Instrumenty wsparcia eksportu w wybranych państwach
Jol anta Adamiec
Instruments of export support in selected countries
The article provides an overview of institutions, policies and tools of export promotion used in the leading export‑oriented countries of Western Europe as well as in Canada and the United States. All analysed countries are actively supporting their entrepreneurs in developing exports and in strengthening their presence on the world market. These efforts were intensified in particular in the face of the economic crisis, proving that participation in international exchange of goods and services is crucial to maintain growth and job creation.
Wprowadzenie
We współczesnej gospodarce udział danego państwa w wymianie międzynarodowej okazuje się newralgiczny dla utrzymania tempa wzrostu oraz kreowania miejsc pracy.
Trwające od lat eliminowanie barier w handlu światowym sprawia, że niemal każdy kraj stał się elementem gospodarki globalnej, a jednocześnie światowy kryzys gospodarczy wy‑
raźnie pokazał, że skuteczna polityka handlowa jest kluczem do utrzymania się na ścieżce rozwoju gospodarczego. Jednak współczesna polityka handlowa nie polega już na ogranicza‑
niu dostępu do własnego rynku, lecz – przeciwnie – na wspie‑
raniu lokalnych podmiotów gospodarczych we włączaniu się w światowy system wymiany. Warto przyjrzeć się, jakie narzę‑
dzia wsparcia stosowane są przez państwa, które skutecznie konkurują na rynku międzynarodowym.
Finlandia
Oficjalną fińską organizacją promocji eksportu i inwestycji zagranicznych jest Finpro, stowarzyszenie przedsiębiorców i ich związków. Głównymi organizacjami członkowskimi sto‑
warzyszenia są: Związek Przemysłu Fińskiego (Confederation of Finnish Industries), Federacja Fińskiego Przemysłu Technolo‑
gicznego (Federation of Finnish Technology Industries) i Federa‑
cja Fińskich Przedsiębiorstw (Federation of Finnish Enterprises).
Finpro bezpośrednio współpracuje z rządem i jest współ‑
finansowane ze środków publicznych. Zarząd wybierany jest przez członków stowarzyszenia oraz przez Ministerstwo
Pracy i Gospodarki (Ministry of Employment and Economy), a nieco ponad połowa kosztów stałych (54,4% w 2013 r.) po‑
krywana jest z budżetu państwa1. Strategia Finpro uwzględnia założenia polityki gospodarczej formułowane przez Minister‑
stwo, aczkolwiek szczegółowe kierunki działania stowarzysze‑
nia definiowane są przez zarząd, który sprawuje też nadzór nad wykonaniem zadań.
W skład Finpro wchodzą jednostki odpowiadające za eks‑
port (Export Finland), turystykę (Visit Finland) i inwestycje (In- vest in Finland), a jednocześnie jest ono częścią szerszej sieci o nazwie Team Finland. Zadaniem całej sieci jest wspieranie udziału Finlandii we współpracy międzynarodowej, promo‑
wanie marki narodowej, internacjonalizacja przedsiębiorstw oraz przyciąganie inwestycji zagranicznych. Osią sieci jest Ministerstwo Pracy i Gospodarki, Ministerstwo Spraw Zagra‑
nicznych oraz Ministerstwo Edukacji i Kultury, a także organi‑
zacje krajowe i zagraniczne kontrolowane przez te trzy mini‑
sterstwa (w sumie ok. 70 zespołów na całym świecie realizuje zadania Team Finland)2.
Dzięki współpracy z Finpro przedsiębiorstwa mogą korzy‑
stać z pomocy eksperckiej, w tym w odniesieniu do ewaluacji stopnia ich przygotowania do ekspansji zagranicznej, a także z doświadczenia innych fińskich przedsiębiorców, którzy od‑
nieśli międzynarodowy sukces oraz z kontaktów z podmio‑
tami operującymi za granicą. Finpro prowadzi też programy
1 http://www.finpro.fi/web/finpro‑eng/finpro/organization/an‑
nual‑reports [dostęp 6 maja 2015 r.].
2 http://www.finpro.fi/web/finpro‑eng/networks/finpro‑in‑team‑
‑finland [dostęp 6 maja 2015 r.].
kierunkowe, które pomagają zidentyfikować konkretne moż‑
liwości ekspansji zagranicznej oraz nawiązać współpracę z firmami w określonym sektorze. W obszarach objętych pro‑
gramami eksperci przeprowadzili pogłębione badania rynku i nawiązali kontakty z kluczowymi podmiotami. Dla przykładu, obecnie prowadzone są takie programy, jak3:
• Smart Banking in Central and Eastern Europe – rozwój nowoczesnych instrumentów bankowości elektronicz‑
nej i mobilnej w Europie Środkowo‑Wschodniej,
• Denmark renewing its hospitals – renowacja istnieją‑
cych i budowa nowych szpitali w Danii, w tym wyposa‑
żenie ich w nowoczesne rozwiązania techniczne i tech‑
nologiczne,
• Business opportunities in ICT security in Europe – po‑
prawa bezpieczeństwa sektora informatycznego i tele‑
komunikacyjnego w Europie,
• Opportunities in the offshore industry in East and So‑
utheast Asia – inwestycje w zakresie wydobycia ropy i gazu w szelfie Azji Południowo‑Wschodniej.
Poza wiedzą ekspercką, zainteresowane przedsiębiorstwa mogą korzystać z dostępu do informacji o przetargach i moż‑
liwościach biznesowych, z udziału w targach i wizytach stu‑
dyjnych, a także – dzięki nawiązaniu wzajemnej współpracy i podjęciu wspólnych działań – wypracować ofertę grupową o większych możliwościach niż w przypadku działania poje‑
dynczo.
Wsparciem dla eksporterów jest także FinnCham – mię‑
dzynarodowa część sieci należącej do Fińskiej Izby Handlowej, współpracująca z Team Finland4. Poza ułatwieniem kontaktów wewnątrzkrajowych (oprócz organizacji na szczeblu krajo‑
wym funkcjonuje 19 jednostek regionalnych obejmujących cały obszar kraju) oraz międzynarodowych izba oferuje także doradztwo, przykłady dokumentów niezbędnych w handlu zagranicznym, wzory kontraktów, arbitraż, itp.
Podmiotem oferującym kredyty eksportowe oraz gwaran‑
cje kredytowe jest państwowa agencja finansowa Finvera. Po‑
zyskuje ona środki finansowe z rynku i z założenia ma działać na zasadach samofinansowania5. Jednak dzięki gwarancjom skarbu państwa może uzyskać korzystniejsze warunki finan‑
sowe niż podmioty komercyjne.
Francja
Kwestie polityki wspierania eksportu oraz gwarancji eks‑
portowych i finansowania promocji eksportu i inwestycji za‑
granicznych znajdują się w gestii Dyrekcji Generalnej ds.
Skarbu (Direction générale du Trésor), podległej wspólnie Mi‑
nistrowi Spraw Zagranicznych i Rozwoju Międzynarodowego, Ministrowi Finansów i Rachunków Publicznych oraz Ministro‑
wi Gospodarki, Przemysłu i Cyfryzacji oraz Ministrowi Handlu Zagranicznego6. Jedną z jednostek składających się na Dyrek‑
cję Generalną jest Referat do spraw dwustronnych i umiędzy‑
narodawiania przedsiębiorstw (Service des affaires bilatérales
3 http://www.exportfinland.fi/web/eng/opportunities [dostęp 6 maja 2015 r.].
