ALEKSANDER MAKSIMÓW
ZAW ARTOŚĆ M AGNEZU OGÓŁEM W TO RFA CH N ISK IC H Katedra T orfoznaw stw a SGGW W arszawa
Rola m agnezu w gospodarce naw ozow ej roślin o raz w ich biochem icz n y c h p rzem ian ach by ła i jest tem a te m szeregu p rac n au k o w o -b ad aw czych [1, 3, 5]. Z aw artość m agnezu w roślin ach w ynosi przeciętn ie około 0,3% suchej m asy. Ilość ta odpow iada m niej w ięcej ilości fosforu, k tó re m u zarów no n au k a, ja k i p ra k ty k a rolnicza pośw ięca o w iele w ięcej uw agi. A przecież m agnez bierze u dział p ra w ie w e w szystkich procesach życiow ych roślin, tak ic h jak : fotosynteza, o d d y chan ie i p o bieranie sk ła d nik ó w pokarm ow ych, rozm ieszczenie i m agazynow anie zw iązków o rg a nicznych, a k ty w a cja procesów enzym aty czn ych o raz w p ły w a na sta n koloidów p ro to p lazm y [1].
B rak m agnezu w y stę p u je głów nie n a glebach lekkich o n isk im pH, chociaż d a je się też zauw ażyć na glebach cięższych. N iedobór m agnezu m oże być tak że pow odow any stosow aniem przez dłuższy czas w ysokich d a w e k sk o n centrow an y ch naw ozów m in eraln y ch . W ysokie plony w y czer p u ją w ty ch w a ru n k a c h b ard zo szybko p rz y sw a ja ln y m agnez glebow y. U ru c h a m ian ie m agnezu glebow ego w tak ich p rzy p ad k ach nie w y sta rc za n a zaspokojenie p o trzeb naw ozow ych roślin. W lite ra tu rz e n a u k ow ej m ożna spotkać sporo d an y c h dotyczących zaw artości Mg w glebach m in e ra ln y c h [4*]. Je śli n a to m ia st chodzi o gleby torfow e, to dotychczasow e p u b lik a c je są pod ty m w zględem sto sunkow o ubogie. N asze bad an ia do tyczą gleb torfo w ych z różnych rejo n ó w Polski. W ykonanie analiz che m iczny ch z poszczególnych o b iektów torfow ych pozw ala w p rzy b liżen iu zoriento w ać się co d o zaw artości m agnezu ogółem w to rfach niskich. W ty m celu oznaczono m agnez ogółem w 6 6 p ró b k ach pochodzących z 21 p ro fili gleb torfow ych, rozrzuconych n a te re n ie 8 w ojew ództw . M iejsca p o b ran ia p rób ek p odane są w zestaw ien iu w yn ikó w an aliz che m icznych.
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA OBIEKTÓW I TORFÓW POBRANYCH DO ANALIZ CHEMICZNYCH
O biekty sta ra n o się w y b rać w te n sposób, aby rep re z en to w a ły po szczególne złoża torfow e. D latego m iejsca p o b ieran ia prób ek rozproszone są na obszarze w ojew ództw : kieleckiego, łódzkiego, białostockiego, o l sztyńskiego, bydgoskiego, gdańskiego, koszalińskiego i szczecińskiego. W ym ienione w ojew ództw a o b ejm u ją podstaw o w ą część torfow isk Polski.
N ajw iększa ilość p ró b ek pochodzi z w o jew ództw a bydgoskiego i bia łostockiego. R ep rezen to w an e o b iek ty to to rfo w isk a niskie, zajm ujące duże pow ierzchnie, a biorąc pod uw agę ich żyzność — n ad ające się do użytk o w ania rolniczego. T orfow iska te p o w stały głów nie w p rad o lin ach rzek i jezior pod w p ły w em w ód przepływ ow ych. U żytkow anie bad an y ch ob iek tów je st różne, n ie k tó re z nich ja k np. Topola-B łonie, M odzelów ka czy F ry d ry c h o w o są częściowo lub całkow icie przeznaczone pod u p raw ę ro ś lin polow ych. G łów na jed n a k ich część to u ży tk i zielone (łąki i pastw iska), m niej lu b b ard ziej zagospodarow ane. G łębokość zalegania to rfu p rz e kraczała 1 m, sięgając czasem do 3 i 4 m. T o rf do analiz chem icznych po b ie ra n y b y ł ty lk o d o głębokości 1 m z poziom ów 0— 0,25 m, 0,25— 0,50 m oraz 0,50— 1,0 m. D alsze poziom y n ie o d g ry w a ją isto tn ej roli w k w estii przem ieszczania i m ag azynow ania składników pokarm ow ych, d lateg o w ty ch bad an iach zostały pom inięte.
