Czynniki warunkujące sposób opodatkowania osób fizycznych
prowadzących działalność gospodarczą
Paweł Felis
Wstęp
Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą w Pol- sce mają możliwość wyboru formy opodatkowania podatkiem dochodowym. Dotyczy to zarówno rozpoczynających, jak i już prowadzących działalność gospodarczą. Podatnicy zamierza- jący skorzystać z prawa zmiany wybranej formy opodatkowa- nia zobowiązani są poinformować właściwy urząd skarbowy do dnia 20 stycznia danego roku podatkowego. Decyzja ta jest istotna w kontekście wiążących się z tym obowiązków księgo- wo-fiskalnych oraz wysokości płaconego podatku.
W Polsce istnieją cztery formy opodatkowania podatkiem dochodowym osób fizycznych prowadzących działalność go- spodarczą, a mianowicie
1:
• zasady ogólne według skali progresywnej,
• według stawki liniowej,
1
W literaturze przedmiotu można się zetknąć również z inną kla- syfikacją. Wyróżnia się bowiem jedną kategorię opodatkowania na zasadach ogólnych według stawek progresywnych lub według stawki liniowej. W tekście przyjęto, iż ze względu na różnice w zakresie wy- znaczania ostatecznego wymiaru podatku, są to dwa rozwiązania, jedno obligatoryjne, drugie fakultatywne.
• ryczałt od przychodów ewidencjonowanych,
• karta podatkowa.
Podstawową formą opodatkowania są zasady ogólne we- dług progresywnej skali podatkowej. Pozostałe, ze względu na przyjęte rozwiązania, traktowane są na ogół jako prefe- rencyjne formy opodatkowania. Aby skorzystać z tych prze- widzianych w prawie podatkowym rozwiązań należy spełnić warunki określone przez ustawodawcę. Dla podmiotów speł- niających te warunki preferencyjne formy opodatkowania niosą ze sobą pewne zalety, jak np. uproszczenie lub nawet ograniczenie do minimum ewidencji podatkowej, nieskom- plikowany sposób rozliczania się z fiskusem z podatku do- chodowego.
Analizując dane dotyczące wykorzystania, poza podsta- wową, poszczególnych form opodatkowania można odnieść wrażenie, że zainteresowanie ze strony podatników jest jed- nak zróżnicowane. Przykładowo w przypadku form uregulo- wanych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne
2, czyli ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych oraz karty
2
Ustawa z 20 listopada 1998 r. Dz. U. nr 144, poz. 930 ze zm.
Abstract
The entrepreneurs who run a business activity in Poland have a possibility to chose a taxation form of income tax, namely the
general rules according to a progressive scale and preferential ones in a form of a linear tax, a flat rate from recorded incomes
and a “tax carta”. It is widely assumes that the general rules are a disadvantageous solution for taxpayers, on account of height of
taxation and a complicate way of compute the tax base. It mean that the preferential forms, on account of established solutions,
enjoy popularity among the entrepreneurs, but the taxpayers’ interest of preferential forms of taxation is diversified. As an exam-
ple, a systematic fall of the number of flat rate’s taxpayers is observed and the number of taxpayers choosing of the linear solution
grows. In the article, therefore an attempt was taken to point out the factors responsible for scale of using the preferential forms
of taxation.
podatkowej następuje systematyczny spadek liczby podatni- ków. Natomiast formuła podatku liniowego, jak do tej pory, zyskuje na popularności, ponieważ z roku na rok rośnie licz- ba zainteresowanych takim sposobem rozliczania dochodu z działalności gospodarczej.
Celem artykułu jest wskazanie czynników odpowiedzial- nych za taki stan rzeczy. Ich poznanie może pozwolić na od- powiednią ocenę poszczególnych rozwiązań podatkowych oraz na bardziej trafne prognozy w zakresie kształtowania się liczby podatników w poszczególnych wariantach opodatko- wania dochodu. Analizą objęto lata 2004–2007. W okresie tym podjęto szereg ważnych zmian, istotnych dla realizowanego tematu. Po pierwsze, wprowadzono możliwość dla osób fi- zycznych prowadzących pozarolniczą działalność gospodar- czą opodatkowania dochodu proporcjonalnym, 19-procento- wym podatkiem. Po drugie, przyjęto nowe limity, stanowiące ograniczenia podmiotowe w ryczałcie od przychodów ewi- dencjonowanych.