4 http://kauppakamari.fi/en/international [dostęp 6 maja 2015 r.].
5 http://www.finnvera.fi/eng [dostęp 6 maja 2015 r.].
6 http://www.tresor.economie.gouv.fr/missions‑et‑organisation [dostęp 6 maja 2015 r.].
et de l’internationalisation des entreprises), do którego kompe‑
tencji należą m.in. kwestie kredytów eksportowych i pomocy finansowej dla przedsiębiorstw eksportujących, nadzór nad instytucjami wspierającymi ekspansję zagraniczną, negocja‑
cje w sprawach dwustronnych umów handlowych i ochrony inwestycji oraz ochrona interesów ekonomicznych Francji w innych krajach i regionach7.
Kluczową instytucją bezpośrednio zajmującą się wspiera‑
niem działalności eksportowej przedsiębiorstw francuskich jest Business France, agencja publiczna powołana z dniem 1 stycznia w 2015 r. w wyniku fuzji Agencji ds. Rozwoju Mię‑
dzynarodowego Przedsiębiorstw (Agence française pour le développement international des entreprises, Ubifrance) oraz Agencji Inwestycji Międzynarodowych (Agence française pour les investissements internationaux, AFII)8. Agencja świadczy usługi przedsiębiorstwom, niezależnie od ich wielkości, sekto‑
ra i kraju, ułatwiając – z jednej strony – ekspansję zagraniczną firmom francuskim oraz – z drugiej strony – realizację pro‑
jektów inwestycyjnych firmom międzynarodowym. Jej misja została zdefiniowana jako: wyszukiwanie możliwości bizneso‑
wych na rynkach światowych oraz wspieranie przedsiębiorstw na każdym etapie ich działań eksportowych aż do końcowego sukcesu komercyjnego.
We Francji agencja ma 6 filii ponadregionalnych (każda obejmuje swoim zasięgiem 3–4 regiony). Ponadto, w celu wzmocnienia aktywności zlokalizowanej bliżej lokalnych przedsiębiorców i lepiej odpowiadającej na ich potrzeby, uruchomiła sieć przedstawicieli regionalnych pracujących w poszczególnych oddziałach głównej instytucji finansują‑
cej rozwój przedsiębiorstw – Publicznym Banku Inwestycyj‑
nym (Banque publique d’investissement, BPI). Zadaniem tych przedstawicieli jest pomoc merytoryczna dla przedsiębiorców zorientowanych na eksport i jednoczesne mobilizowanie do‑
stępnych z różnych źródeł środków finansowych wspierają‑
cych te działania. Business France dysponuje rozbudowaną siecią placówek za granicą (85 biur w 70 krajach), zatrudniając w sumie ok. 1.500 osób9.
Działania wspierające przedsięwzięcia eksportowe polega‑
ją m.in. na:
• organizowaniu wizyt studyjnych dla przedsiębiorstw (indywidualnie i grupowo),
• wyszukiwaniu przedstawicieli w kraju docelowym dla przedsiębiorstwa planującego tam ekspansję,
• gromadzeniu i dystrybuowaniu zapytań zagranicznych ofertowych,
• wyszukiwaniu i stymulowaniu źródeł finansowania (np.
z BPI),
• przeprowadzaniu indywidualnych analiz biznesowych,
• budowaniu planów rozwoju dla konkretnych przedsię‑
biorstw,
• organizowaniu wolontariatu międzynarodowego (vo- lontariat international en entreprise, VIE),
• nawiązywaniu współpracy instytucjonalnej na pozio‑
mie międzynarodowym (z organizacjami o podobnym charakterze w innych krajach),
7 http://www11.minefi.gouv.fr/organigrammes/tresor/tresor.gif [dostęp 6 maja 2015 r.].
8 http://www.businessfrance.fr/aboutus.html [dostęp 6 maja 2015 r.].
9 http://www.ubifrance.fr/qui‑sommes‑nous‑un‑reseau‑dedie‑a‑
‑l‑exportation.html [dostęp 6 maja 2015 r.].
• udostępnianiu platformy internetowej dla przedsię‑
biorstw aktywnych na arenie międzynarodowej, w tym dla blogów służących wymianie doświadczeń,
• opracowywaniu informatorów o konkretnych krajach, rynkach, kanałach ekspansji,
• udziale w programach europejskich, w tym tworzenie kanałów nowej ekspansji dla przedsiębiorstw francu‑
skich,
• organizowaniu uczestnictwa przedsiębiorców w tar‑
gach, salonach, konferencjach itp. za granicą10.
W latach 2012–2014 dzięki temu systemowi ponad 50 tys.
przedsięwzięć eksportowych podejmowanych przez przed‑
siębiorstwa francuskie otrzymało wsparcie; wygenerowano ok. 11 tys. nowych powiązań biznesowych między firmami francuskimi a firmami zagranicznymi; odbyło się ok. 2 tys. wy‑
darzeń biznesowych zorganizowanych za granicą11.
Główną instytucją wspierającą eksport od strony bezpie‑
czeństwa finansowego transakcji jest Francuskie Towarzystwo Ubezpieczeń w Handlu Zagranicznym – Coface (Compagnie française d’assurance pour le commerce extérieur). Zostało ono założone w 1946 r., a w 1994 r. zostało sprywatyzowane i pro‑
wadziło działalność jako spółka na zasadach komercyjnych w skali międzynarodowej w ramach grupy bankowej Natixis.
W 2014 r. Coface zostało wprowadzone na giełdę francuską, przy czym Natixis zachowało własność ok. 40% akcji12.
Na podstawie umowy finansowej ze Skarbem Państwa, Coface zarządza gwarancjami eksportowymi w jego imieniu, będąc beneficjentem składek oraz pokrywając straty ubez‑
pieczonych. Na początku każdego roku Coface organizuje sympozjum, podczas którego poddane są analizie kraje wy‑
sokiego ryzyka oraz strategie międzynarodowe w handlu.
Gromadzi ono ok. 1400 przedstawicieli przedsiębiorstw, śro‑
dowiska bankowego i naukowców. Ponadto, Coface – bazując na zasobach całej grupy dysponującej kadrą 4.600 osób w 66 krajach – regularnie publikuje opracowania przydatne przed‑
siębiorcom aktywnym w eksporcie, w tym m.in. co kwartał udostępnia analizę ryzyka dla 157 krajów opartą na historii płatności obsługiwanych spółek oraz na bieżącej ocenie do‑
konywanej przez analityków ubezpieczeniowych13.
Podmiotem wpierającym przedsiębiorstwa komplekso‑
wo, nie tylko w ich działalności eksportowej było do 2013 r.
OSÉO, spółka z przeważającym udziałem Skarbu Państwa. Od 2013 r. w wyniku fuzji z kilkoma innymi podmiotami weszła ona w skład Publicznego Banku Inwestycyjnego (Banque publique d’investissement, bpifrance), którego zadaniem jest wspieranie finansowe rozwoju przedsiębiorstw, zwłaszcza w zakresie innowacyjności, przy czym jednym z aspektów sty‑
mulowania rozwoju jest również przygotowanie do ekspansji międzynarodowej14.