W om aw ian ych o b iek tach w y stę p u ją : to rf trzcinow y, turzycow y, tu - rzycow o-trzcinow y i trzcin o w o -tu rzy co w y o raz w 9 p rofilach w y tw o rzo n e z nich w w ierzch niej w a rstw ie m u rsze torfow e. T ylko w jed n y m p ro filu z o b iek tu B obrek w y stę p u je toirf m szy sto -tu rzycow y. S topień ro zk ła du torfów m ieści się w gran icach 25— 60% p o m ijając oczyw iście poziom y m urszów torfow ych, gdzie rozkład ten jest p o su n ięty o w iele dalej i sta je się już tru d n y do określenia.
W iększość b ad an y ch prób ek to rfu posiada 10— 20% popiołu surow ego; w yższa w k ilk u p rzy p ad k ach popielność spow odow ana jest zam uleniem lub zapiaszczeniem poszczególnych poziom ów. Ogólnie rzecz b iorąc stw ierdzić należy, że b ad an e to rfy w y starczająco re p re z e n tu ją w iększość naszych torfow isk niskich.
METODY OZNACZEŃ CHEMICZNYCH
W b ad an iach naszych zastosow ano m etodę kom pleksom etryczną, o zna czając jednocześnie Mg i Ca [1, 2]. J e s t to m etoda stosunkow o szybka i w po ró w n an iu z in n y m i dość dokładna.
Sens całego oznaczenia sprow adza się do m iareczk ow an ia roztw o rem kom pleksonu III (w ersenian dw usodow y) b ad an ej p róbki wobec dw óch
w skaźników — czerni eriochrom ow ej i m u rek sy d u . Z w ynikó w p ie rw szego m iareczkow an ia o k reślan o sum ę zaw artości Ca i Mg w części b a d a n e j próby, z -drugiego n a to m ia st ilość sam ego Ca. Ilość Mg o trz y m u je m y z różnicy u zy sk an ych w yników . P rz y d u ży m stężeniu jonów tak ic h m etali ja k Fe, Al, M n itp . n ależy je up rzed n io strącić am oniakiem . W n a szy m p rzy p ad k u , w celu d okładniejszego strącen ia, stosow ano prócz am o niak u u ro tro p in ę. A nalizow ane m a te ria ły spalano na sucho w te m p e ra tu rz e około 500°C, o d p a ro w u ją c je p o tem 3 -k ro tn ie na łaźni w odnej z 10% HC1. W celu z o rien to w an ia się w dokładności o trz y m an y c h w yników w y k o n a no szereg oznaczeń ty ch sam ych p ró b ek m etodam i klasycznym i: Ca — szczaw ianow ą i Mg pirofosforanow ą. P r z y p o ró w n a n iu w y n ik ó w n ie stwierdzono- isto tn y ch różnic m iędzy poszczególnym i m etodam i.
Oprócz m agn ezu i w ap nia oznaczono tak że g a tu n e k to rfu , jego p o p iel- ność, kw asow ość ora:z obliczono sto su n e k Ca do Mg. O trzym an e w y n ik i pozw alają szerzej ocenić zaw artość m agnezu oira'z znaleźć e w e n tu a ln y w p ły w lub zależność poszczególnych czynników .
G atu n ek to rfu i stopień ro zk ład u oznaczono m etodą m ikroskopow ą, pH — p o ten cjo m etry czn ie p rzy zastosow aniu e le k tro d y kalom elow ej i ch inh y d ro no w ej, a popielność m etodą w agow ą. T ablica 1 p rze d staw ia w yniki przepro w adzon y ch analiz chem icznych.
