O kilku nowych dla fauny Europy i rzadkich gatunkach wrotków

(1)

UNIVERSIT ATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN — POLONIA

VOL. XXVI, 14 SECTIO C 1971

Instytut Biologicznych Podstaw Produkcji Zwierzęcej WSH w Lublinie

Stanisław RADWAN

O HecKonb«MX HOBbix flns cfiayHbi EBponbi u peflKnx anflax KonoBpaTOK

On some New for European Fauna and Rare Species of Rotifers

W czasie prowadzonych w latach 1966—1969 badań nad fauną i eko

logią Rotatoria jezior Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego znaleziono trzy nowe dla fauny Europy i kilka rzadkich gatunków. Nowymi oka

zały się: Lepadella vitrea (S h e p h a r d), Trichocerca mus H a u e r i T.

nitida H a r r i n g, rzadkimi zaś: Cephalodella reimanni D o n n e r, Le- cane glypta Harring et Myers, M. ivli Wiszniewski i Mnio- bia punctulata Bartos (tab. 1).

Niektóre dane morfometryczne i fizykochemiczne jezior, w których występowały omawiane wrotki, zawarte są w tab. 2.

GATUNKI NOWE DLA EUROPY 1. Lepadella vitrea (S h e p h a r d, 1911)

Syn.: Metopidia ovalis Anderson et Shephard, 1892; Metopidia vitrea Shephard, 1911; Lepadella uitrea H a r r i n g, 1913.

Wrotek znany jest dotąd jedynie z różnych zbiorników wodnych Australii i Ameryki Południowej (1). Dotychczas brak bliższych danych o wymaganiach ekologicznych tego gatunku.

Jeden okaz L. vitrea (S h e p h.) znaleziono w próbie z „jeziorka ” Uściwierzek, bardzo zarośniętego i otoczonego szerokim pasem torfowiska niskiego, 13 IX 1966 r.

2. Trichocerca mus Hauer, 1937/1938

Gatunek opisany na podstawie materiałów zebranych w niewielkich zbiornikach wodnych na Sumatrze, Jawie i Bali (7). Znaleziono go rów

nież w pelagialu jeziora Czad w Afryce (11).

(2)

170 ^Stanisław ^Radwan

Na Pojezierzu Łęczyńsko-Włodawskim pojedyncze jego okazy pochodzą ze strefy pelagicznej jeziora Sumin, 14IX 1966 r.

Tab. 1. Wykaz gatunków wrotków występujących na Pojezierzu Łęczyńsko-Włodawskim

List of rotifer species found in the Łęczna and Włodawa Lakę District Jezioro — Lakę

Gatunek

Species

^g⁰⁾

o 2 u

o s o

o s V)

o'C/J o

£ >>

o gO

05 05

o

‘Z)o O

•9G G t-.

o 's

£ o G3 O

O GC 05N

’3

■'/.O O

£ fiO C O

G 1 G

<D O*

I O 3G a

r—1

•*-»O co N

GO G

<7*

OG

W £ 5

U O N W w O

1. Cephalodella rei- manni D o n n e r 2. Lecane glypta Har-

ring et Myers 3. Lecane leontina

(Turner) L

4. Lepadella vitrea

(Shephard) L

5. Mniobia punctulata

B a r t o ś L

6. Monostyla ivli Wiszniewski 7. Monostyla thetis

Harring et Myers

8. Trichocerca mus Hauer

9. Trichocerca nitida

Harring P

Objaśnienia: L — litoral, P — pelagial.

Explanation: L — littoral, P — pelagic.

2 1 1 1 1 1

1 1 1

L L

L

P

3. Trichocerca nitida Harring, 1914 Syn.: Trichocerca tapeinotes Ahlstrom, 1938.

Forma znana z Ameryki Północnej. Wulfert (12) doniósł o wy

stępowaniu jej w Indiach, gdzie obserwowana była w materiałach ze

branych w rzece w pobliżu filtrów miejskich, oczyszczających uchodzące ścieki kanalizacyjne.

Pojedyncze okazy tego gatunku zebrano ze śródjezierza silnie eutroficznego

i płytkiego jeziora Brudno, 28 V 1968 r.

(3)

Ryc. 1. Lepadella vitrea (Shephard); a — strona brzuszna, b — strona grzbie

towa

Lepadella vitrea (Shephard); a — ventral side, b — dorsal side

Ryc. 2. Trichocerca nitida H a r r i n g GATUNKI RZADKIE DLA EUROPY 4. Cephalodella reimanni D o n n e r, 1950

Gatunek opisany z południowych Moraw, gdzie występował w rzece Dyja i w łachach rzecznych w okresie od kwietnia do października.

Ber zin s (4) nazwę gatunkową tego wrotka podaje mylnie jako Ce

phalodella reimannei Donn.

(4)

172 Stanisław Radwan

ausBJ^i

O^O C M u 3 3 2 o «w o a -- o r* o

S-. S-.