Szczególną instytucją, specyficzną dla Francji, jest sieć ho- norowych doradców ds. handlu zagranicznego (conseillers du commerce extérieur de la France, CCE), zrzeszonych w Ko‑
10 http://www.ubifrance.fr/default.html [dostęp 6 maja 2015 r.].
11 http://www.businessfrance.fr/aboutus.html [dostęp 6 maja 2015 r.].
12 http://www.coface.fr/A‑propos‑de‑Coface/Coface‑en‑France/
Notre‑histoire [dostęp 6 maja 2015 r.].
13 http://www.coface.fr/L‑offre‑Assurance‑credit/Evaluer‑un‑mar‑
che [dostęp 6 maja 2015 r.].
14 http://www.bpifrance.fr/ [dostęp 6 maja 2015 r.].
mitecie Narodowym (Comité national des CCE de la France, CNCCEF). Zgodnie z dekretem z 17 czerwca 2010 r.15, są oni mianowani na 3 lata przez premiera i w zakresie wykonywa‑
nia swego zadania korzystają z prerogatyw ambasadora (jeśli działają za granicą) lub oficjalnego przedstawiciela państwa (jeśli działają na terytorium Francji). W tym charakterze mogą zwracać się o wszelkie informacje i wskazówki do francuskich zagranicznych służb ekonomicznych w kraju prowadzenia działalności lub do władz regionalnych we Francji. Ich działal‑
ność ma charakter dobrowolny, nie jest w żaden sposób finan‑
sowana przez państwo, ani przez inne podmioty i jako taka jest z założenia bezstronna i niezależna od niczyich interesów.
Honorowym doradcą mogą zostać: menedżerowie przedsię‑
biorstw lub organizacji zawodowych oraz przedstawiciele wolnych zawodów, którzy sami wywarli wpływ na oddziały‑
wanie międzynarodowe Francji. Należą do Komitetu Narodo‑
wego, który jest organizacją pożytku publicznego i ma własne struktury. Obecnie liczy on ok. 4 tys. członków w 147 krajach16. Wsparciem dla przedsiębiorstw służą także organizacje samorządu gospodarczego (izby handlowe i przemysłowe, Chambres de Commerce et d’Industrie, CCI). Szczególnie zo‑
rientowane na promocję eksportu są tzw. CCI International, działające w poszczególnych regionach. Służą one przede wszystkim doradztwem i szkoleniami dla przedsiębiorstw, sty‑
mulują budowanie sieci i platform współpracy między przed‑
siębiorstwami oraz przygotowują rozwiązania proponowane władzom regionalnym w celu doskonalenia strategii rozwoju eksportu w regionie. Ich partnerami za granicą są z kolei fran‑
cuskie izby handlowe funkcjonujące w innych krajach17. W lipcu 2011 r. wszystkie podmioty zaangażowane w pro‑
mowanie działalności eksportowej Francji podpisały Naro- dową Kartę Eksportu18 w celu lepszej koordynacji działań i poprawy ich efektywności. Punktem wyjścia dla zwiększenia synergii inicjatyw podejmowanych przez różne podmioty miało być stworzenie „jednego okienka” w każdym regionie.
Pilotażowo „okienka” miały powstać w regionalnych izbach handlowych, ale docelowo planowano stworzenie jednego miejsca („Dom Eksportu”), w którym będzie kontakt z każdym z podmiotów zaangażowanych we wspieranie eksportu, z jed‑
nym numerem telefonicznym i stroną internetową. Niestety inicjatywa ta nie przyniosła spodziewanych efektów ze wzglę‑
du na kontrowersje i rywalizacje poszczególnych podmiotów, zwłaszcza z obszaru usług finansowych. W związku z tym od września 2012 r. rozwijana jest nowa inicjatywa – Pakt Na- rodowy na rzecz Eksportu – oparta na wiodącej roli władz regionalnych jako podmiotów definiujących strategię wspie‑
rania działalności eksportowej przedsiębiorstw obecnych
15 Décret n° 2010‑663 du 17 juin 2010 portant réorganisation de l’institution des conseillers du commerce extérieur de la France, Jour‑
nal Officiel RF n°0139 z 18 czerwca 2010 r.
16 http://www.cnccef.org/ [dostęp 6 maja 2015 r.].
17 http://www.cci.fr/ [dostęp 6 maja 2015 r.].
18 Charte National de l’Exportation, tekst w jęz. franc. na: http://
www.diplomatie.gouv.fr/fr/IMG/pdf/charte‑nationale‑de‑l‑expor‑
tation_cle8f54b3.pdf [dostęp 6 maja 2015 r.]. Sygnatariuszami Kar‑
ty było 8 podmiotów: Sekretarz Stanu ds. Handlu Zagranicznego (w imieniu państwa), Stowarzyszenie Regionów Francji, Stowarzy‑
szenie Francuskich Izb Przemysłowo‑Handlowych, Związek Francu‑
skich Izb Przemysłowo‑Handlowych za Granicą, Komitet Narodowy Doradców Honorowych ds. Handlu Zagranicznego, Ubifrance, Coface i OSEO.
w danych regionie oraz koordynujących wszelkie świadczenia służące temu celowi19.
Niemcy
Głównym podmiotem odpowiadającym za politykę pro‑
mocji eksportu i inwestycji zagranicznych w Niemczech jest Federalne Ministerstwo Gospodarki i Energii (Bundesmi- nisterium für Wirtschaft und Energie, BMWi). W marcu 2010 r.
Ministerstwo przedstawiło założenia Kampanii na rzecz Han‑
dlu i Inwestycji Zagranicznych (Außenwirtschaftsoffensive)20, w których jako kluczowe kierunki działania wskazało w szcze‑
gólności:
• skoncentrowanie się na najbardziej perspektywicznych branżach, takich jak: technologie energooszczędne, technologie na rzecz bezpieczeństwa cywilnego (w tym ochrona imprez masowych – w tym kontekście m.in.
zbliżające się igrzyska olimpijskie oraz mistrzostwa świata w Brazylii zostały wskazane jako okazja do bar‑
dziej intensywnego promowania niemieckich przed‑
siębiorstw), technologie medyczne i farmaceutyczne (Ministerstwo uruchomiło specjalną inicjatywę dedyko‑
waną tym branżom pod nazwą „Health – made in Ger‑
many”),
• skierowanie szczególnego wsparcia do małych i śred‑
nich przedsiębiorstw, w tym celu kilka wcześniejszych fragmentarycznych programów zostało zintegrowanych w jeden program działań na rzecz rozwoju rynków zagra‑
nicznych dla małych i średnich przedsiębiorstw w bran‑
ży produkcyjnej i dla dostawców usług oraz uwzględnie‑
nie najbardziej innowacyjnych MSP w trakcie podróży dyplomatycznych ministra i sekretarzy stanu,
• zwrócenie uwagi na nowe perspektywiczne rynki, a przy tym mniej nagłośnione niż np. BRIC, takie jak: Al‑
gieria, Chile, Ghana, Indonezja, Kolumbia, Malezja, Mek‑
syk, Peru, Tajlandia i Wietnam,
• wzmocnienie udziału niemieckich przedsiębiorstw w przetargach międzynarodowych, m.in. poprzez utwo‑
rzenie centrów informacyjnych i organizowanie semi‑
nariów informacyjnych w miejscach siedzib ONZ oraz stymulowanie MSP do udziału w przetargach wspólnie pod egidą stowarzyszeń gospodarczych,
• usprawnienie administracyjne i usunięcie istniejących barier dla eksportu, w tym zwłaszcza wyeliminowa‑
nie procedur nakładających dodatkowe ograniczenia i obowiązki ponad zasady kontroli eksportu obowiązu‑
jące w ramach Unii Europejskiej, a także przyspieszenie procesu decyzyjnego w odniesieniu do gwarancji dla kredytów eksportowych (m.in. wprowadzenie „szybkiej ścieżki” dla szczególnie pilnych przypadków).