OCENA OTRZYMANYCH WYNIKÓW
W b ad an y ch torfach są duże różnice w zaw artości Mg (od ilości śla dow ych do 1,89% s.m.). W 32 zbadanych pró bkach ilość Mg m ieści się w granicach 0,2— 0,5%, w 20 — poniżej 0,2%, a tylko w 11 pow yżej 0,5%. P rz ec iętn a zaw artość Mg w ynosi około 0,4% s.m., tj. nieco w ięcej niż śre d n ie zaw artości Mg w roślinach. W ysokie zaw artości Mg w n iek tó ry ch p ro filach lub poziom ach m ogą w skazyw ać na jego sorpcję przez m asę organiczną torfu.
W yraźne zróżnicow anie zaw artości Mg m ożem y stw ierdzić w zależno ści od b adanego obiek tu. B ardzo d u że ilości Mg (ponad 1%) w y stę p u ją na obiekcie F ry d ry c h ó w a w w o jew ó dztw ie bydgoskim , n a to m ia st o b iek t Now a W ieś w w oj. gd ańskim c h a ra k te ry z u je się sk ra jn ie m ały m i ilościa mi, gdyż w dw óch p ro filach tego o b iek tu stw ierdzo no ty lko śla d y Mg. P ozostałe o b iek ty nie w y k a z u ją w y raźn eg o zróżnicow ania. B iorąc pod uw agę głębokość po b ieran ia pró b n ie m ożna w yciągnąć isto tn ej zależności w ilościach m agnezu, chociaż w 7 pro filach ilość ta m ale je w m ia rę głę bokości, w czterech w zrasta, a w pozostałych jed e n a stu je st zróżnico w an a niezależnie od głębokości. Chcąc uchw ycić tu ta j jak ąś isto tn ą za leżność, n ależałoby zanalizow ać szereg całkow itych p ro fili torfo w ych, po b iera ją c pró bki p rz y n a jm n ie j co 10— 15 cm.
Z estaw ien ie wyników a n a liz chemicznych - B e su lte o f chem ical a n a ly se s
S to p ień ro zk ład u
% s.m . - In % d.m.
Miejscowość Poziom Gatunek t o r f u
PHKC1 p o p ió ł Ca/iig
L o c a lity Horizon Kind of bog Becompos,
degree % surowy raw ash CeO 4Äg0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 w o j.K ielce Borek a mszysto-turzycow y sphagnum-s edge 30 6 ,0 9 ,7 4 ,2 6 0,36 14,2 b turzycowy - sedge 35 6 ,0 1 2 ,0 5,1 2 0 ,31 19,8 с m szysto-turzycow y sphagnum-sedge 30 5 ,0 8 ,6 3 ,6 5 0 ,19 2 3,0
. Antoniewo a trzcinow o-turzycow y
reed -sed g e ь ,5 26,7 7 ,31 0,74 10,9 b t rz с ino wo - 1 ur zy с owy ree d -se d g e 50 6 ,3 19,8 6,56 0,63 12,5 с turzycow o-trzcinow y se d g e -re e d 35 5 ,1 2 9 ,1 2,03 0,17 14,4 woj.Lodź
Topola - a murez - mureh _ 6 ,8 37,7 4,7 4 0 ,3 4 16,8
Błonie I b ' trzcinow y - re e d 35 6 ,4 13,7 3 ,5 2 0 ,38 11,2 с turzycow o-trzcinow y se d g e -re e d 35 6,4 12,6 5 ,3 8 0 ,4 0 16 ,1 Topola - a trzcinow y - re e d 45 5 ,9 13,4 5 ,31 0 ,5 2 12,2 Błonie I I b trzcinow y - re e d 25 5 ,8 10,6 4 ,1 7 0,3 2 15,6 с trzcinow y - re e d 35 5 ,9 13,8 5 ,0 2 0,34 17,8 w o j.B ia ły sto k