Charakterystyka wybranych elementów konstrukcyjnych poszczególnych form
opodatkowania
Przystępując do charakterystyki preferencyjnych form, na- leży wskazać te w ramach zasad ogólnych, które mogą skła- niać podatników do przyjęcia innych zasad opodatkowania dochodu (zob. tab. 1).
Zasady ogólne według skali podatkowej
Powszechnie przyjęto, że zasady ogólne to rozwiązanie nie- korzystne dla podatników ze względu na wysokość opodat- kowania (im wyższy dochód, tym w większym stopniu trzeba dzielić się z fiskusem) oraz skomplikowany sposób ustalania podstawy opodatkowania (trudności z obliczeniem wyniku podatkowego, ze względu na szereg wątpliwości dotyczących przychodów oraz kosztów podatkowych, a także szerokiego zakresu preferencji podatkowych) i samego podatku (progre- sywna skala podatkowa). Niemniej jednak warto się zastano- wić i przeanalizować głębiej cechy charakterystyczne tej for- my opodatkowania.
Przyjęta w Polsce skala podatkowa cały czas wywoływała liczne kontrowersje, ze względu na wysokość stawek podatko- wych (rozpiętość progresji), czy też wysokość przyjętych pro- gów podatkowych (problemem pozostają niewysokie warto- ści, po przekroczeniu których pojawia się obowiązek płacenia wyższej stawki podatku). W latach 2001–2006 zamrożono, po- przez brak waloryzacji, przedziały opodatkowania, a w latach 2003–2006 również kwotę zmniejszającą podatek, co w prak- tyce oznaczało wzrost obciążenia podatkowego. W analizo- wanym okresie tym działaniom towarzyszyło, oprócz likwida- cji szeregu preferencji podatkowych, także rozszerzenie listy kosztów, których przedsiębiorca nie mógł zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.
Analizując zmiany zachodzące w podatku dochodowym od osób fizycznych można wskazać na cechy charakterystycz- Tabela 1. Charakterystyka form opodatkowania podatkiem dochodowym osób fizycznych w 2008 r.
Kryterium Zasady ogólne według
skali podatkowej Podatek liniowy Ryczałt od przychodów
ewidencjonowanych Karta podatkowa Przedmiot
opodatkowania Dochód uzyskany
z działalności gospodarczej Dochód uzyskany
z działalności gospodarczej Przychód uzyskany z działalności gospodarczej, poza określonymi wyłączeniami
Ściśle określone rodzaje działalności gospodarczej
Limity Bez ograniczeń. Limit przychodów (800 tys.
euro) określający formę prowadzenia księgowości
Bez ograniczeń. Limit przychodów (800 tys.
euro) określający formę prowadzenia księgowości
Poniżej 150 tys. euro Bez ograniczeń
Stawki podatkowe Stawki progresywne: 19%, 30%, 40% w zależności od wysokości dochodów
Stawka liniowa 19% Stawki: 3%, 5,5%, 8,5%, 10%, 17%, 20% uzależnione od rodzaju działalności gospodarczej
Stawki kwotowe, ustalane w drodze decyzji urzędu skarbowego, uzależnione od tzw. znamion zewnętrznych Odliczenia Przysługuje szeroki katalog
(ulgi pośrednie oraz bezpośrednie)
Przysługuje ograniczony
katalog Przysługuje szeroki
katalog (ulgi pośrednie oraz bezpośrednie), z wyłączeniem ulgi rodzicielskiej
Przysługuje ograniczony katalog
Ewidencja
podatkowa Pełna (księgi rachunkowe) lub uproszczona (podatkowa księga przychodów i rozchodów)
Pełna (księgi rachunkowe) lub uproszczona (podatkowa księga przychodów i rozchodów)
Ewidencja uproszczona,
głównie przychodów Nie występuje
Deklaracje
podatkowe Roczna PIT-36 Roczna PIT-36L Roczna PIT-28 Nie występuje. Tylko roczna deklaracja o zapłaconych i odliczonych składkach na ubezpieczenia zdrowotne PIT-16A
Źródło: opracowanie własne