19 Stratégie Nationale et Internationale du Dispositif Public de So‑
utien aux Exportations, http://www.senat.fr/rap/l13‑156‑311/l13‑156‑
31116.html [dostęp 6 maja 2015 r.].
20 Ein Jahr Außenwirtschaftsoffensive – eine Erfolgsbilanz, w:
Schlaglichter der Wirtschaftspolitik, Monatsbericht Mai 2011, Bundes‑
ministerium für Wirtschaft und Technologie, http://www.bmwi.de/
Dateien/BMWi/PDF/Monatsbericht/schlaglichter‑der‑wirtschaftspoli‑
tik‑05‑2011,property=pdf,bereich=bmwi2012,sprache=de,rwb=true.
pdf [dostęp 7 maja 2015 r.].
W promowanie działalności eksportowej włączone jest także Federalne Ministerstwo Spraw Zagranicznych (Au- swärtiges Amt) poprzez sieć ambasad, konsulatów i stałych przedstawicielstw. Jednym z zadań na nich spoczywających jest „wspieranie niemieckich przedsiębiorstw w ich działal‑
ności w kraju urzędowania oraz ogólnie promowanie handlu dwustronnego”. Sekcje ekonomiczne placówek zagranicznych mają przede wszystkim służyć pomocą małym i średnim przed‑
siębiorstwom, zwłaszcza pochodzącym z landów wschodnich.
Jednak poza tymi generalnymi założeniami Ministerstwo nie ma specjalnie dedykowanego programu wspierania eksportu.
Podmiotem bezpośrednio zajmującym się wspieraniem działalności eksportowej jest agencja federalna o angielskiej nazwie Germany Trade and Invest (GTI), obejmująca swoimi kompetencjami zarówno promocję eksportu, jak i promocję inwestycji zagranicznych w Niemczech21. Osią jej działalności jest dostarczanie informacji o poszczególnych krajach, ryn‑
kach i branżach; informowanie o wymogach podatkowych i celnych; powiadamianie o przetargach, zapytaniach oferto‑
wych i kontaktach biznesowych, a także służenie informacją praktyczną. Agencja współpracuje z rządem federalnym oraz rządami landowymi, z międzynarodową siecią izb handlo‑
wych, z izbą rzemiosła oraz stowarzyszeniami przemysłowy‑
mi, branżowymi i zawodowymi.
Na zlecenie Federalnego Ministerstwa Gospodarki i Energii GTI prowadzi portal iXPOS, dedykowany wszystkim podmio‑
tom działającym w Niemczech zainteresowanych eksportem i oferujący kompleksowe informacje na temat kolejnych kro‑
ków koniecznych dla podjęcia działalności eksportowej, kra‑
jów i rynków, możliwości znalezienia partnerów biznesowych, źródeł finansowania itp. Zasadniczą częścią portalu jest tzw.
Export Community, czyli interaktywna platforma umożliwiają‑
ca bezpłatne przedstawianie oferty i poszukiwanie partnerów.
Zarejestrowani przedsiębiorcy mogą – przy jej pomocy – kon‑
taktować się ze sobą bezpośrednio22.
Znaczącą pomocą dla eksporterów jest także sieć niemie‑
ckich izb handlu zagranicznego (Auslandshandelskammern, AHK) licząca 120 stałych siedzib rozlokowanych w 80 krajach23. Świadczą one przedsiębiorcom takie usługi jak: wyszukiwanie partnerów biznesowych, pomoc w nawiązywaniu kontaktów, wirtualne biuro, poszukiwanie informacji o rynku, informacje prawne, podatkowe, taryfowe, reprezentacja podatkowa, wy‑
stępowanie o zwrot VAT, mediacja, zakładanie firmy, usługi ka‑
drowe i związane z udziałem w targach, itp.
Od 2006 r. pod marką DEInternational24 izby uruchomi‑
ły usługę pozwalającą na wykorzystanie ich doświadczenia w wielu krajach jednocześnie. Potrzeby przedsiębiorstwa w poszczególnych krajach są zbliżone dla siebie, dlatego możliwość skorzystania z ujednoliconej pomocy obejmującej wiele rynków pomaga zwłaszcza małym i średnim przedsię‑
biorcom w lepszym wykorzystaniu sieci AHK. Poza standardo‑
wym zestawem usług izby służą też pomocą specyficzną dla danego rynku lub kraju. Ponadto, w imieniu i dzięki środkom finansowym rządu federalnego, AHK co pewien czas realizują konkretne projekty wspomagające politykę rządu wzmacnia‑
21 http://www.gtai.de/GTAI/Navigation/DE/trade.html [dostęp 7 maja 2015 r.].
22 https://www.ixpos.de/IXPOS/Navigation/DE/community.html [dostęp 7 maja 2015 r.].
23 http://ahk.de/ [dostęp 7 maja 2015 r.].
24 https://www.deinternational.de/ [dostęp 7 maja 2015 r.].
nia potencjału eksportowego Niemiec. Jednym z takich pro‑
jektów (już zakończonym) była np. inicjatywa na rzecz eks‑
portu usług w zakresie kształcenia zawodowego polegająca na przeprowadzeniu w jedenastu krajach szkoleń nt. systemu kształcenia zawodowego realizowanego w Niemczech.
Nowym projektem, uruchomionym w połowie lat 90. są German Centres25. Jest to wspólna inicjatywa Krajowego Ban‑
ku Bawarii (Bayerische Landesbank, BayernLB), Banku Krajowe‑
go Badenii‑Wirtembergii (Landesbank Baden-Württem berg, LBBW) i Banku Państwowego Badenii‑Wirtembergii (Staats- bank für Baden-Württemberg, L‑Bank). Pierwsze centrum po‑
wstało w 1995 r. w Singapurze, obecnie działa 7 placówek (Singapur, obszar metropolitalny Dżakarty, Szanghaj, Pekin, obszar metropolitalny Delhi, Moskwa i Meksyk). Ich celem jest wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw w uruchomie‑
niu i prowadzeniu działalności w kraju lokalizacji centrum.
Oferują one przedsiębiorcom możliwość korzystnego wy‑
najmu przestrzeni biurowej i magazynowej, pomieszczenia wystawowe i szkoleniowe, miejsca na organizację spotkań, doradztwo w ścisłej współpracy z działającą w danym kraju niemiecką izbą handlową, pomoc w bieżącym zarządzaniu działalnością w danym miejscu, niemiecką administrację. Jed‑
nocześnie stanowią one miejsce kontaktu wszystkich przed‑
siębiorców niemieckich prowadzących działalność w danym kraju, dzięki czemu nawet podmioty dopiero wchodzące na dany rynek mają możliwość szybkiego dołączenia do sieci kontaktów i łatwego dostępu do informacji oraz doświadcze‑
nia innych. Centra ściśle współpracują z rządami krajowymi i rządem federalnym oraz z wiodącymi organizacjami bizneso‑
wymi, a także korzystają ze wsparcia placówek dyplomatycz‑
nych w danym kraju.