Boćki a murez - mursh - 5 ,9 4 2 ,6 1,84 0 ,21 10,8
b trzcinow o-turzycow y
re ed -sed g e 40 5 ,5 1 4,2 2 ,7 1 0,14 23,3
с t urzj'cow o-trzc inowy
se d g e-reed 40 5 ,7 9 ,2 2,93 0,29 12,0
Kuwasy - a turzycowy - sedge 35 5 ,0 10,8 2,73 0,16 2 0,4
Szymany b t r z с inowo-turzycowy
re ed -sed g e 35 5 ,1 11,0 3,4 5 0 ,1 2 3 4 ,8
с trzcinow y - re e d 45 5 ,5 1 3 ,9 4 ,4 6 0,4 6 1 1,6
K u lig i a turzycowy - sedge 40 5 ,5 14,9 2 ,43 0 ,2 1 1 3,7
b turzycowy - sedge 30 5 ,4 14,7 4 ,2 1 0 ,4 2 12,0 с turzycowy - sedge 35 5 ,2 20,6 2,16 0,24 10,8 Modzelówka e trzcinow y - re e d 50 6 ,1 1 3,6 5 ,7 4 0,3 1 2 2 ,2 b trzcinow y - reed 35 6 ,0 11,2 5 ,4 0 0 ,3 9 1 6,2 с trzcinow y - re e d 30 5 ,8 1 0 ,0 4 ,8 6 0,23 25 ,2 Rozoga -
Z a le s ie a trzcinow o-turzycow yreed -eed g e 30 5 ,7 1 3 ,1 2,27 0 ,3 1 8 , a
b turzycowy - sedge 30 5 ,9 11,1 4 ,0 2 0 , 4 3 ' 4 ,2
с trzcinow o-turzycow y
ree d -se d g e 25 6 ,0 1 1,2 4 ,1 9 0,33 1 5,2
Biebrza -
Chyliny a tu rz y c o wo-trzcinow y se d g e-reed 35 5 ,9 1 5 ,1 4 ,3 5 0,47 11,2 b tu rz y c o wo-trzcinow y
se d g e -re e d ‘ 35 6 ,0 1 4,5 4 ,9 9 0,4 5 13,3
с trzcinow y - re e d 35 5 ,9 1 9,8 4 ,4 6 0,53 1 0 ,1
woj.O ls z ty n
Bymer a trzcinow o-turzycow y
ree d -se d g e 40 5 ,3 17,4 2 ,84 0 ,2 0 1 7,0 b turzycowy - sedge 30 5 ,1 7 ,1 2 ,88 0,13 26,5 с turzycow o-trzcinow y 45 3 8 ,1 2,23 0 ,3 4 8 ,0 z a p ia s z c z . se d g e -re e d , sandy 4 ,2
c .d . tablicy 1
1 2 3 4 5 6 7 8 9
woj .fjydgoszcz
Bielawy I a murez - mureh - 5,0 34,4 4,28 0,49 10,4
b trzcinowy - reed 60 3,9 17,5 3,21 .0,44V 8,8 с trzcinowy - reed 50 3,7 11.5 1,51 0,17' 10,8 Bielawy II a murez to r f. peat-mureh - 5,1 54,0 4,37 0,39 13,4 b turzycowo-trzcinowy sedge-reed 40 3,2 10,7 1,78 0,17 12,6 с trzcinowo-turzycowy reed-cedge 30 2,9 8 f8 0,82 0,12 8,4
Frydrycho- a mursz - mureh _ 6,3 32,7 4,81 1,69 3,4
wo I b trzcinowy - reed 60
6,0 17,2 5,35 0,73 8,8
с trzcinowy - reed 40 5,0 11,4 3,54 1,38 3,1
Frydrycho- e mursz - mursh _ 5,7 24,7 3,66 1,52 2,1
wo II b
trzcinowy - reed 50 5,7 22,6 4,42 1,04 5,0
с trzcinowy - reed 30 5,0 8,3 2,32 1,10 2,5
Rozwarzyn I a mursz - mursh - 5,0 38 ,6 3,85 0,16 28,8
b turzycowo-trzcinowy
sedge-reed 60 3,8 28,3 2,08 0,37 6,7
с trzcinowy - reed 50 3,0 35,2 0,84 0,25 3,4
woj. Gdańsk.