ne, będące podstawą przemian, czyli uwzględniano przede wszystkim potrzeby finansowe państwa i siłą rzeczy były to głównie zmiany zwiększające dochody budżetu państwa. Przy- kładowo poszerzono bazę podatkową, poprzez znaczne ogra- niczenia katalogu ulg i zwolnień podatkowych, czyli likwidację odliczeń dotyczących składek na rzecz organizacji, do których przynależność podatnika jest obowiązkowa, wydatków na remont i modernizację budynku lub lokalu mieszkalnego, do- jazd dzieci do szkół, odpłatne kształcenie i doskonalenie za- wodowe podatnika, zakup pomocy i przyrządów naukowych oraz ważną dla prowadzących działalność gospodarczą ulgę uczniowską. W badanym okresie przeprowadzano także zmia- ny korzystne dla podatników, np. wprowadzono ulgę na użyt- kowanie Internetu, zwiększono limit możliwych do odliczeń darowizn (do końca 2004 r. było to 350 zł, zaś od roku 2005 od- liczenie nie może przekroczyć 6% dochodu uzyskanego przez podatnika). Ponadto, aby zwiększyć konkurencyjność polskiej gospodarki, wprowadzono dwa nowe rozwiązania:
• kredyt podatkowy, mający sprzyjać powstawaniu no- wych przedsiębiorstw i rozwojowi już istniejących,
• możliwość odliczenia od podstawy opodatkowania wy- datków poniesionych na nabycie nowych technologii, będącą motywacją do szybkich zmian technologicz- nych w sferze produkcji lub usług.
Można stwierdzić, że te dwa nowe narzędzia nie mogły spełnić pokładanych w nich nadziei, zwłaszcza kredyt podat- kowy, ze względu na powielenie usterek występujących w la- tach dziewięćdziesiątych przy ulgach inwestycyjnych.
Jak zatem postrzegać omawiane rozwiązanie, dla jakiej gru- py przedsiębiorców jest ono korzystne? Pamiętając, iż w tym przypadku istnieje możliwość aktywnego oddziaływania za- równo na stronę przychodową, jak i kosztową (np. szeroki wa- chlarz możliwości w zakresie amortyzacji podatkowej), należy się spodziewać zainteresowania, ze strony tych działalności, które charakteryzują się wysokimi kosztami przy względnie niskim poziomie przychodów.
Podatek liniowy
Podkreślając potrzebę reformy polskiego systemu podat- kowego, a zwłaszcza względnie równomiernego obciążenia podatkowego przedsiębiorstw, od 1 stycznia 2004 r. umożli- wiono podatnikom podatku dochodowego od osób fizycz- nych prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą wy- bór 19% liniowej stawki podatkowej. Jeśli podatnik wybiera stawkę liniową, to nie może korzystać z większości preferencji podatkowych, z których korzystanie jest możliwe, w przypad- ku wyboru skali progresywnej. Wyjątkiem są:
• w zakresie odliczeń od dochodu: możliwość rozliczenia straty podatkowej oraz odliczenia składek na ubezpie- czenia społeczne,
• w zakresie odliczeń od podatku: możliwość odliczenia składek na ubezpieczenia zdrowotne (nie więcej niż 7,75% podstawy wymiaru).
Mimo tych i innych mankamentów formuły liniowej (np.
w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej samo- dzielnie i jako wspólnik spółki lub spółek niemających oso- bowości prawnej wybór sposobu opodatkowania dotyczy
wszystkich form prowadzenia tej działalności, czyli albo w każ- dym przypadku należy wybrać podatek liniowy, albo podatek progresywny; brak możliwości wspólnego opodatkowania małżonków; brak kwoty wolnej od podatku), w latach 2004–
–2007 następował systematyczny wzrost liczby podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, opłacających poda- tek dochodowy od osób fizycznych w tej formie (rys. 1).