Główną formą finansowego wsparcia eksportu są gwaran- cje kredytowe, funkcjonujące w Niemczech pod nazwą Her‑
mesdeckung26. Ich bieżącym zarządzaniem zajmuje się mię‑
dzynarodowa grupa ubezpieczeniowa Euler Hermes (spółka grupy Allianz). Zasadnicze decyzje, co do kierunków i zasad udzielania gwarancji oraz gwarantowania dużych transakcji podejmowane są przez międzyministerialną komisję, w której skład wchodzą przedstawiciele federalnych resortów gospo‑
darki, finansów, spraw zagranicznych oraz współpracy gospo‑
darczej i rozwoju. W 2013 r. rząd federalny udzielił gwarancji eksportowych na łączną kwotę prawie 28 mld euro, z czego 70% przypadło na transakcje małych i średnich przedsię‑
biorstw.
Norwegia
Zagadnienia eksportu i inwestycji zagranicznych objęte są w Norwegii kompetencjami Ministerstwa Handlu, Przemy- słu i Rybołówstwa (Ministry of Trade, Industry and Fisheries).
Główną osią jego działań w zakresie ekspansji zagranicznej jest rozwijanie współpracy w ramach Europejskiej Wspólnoty Wolnego Handlu (EFTA), której Norwegia jest członkiem oraz pogłębianie relacji z Unią Europejską jako najważniejszym partnerem gospodarczym Norwegii. Podstawowym kierun‑
25 http://www.germancentre.com/ [dostęp 7 maja 2015 r.].
26 http://www.bmwi.de/DE/Themen/Aussenwirtschaft/Aus‑
senwirtschaftsfoerderung/finanzierung‑und‑absicherung‑von‑
‑auslandsgeschaeften,did=190888.html [dostęp 7 maja 2015 r.].
kiem polityki ekonomicznej jest promowanie swobodnej wy‑
miany handlowej i w tym zakresie Norwegia dużą wagę przy‑
kłada do negocjacji w ramach Światowej Organizacji Handlu (WTO). Ponadto, z udziałem Ministerstwa Spraw Zagranicz- nych (Ministry of Foreign Affairs), negocjowane są dwustronne umowy dotyczące handlu i ochrony inwestycji – w ostatnich latach głównym kierunkiem zainteresowania rządu norwe‑
skiego jest Azja (Indie i Chiny)27.
Podmiotem realizującym rządowe założenia wspierania przedsiębiorczości, w tym eksportu i inwestycji zagranicznych, jest Innovation Norway, należąca w 51% do państwa i w 49%
do samorządów. Jej zadaniem jest poprawianie przewagi kon‑
kurencyjnej przedsiębiorstw i stymulowanie ich innowacyjno‑
ści poprzez usługi doradcze i marketingowe oraz kreowanie powiązań sieciowych między przedsiębiorcami. Udziela też grantów głównie dla potrzeb uruchomienia przedsiębiorstwa (start-up) oraz restrukturyzacji w regionach, choć może też wspierać udział w targach lub zagranicznych misjach handlo‑
wych. Instytucja ta posiada placówki we wszystkich norwe‑
skich regionach (19 jednostek na szczeblu odpowiadającym województwu) oraz w ponad 30 krajach (głównie w krajach europejskich i w USA, ale także w Kanadzie, Brazylii, ZEA, RPA, w 9 krajach azjatyckich oraz jedną placówkę dla Afryki Wschodniej). Współpracuje też blisko z ambasadami i konsu‑
latami norweskimi na całym świecie28.
Jedną z form pomocy dla przedsiębiorstw wchodzących na zagraniczny rynek są prowadzone przez Innovation Norway tzw. Innovation Houses, zlokalizowane w San Francisco, Rio de Janeiro i w Szanghaju. Przedsiębiorca ma możliwość bezpiecz‑
nego i korzystnego wynajęcia tam swojej przestrzeni biuro‑
wej, a jedno cześnie skorzystania z wiedzy i kontaktów innych firm norweskich już obecnych na tym rynku. Na przykład od czasu otwarcia Innovation House w San Francisco w 2011 r. już 40 firm skorzystało z tego rodzaju wsparcia29.
Preferencyjne kredyty dla eksporterów i inwestorów za‑
pewniała do końca 2011 roku Eksportfinans, spółka rządu (15% udziałów należy do Skarbu Państwa reprezentowanego przez Ministerstwo Handlu i Przemysłu) oraz banków (pozo‑
stałe 85% udziałów rozdzielone jest pomiędzy 26 banków działających w Norwegii)30. Nadal zarządza ona udzielonymi do tego czasu pożyczkami. W listopadzie 2011 r. rząd Norwe‑
gii podjął decyzję o wzięciu całkowitej odpowiedzialności za udzielanie kredytów służących ekspansji zagranicznej i po‑
wołał Export Credit Norway, w całości należącą do Skarbu Państwa. Oficjalną działalność rozpoczęła ona w 1 lipca 2012 r.
i na koniec 2014 r. zarządzała kredytami o łącznej wartości po‑
nad 60 mld koron norweskich (ok. 7 mld euro)31. Na pożycz‑
ki udzielane przez Export Credit Norway najczęściej udziela gwarancji Norwegian Export Credit Guarantee Agency
27 Policies for Growth and Jobs. The EU Strategy for Growth and Jobs in a Norwegian Perspective, Menon Business Economics, MENON publication no. 15/2009.
28 http://www.innovasjonnorge.no/no/english/#.VMoN_dKG88o [dostęp 7 maja 2015 r.].
29 Innovation Norway. From Proposal to Profit 2013–2014. http://
www.innovasjonnorge.no/PageFiles/68761/Annual%20report‑2013‑
‑shortversion‑in‑english.pdf [dostęp 7 maja 2015 r.].
30 Government funding to Exportfinans ASA, Proposition No 32 (2008–2009) to the Storting, Royal Norwegian Ministry of Trade and Industry.
31 http://www.eksportkreditt.no/en‑GB/ [dostęp 7 maja 2015 r.].
(GIEK) – agencja państwowa podlegająca parlamentowi oraz Ministerstwu Handlu, Przemysłu i Rybołówstwa32.
Ważnym źródłem informacji i kontaktów biznesowych są też izby handlowe. Najważniejsza z nich to Oslo Chamber of Commerce, o największej sieci powiązań międzynarodowych, skupiająca podmioty zlokalizowane w większości w okolicach Oslo. Jej priorytetem jest stymulowanie współpracy i wymia‑
ny informacji poprzez organizowanie rozmaitych spotkań sku‑
piających należących do niej przedsiębiorców. Izba świadczy też odpłatnie usługi konsultingowe33.
Szwecja
Szwedzka organizacja promocji handlu i inwestycji – Bu- siness Sweden – powstała w 2013 r. z połączenia Szwedzkiej Rady ds. Handlu (działającej od 1972 r.) oraz agencji Invest Sweden. Podobnie jak wcześniejsza Rada ds. Handlu, także obecna organizacja stanowi wspólne przedsięwzięcie rządu (reprezentowanego przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych) oraz samorządu gospodarczego (Szwedzkiego Stowarzysze‑
nia Handlu Zagranicznego)34.