Nowe Wieś I a turzycowy - sedge 40 4,3 11,6 2,19 0,03
b trzcinowy - reed 45 5,3 11.5 5,95 ślady t _
с trzcinowy - reed 65 3,2 12,5 1,36 ślady
-Nowa Wieś II a turzycowo-trzeinowy
sedge-reed 40 5,6 20,3 4,77 0,05
-b trzcinowy - reed 45 4,7 12,3 5,30 ślady _
с turzycowo-trzcinowy
sedge-reed 45 5,0 19,9 3,61 ślady
-woj.Koszalin
Jeziorany a mursz zap.
mursh, sandy 5,6 70,1 1.71 0,38 5,4
b trzcinowo-turzycowy
reed-eedge 45 5,7 14,2 3,75 0,14 30,6
с trzcinowy - reed 50 5,7 27,5 3,32 0,10
39,8-woj.Szczecin
Kamień a trzcinowy - reed 45 5,0 23,7 4 ,8 0 0,49 11,7
b turzycowo-trzcinowy
sedge-reed 35 5,0 14,5 4,73 0,46 12,4
с t urzyco wo-trze inowy
sedge-reed 30 5,5 12,8 3,49 0,58 7,2 a - рогiom . 0_0(25 m horizon b - posion _ o 25_0>50 m horizon c - horizonГ ! 0Ш - 0,50-1.00 »
G a tu n e k to rfu i stopień rozk ład u w bad an y ch p ró bkach nie m a isto t nego w p ły w u na zaw artość Mg. Nie m ożna się także dop atrzy ć zależności m iędzy kw asow ością b ad an y ch to rfó w a m agnezem . W idoczna je st w y raźn a zależność pH od ilości w ap n ia w poszczególnych profilach; w ięk sza zaw artość Ca pow oduje spadek kw asow ości i odw rotnie.
W sto su n k u do m agnezu k o relacja ta nie w y stęp u je. M agnez, chociaż należy do tej sam ej g ru p y p ierw iastk ó w co w apń, nie posiada jed n a k takiego w p ły w u n a pH jak ten o statn i. T łum aczy się to m ałą zaw artością Mg w sto su n k u do' Ca i d latego p rzy ro z p a try w a n iu w p ły w u na kw aso wość po w inniśm y raczej b rać pod uw agę sum ę obu p ierw iastk ó w . Z a w a r tość Mg n ie je s t tak że uzależniona od ilości popiołu surow ego w b a d a nych torfach . Być może, że k o relacja ta w y stą p iła b y p rzy oznaczaniu popiołu czystego.
O gólnie p rz y jm u je się, że stosun ek Ca i Mg w su b stan cji organicznej wynosi około 10 : 1. W naszy m p rzy p a d k u p otw ierd za się to w w iększości uzy sk an y ch w y ników i w idać to szczególnie w tych poziom ach, w k tó ry ch w y stę p u ją śred n ie zaw artości m agnezu. S k ra jn e ilości Mg — w y so kie i niskie, nie o d p o w iadają w ym ien ion em u stosunkow i i zm ien iają go w szerokich granicach. W ahania zaw artości w apnia w poszczególnych profilach m ają c h a ra k te r b ard ziej stabilny, bądź to w z ra sta ją one, bądź to m a le ją .w m iarę głębokości, czego — z w y ją tk ie m k ilk u profilów — nie m ożna pow iedzieć o m agnezie.
O trzy m an e w y nik i analiz d a ją w stę p n y pogląd n a zagadnienie m ag n e zu w glebach torfow ych. W y łan iają o n e szereg problem ów , k tó re w p rz y szłości należałoby rozw iązać, np. rozm ieszczenie Mg w p ro filu torfow ym i jego m ig racja, zaw artość p rzy sw aja ln y c h form i sorpcja Mg, zależności m iędzy zaw artością Mg a in n ym i sk ład n ik am i m in e raln y m i torfu.
A by zobrazow ać działanie naw ozow e m agnezu na glebach to rfow y ch, przytoczę tu w y niki dw óch dośw iadczeń polow ych z m ik roelem en tam i, założonych w 1961 r., do k tó ry c h w łączono k om binacje z m agnezem .
