Osad czynny - napowietrzanie, natlenianie

W YZSZA SZKO ł. A lNZY N I ERS KA W Z I E LONEJ GORZE + ^{ZESZYTY NAUK OWE NR 7ł}

NR 3 I NZYN I E RI A S RODOWI S KA u u

Z of ia Sadecka

OSAD CZYNNY- NA POWIETRZANIE, NATLENIANIE

Zusammenfassun g

A us einer Ub ersicht der Beliiftungsmethoden, mit besonder er B erii chsichti - gung ihrer Sauer stoff zufukrleistnug zieht man d ie Schleussfolgerungen, dass

die Be liiftung des Abwassers in tiefen Kammeru vi ele VorteiLe wie hohe R e inigungseffekte, sehr kleine Be baungsflći.che de· r Klći.ranlag e aiifwe i rt. Es werden Unter s uc hung en durchgefiiht ii.ber die Wirtsc h aftlichk ei t d i es Pro- zesses .

S treszczenie

Nin i ejszy artykut to przeglqd badań innych autorów nad zastosowani em w metodzie osadu czynego, napowierzani a w głęboki.ch komorach oraz czyste- go tLenu do natlen i ani a komó r. W pracy porównano powyższe metody z me-

to dami k o nwencj onalnymi zwracajqc uwa gę na uzyskiwane OC urzqdzeń,

parametry c h.arakteryz-u. jqce pracę osadu czynne go or az na powie rzchni e za j-

mowane przez p oszcze góln e grupy urządzeń.

Oczyszc'Z ani e ^{ściek ó w} osadem czynnym wy'lnaga dostarczenia do ^ukła­

du 1 tlenu, · który j est niezbęd! nym c zynn it kiem do bioutlen.ienia zanieczy-

s zcze ń organieztnych.

Tlen ·można Wip'l·owadzić do ^układu wykorzystując:

- ^sprężone powiet 'Tze,

- ^{ur ządzenia} n1ech a niczne ,

- sp rężone po'Wlietrze i urządzenia m echaniczne (tzw. sposoby zł ożone ) ,

- i ! n.ne spos , oby.

Czynnikiem w aTlunkującym przeb i , eg rozpuszc zenia się tlenu w wo- d zie Lub ściekach ODaz s iłą napędową tej op eracji jest deficyt tlenowy daneg o układu D ₁ czyli różnica pomiędzy zawartością tlenu w sta nie na- sycenia Cs i ^alk tualną zawantością tlenu C 8 •

(l)

W arr-toŚCli e s ^{(l mg/tdm 3 lub g/m 3) za l eż ą od} temperatury (tab ela ^{1) ,}

C'iŚlnie nia cząstkoweg o tl en u nad 'TO:ztw:ocem (rys. 1), onaz 'Zawartości ^{SIU -}

bsta , ncj i Tozpuszczonych.

M gr inż . ^{Zofia Sad eck a -} W yżs za Szkoła In żyniers ka w Z-i elon ej Górze

7 - Zeszy t y :-łaukow e Nr 74

' l _. 97

ZOFIA SADECKA

LO

1(J _l -

l

o ^{20 l. O 60 80 lO O 120 11.0}

Rys. ^l. Rozpuszcza lno ść aenu w zal eżnośc i od temperatury

ż nych pręż nościach powietr:::a [l]

przy ro- '

Substancje r01zpuszczone powod uj ą obniżkę stanów nasycenia tle; nem a tym s amym obnitkę deficytu tlenowego (tab. 1). Dane w tabeli l do-

tyczą wody słodkiej, tzn. bez so li mirne<raol nych i wody mors-kiej zawliera-

jące j 20 g/dm~ ch lork ów.

T a bela 1

- Temp eratura

o c

- Woda słodka

Woda morska -

ROZPUSZCZALNO$C TLENU W WODZIE

(CAŁKOWITE NASYCENIE, mgl dms)

o 5 lO 15 20

1 4>6 12 8

' 11 ,3 10,2 _9,2

-- ^-

11, 3 10,0 9 ,0

l

8,, 1 7 ,4

25 30

l 8,4

l ^7,6

•

6,7 l ^6,1

W przyrpadlk1u zaś głębdkic h kom ór napowietrz e nia s· tosu je się tz. w

"średnią wartość na sycenia" (C ss) uwzględniającą dodatkowy wpływ śr e

dniego ciśnienia hydrostatyczn ego słupa aie· czy.