Aby podatek dochodowy opłacany w formie liniowej był dla podatnika korzystniejszy od takiego podatku płaconego na zasadach ogólnych, dochód podatkowy po odliczeniu skła- dek na ubezpieczenia społeczne musiałby być znacznie wyższy niż kwota stanowiąca granicę pierwszego przedziału skali po- datkowej (w 2008 r. jest to 44 490 zł). Ponadto istotne jest czy podatnik może skorzystać z preferencyjnych odliczeń, gdyż ulgi i odliczenia (np. ulga rodzicielska, na każde dziecko odli- czenie od podatku za 2008 r.: 1173,70 zł) zwiększają opłacal- ność zasad ogólnych. I wreszcie kwestia kwoty wolnej od po- datku (w 2008 r. kwota 3089 zł) – w przypadku zasad ogólnych od początku roku można z niej skorzystać i opłacać mniejsze zaliczki. Wybierając podatek liniowy od pierwszego dochodu płacona jest zawsze zaliczka w wysokości 19% dochodu.
Rys. 1. Liczba podatników opodatkowanych wg stawki 19% od dochodu z działalności gospodarczej
0 50 000 100 000 150 000 200 000 250 000 300 000 350 000 400 000
2004 2005 2006 2007
Liczba podatników
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Finansów
Z dostępnych danych Ministerstwa Finansów
3wynika, że przeciętny dochód do opodatkowania (po uwzględnieniu od- liczeń składek na ubezpieczenia społeczne oraz strat z lat ubie- głych) podatników opodatkowanych wg 19% stawki kształ- tował się w przedziale od 145 552 zł (2005 r.) do 170 685 zł (2007 r.). Przeciętny poziom podstawy opodatkowania był zatem zdecydowanie wyższy nie tylko od kwoty stanowiącej granicę pierwszego przedziału, ale także kolejnego skali po- datkowej (w 2008 r. jest to 85 528 zł). Z przeprowadzonej ana- lizy wynika, że podatek liniowy, jako jedna z preferencyjnych form opodatkowania, jest rozwiązaniem opłacalnym wyłącz- nie dla podmiotów generujących wysokie dochody.
Analizując przyrost liczby podatników, którzy skorzysta- li z tego sposobu opodatkowania dochodu (tab. 2), można stwierdzić, że w latach 2004–2007 liczba podatników podatku liniowego uległa niemal podwojeniu, przy czym przyrosty są z roku na rok coraz mniejsze.
3
Informacje dotyczące rozliczenia podatku dochodowego od
osób fizycznych za lata 2004–2007.
Tabela 2. Tempo zmian liczby podatników opodatko- wanych wg 19% stawki podatku
Wyszczególnienie 2004 2005 2006 2007 Liczba podatników 200 168 260 999 328 047 393 780 Tempo zmian (według
bazy zmiennej) +30,40% +25,69% +20,04%
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Finansów
Prognozując kształtowanie się liczby podatników podatku liniowego w kolejnych latach należałoby wspomnieć o przyję- tych zmianach w podatku dochodowym według zasad ogól- nych. Otóż od 1 stycznia 2009 r. w zakresie progresji podatko- wej będą obowiązywać dwie stawki 18% do kwoty 85 528 zł oraz 32% od nadwyżki.
W podatku liniowym nie przewidziano obniżenia stawki podatkowej – nadal będzie wynosić 19%. Wybór podatku li- niowego oznacza również brak możliwości skorzystania ze wspólnego rozliczenia z małżonkiem, z ulg podatkowych (np.
ulgi rodzicielskiej), kwoty wolnej od podatku. Wszystko to sprawia, że próg dochodu kiedy będzie opłacało się przejść na podatek liniowy znajdzie się znacznie powyżej 85 528 zł.
Z pewnością nie pozostanie to obojętne dla opłacalności tych dwóch form opodatkowania. Może to przyczynić się do rezyg- nacji części podatników opłacających aktualnie podatek we- dług formuły liniowej i powtórne przejście na zasady ogólne.