D ośw iadczenia te przeprow adzono n a jed n y m z bad an y ch ob iektów w R olniczym Zakładziie D ośw iadczalnym IUNG Topola-B łonie. Na jed nym z dośw iadczeń posadzono selery, na d ru g im b u rak i pastew n e.
Oba dośw iadczenia założono w u kładzie bloków losow ych w 5 po w tó rzeniach. W ielkość p oletek w ynosiła 4 X 8 m = 32 m 2, ro zstaw a roślin 40 X 40 cm, na każd y m p o letk u było w ięc po 2 0 0 roślin.
S elery posadzono 31.V.1961, b u ra k i p astew ne odm ian y „ E k en d o rf” — 16.VI.1961 r., rów nież z rozsady. Z astosow ano n a stę p u jąc e daw ki m ik ro elem entów kg/ha:
В — 1,5 w postaci boraksu Mo — l w postaci molibdenianu
Cu — 30 „ C u S 0 4‘6H20 amonu
Plony k o rz e n i selerów w dośw iadczeniach z mikroelementam i na g le b ie to rfo w ej Celery ro o t crops in experim ents w ith m icroelem ents on peatbog s o i l
Układ kom binacji nawozowych F e r t i l i z e r com bination Ś redni p lon Mean crops Zvvyzka do NPK In c re a se over KPK Zwyżka w s t o s . do 0 In c re a se r e l a t i v e to 0 q/ha 0 116,3 - -P60 *160 207,4 - 9 1 ,1 P60 *160 N120 212,0 - 95,7 PKN + В 175,5 - 51 ,2 PKN + Cu 217,6 5 ,6 101,3 PKN + Mn 256,1 4 4 ,1 139,8 РКП + Mo 197,3 - 8 1,0 PKK + «g 239,6 27,6 123,3 Mt - 17,12 T a b l i c a 3 Plony buraków pastewnych w dośw iadczeniach z mikroelementam i na g le b ie to rfo w ej
iiangold cro p s in experim ents w ith m icroelem ents on peatbog s o i l
Układ kom binacji nawozowych F e r t i l i z e r com bination à re d n i p lon Mean crops Zwyżka do KPK In c re a se over NPK Zwyżka w s t o s . do 0 I n c re a se r e l a t i v e to 0 q /h a 0 102,3 - -p 6o Kl60 178,2 - 75,9 P60 *160 !{120 255,8 - 153,5 FKK + В 296,1 40,3 153,8 p m + cu 340,3 8 4,5 238,0 PXIi + Mo 297,3 4 1,5 195,0 РКЫ 317,8 6 2,0 215,5 PKK + B, Cu, Mo, Mg 340,7 84,9 238,4 Mt - 21,5
Z bio ru dośw iadczeń doko n ano w p o czątk u listopada. U zyskane p lon y k orzeni selerów p rzedstaw io n e są w tabl. 2. O siągnięte p lo n y n ależy uznać za średnie. B y ły b y one n ie w ą tp liw ie w iększe, g d yb y przez cały o k res w eg etacji m ożna było zapew nić o p ty m a ln e w a ru n k i w ilgotności. N ad m iern a ilość opadów w lipcu i sierp n iu spow odow ała podw yższenie poziom u w ód g ru n to w y ch do 5— 10 cm, co, oczywiście, w p ły n ęło u jem n ie n a w ysokość plonów . P om im o n ie sp rz y ja ją c y c h w a ru n k ó w w eg etacji obliczenia sta ty sty c z n e w sk a z u ją n a isto tn e zróżnicow anie plonów. Isto t n ą zw yżkę plonów w sto su n k u do N P K uzyskano na kom b inacji z m a n ganem (44,1 q/ha) i w łaśn ie z m agnezem (27,6 q/ha). B or spow odow ał obniżkę plonów , a pozostałe w y n ik i oprócz kom binacji zerow ej nie w y k a z u ją isto tn y ch różnic. W p rz y p a d k u selerów nie w idać istotnego d zia łan ia azotu w p o ró w n an iu do sam ego naw ożenia fosforow o-potasow ego. P lo n y b u rak ó w p astew n y ch przed staw io n e są w tabl. 3.