Ministerstwo Spraw Zagranicznych ma specjalny depar‑
tament ds. rynku wewnętrznego UE oraz promocji Szwecji i szwedzkiego handlu (Department for the EU Internal Market and the Promotion of Sweden and Swedish Trade, MFA-FIM). Pod‑
legają mu biura radcy handlowego (BRH), których zadaniem jest bezpośrednia współpraca z firmami szwedzkimi aktywny‑
mi na rynkach międzynarodowych, bądź zamierzającymi pod‑
jąć taką działalność. Realizowana przez BRH promocja szwedz‑
kich interesów gospodarczych polega m.in. na: pomocy w planowaniu wizyt biznesowych, dostarczaniu informacji ryn‑
kowych, czy świadczeniu (także odpłatnych) usług doradczych.
Ponadto, w poszczególnych departamentach geograficznych MSZ są specjalne stanowiska promotorów gospodarczych.
Inną formą wsparcia, realizowaną przez MSZ, jest pomoc szwedzkim firmom w udziale w przetargach publicznych ogłaszanych przez UE, ONZ i inne instytucje międzynarodo‑
we. Polega ona na takich działaniach, jak: współfinansowanie seminariów eksperckich oraz specjalistycznych konferencji, jak również dofinansowanie wstępnych badań technicznych35.
Business Sweden zatrudnia obecnie ok. 500 pracowników w ok. 50 krajach, przy czym zazwyczaj funkcję szefa oddzia‑
łu zagranicznego agencji pełni radca handlowy ambasady Szwecji w danym kraju. Coroczne pomoc w wejściu na rynek zagraniczny uzyskuje ok. 2 tysięcy przedsiębiorców. Agencja poza indywidualnym doradztwem organizuje seminaria, wy‑
jazdy biznesowe i inne wydarzenia promocyjne poświęcone poszczególnym krajom czy gałęziom przemysłu.
Zadanie udzielania gwarancji kredytowych zostało przez rząd powierzone EKN (Exportkreditnämnden, Forum Gwa‑
rancji Kredytów Eksportowych), działającemu od 1933 r.
i ubezpieczającemu transakcje w 115 krajach36. Natomiast
32 http://giek.no/en/om_giek [dostęp 7 maja 2015 r.].
33 http://chamber.no/language/en/ [dostęp 7 maja 2015 r.].
34 http://www.business‑sweden.se/en/about‑us/About‑Business‑
‑Sweden/ [dostęp 7 maja 2015 r.].
35 http://www.government.se/sb/d/3092/a/119523 [dostęp 7 maja 2015 r.].
36 http://www.ekn.se/en/Om‑EKN/Our‑business/ [dostęp 7 maja 2015 r.].
średnio‑ i długoterminowe kredyty eksportowe udzielane są przez SEK (Aktiebolaget Svensk Exportkredit, Szwedzki Kredyt Eksportowy S.A.), powołany w 1962 r. przez rząd i czołowe banki szwedzkie jako spółka akcyjna, ale od 2003 r. w całości należący do państwa37.
Włączenie do międzynarodowej sieci kontaktów ułatwiają również izby handlowe Szwecji funkcjonujące w 38 lokaliza‑
cjach na świecie38. Dzięki kontaktom i współpracy z lokalnymi podmiotami dysponują one informacjami o możliwościach rozwoju działalności w danym kraju; podejmują także rozmai‑
te inicjatywy promujące szwedzki biznes.
Wielka Brytania
Wiodącym ministerstwem w zakresie handlu zagranicz‑
nego jest Departament Biznesu, Innowacji i Umiejętności (Department for Business, Innovation and Skills, BIS)39. W 2011 r.
przedstawił on parlamentowi raport na temat polityki zwięk‑
szonego stymulowania handlu i inwestycji w świetle słabnącej w związku ze światowym kryzysem gospodarki brytyjskiej40. Wskazał on na konieczność wzmożonych działań wspierających eksport w celu utrzymania dotychczasowej pozycji gospodarki brytyjskiej na arenie międzynarodowej. Poza już istniejącymi narzędziami, podkreślił zwłaszcza konieczność zwiększenia zainteresowania rynkami wschodzącymi, na które eksport wprawdzie rośnie, ale w wolniejszym tempie niż w przypadku innych wiodących eksporterów światowych; a także szczegól‑
nego wsparcia dla małych i średnich przedsiębiorstw, które są zaangażowane w działalność na obcych rynkach w znacznie mniejszym stopniu niż średnia dla Unii Europejskiej.
Departamentowi Biznesu, Innowacji i Umiejętności oraz ministerialnemu Urzędowi Spraw Zagranicznych (Foreign and Commonwealth Office) podlega UK Trade & Investment (UKTI – Handel i Inwestycje Zjednoczonego Królestwa)41 – urząd centralny, którego bezpośrednim zadaniem jest promo‑
cja eksportu i inwestycji. W celu lepszej koordynacji polityki prowadzonej przez poszczególne ministerstwa premier po‑
wołał specjalny podkomitet w ramach Gabinetu pod prze‑
wodnictwem prezesa (w randze sekretarza stanu) UK Trade and Investment.
UKTI służy doradztwem, informacją i pomocą dla wszelkie‑
go rodzaju przedsiębiorstw podejmujących działalność eks‑
portową oraz inwestycyjną. Pomoc w zakresie eksportu adre‑
sowana jest do wszystkich przedsiębiorstw zlokalizowanych w Wielkiej Brytanii, przy czym szczególne wsparcie kierowane jest do średniej wielkości przedsiębiorstw (o obrotach od 25 do 500 milionów funtów). Zapytania mogą być kierowane za pomocą specjalnego formularza na stronie internetowej i w ciągu jednej doby eksperci UKTI kontaktują się z zaintere‑
sowanym.
37 http://www.sek.se/en/about‑us/our‑history [dostęp 7 maja 2015 r.].
38 http://www.swedishchambers.se/swedish‑chambers‑of‑com‑
merce‑abroad.htm [dostęp 7 maja 2015 r.].
39 https://www.gov.uk/government/organisations/department‑
‑for‑business‑innovation‑skills [dostęp 12 maja 2015 r.].
40 Trade and Investment for Growth, Presented to Parliament by the Secretary of State for Business, Innovation and Skills By Command of Her Majesty, London, February 2011.
41 http://www.ukti.gov.uk/home.html [dostęp 12 maja 2015 r.].