Formy ryczałtowe
Przykładem innych, ze względu na istotne uproszczenia w stosunku do zasad ogólnych, preferencyjnych sposobów opodatkowania dochodów, zwłaszcza dla małych przedsię- biorstw są formy ryczałtowe, czyli ryczałt od przychodów ewi- dencjonowanych oraz karta podatkowa.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
W przypadku ryczałtu od przychodów ewidencjonowa- nych uproszczenie polega na tym, że nie uwzględnia się kosz- tów uzyskania przychodów. Można zatem przyjąć, iż w porów- naniu do zasad ogólnych ma miejsce nieco odmienny sposób ustalania podstawy. Otóż przychody z działalności gospo- darczej pomniejszane są o możliwe odliczenia od podstawy opodatkowania (zakres identyczny jak w przypadku zasad ogólnych według skali podatkowej). Po obliczeniu podatku (odpowiednia stawka podatkowa w zależności od rodzaju działalności gospodarczej) możliwe jest, tak jak w przypadku zasad ogólnych, jego pomniejszenie (z wyjątkiem ulgi rodzi- cielskiej). Rozpatrując wysokość stawek ryczałtu ewidencjono- wanego w relacji do stawek progresywnych, można odnieść wrażenie, że są one bardzo korzystne (zob. tab. 1). W rzeczy- wistości jednak przyjęte stawki mogą skłaniać podatników do wyboru zasad ogólnych. Wysokie opodatkowanie przy- chodów nie zapewnia bowiem porównywalności z wielkością obciążenia podatkowego dla zasad ogólnych, ponieważ nie można uwzględnić ponoszonych w działalności gospodarczej kosztów. Podejmując decyzję w zakresie formy opodatkowa-
nia należy zatem uwzględnić stopień kosztochłonności dzia- łalności gospodarczej oraz ewentualne oszczędności, wynika- jące z uproszczenia procesu ustalania wymiaru podatku.
W latach 2004–2007 każdego roku spadała liczba podatni- ków prowadzących działalność gospodarczą i korzystających z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (zob. rys. 2).
Panuje przekonanie, że jednym ze znaczących ograniczeń, mogącym mieć wpływ na spadek poziomu wykorzystania przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą ryczał- tu od przychodów ewidencjonowanych jest zakres podmioto- wy opodatkowania.
Rys. 2 Liczba podatników ryczałtu osiągających przy- chody z działalności gospodarczej w l. 2004–2007
520 000 530 000 540 000 550 000 560 000 570 000 580 000
2004 2005 2006 2007
Liczba podatników
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Finansów
Podstawowym warunkiem korzystania z ryczałtu jest kwo- ta przychodów podatnika osiągniętych w roku poprzednim.
Od 2003 r. limit przychodów uprawniający do korzystania z ry- czałtu od przychodów ewidencjonowanych ustalono na 250 tys. euro. Z zawartości rys. 3, przedstawiającego zestawienie limitów oraz przeciętny poziom przychodów uzyskiwanych przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą, które korzystają z tej formy opodatkowania, wynika jednak, że limit ustawowych przychodów nie był głównym czynnikiem odpo- wiedzialnym za rokroczne zmniejszenie liczby podatników.
Rys. 3 Limit przychodów
4uprawniający do korzystania z ryczałtu i przeciętne przychody podatnika ryczałtu pro- wadzącego działalność gospodarczą
0 200 000 400 000 600 000 800 000 1 000 000 1 200 000
2004 2005 2006 2007
Limit przychodów Przychód przeciętny
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Finansów
4
Kwoty wyrażone w euro przelicza się wg średniego kursu euro
ogłaszanego przez NBP, obowiązującego 1 października poprzednie-
go roku podatkowego. Kwoty podane w polskich złotych zaczerpnięto
z Informacji dotyczącej ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych
za lata 2004–2007.
Nie ma wątpliwości, że ustawowy limit przychodów uprawniający do korzystania z ryczałtu ewidencjonowanego był zdecydowanie wyższy od przeciętnego przychodu i nie stanowił bariery w wyborze tej formy opodatkowania. Nie będzie stanowił również w kolejnych latach, mimo znaczne- go obniżenia do 150 tys. euro (kwota 565 200 zł) od 2008 r.
