Samen de droom realiseren
René Scherpenisse
Directeur/bestuurder Tiwos OTB/CPO Midden-Nederland
Even voorstellen: CPO rode draad?
• Achtergrond in bewonersbelangenbehartiging (opbouwwerk, LOBH, ANBO; 1982-1992)
• Lid coöperatieve woonvereniging GDDP (1986-1992)
• Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting (1992-1998, 2004-2007)
• Advieswerk (2004, 2009-2011)
• Corporaties (Woonbron 1998-2004, Portaal 2007-2009, Tiwos, vanaf april 2011)
Wat ga ik doen?
• De toekomst van CPO…
• In een breder kader: waar staan we nu?
• Geen toekomst zonder verleden: hoe zijn we hier terecht gekomen?
• Welke beweging is nodig en hoe past CPO daarin?
• Wat zou de rol van corporaties kunnen zijn?
Waar staan we nu?
• Het waait en stormt buiten…
• Niet één crisis ,maar meerdere en samenhangend
– Financiële crisis – Economische crisis – Europa crisis – Duurzaamheidcrisis – Crisis op de woningmarkt – Legitimiteitscrisis – Vertrouwenscrisis – Identiteitscrisis – Morele crisis
Concluderend
• Geen toevallige optelsom
• “Wortels” zijn gelijk
• Wijffels ea: systeemcrisis
• Transitie naar nieuwe fase in maatschappelijke ordening
• Vastlopende systemen, vervreemding, pyramidisering, “ontmenselijking”
Toegepast op (organisatie) van het wonen
• Gemeenschappen (dominant in 1900-1945)
• Kernthema: liefde/loyalty, onderlinge betrokkenheid
• Geworteld in Woningwet en zuilen
• Verenigingen die eigen (collectief) belang organiseerden: voorlopers CPO!
• Onderdeel van bredere emancipatiebeweging
• Eigenaarschap helder, besluitvorming dichtbij
Staat
• Dominant in periode 1945-1995
• Kernthema: voice/dwang
• Opbouw van de verzorgingsstaat
• Wonen werd publieke domein ingetrokken
• Balies, met wonen als verzorgingsstaat-artikel
• Veel subsidies, nog meer regels, distributie
• Corporaties als uitvoerders Rijksbeleid
• Bewoners als subject beleid, burgers die gelijk moeten worden behandeld
Markt
• Dominant vanaf 90-er jaren
• Kernthema: ruil/exit
• Onderdeel van internationaal neo-liberalisme
• Wonen als marktartikel, stimulering eigen woningbezit
• Staat trekt zich terug, corporaties op eigen benen
• Schaalvergroting, professionalisering, commerciële avonturen
• Enorme waarde-ontwikkeling (niet gebaseerd op werkelijke waardestijging, vgl financiële sector…)
Waar gaan we naar toe?
• Voorspellen is moeilijk, vooral als het om de toekomst gaat….. (Mark Twain)
• Je gaat het pas zien als je het door hebt…. (Johan Cruyff)
Terug naar de gemeenschap
• Onstuitbare opmars van “civil society”/communities
• Op zoek naar nieuwe vormen voor oude waarden
• Burgers aanspreken op eigen kunnen/kracht
• Behoefte aan betrokkenheid, einde aan vervreemding
• Deels opportunistisch, maar who cares…
Je gaat het pas zien….
• Voorbeelden:
– Buurtcentra
– RMO: Burgerkracht
– Engelse trusts, Big Society
– Hernieuwde belangstelling coöperatieven
– Enorme inzet vrijwilligers
– Inkoopcoöperaties al dan niet virtueel
– Energiecoöperaties
– Buurtzorg
– Pedagogische “civil society”: it takes a village to raise a child…
– MOOI…
Wat betekent dat voor CPO
• In het hart van deze beweging richting gemeenschappen…
• Wonen is niet van de staat, niet van instituties of van producenten
• Van gemakzuchtige klant naar betrokken (mede)producent
• Juist kansen in tijden van crisis (CPO-ers bouwen wél)
Rol wooncorporaties
• Sector staat in deze systeemcrisis zwaar onder druk
• Weg kwijt tussen gemeenschappen, staat en markt
• Fundamentele herbezinning nodig: beraden op rol en plek in de samenleving
• Ondersteunen/faciliteren CPO past in keuze voor de beweging “terug naar de samenleving”
• Andere manier om doelstellingen te bereiken
– Bedienen starters en middengroepen
– Niet alleen met huur, ook met koop
– Inzet Verkoop onder voorwaarden voor duurzame beschikbaarheid
Voorbeelden Tiwos
• Al doende leert men…..
• Centraal Wonen De Stam, moeizaam proces
• Faciliteren starters met goedkopere grond in Koopgarant-constructie
• Aanpak herstructurering Vogeltjesbuurt
Wat leren we ervan?
• Maak korte metten met vooroordelen:
– CPO is niet duurder, integendeel
– CPO duurt niet langer, integendeel
– CPO is geen strijdtoneel van belangen, integendeel
– CPO veroorzaakt geen “Belgische toestanden”, integendeel
• Maar ook:
– CPO vergt fundamenteel andere houding
– CPO vergt heldere en expliciete afspraken