Najważniejsze narzędzia wspierania eksportu stosowane przez UKTI to:
• sieć doradców dostępnych w ok. 40 placówkach na te‑
renie całego kraju – służą oni pomocą w uzyskaniu sub‑
sydiów, dokumentacji eksportowej, w nawiązywaniu kontaktów z zagranicą i przygotowaniu wizyty bizne‑
sowej, szkoleniach, realizacji badania rynku i rozwoju e‑handlu,
• „Paszport dla eksportu” (Passport to Export) – polega na ocenie przygotowania przedsiębiorstwa do podjęcia działalności eksportowej, przeprowadzeniu koniecz‑
nych szkoleń, pomocy w wyborze strategii i przygoto‑
waniu biznes planu,
• „Brama do globalnego wzrostu” (Gateway to Global Growth) – adresowana do przedsiębiorców już pro‑
wadzących działalność eksportową, ale szukających możliwości wejścia na nowe rynki i polegająca na 12‑miesięcznym programie strategicznego wsparcia dostosowanego do indywidualnych potrzeb,
• program badania rynku eksportowego (Export Marke- ting Research Scheme) – polegający na niezależnym do‑
radztwie w kwestii przeprowadzenia profesjonalnego badania rynku z myślą o eksporcie oraz umożliwiający ubieganie się o 50‑procentowe dofinansowanie kosz‑
tów przeprowadzenia takiego badania,
• przegląd sposobów komunikowania się w eksporcie (Export Communications Review) – umożliwiający firmie uzyskanie porady w zakresie kwestii językowych i kultu‑
rowych dotyczących działalności na konkretnym rynku,
• wykorzystanie kompetencji i informacji służb zagra‑
nicznych – dzięki podwójnej podległości UKTI może korzystać z zasobów brytyjskich służb zagranicznych będących w gestii Foreign Office; świadczą oni pomoc doradczą w zakresie warunków wejścia na rynek dane‑
go kraju oraz sytuacji na rynkach konkretnych towarów czy usług, pomagają w organizacji wizyt biznesowych i nawiązywaniu kontaktów z partnerami lokalnymi, a jednocześnie sami śledzą i komunikują pojawiające się możliwości biznesowe w kraju urzędowania, począwszy od kontraktów oferowanych przed podmioty prywatne, poprzez przetargi międzynarodowych agencji pomo‑
cowych do projektów realizowanych przez sektor pub‑
liczny; regularne raporty Foreign and Commonwealth Office dotyczące sytuacji politycznej i gospodarczej w danym kraju oraz informujące o ewentualnych ryzy‑
kach także dostępne są dla przedsiębiorców,
• program grantów dla małych i średnich przedsiębiorstw na udział w targach, wystawach i innych wydarzeniach promocji eksportu,
• seminaria internetowe (webinars) – poświęcone kon‑
kretnemu rynkowi czy aspektowi działania za granicą seminaria z udziałem ekspertów w danej branży oraz specjalistów z placówek dyplomatycznych (zwykle 1–2 tygodniowo, wszystkie edycje dostępne są na YouTube),
• zespół ds. kontraktów pomocowych (Aid Funded Busi- ness) – agencje pomocowe wydają co roku ponad 140 mld dolarów na projekty pomocowe na całym świecie, realizacja większości z tych projektów powierzana jest przedsiębiorstwom z sektora prywatnego, potrzebna jest jednak dogłębna wiedza o planowanych projektach i sposobie ubiegania się o możliwość ich realizacji, spe‑
cjalny zespół służy pomocą brytyjskim przedsiębiorcom w ubieganiu się o kontrakty finansowane ze środków pomocowych,
• pomoc w rozwinięciu e‑handlu – zespół doradców słu‑
ży pomocą w ocenie strony internetowej i` stosowanych narzędzi marketingowych, wskazuje możliwe uspraw‑
nienia, na których realizację przedsiębiorca może uzy‑
skać grant pokrywający 50% kosztów.
Specjalnie na potrzeby przedsiębiorstw średniej wielkości (o obrotach od 25 do 500 milionów funtów), które są w cen‑
trum zainteresowania UKTI, utworzona została sieć doradców ds. handlu międzynarodowego (International Trade Adviser, ITA). Są oni rekrutowani z sektora prywatnego, często mają wieloletnie doświadczenie w handlu międzynarodowym i słu‑
żą jako doradcy i mentorzy w rozszerzeniu działalności kon‑
kretnego przedsiębiorstwa poza granicami Wielkiej Brytanii.
Działają oni oczywiście w warunkach pełnej poufności, a ich główną rolą jest krytyczne zweryfikowanie planów danego przedsiębiorcy, znalezienie luk i niedoskonałości oraz wska‑
zanie ewentualnych możliwości dodatkowego wsparcia przy planowanej ekspansji. Przedsiębiorca nie ponosi kosztów tej pomocy.
Przedsiębiorcy tej kategorii mogą korzystać także z pro- gramu rozwoju biznesu międzynarodowego (International Business Development Programme) stworzonego przy współ‑
udziale sześciu wiodących brytyjskich szkół biznesu. Podczas ośmiu 7‑godzinnych sesji szkoleniowych uczestnicy mogą nauczyć się budowania strategii biznesowej, marketingu międzynarodowego i sprzedaży na nowych rynkach, analizy ryzyka i zarządzania finansami, nowych narzędzi technolo‑
gicznych, itp. Ponadto, mają oni okazję nawiązać kontakty z li‑
derami biznesu myślącymi podobnie, a także włączyć się do sieci absolwentów tych szkół.
W listopadzie 2013 r. UKTI pilotażowo uruchomił nową usługę o nazwie e-Exporting Programme, który ma pomóc przedsiębiorcom w rozwinięciu handlu wirtualnego (także jako punktu wyjścia dla pogłębionych bezpośrednich relacji handlowych). W pełnej skali usługa ta dostępna jest od wrześ‑
nia 2014 r.42. Przedsiębiorcy uzyskują m.in. pomoc w uloko‑
waniu swojej oferty na ok. 400 platformach e‑handlu (w tym największych w skali globalnej, jak Amazon czy e‑Bay) oraz możliwość skorzystania z usług doradcy wyspecjalizowanego w handlu elektronicznym. Firmy rozpoczynające dopiero dzia‑
łalność w obszarze e‑handlu uzyskują wsparcie w procesie rejestracji znaku handlowego i strony internetowej, kalkulacji kosztów, procedurach podatkowych i płatnościach, itp.43
Jako szeroka platforma lobbingowa dla promowania działalności eksportowej małych i średnich przedsiębiorstw w 2008 r. została powołana sieć Ambasadorów Biznesu (Busi- ness Ambassadors Network)44, pracujących społecznie i wspie‑
ranych logistycznie przez sekretariat działający w ramach UKTI. Ambasadorowie Biznesu mianowani są przez premiera spośród grona wiodących przedstawicieli biznesu lub nauki.
Ich konkretne działania polegają m.in. na wykorzystaniu włas‑
42 https://www.gov.uk/government/news/online‑exporting‑
‑package‑launched‑to‑help‑british‑businesses‑sell‑while‑they‑sleep [dostęp 12 maja 2015 r.].
43 https://www.gov.uk/e‑exporting [dostęp 12 maja 2015 r.].
44 http://www.ukti.gov.uk/uktihome/aboutukti/keypeople/busi‑
nessambassadors.html [dostęp 12 maja 2015 r.].
nych podróży biznesowych dla lobbowania na rzecz usuwania barier w dostępie do rynku lub odbycia spotkań z podmiota‑
mi i w sprawach wskazanych przez UKTI; prowadzeniu spe‑
cjalnych misji zagranicznych na rzecz UKTI; sygnalizowaniu ministrom i ambasadorom priorytetów biznesowych; współ‑
działania w dialogu międzyrządowym z czołowymi partnera‑
mi Wielkiej Brytanii.