O -*-»

WJ ™

£ Q

X

UJ o £ * ca

° CS 5 z

° -e £

6 -o o c ca c ca N

n

t-« o CU GZ

’n

*3

a^iMg

T

.J cs

(U 53 C4 N 1

*4—<

O

■Mo

5-<

4-» O

h

o 2 a

o

m

uituns

ai}fSA\oy[Liaiz

i .s O 43 x a

>, o 44

Ba Si

. .£

o 43 x a >> o

G> 0) O 43

Pm '

t-< c O UJ

n

o

CU 44

•r-»

CU 3 c <u M 43 O -♦-»

£ (U

«4-l O 43 u

o UJ (-<

O 44 •*-»

>> ca o N M-ł 3 3 G) 11

>» »p N °

° T3 G> C O -*-» .—<

44 ca

oj

o C3 UJ >.

•t-M 43 ca a

’p

CU 3 £

£ o O UJ

T3 O C ca 2 U >»

OQ CU ■4-*

43 o £ ca 43 H a o 2

9I3p3IUI3§0O 3UJBZ0

ai^piMOusog ajBig

oupnjg

5pZJ3TAU3§n

aUSBJB^I

o <u S o 2 £ ca 5 a Ea o a

»O CU 2 £ o o 5 w

43 ca

ca ęa c * 43 O

M s s i"

ft o CS c g E 6 3

E

« * 2 CO

£ 2

<->

-UJ I 44 c O I

«■ -S T) O

$

6 -O ‘UJ Z

§

2 xi

£

T

* 8 w ca Ea 5 UJ C O .

■g E _ N O. >.

.2 I

ft o ro tr< * £

0)

ca

G) C .>» « T3 O

43 a o I o

* S « 2 rw

O Ti

O CU 3 g

£ £

I

-H o 43 x a >> o 53 H

O <U A

uj

c t- 'S

£ 8 & §•

SC E£

<u 3

£3 ‘

N

O «p o (-4 o

O 2 a

I u 1 te 2 2 o •~<

■*-» CU c

3 o

CU | u.

ca o ■-

UJ M £ 43

^uj

>ł O ca J3 £>

73 «Z3 a a 'O

e .y N r*

£ I h Sfc S

a I ® ft I m H

k

(5)

W Jeziorze Zienkowskim, 8 VI 1966, i w Jeziorze Świętym, 10 VI 1967, wy stępował zawsze pojedynczo wśród roślinności przybrzeżnej.

5. Lecane leontina (Turner, 1892)

Syn.: Cathypna leontina Turner, 1892; Cathypna scutaria S t o k e s, 1897;

Cathypna macrodactyla D a d a y, 1898; Cathypna leontina bisimata D a d a y, 1905; Cathypna biloba Daday, 1905; Cathypna incisa Daday, 1905; Lecane leontina Harring, 1913.

Gatunek znany z całego kontynentu amerykańskiego (6), z połud

niowej i wschodniej Afryki oraz z Cejlonu, Sumatry i Jawy. W Euro

pie występuje na Węgrzech i w Niemczech (10). 2yje w porośniętej roślinnością strefie przybrzeżnej jezior oraz w drobnych zbiornikach wodnych.

Jeden okaz znaleziono w strefie przybrzeżnej niewielkiego, silnie zarasta

jącego roślinnością wodną Jeziora Karaśnego, 14 IX1966 r.

6. Lecane glypta Harring et Myers, 1926

Gatunek występujący w Ameryce Północnej w silnie zarastających stawach o wodach lekko zakwaszonych. W Europie znaleziony w tor- fiankach we wschodnich Niemczech (11).

W jeziorach Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego bardzo rzadki. Jeden okaz pochodzi z porośniętej roślinnością strefy przybrzeżnej Jeziora Karaśnego, 19 VI

1969 r.

a

b

Ryc. 3. Lecane glypta Harring et Myers; a — strona brzuszna, b — strona grzbietowa

Lecane glypta Harring et Myers; a — ventral side, b — dorsal side 7. Monostyla thetis Harring et Myers, 1926

Wrotek wymieniany z Ameryki Północnej (6) ze stawów zarastających

torfowcem. W Europie odszukane zostały nieliczne jego okazy wśród

(6)

174 ^Stanisław ^Radwan

oczeretów strefy litoralnej jeziora Stechlinsee w północnej Branden

burgii (8).

Jeden okaz tego gatunku znaleziono wśród łąk podwodnych Myriophyllum alterniflorum D C w Jeziorze Czarnym Gościnieckim, 22 VIII 1967 r.

8. Monostyla wli Wiszniewski, 1935

Gatunek opisany na podstawie jedynie 2 okazów napotkanych w psammonie jeziora Ochryda na Bałkanach (13). Voigt (10) wymienia go pod nieścisłą nazwą gatunkową jako Lecane ivi. Również błędnie zo

stała podana informacja o położeniu geograficznym tego jeziora. Pisze on bowiem, że omawiany gatunek występuje w leżącym w Polsce je

ziorze Ochryda („Ufersandbewchner. Selten. Polen — See Ohrid”).

Jedyny okaz tego niezwykle rzadkiego wrotka znaleziono w Jeziorze Zienkow- skim w płytkim litoralu o podłożu piaszczysto-mulistym, 8 VI 1966 r.