Wydaje się jednak, że może zwiększyć się skala szarej strefy, gdyż przedsiębiorcy, których przychody będą zbliżały się do wspomnianego progu w większym stopniu korzystać mogą z rozwiązań polegających na uchylaniu się lub unikaniu opo- datkowania. Nie należy zapominać także o przyjęciu nowej, rygorystycznej zasady dotyczącej zmiany formy opodatkowa- nia w przypadku przekroczenia limitu w trakcie danego roku podatkowego. Otóż, od 2008 r. przedsiębiorcy tracą prawo do opodatkowania ryczałtowego od miesiąca następującego po miesiącu, w którym uzyskali przychody z działalności gospo- darczej w wysokości przekraczającej kwotę 150 tys. euro. Przy- pomnijmy, iż do końca 2007 r. przekroczenie limitu w trakcie roku oznaczało możliwość rozliczania się ryczałtem jeszcze do końca danego roku.
Omawiana forma opodatkowania nie charakteryzuje się, co wykazano, powszechnością. Dotyczy bowiem głównie małych przedsiębiorstw, a zatem jeśli jest kierowana do tej części pod- miotów gospodarczych, powinna się cechować szczególnie prostą konstrukcją. Tak jednak nie będzie w przypadku prze- kroczenia limitu przychodów w trakcie roku podatkowego, ponieważ zaistnieje konieczność rozliczenia ryczałtu za część roku (zeznanie PIT-28), a także opłacenia podatku dochodo- wego na zasadach ogólnych za pozostałą część roku (zeznanie PIT-36) i prowadzenia z tym związanej odpowiedniej ewiden- cji podatkowej, najczęściej podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
Karta podatkowa
Dla prowadzących działalność gospodarczą w niewielkich rozmiarach ważnym rozwiązaniem jest możliwość skorzysta- nia z ryczałtu kwotowego, czyli karty podatkowej. Niewątpli- wie charakteryzuje się ona znacznym ograniczeniem czyn- ności związanych z prowadzeniem ewidencji księgowej oraz naliczaniem i opłacaniem podatku. Przedsiębiorcy opłacając podatek w formie karty podatkowej nie ustalają podstawy opodatkowania, a także wysokości zobowiązania podatkowe- go. Jest ona podawana w decyzji naczelnika urzędu skarbo- wego. Przedsiębiorca składa odpowiedni wniosek, w którym podaje niezbędne informacje do ustalenia wymiaru podatko- wego, a tym samym potwierdzenia warunków do zastosowa- nia tej formy opodatkowania. W każdym kolejnym miesiącu podatnik płaci z góry określoną wysokość podatku, co może być postrzegane pozytywnie przez przedsiębiorców, oczeku- jących względnej stabilności.
Karta podatkowa powinna stać się zatem narzędziem wspierania rozwoju drobnej przedsiębiorczości. Jednak wśród przedsiębiorców i w przypadku tej uproszczonej for- my opodatkowania następuje spadek popularności, z 220 tys.
w 2000 r. do 145 tys. w 2005 r. Próbując wskazać czynniki od- powiedzialne za taki stan rzeczy, należy zatem przyjrzeć się bliżej niektórym elementom konstrukcji karty podatkowej.
Po pierwsze, problemem są zbyt wysokie obciążenia, któ- rych wysokość nie zależy od efektywności działalności, lecz od
tzw. znamion zewnętrznych, czyli: liczby zatrudnionych pra- cowników, liczby mieszkańców miejscowości, w której prowa- dzona jest działalność gospodarcza, innych (np. liczby godzin przeznaczonych na wykonywanie wolnego zawodu). Ponadto w ustawie przewidziano możliwość zastosowania przez organ podatkowy podwyżek systemowych (w przypadku zatrudnie- nia kolejnych pracowników) oraz uznaniowych (gdy zachodzi przypuszczenie, iż rozmiary prowadzonej działalności gospo- darczej są niewspółmierne do wysokości obowiązującej staw- ki). Stałe wysokie obciążenie niezależne od wysokości wyge- nerowanych przychodów, czy też uzyskanego dochodu, może być dotkliwe dla przedsiębiorców, niezdolnych do ponoszenia nieproporcjonalnie wysokich obciążeń podatkowych, w sytu- acji niekorzystnych wyników finansowych.
Po drugie, konieczność spełnienia określonych warunków, np. prowadzenie tylko jednego określonego w ustawie rodzaju działalności gospodarczej, utrzymywanie odpowiedniego dla danego rodzaju działalności gospodarczej stanu zatrudnienia, oznacza, że karta podatkowa może być postrzegana jako roz- wiązanie negatywnie wpływające na rozwój gospodarczy.