Wsparcie finansowe dla eksportu udzielane jest przez UK Export Finance45. Jest to nazwa handlowa Departamentu Gwarancji Kredytów Eksportowych, podległemu Departamen‑
towi Biznesu, Innowacji i Umiejętności. Instytucja ta udziela gwarancji kredytowych wszystkim eksporterom, niezależnie od wielkości przedsiębiorstwa, dla kontraktów o minimalnej wartości 20 tys. funtów, a także zajmuje się ubezpieczaniem eksportu i oceną ryzyka. Ponadto, mniejszym eksporterom ofe‑
ruje pomoc regionalnych doradców ds. finansowania eksportu.
Przedsiębiorstwa o obrotach rocznych poniżej 41 mln fun‑
tów, które nie mogą uzyskać kredytu na normalnych zasadach komercyjnych, mogą ubiegać się o gwarancję kredytową w wysokości od 1 tys. do 1 mln funtów zarządzaną bezpo‑
średnio przez Departament Biznesu, Innowacji i Umiejętności.
Gwarancje udzielane są na niemal wszystkie rodzaje działal‑
ności, choć nowa polityka rządu stymulowania ekspansji za‑
granicznej wskazuje, że działalność eksportowa ma być trak‑
towana priorytetowo. Należy jednak pamiętać, że ostateczna ocena zdolności kredytowej przedsiębiorstwa nadal należy do kredytodawcy.
Wsparciem dla eksportu służą także organizacje samorzą‑
du gospodarczego. Najważniejsza z nich – Brytyjskie Izby Handlowe (British Chambers of Commerce, BCC) skupiająca 53 akredytowane izby handlowe – uruchomiła specjalny pro‑
gram Export Britain46. Dzięki temu programowi przedsiębior‑
stwa uruchamiające lub rozszerzające działalność eksportową mogą korzystać z wielokierunkowej pomocy na wszystkich etapach swojego przedsięwzięcia, począwszy od szkoleń, po‑
przez doradztwo i ocenę stopnia przygotowania do ekspor‑
tu, poprzez udostępnienie sieci kontaktów (w tym izby mię‑
dzynarodowe) i udział w targach, aż do praktycznych porad w kwestii płatności i możliwości uzyskania pomocy finanso‑
wej dla eksportu.
Kanada
Na szczeblu federalnym Kanady jednostką służącą pomocą eksporterom i inwestorom kanadyjskim na zagranicznych ryn‑
kach jest Kanadyjska Służba Przedstawicieli Handlowych (Canadian Trade Commissioner Service, TCS)47, stanowiąca część Ministerstwa Spraw Zagranicznych i Handlu Międzyna‑
rodowego Kanady (Foreign Affairs and International Trade Ca- nada). Poza ogólną pomocą w dostępie do informacji o rynku i ocenie partnerów handlowych oraz w rozwiązywaniu prob‑
lemów, przedsiębiorcy kanadyjscy mają też możliwość skorzy‑
stania ze spersonalizowanego doradztwa za pośrednictwem utworzonego w TCS osobistego profilu chronionego hasłem.
45 https://www.gov.uk/government/organisations/uk‑export‑
‑finance [dostęp 12 maja 2015 r.].
46 http://exportbritain.org.uk/ [dostęp 12 maja 2015 r.].
47 http://www.tradecommissioner.gc.ca/eng/home.jsp [dostęp 12 maja 2015 r.].
Służba Przedstawicieli Handlowych poza siecią międzyna‑
rodową ma też 18 jednostek regionalnych, dzięki czemu małe i średnie przedsiębiorstwa mają łatwiejszy dostęp do doradz‑
twa w zakresie ekspansji na rynki zagraniczne. Ponadto insty‑
tucja ta wydaje regularnie publikację Canadexport48, zawie‑
rającą aktualne analizy poszczególnych sektorów czy rynków oraz informacje istotne dla przedsiębiorców.
W 2013 r. Ministerstwo przyjęło Plan Działania na rzecz Rynków Globalnych (Global Markets Action Plan), który prze‑
widuje intensyfikację działań promujących kanadyjski eksport i inwestycje, dzięki skoncentrowaniu inicjatyw na kierun‑
kach i branżach najbardziej obiecujących, zwłaszcza poprzez wzmocnienie dyplomacji ekonomicznej49. W tym ostatnim obszarze, Plan przewiduje takie działania, jak: rozwijanie dwu‑
stronnych i wielostronnych komisji ekonomicznych czy innych ciał promujących współpracę, inicjowanie spotkań prezesów i zarządów firm kanadyjskich i miejscowych, tworzenie płasz‑
czyzn wymiany gospodarczej z krajami będącymi w obsza‑
rze zainteresowania, bezpośrednie doradztwo dla MŚP przy wchodzeniu na nowe rynki, przyciąganie talentów do biznesu kanadyjskiego oraz wykorzystanie imigrantów w kontaktach z ich krajami pochodzenia. Jedną z form wsparcia dla inwe‑
stycji eksportowych są także strefy wolnego handlu – rodzaj specjalnych stref ekonomicznych oferujących eksporterom szczególne udogodnienia dotyczące przetwórstwa, składo‑
wania czy przeładunku.
W odniesieniu do rynków priorytetowych plan przewiduje tworzenie 3‑letnich planów działania mających na celu skoor‑
dynowanie inicjatyw podejmowanych przez różne podmioty sektora publicznego i prywatnego na danym rynku. Plany te będą regularnie poddawane ocenie i odpowiednio aktualizo‑
wane tak, aby wzmocnić ich skuteczność. Powołana zostanie także nowa rada złożona z liderów biznesu, przedstawicieli MŚP oraz ekspertów, która będzie wskazywała praktyczne kierunki wspomagania ekspansji międzynarodowej przedsię‑
biorstw kanadyjskich.
Oficjalną (należącą do rządu kanadyjskiego) agencją udzie‑
lającą kredytów eksportowych jest Export Development Canada (EDC), istniejąca od 1944 r. i dysponująca obecnie 16 przedstawicielstwami zagranicznymi w 12 krajach (w Euro‑
pie są to Niemcy i Rosja). W 2014 r. obsłużyła ona 7.432 przed‑
siębiorstw kanadyjskich na 201 rynkach, z czego 6.088 to były małe i średnie przedsiębiorstwa50. EDC prowadzi działalność na zasadach biznesowych, tzn. jej pożyczki są oprocentowane i nie otrzymuje ona dotacji budżetowych, jednak co roku skła‑
da sprawozdanie parlamentowi i jest objęta audytem51. Wsparciem dla eksporterów i inwestorów działających w szczególnym obszarze zamówień rządowych jest Kana- dyjska Korporacja Handlowa (Canadian Commercial Cor- poration, CCC). Została ona powołana w 1946 r. dla potrzeb powojennej odbudowy Europy Zachodniej i miała wtedy na
48 http://www.tradecommissioner.gc.ca/eng/canadexport/home.
jsp [dostęp 12 maja 2015 r.].
49 Global Markets Action Plan. The Blueprint for Creating Jobs and Opportunities for Canadians Through Trade, http://www.internatio‑
nal.gc.ca/global‑markets‑marches‑mondiaux/plan.aspx?lang=eng [dostęp 12 maja 2015 r.].
50 2014 Annual Report. Performance Highlights, http://www19.edc.
ca/publications/2015/2014ar/en/2‑1.shtml [dostęp 12 maja 2015 r.].
51 Information for Parliamentarians, http://www.edc.ca/EN/Abo‑
ut‑Us/Documents/Information‑for‑MPs.pdf [dostęp 12 maja 2015 r.].