Ilość tlenu doprowadzana do komór osadu · czynneg o powin na r ów no

w ażyć zapobrzebowaJnie tlenu na rozkład sub:stalflcji OJrg anicznych, enrd a

l

Osa•./ czynny - nupowietrzunie, nut!enwnte

99

gennq 'respirację milkroorganizmów osadu czynnego oraz na procesy zwią­

zane z nitryfikacją.

Do pełnego biologiteznego oczyszczen~a osadem czy,runym wysoko ob-

ciążonym trzeba doprowadzić <Yk. l 'kg tlenu na usunięcie l :kg BZT5 [1, 2].

W 'Zależności od głębokości zanurzenia i rodzaju napowietrzania wy-

korzystuje s.ię od 5+15% tlenu z doprowadzanego powietrw, a zaltem przy np. 10% wykorzystaniu tlenu, należy doprowadzić 35,7 m³ poW!ie- trza na usunięcie l kg BZT5•

Ilość doprowadzamego powietrza powinna być tak duża, aby zawartość

tlenu 'rozpuszczonego we wszystkich częściach komory w)"!looiła 1+2(3) mg/drn³. [1, 2].

Ciągły ruch ścieków, kłaczków osadu i powietrza powoduje ich wza- jemne wymieszanie się, uttrzymuje kłaczki osadu czynnego w ciągłym

zawieszeniu oraz zwiększa kinetykę zjawis!k dyf,uzyjnych poprzez ciągłą odrnawę powierzchni grani,cznej.

Z powyższego wynika podział urządzeń do napowietrzania na:

ua"ządzenia, które odnawiają przede wSJzystJklim powierzchnie grani- czne obu f,az, co decyduje o ,na·powietrzaniu, a WJtórnie wywołują

ruch cieczy,

urządzenia działające w pierwszym Tzędzie jako urządzenia mies.za-

jące, zaś uboczne ich działanie tto odnowa powierz,chni granlicznej faz,

urządzenia o działaniu pośrednim.

Wspólnym parametrem oceny przydatności urządzeń do napowietrza- nia jest ich zdolność do wtpa"owadzenia tletnu do roztworu (Oxygemation Capacity - OC).

Wielkość ta określa maiksymalną szybkość rozpuszczanlia się tlenu w wodzie w warunkach pracy danego urządz·enia pnzy stałym zmanym de- ficycie tlenowym.

Badania przeprowadza się na odtleniooej poniżej l mg/dm³ 02 wodzie

wodociągowej i odnoszą się one do wa•runków standartowych.

Z przeglądu literaitury wynika, że:

- w napowietrzaniu Slpn~żonym powlietrzem największy stopień wyko- 'rzystania tlenu daje napowietrzanie drobtnopęchcrzyikowe (rys. 2).

- w grupie urządzeń do napowietrzania powierzchniowego największy­

mi wartościami OC chaTakteryzują się wirn~kli:

Simplex Simcar turbiny BSK

7•

150 g02/m³ • h 200 g0/m³ ·h 250 g02/m³ • h

100

..c

(">

E

600 400 300

200

~

/

V/ /

~

V/

~

/ l

/

ZOFIA SADECKA

/ / V V

V / V

/

V / V 1/ /

V/ ^V

^/

V

V /

/ / _1/

--

^{J v}

^~w

^V

^V

^V

^V

o u

60 / / :.K ..?-

l.l/ / / ' / t:?' 4o

/e'/ V / /

30

W/ ~V / ^{V .}

~V~«V / ,

~ /V/

/ / ^{/ /}

~ , ^,~o 40 6 80

"~ "

«-o~~~ "~

fp~~t;).

o C'

n

.-...: 1-: ..,;

.f-i-.,., ~

~-<o

?:

,~

~·

/ / / /

V / / /

/ /

V ^{/ /}

/ /

100

/

l

l

w/m

POBOR MOCY

Rys. 2. Charakterystyka porównawcza niektórych znanych sposobów napowietrza- nia (2, 15]

a - napowietrzanie małymi banieczkami powietrza, b - - napowietrzanie banie- czkami o średniej wielkości, c - napowietrzanie clużymi banieczkami powietrza, rl - s::::czotki ,,Kessenera" nowoczesne, e - wirniki systemu ,,Simpleks", f - turbi-

ny "BSK"

złożone sposoby 111apowietrzania prowadzą do dużych efektów natle- niania. I tak np. stosując modyfik•ację szcz01tka Kessenera i napowie- trzall1ie TUram~ perfocowanymi uzyskuje się wzrost zdolności nwtlenia- nia o 507150 g0/m³ · h, w 'porównaJTiiu do działania samych szczo- tek.

Polepsze111ie zdolności napowietrzania może nastąpić p1rzez:

wprowadzenie ulepszonych urządzeń,

zwiększenie stężenia tle'Ilu w stanie gazowym,

pogł~bienie deficytu tlenowego.

Osad czynny - napowietrzanie. nHtlenianle

101

Głębokie komory napowietrzania

H.ozwój ur.ządzeń do ·napowietrzania osadu czynnego ciągle trwa, świa­ dczą o tym zmiany konstrU!kcyjne wi'lir1ikórw napowietrzających oraz Sito- sowanie głębokich komór napowietrzania.

Badania prowadzone przez SchmidVa i H.edmona [41 potwierdzają opi-

nię v.d. Emdego co do wzrostu wykorzystania tlenu wraz ze wzrostem

głębokości doprowadzania powietrza.

Przykładem zastosowrunia głębokich komór napowieVrza111ia jest oczy- szczalnia w Nowym Jorku, l-ub póltechniczne urządzenie zaproponowa- ne przez Hines.a [5].

Komorę .napowietrzającą stanowi szyb o giGbOikości 20-;--150 m, a cyr- ikulacja cieczy .zachodzi w lkie!funku przeciwnym do wprowadzonego po-

wietrza.

UzY'skano w tym systemie zdoimości natlemia·nia w zakresie 1,9-;--3,0 kg0/m3. h.

Zapotrzebowanie na moc maleje ze wzrostem głębdkości wprowadze- nia powietrza. I tak np. dla

głębokoścli

~C

zaś

dla 50 m,

~c =

Istnieje szereg oczyszczalni pracujących w ruikładach napowietTzania w głęookich komorach [16, 17].

Jedną z nich jest met·oda oczyszczaniG przez napowietrzaJnie w głę­

bdkich zbiornikach i klarowa1nie flotacyjne, zastosowana w celulozowi

produkującej ok 500 t/d masy celulozowej [16].

Zastosowany układ oczyszczania ście\ków celulozowych, w którego

skład wchodzą, dwa zbiorniki o głębokośoi 21 m każdy, pracujące ró- wnolegle a z.a¹silane powiebrzem systemem dysz, w porównaniu z kon- wencjonalnymi metodami oczyszczania jest odporny na bardzo duże ob-

ciążenia szczytowe, doskonale •usuwa BZT5 , zajmuje mało miejsca, mniej-

sze są •również 'koszty inwestycyjne i eksploatacyjne.

W oczyszczalni ścieków w browarze Molson's Brewery Ltd w Barrie [ 17] za stosowa no metodę .. deep shaft".

Instalacja szybowa ma zdolność oczyszczania ścieków w ilości ok.

189 tys. m~/d, zapewn:a ba•:-dzo szybkie P'rwnika~nie -tlenu, zajmuje tyl1ko 640 m² powierzchni.

Uzyska1no tą metodą 95% ubytek BZT5 i 90o/o ubytek zawiesin. Dobrą pracą cha.ra'kteryzuj<l siG również bioreaiktory wieżowe [18] o głębokości

25m, napowietrzane od dołu, zajmujące minima1ną powierzchnię nie- zbędną do oczyszczania ścieków.