9. Mniobia punctulata Bartos, 1948

Gatunek znany dotychczas z kilku stanowisk w Czechosłowacji, gdzie poławiany był w mchu wysychającego torfowiska (2, 3).

Pojedyncze okazy zebrano pośród roślinności wodnej strefy litoralnej Jeziora Białego Sosnowickiego, 24 X 1961 r.

PIŚMIENNICTWO

1. Ahlstrom E. H.: Plankton Rotatoria from Northeast Brasil. Ann. Acad.

Brasil. Sc., 10, 29— 45 (1938).

2. Bartoś E.: Necolik nowych pijawenek z ćeskych mechu. Entomon Listy, 11, 17—23 (1948).

3. Bartoś E.: The Czechoslovak Rotatoria of the Order Bdelloidea. Vćst. Cósl.

Zool. Spoi., 15, 241—500 (1951).

4. Berzins B.: Rotatoria [w:] Limnofauna Europaea. Jena 1967, 35—68.

5. Don ner J.: Zur Rotatorienfauna Siidmahrens. Osterreich. Zool. Zeitschr., 5, 30— 115 (1954).

6. Harring H. K., Myers F. J.: The Rotifer Fauna of Wisconsin, III. Trans.

Wisc. Acad. Sc., Arts. Lett., 22, 315—423 (1926).

7. Hauer J.: Die Rotatorien von Sumatra, Java und Bali, nach den Ergebnis- sen der Deutschen Limnologischen Sunda Expedition. Teil I und II. Arch.

Hydrobiol., Suppl., 15, 296— 384 (1937), 507 — 602 (1938).

8. Koch-Althaus B.: Systematische und Okologische Studien an Rotatorien des Stehlinsees. Limnologica, 1, 375 —456 (1963).

9. Pourriot R.: Rotiferes du lac Tchad. Bulletin de 1 ’I.F.A.N. 30, seria A, 2, 471— 496 (1968).

10. Voigt M.: Rotatoria. Die Radertiere Mitteleuropas. Ein Bestimmungswerk.

I-Textband, II-Tafelband, 508 (1956, 1957).

11. Wulfert K.: Rotatorien einiger ostdeutscher Torfmoore. Arch. Hydrobiol.,

36, 552 —587 (1940).

(7)

12. Wulfert K.: Rotatorien aus dem Stausee Ajwa und der Trinkwasser-Auf- bereitung der Stadt Baroda (Indien). Limnologica, 4, 53 — 93 (1966).

13. Wiszniewski J.: Notę sur le psammon du lac Ohrid. Verh. Int. Verein.

Limnol., 7, 238 — 244 (1935).

PE31OME

Bo BpeMH MCcneflOBaHMM

^b

1966—1969 rr. cpayHbi u 3Konornn nonoBpa-

tok

JleHMMHbCKo-BnoflaBCKoro noo3epbH HanfleHo 3 HOBbix fl/is cpayHbi

Esponbi u 6 peflKMX

^bmaob

. HoBbie BMflbi: Lepadella vitrea (S h e p h a r d), Trichocerca mus Hauer u Trichocerca nitida Harring, a peflane BMflbi — Cephalodella reimanni D o n n er, Lecane leontina (Turner), Lecane glypta Harring et My er s, Monostyla wli Wiszniew

ski, Monostyla thetis Harring et Myers, Mniobia punctulata Bartos (ia6n. 1).

B pa6oTe roBopMTcs o BbicTynneHMM 3

tmx bmaob

Ha 3eMHOM ujape c yneTOM

mx

3KonornMecknx TpeóoBaHMM.

SUMMARY

During investigations on the fauna and ecology of rotifers from the lakes of the Łęczna and Włodawa Lakę District, which were carried out in 1966—1969, there were stated 3 new for the fauna of Europę and 6 rare species. To the new species there belong: Lepadella vitrea (S h e p h a r d), Trichocerca mus Hauer and Trichocerca nitida Har

ring, and the rare species are the following: Cephalodella reimanni D on ner, Lecane leontina (Turner), Lecane glypta Harring et Myers, Monostyla ivli Wiszniewski, Monostyla thetis Harring et Myers and Mniobia punctulata Bartos (Table 1).

The occurrence of these species in the world and Europę was dis- cussed with regard paid to their ecological requirements.

Papier druk. sat. III kl. 80 g Format B5 (70X100) Stron druku: 7

Annales UMCS, Lublin 1971 Drukarnia Uniwersytecka w Lublinie Zam. nr 12 z dnia 18.1.1971

950+50 egz. A-7 Maszynopis otrzymano 18.1.1971 Druk ukończono 25.VIII.71

(8)

■

... . .•-.'..'V,. M •-ftC ; XK MOT5r¥ 3

■r ó -,v rt -’v.- v v ) «5/i, •a-lC’? ~W > |q; »1 ' .g » *

f ■ - 1 ' J— ■ ' ,1Ł- .• .

. ■ ■

\

- —

: .r m , t 4<n»

O kilku nowych dla fauny Europy i rzadkich gatunkach wrotków - Biblioteka UMCS