pod k ą te m toczących się procesów , ale p o trz e b n e są dla czy teln ik ó w jak ieś bliższe w iadom ości, in fo rm a c je w sty lu p o p u la rn y m . G d y czytelnicy b ęd ą o tej osobie coś w iedzieć to b ard ziej p o p rą ją m o d litw ą. M ałe p u b lik a cje, zręczne książeczki, k tó re o d sła n iały b y duchow ość sług B ożych p rzy czy n ią się do upow szech n ien ia czci św iętych. N iech to n as zachęca do tw órczości lite ra c k ie j — pow iedział K siądz P ry m as.41
Biographie in Proces beatification
In dem vorliegenden A rtikel w urde die Rolle der Biographie als Beweism ittel im Seligsprechungprozess angewandt. Die gegenwärtige Biographie einem Gottes Diner, oder unm ittelbar nach seinem Tode geschrieben, w issenschaftlich bearbeitete, von Zugen m it eigenen Augen berücksichtige Aussagen und A ufführungen aus authentischen öffentli chen und p rivaten D okum enten enthaltende, spielt eine sehr wichtige Rolle in „causae historicae”. Als narrationische Quelle (can 2035) sipielt sie nu r eine m indere Rolle in „causae non historicae”, aber letztens w ird sie im m er m ehr geschätzt. Im II Teil des A rtikels w urden die A uforderungen in Bezug auf die Biographie seitens der geschichtlichen, psychologischen und theologischen W issenschaften gestellt. Und leztens im III Teil des A rtikels stellt er A nträge und Hinweisungen auf hiesi ge, polnische Angelegenheiten. Der A rtikel endet m it dem A nruf des Prim as Polens dass H istoriker un Theologen auch Schriftschreiber die hagiographische Problem atik unternehm en.
40 Por. dobre choć nie zawsze wolne od błędów biografie: A. S z e l ą g i e w i c z, Edm und Bojanowski i jego dzieło, Poznań—W arszawa— —Lublin 1966; M. W e r n e r , O. Honorat K oźm iński kapucyn (1829— —1916), Poznań—W arszawa 1972 i inne.
41 Jak b y na potw ierdzenie tych słów wszystkim uczestnikom spot kania wręczył w łasną publikację na tem at sługi Bożego ks. W ładysła wa Korniłowicza.