K ró tk i o k res w eg etacji i n a d m ie rn a w ilgotność g leby w p ły n ę ły n a osiągnięcie ta k niskich plonów b u rak ó w pastew nych. O b serw u jem y tu jed n a k isto tn e zw yżki plonów n a w szy stk ich d o danych m ik ro elem en tach w po ró w n an iu z ko m b in acją N P K . N aw ożenie m agnezem spow odow ało zw yżkę 62 q/ha, ty lk o m iedź d ała nieco w yższy plon. T orfow isko T opola- B łonie je st o b iek tem ty p o w y m d la to rfo w isk niskich. M ając to n a uw adze n ależało b y przypuszczać, że u p ra w y roślin polow ych n a w iększości gleb to rfow y ch w y m a g a ją dodatkow ego naw ożen ia m agnezem . P ow inno to oczyw iście być p o p a rte szeregiem dośw iadczeń polow ych, przepro w adzo n y ch na różnych o b iek tach gleb torfow ych.
WNIOSKI
1. Z aw artość Mg w bad an y ch glebach w a h a się w granicach od śladów do 1,69% w suchej m asie. Ś re d n ia d la b a d an y ch prób w ynosi około 0,4°/o., a najczęściej spoty k ane ilości Mg k sz ta łto w ały się w g ranicach 0,2— 0,5%.
2. Isto tn e różnice w zaw artości Mg zależne są od obiektu, z którego p o b ran o p ró bk i to rfu .
3. N ie m ożna stw ierd zić isto tn ej zależności pom iędzy ilością Mg a sk ład em botanicznym , gatu nk iem , stopniem rozkładu, popielnością i kw asow ością to rfu .
4. S to sun ek Ca i Mg w w iększości w yn ik ów k s z ta łtu je się w g ra n i cach 10 : 1.
5. Na typ ow y m to rfo w isk u n isk im n aw ożenie m agnezem spow odo w ało isto tn e zw yżki plonów zarówno- w p rzy p a d k a c h selerów , jak i b u r a ków p astew n ych .
LITERATURA
[1] D é m i n i e z A.: W pływ m agnezu na gorspodarkę fosforow ą roślin. Zeszyty N aukow e WSR Kraków, R olnictw o 6, 1959.
[2] J a n i c z e k S., S k a w i n a T.: Zastosow anie kom pleksenu III do oznaczania Ca i Mg w glebach i wodach gruntow ych. Roczn. Glebozn., dodatek do tomu VII, K raków 1958.
[3] K o r c z e w s k i M., M a j e w s k i F.: W pływ dawki m agnezu na plon i skład chem iczny owsa. Roczn. Nauk Roln., z. 1—2, W arszawa 1932.
[4] M u s i e r o w i c z A. i inni: M onografia gleb w oj. łódzkiego. Roczn. Glebozn., t. IX, W arszawa 1960 r.
[5] W i a d r o w s k a J . : Próby zw iększenia zaw artości magnezu w roślinach ogro dowych drogą nawożenia. Roczn. Nauk Roln., t. 37, z. 1—2, W arszawa 1936.