102 _• ZOFIA SADECKA

SC IEKI SURONE

OSAD RECYR~ULOWANY

PCNIIETRZE rr=== == ==========~~==== j ---..~NADMIERN"l ~D

; ..

•

•

. . _'

.. .. . ^.

.

_. ^' _.

•

•

- o • • •

. . ^.

•

•

•

• .

.

o • # •

. ^. . . ^.

. ^.

• • • • • • • l . , ,

•

•

" • , . ·' !' .

• • •

. . ^.

. ^{. .}

•

•

, .... .

.

^.. .

^{' .} . ^'

. . • • • o

~ ^{• •• ?, •}

.

• •

' ^. . . ^. . .

• # , :

• l

.

^.

• , • #

. . ^{. ,} ..

\ .. .. , o '

. , .

. . ,. .

• • • . . o • • t

•• ., • o • l

. ..

o . . • •

. ^.. _. . ^{. ...}

• •

• ' ł •

• . ^'

.

. ^.

•

^.

. .. . ^{. . - .}

l

GŁOWI CA

~~~L,

lBI~NIK

FLOTACYJNY

•

Rys. 3. Szyb studzienny. _średnica 0,5-T-5,5 m, głębokość d o ^{600 m}

Innym przylkładem jest szyb Sit udzienny (-rys. 3) w ktÓTym uzyskano

następujące par , amet. ry:

roZJPuszczalmość tle n u - 40 mg/dm ³

OC - 64llkg0/d

czas zat:rzymarna a recytl'lkulac ja

- 40' - 100%

Burdowa głębokich kamór napawietrze nia ^{1 związana j est nie wą ·tpliwie}

z większym nakład e m finanoowym, !I'Ówmocześnie jednak zm'lliejsza się poważnie koszt ^{s:pr ęża!re k} oraz arm.atw r y sprężonego powietrza ₁ z uwagi

na ^l epsze wylkorzystaJnie tlenu z powie trza~

Osrut czynny - napowietrzanie. natlenianie 103

Na oczyszczalni w Nowym Jorku [5] wykazano, że przeciętne koszty c·k3'pbatacyjne k:;ztał~ują ::iG na poziomie kosztów dla lk'Omór (o gł. rz~.;du

4--o--5 m) wyposaż.onych w dyfuzory.

Za stosowaniem głębokich komór napowietrzania przemawiają Tównież

aspekty ochrony ś'!odowisilm jak: wyeliminowanie uciqżliwych zapachów, bra;k aerozoli rozpryskiwaonych śc·ieków co ma miejsce np: przy napo- wietrzaniu aeratorami powierzchniowymi. W zwią7Jku z powyższym

z;mniejsza Stię romn1' ar •s.bref ochronnych a sama powierzchnia :z;aj.mowarna przez ·oczyszczalnię wyposaż()IIlą w głębokie kommy będzie mniejsza w porównaniu :z powierzchnią oczyszczaLni klasyczmej.

Za oszczędtnym gospodarowaniem powierzchni ~iech również prze-

mawia•ją dane statystycZ!lle.

Ilość gruntów ornych przypadająca na l M naszego kraju kurczy się

i talk:

w roiku 1946 przypadało

w roku 1970 "

w r·o·ku 1980

a w <ra.ku 1990 przewiduje się

0,86 ha/M 0,60 ha/M 0,54 ha/M 0,50 ha/M

ZTE przyszłej oczyszczalni ścielków dla Zielonej Góry, przewidują

zapotrzebowanie powierzchni ok. 150 ha, (koszt wylwpu ziem~ ok. 1,5 mld. zł.) pod budowę obiektów oczyszczalni. Przyjmując, że ilość powsta-

jących ścieków w Zielonej Górze jest rzędu 200 tys. m3/d, pod obiekty typorwej mechanicZi!1o-biologicznej oczyszczalni wysta:rczyłby obszar 10 ha.

Brzeprorwadzając orientacyjne obliczen~a przy następujących założe­

niach:

- czas przetrzyma:nia śC'ieków w os·adnikach - 2 h

- średnie obciążenie dobowe - 1000 gBZT5/m3 komory osadu czyn- nego,

- obciążenie wg liczby mieszkańców przy ładunku za•nieczyszozeń 40 gBZT5/M • rd -25 M/m3 komory.

Powierz·chrnia osadników dla wyżej wymienionej Hości ŚC'ieków z Zie- lonej Góry wynosi 3,4 ha, natomiast komory osadu czynnego przy zało­