Po trzecie, należy odnieść się również do mocno podkre- ślanych dla podatnika preferencji związanych z ewidencją po- datkową. Rzeczywiście występuje tutaj zdecydowanie mniej- sza ilość działań, jakie musi podjąć podatnik. Konieczne jest jednak sporządzanie ewidencji zatrudnienia, wystawianie na żądanie klienta faktur i rachunków. Należy uwzględnić także obowiązki wynikające z innych podatków, np. podatku od to- warów i usług (dalej jako VAT). Od 2002 r., podatnicy opłacają- cy kartę podatkową, objęci są regulacjami ustawy o podatku VAT. Zwolnienie z tego podatku jest oczywiście możliwe, ale konieczne jest spełnienie warunku nieprzekroczenia wielko- ści obrotów w roku poprzedzającym dany rok podatkowy (od 2008 r. jest to kwota 50 000 zł).
Można zatem przyjąć, że rozwiązaniem tym powinny być zainteresowane przede wszystkim podmioty świadczące działalność usługową oraz wytwórczo-usługową rzeczywiście w niewielkim rozmiarze, a także przedsiębiorcy rozpoczynają- cy działalność gospodarczą, którzy z uwagi na niewystarczają- ce doświadczenie, mają problemy z właściwym stosowaniem prawa podatkowego.
Podsumowanie
Z przeprowadzonej analizy wynika, że nie wszystkie
preferencyjne formy opodatkowania cieszą się w dalszym
ciągu dużym zainteresowaniem przedsiębiorców. Czynni-
kami warunkującymi wybór sposobu opodatkowania są na
pewno elementy konstrukcyjne poszczególnych rozwiązań
(wysokość stawek podatkowych, możliwość korzystania ze
strategii podatkowych) oraz rodzaj i skala działalności go-
spodarczej. Przedsiębiorcy wybierający rozwiązania takie
jak podatek liniowy, czy przede wszystkim formy ryczałtowe
nie zawsze mogą liczyć na obniżenie ciężaru podatkowe-
go. Można więc interpretować to jako konieczną zapłatę za
możliwość skorzystania z uproszczonego trybu rozliczenia
się z fiskusem z podatku dochodowego. Wysokość płaco-
nych podatków, ograniczających zakres samofinansowania,
jest jednak dla przedsiębiorców najważniejsza. Dlatego też
problemem pozostają zbyt wysokie obciążenia zryczałtowa-
nymi formami opodatkowania dochodów. Stąd duża część
przedsiębiorców zrezygnowała z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych oraz karty podatkowej i zdecydowała się na inne możliwości regulowania podatku dochodowego.
Przy założeniu, że w regulacjach dotyczących wspomnianych form opodatkowania dochodów nic się nie zmieni, z dużym prawdopodobieństwem można przyjąć, iż w dalszym cią- gu liczba podatników będzie maleć. Wydaje się, że bardziej prawdopodobnym działaniem ze strony ustawodawcy bę- dzie likwidacja ryczałtu od przychodów ewidencjonowa- nych oraz zasadnicza zmiana formuły ryczałtu kwotowego (powiązanie z podatkiem VAT).
Na podstawie analizy form ryczałtowych, uważam to za uza- sadniony element reformy polskiego systemu podatkowego.
Konieczne są również badania na temat bardziej precyzyj- nego uwzględniania warunków finansowych przy określaniu wysokości podatku (dotyczy to decydujących o wysokości po- datku znamion zewnętrznych).
Nawiązując z kolei do rozważań w zakresie podatku linio- wego, nasuwa się refleksja, czy ustawodawca rzeczywiście zro- bił wszystko, aby można było to ocenić jako dążenie do rów- nomiernego obciążenia podmiotów gospodarczych
5. Należy się również spodziewać, że przy zmianach w podatku docho- dowym według zasad ogólnych w zakresie progresji podatko- wej formuła podatku liniowego będzie cieszyła się mniejszym zainteresowaniem wśród osób fizycznych prowadzących dzia- łalność gospodarczą, z wyjątkiem oczywiście tych których do- chody kształtują się na bardzo wysokim poziomie.
5