А . М А К С И М О В СОДЕРЖАНИЕ ВАЛОВОГО МАГНИЯ В НИЗОВЫ Х ТОРФАХ К а ф е д р а Т о р ф о в е д е н и я Г л а в н о й С е л ь с к о х о з я й с т в е н н о й Ш к о л ы , В а р ш а в а Р е з ю м е Автор исследовал образцы низинного торфа, взятые из типических торфяных месторождений Польши. Образцы взяты из объектов, являющ ихся торфяными месторождениями, которые образовались главным образом в прадолинах рек и озер, под воздействием текущ их вод. На этих торфах, используемых главным образом в качестве лугов и пастбищ, выращиваются такж е частично полевые культуры. В образцах определены: Ca, Mg и pH, зольность и вид торфа (см. табл. 1). В общем, не обнаруж ена существенная корреляция м еж ду содержанием в торф е Mg с одной стороны и его видом и степенью разлож ения — с другой. Не обнаружено такж е взаимозависимости м еж ду pH торфа и содержанием Mg, что объясняется незначительностью его количества в торфе. Для представления удобрительного действия магния на изучаемы х торфя ных почвах, автор приводит 2 полевых опыта, залож енны х в 1961 г. в типичном для низовых торфов опытном отделе Института Агротехники, Удобрения и Поч воведения Тополя-Блоне. Для опытов использованы были сельдерей и кор мовая свекла. Оба опыта залож ены были в пяти повторениях. Площадь делянок равнялась — 32 м2, а промежутки м еж ду растениями — 40 X 40 см, из чего сле дует, что на каж дой делянке возделывалось по 200 растений. Применены были следующ ие дозы микроэлементов: В — 1,5 кг/га в виде буры, Си — 30,0 кг/га C u S 04‘6H20 , Mn — 30,0 кг/га МпС12*4Н20 , Mo — 1,0 кг/га ввиде молибдата аммония, MgO — 50,0 кг/га ввиде MgS0 4. Полученные урож аи приведены в табели 2 и 3. Из проведенных опытов следует, что:
1. Содержание Mg в изученны х почвах колебалось в пределах от следов до 1,69°/'о сухого вещества. Среднее количество для исследованных образцов рав нялось 0,4°/о, а чаще всего встречавшиеся количества Mg колебались в пределах от 0.2 до 0,5°/о. 2. Существенные различия содерж ания Mg обусловлены тем, с какого объекта взяты были образцы торфа. 3. Нельзя установить существенную взаимозависимость м еж ду содержанием Mg и ботаническим составом, видом, степенью разложения, содержанием золы и кислотностью торфа. 4. Соотношение Са и Mg в большинстве результатов оформляется в пре дел ах 10:1. 5. На типичном низовом торфяном месторождении, благодаря удобрению магнием, отмечен существенный рост урож ая как сельдерея, так и кормовой свеклы. A . M A K S IM Ó W
TOTAL MAGNESIUM CONTENT IN LOWMOOR PEAT SOILS
C h a i r o f P e a t S c ie n c e , C e n t r a l S c h o o l o f A g r i c u l t u r e . W a r s a w S u m m a r y
A uthor tested peat sam ples of low m oor origin from typical Polish peat deposits. The sam ples w ere taken from objects representative for peat deposits form ed by the action of flow ing w ater m ainly in river p re-valleys and lakes. Such bog soils are used m ainly as m eadows and pastures, to some exten t also for cultivation of field plants. Ca, Mg and pH, ashiness and the kind of peat w ere determ ined in the sam ples (see Tab. 1). G enerally speaking, no correlation betw een the Mg content of peat and its kind or state of decom position w as observed, nor a correlation betw een the pH of peat and the amount of Mg, w hich m ay perhaps be due to low Mg content of the peat.
A s illustration of the fertilizing action of m agnesium on the investigated bog soils, author reports tw o field experim ents perform ed in 1961 at the E xperim ental Station Topola-Błonie of the Institute of Soil Cultivation and Fertilization on typical valley-peatb og soils, using celery and mangold as test plants. The random experim ents w ere made in fiv e repetitions. Plot size w as 32 m2, 40 X 40 cm surface for every plant, i.e. approxim ately 200 plants per plot.
The follow in g doses of m icroelem ents w ere applied: В — 1.5 kg/ha as borax,
Cu — 30 kg/ha C u S 0 4 • 6H20 , Mn — 30 kg/ha MNC12 • 4H20 ,
Mo — 1 kg/ha in the form of ammonium m olybdate, MgO — 50 kg/ha in the form of M g S 0 4.
The yields obtained are presented in tabs. 2 and 3. The follow in g conclusions w ere drawn from the findings:
Th.e m ean for all tested sam ples w as approxim ately 0.4%>, the m ost frequ en tly observed Mg quantities w ere in the range 0.2— 0.5°/o.
2. Significant differen ces in Mg content depend on the object from w hich peat sam ples w ere taken.
3. No sign ifican t relation betw een Mg content and botanical com position, type, decom position degree, ash conten or peat acidity w as observed.
4. Ca/Mg ratio w as in the m ajority of results 1 : 10.
5. On typical valley-peatb ogs m agnesium fertilization caused m arked crop increased in celeryes and mangold.