żonej głębdkości 4 m zajmują powierzchnię - 0,2 ha. Daje to w sumie 4 ha.

Przerwidując teren pod obiekty tawarzys;zące i teren pod rozbudowę perspektywiczną, można powiedzieć, że 10 ha ziemi będzlie W)11korzysta- nych w perspektywie prrzez obiekty oczyszczalni. P·orównując powyższe

dane jeszcze np. ,z metodą "deep shaft" oczyszczającą ścieki w ilościach odpowiadających ilości ścieków Zielonej Góry, a zajmującą tylko 640 m² powierzchni, nie można uznać, że w ZTE przewidZliano ekonomiczne wy- korzystanie powieTzchni.

104 ZOFIA SADECKA

Zastosowanie czystego tlenu do oczyszczania ścieków osadem czynnym Pole-pszenie zdolności napowietrza1nia może nastąpić przez e.więiksze­

:nie stężenia tlenu np. przy zastosowaniu powietrza wzbogaconego w tlen lub 'CZystego tlenu w metodzie osadu czynnego.

Nasyoając ·wodę czystym tlenem możemy przy temp. 293 K (20°C) i ciŚillieJniu 101,3 kPa uzyskać stężenie tlenu w wodzie ok. 43 mg/dm³,

co w stosunku do wymaganej minimalnej zawa·rtośC'i tlenu w komorze 273 mgf.dm3 stanowi nadwyżkę 42 mg/dm^3•

W la:tach czterdziestych Okrm [7] podjął badania laboratoryjne nad zastOisQIW\3.n'iem czystego tlenu w k01nwencjona:lnej metodzi,e osadu czym- ruego, uzyskał on zwiększenie ubytu BZT5 o ponad 20o/o, przy obciążeniu

komory 2,88 kg BZT5/m³ ·d.

Na podstawie badań stwierdził on, że podstawową zaletą stosowania czystego tlenu jest możliwość utrzyma111'i~a wysokiej zawa~rtości tlenu roz- puszczonego w Ikarnorze i unik!Ilięcie okresowych de:fiicytów tlenowych tak nielkorzysbny'Ch dla biocenozy osadu czynnego.

·W latach 1969 - 72 amerykafua firma Un:ion Garbide Corpo['ation

przeprowadziła badania w pełnej sikaH nad zastosowaniem tlenu w oczy- szczal!Il'i ścieków miejskich "Batavia" w New York. Opracowany system [8, 9] "Unox" umożliwił uzyskalilie wy-sdkiego stopnia wyikorzystania tle- mu 90795%, utrzymanie stężenia ~Zawies-in osadu czynnego w komorze od 6000710000 mg/dm³ przy poziomie tloou roZipuszczonego 6710 mg/

/dm³ w porównaniu ze stężeniem zawtiJelsin ooadu czyn:nego w zakresie od 150074000 mg/dm³ i pl'lzy poziomie tlenu irOZpuszczonego od 172 mg/

/dm³ w systemie konwencjonalnym.

Ponadto bada,nia wyikarzały, że n'admienny osad czynny pr'Odukowamy w systemie z tlenem wyka:zywał lepsze zdolności do osiadani1a i za-

gęszczania niż osad w układzie z powietrzem a !ilość nadmiernego osadu dla sytstemu z tlen·em jest mniejsza o ok. 40745% od ilości osadu po-

wsrt:ajątcego w systemie z pow.ietrzem [10], a co za tym idzie umożliwia

zmniejszenie objętości komór 111apowietrzan1a.

W latach 1970-73 wy.budowano w USA, Kanadzie, kngKu i Jap01ni:i ok. 55 oczyszczalni w skali półtechnicznej opart)'lch 1111a systemtie "Unox", natomiast 8 takich oczyszczalni w skali technkznej działa już w USA, Ka:ruadzie, Japonii [11]. W Pols<:e badania porównawcze obu sy-stemów w skali laboratoryjnej prowadził Łanowy [12], ApolinarSiki [13], Biczys- ko .[14]. Wytkazali oni niŻ'Sze wartości wskaźnilków zanieczyszczeń w od-

pływie z komory osadu ·czymnego zasi·lanej tlenem. Jedn'O·cześnie w ko- morze z tlenem uzysikali wyższą recbuk·cję związków azotowych, stwier- dzili bardziej stabilną pracę osadu czy.nnegq w tej tkomQrzę oraz lepsze

O snd czynny - n npowie t rzn nte . n a tlenia nie 105

zdolności sedym cnt, acyjn e ⁱ m 1 :1icjs zy przyrost D'Cldmic.rmcg ' o os:atdu czyn- nego.

Ba-d.ani · a nad WY'k. orzystuni c: m cz ystego tl~:mu do oczyszcz . an i ia śo~eków prow adz'iła równi e ż Graczyk f20l. Zastosowała o.na czysty tlen pod zwię­

kszonym ciśnieniem jako intensyfikat or termofilowej stabiliza cj i wysdko

stężanych ściek ó w organicznych. Wybór ten okHzał się trafny, bo b arlani a

wy; kazały, że:

- przy z.astosowa1niu czystego tl enu ozatS procesów stabilizacji wysoko

stężony-ch ścieków org:a:nicznych ulega skróceniu od 33+50%,

- ubytek ładunku zanieczyszczeń (CZT) jest podobny przy uźyóu tle- nu i powietrza,

prr-oces stabilizacji cechuje się wi ększą stabilnością aniżeli przy na - powietrza , niu powietrzen1. N ie obserwuje · S'ię obniżenia a ' kty-wn ości mi- kroorgami.zmów nawet przy dużych stężeni ach zanieczyszczeń.

Podsumowani e

Z dokonane g o przeglądu lit e ratull' y wyci'ka, że oczyszczanie ście­

k ów metodą osa du czynne go ni 2 jes t s pT a-wą zaml o11iętą · i w dalszym c:iągu

poszud <:uje się rrozwiąz~ ań bardz·iej s kuteczmych biorą<::ych pod uwa:gę wy- s oki stopi€ń oczyszczan ia z jednoezesną minima}iza,cją kosztów rnweslty- cyj,nych i eksploatacyjnych.

Obecnie powszechnie stosuj e się klasyczne metody napawi:etTvania osad u czynnego.

Badania i t zasto sowan' ie głębOiki·ch komór napowi e trzania ws-kazują, że te:n sposób · napow ietrzan ia poza wysokim OC , charakteryzuje S'ię nie- co mniejszymi kosztami eksploat-acyjnymi i inwestycyjnymi, przy czym zajn1uje małą powi e rzchn1:ę · i je.st z punktu widzeni-a ochrony Ślrodowis:k.a

o wiele mniej uciążliwy w porównaniu z urządzeniami oczyszc'Za lni ~da ­

sycznych.

Zastosowanie czystego tlenu - poza wys-O'kin1 stopniem wykorzysta - nia tlenu pozw a la utrzymać: wyS'Ołkie stężem.i e z-awiesin osadu czy-nnego w komopach co zmniejsza objętość: komór a tym sam y m zapdtrzehowa- nie na powierz:ch.nię ma l eje. Biorąc pod uwagę trudności związane z wła ­ ściwym rozwiązani e m gospodarki o !Sadowej, istotną sprawą jest też mniej- sza produJkeja . nadmie, rnego osadu w systemie z tlenem niż w systemi e

z powietrzem oraz łatwiejsze jest jego unieS'zk odliwianie. Do korzyś ci płynących z zastos owania czystego tlenu należy również zaliczyć: możli­

wość: oczyszczania wys okO' stężo nych ści eków org a;nicznych zapewniając

tą metodą pokTy c ie wy sokiego natychmiastowego zapotrzebowania tle -

nu.

106 ^{ZOFIA SADECKA}

Uwz,ględniają'c jednomyśLne pozytywne oprrue i zgodne liromunikaty z wyników badań nad zastosowaniem głębokich komór i tle:oo techni- cznego w metodzie osadu czynnego należy z,aznaczyć, ~e wybór metody oczysz-czania to trudny 'i :najważmiejs:zy problem projektanta technologa, którego rozwiąza.nie powinno zawsze uwzględniać dobry efekt oaz~zcza­

nia przy jalk najmniejszych nakładach inwestycyjnych i eksploa:tacyj- nych jak ~również to, że w przyszłości wybudowana oczyszczalnia po- winlll'3 sta<noWiić część składową naszegro ŚlrodowiSka.

LITERATURA

[l] I m h o f f K. - Kanalizacja miast i oczyszczanie ścieków. Faradnik A-dy 1981 rok.

[2] K e m p a E., Cywiński T. - Oczyszczanie ścieków miejskich. Arkady 1976 rok.

[3] M o 11 er U. - Die Abwasserreinigung in der Totalklaranlage. Wass, Wirt, MTass - Techn. 16/1966/,291,

[4] S c h m i t F. L., Re d m o n D. T. - Oxygen transfer ejficiency in depp tanks. J. Water Poll, Chontroll. Fed. 1975 t. 47. s. 2586.

[5] M o o re T. - Basic Criteria and design aspects for depp aeration tanks. W a- ter Res. 1972 t. 6 Nr 4/5 s. 4a7.

[6] B a II J. E., H e m e n i ck M. J. - High - purity O xy gen in BioZagical trea- tment of Municipal Wastewater. Jou·r. Water. Poll. Control Fed. 1973, 44, l, 65--67,

[7] Ok u n A. D. - Pure Oxygen in Bio-Precipitation Process May Reduce Se- wage Teratment Gasts. Civil. Eng. 1948, 91, 2<88,

[8] A n o n. - Unox Process Campressed. Air 1970·, 75, 12., 68.

[9] A n o n. - Oxygen Can. Replace Aeration. American City. 1970, 85, 6, 90.

[10] M a t s c h L. C. - Using Pure Oxygen for Secondary Treatment. Chemical ,Enginering Progress 1973, 8, 75----78.

[11] Gr o m i e c J. - Aktualny stan badań nad zastosowaniem tlenu do oczysz- czania ścieków metodą osadu czynnego. GWTS nr 7/8 tom XXII str. 232-

~35.

[1'2] L a n ·o wy T. i inni - Badania technologiczne nad oczyszczaniem wybranych ścieków przemysłowych. Instytut Meteorologii Gosp. Wodnej, Wrocław

;wrzesień 19'73 (maszynopis).,

[13] A p olinarski M., Rom a n M. - Badania nad oczyszczaniem ścieków ce- lulozowych metodą osadu czynnego z użyciem czystego aenu. Gosp. Wodna

a/Hm.

[14] B i czy s k o J. i inni - Zastosowanie tlenu do biochemicznego oczyszczania ścieków z koksowni. Gosp. Wodna 5/72.

[15] Suschka J., Zie.liński J . - Urządzenia do natlenianie ścieków. Arkady

twnzes.ień 1979 r.

[16] S e w e .r i e d D. E. - Development o f an improved secondary treatment pro- cess. Dep. tank aeration and flotation clartificatton. TAPPI 1979 t. 62 nr 2

161~3.

Osad czynn!l ~ napow!elrzan!e. nat!enianle l^()~ vl

[17) S w i e n t e k R. J. - Depp-shaft wasterwater traetment reduces BOD 95%

and TSS 90o/e Food Process 1982 vol 43 str. 136- 137.

[18) L e i s l ner G. - A ~wa~serreinigung alof k!einstcm Hau m mit d?m Dio - Rochreaktor Von Hoecl1:;t. Forum - Stadte-Hyg. 1979 T. 30 s. 70- 73.

[19) N e l s o n J. K. - Start - up and opcration of Denver's oxygen activated sludg? plant. JWPCF 1979 T. 51 nr 5 s. 907-917.

[20] G r a c z y k M. - Zastosowanie czystego tlenu do termofilowej stabilizacji wysokostężonych ścieków organicznych. G WTS 6/1982.