Jan XXIII (1958-1963)

Wincenty Urban

Jan XXIII (1958-1963)

Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 7/1-2, 5-14

1964

R O Z P R A W Y

I

A R T Y K U Ł Y

BP WINCENTY U R B A N

JAN X X III (1958— 1963)

K ró tk i stosunkow o p o n ty fik a t Ojca Św iętego Ja n a X X III zachw ycił nie ty lk o k ato lik ó w w spółczesnych, ale przem ów ił p otężn ie n aw et do św iadom ości ludzi stojący ch poza Kościo­ łem C hry stu so w y m , lecz szu k ający ch ro zu m n ie sposobów roz­ w iązania tru d n o ści, targ a ją c y c h s tr u k tu rę życia w ew nętrzneg o i zew n ętrzneg o n arodów X X w ieku.

J. C h e 1 i n i nazw ał słusznie papieża J a n a X X III w w y ­ d anej o nim w P a ry ż u w 1963 r. m onografii „p asterzem ludzi d obrej w oli” (Jean X X III. P a s te u r des hom nes de bonne vo­ lonté. P a ris 1963).

C h a ra k te ry s ty k a ta jest jak n a jb a rd zie j tra fn a.

Postać, osobowość i działalność J a n a X X III w św iadom ości człowieka w spółczesnego obudziła jak n ajży w sze uczucia życzli­ wości, w dzięczności i szczerego uznania, a n iek iedy zachw ytu. Rów nież i N aród Polski znalazł w sercu tego w ielkiego papieża w iele serdecznego ciepła, zrozum ienia, p o p arcia i m i­ łości.

I.

O pinia k ato lick a i n iek atolicka z zaciekaw ieniem p rzy ję ła w y b ór n a papieża po śm ierci P iu sa X II w czasie K onklaw e 28 p aźd ziern ik a 1958 r. p a tria rc h y W enecji, A nioła Józefa R o n c a l l i e g o , liczącego w ów czas 77 rok życia, k tó ry p rz y ­ ją ł im ię J a n a X X III i u ją ł w sw e d łonie s te r łodzi K oś­ cioła C hrystusow ego. Z okazji dokonanego w y b o ru w y g ła ­ szano p rzeró żn e opinie i poglądy, a p rasa św iatow a usiłow a­

6 B p W IN C E N T Y U R B A N

[

]

ła w m ów ić w społeczeństw a, że J a n X X III będzie „papieżem przejścio w y m ” , a jego p o n ty fik a t „ n e u tra ln y m ”.

P ap ież J a n X X III zaskoczył jed n a k św iat sw oim i czynam i, zachw ycił go, a n iek ied y w zbudził w nim p raw d ziw e zdu ­ m ienie.

K o ro n acja J a n a X X III odbyła się w d n iu 4 listopada, p a­ tro n a św. K aro la Borom eusza, jednego z n ajw y b itn ie jszy c h z pośród re fo rm a to ró w życia religijno-kościelnego po soborze try d e n c k im , u m iłow anej p ostaci w b ad aniach n auk ow y ch p a­ pieża, zwłaszcza jego w iz y ta c ji w diecezji Bergam o.

J a n X X III rozpoczął swój p o n ty fik a t z hasłem : „błogosła­ w ieństw o i po k ó j” . W y ty czy ł on now e szlaki duchow ego ży­ cia nie ty lk o dla k atolików , ale i dla ch rześcijan całego św ia­ ta, a n a w e t dla in n y ch w yznań. P rzep ro w adził on w spaniale „dialog ze w spółczesnym św ia te m ” . S ta ł się papieżem „ je d ­ ności, dobroci, spraw iedliw ości, pokoju, najw iększego w y ch y ­ lenia się na św ia t” , p raw d ziw y m p asterzem św iata.

II.

J a n X X III, w y b itn y papież X X w ieku, k tó ry zdołał pod­ bić św iat sw oją dobrocią i śm iałością decyzji w K ościele, m iał życie znojne i tru d n e . P rzy szed ł na św iat w w ielodzietnej ro ­ dzinie w iejsk iej d n ia 25 listo p ad a 1881 r„ w Sotto il M onte, leżącej w L om bardii pod m iastem Bergam o, gdzie rodzice jego, J a n B a ttista R oncalli i M arian n a z dom u Mazzola, posiadali sk ro m n y k aw ałek ziem i i p racow ali ofiarnie, by w yżyw ić z niej i w ychow ać trzy n aścio ro dzieci.

A ngelo R oncalli początkow o uczęszczał przez trz y la ta do m iejscow ej szkoły w iejsk iej, a n a stę p n ie rozpoczął pobierać n a u k i w g im n azju m w C elana, m iejscow ości odległej o 7 km od S otto ił M onte. B yły to la ta ciężkiej zap ra w y dla przy sz­ łego papieża, a rów nocześnie stan o w iły dla niego próbę h a rtu . U ciążliw ą drogę m u siał codziennie p rzem ierzać dziesięcioletni Anioł Józef d w u k ro tn ie , przeb y w ać n a n auce szkolnej od 4 do 6 godzin, a po pow rocie do dom u odrabiać zadane lek c je przy b lask u świecy. O kres te n trw a ł do ro k u 1892, k ied y to

gor-[3] J A N X X I I I 7

liw y chłopiec i żądny n au k i o trzy m ał b ezp ła tn e m iejsce w ko n ­ w ikcie b isk u p im w B ergam o. W M ałym S em in ariu m D u­ chow nym stu d e n t R oncalli pozyskał u zn an ie przełożonych, k tó rz y sk iero w ali go w 1900 r. na stu d ia do P apieskiego Se­ m in a riu m św. A polinarego w Rzym ie. Dzięki rze teln e j pracy uw ieńczył on w 1904 r. swe stu d ia sto p n iem d o k to ra teologii. W ty m że ro k u o trzy m ał św ięcenia k ap łańskie.

Okoliczności dziw nie się sp lo tły w okół osoby ks. R oncal- iiego w 1904 r., m ianow icie sp o tk ał się on w te d y z dw om a papieżam i. Na egzam inie d o k to rsk im ks. R oncalliego u czest­ niczył jako a sy ste n t z ram ien ia u n iw e rs y te tu ks. E ugeniusz P a c e 11 i, późniejszy papież P iu s X II. Po o d p raw ien iu M szy św. u g ro bu św. P io tra w bazylice w a ty k a ń sk ie j (11.8.1904) przez ks. R oncalliego został p rz y ję ty on przez papieża św. P iu sa X, k tó ry m u życzył, aby „k ap łań stw o jego było pocie­ chą dla K ościoła”. I ta k też się stało.

Ks. R oncalli sp ełn iał różn e fu n k cje, pow ierzone m u przez w ładzę d uch o w ną w diecezji; praco w ał jako pro fesor Sem i­ n a riu m D uchow nego i k ształto w ał -w nim przy szły ch k a p ła ­ nów , b y ł ojcem d uchow nym , p ro feso rem u n iw e rsy te tu , był re d a k to re m p ism a diecezjalnego (La V ita Dioecesana), p rac o ­ w ał w A kcji K ato lick iej, w K on g reg acji R ozkrzew ienia W ia­ ry , a po o trz y m a n iu sa k ry b isk u piej w 1925 r. zajm ow ał p rz e ­ różne stanow iska d yplom atyczne, skończyw szy n a N u ncju szu A postolskim w e F ran cji.

Rok 1953 p rzy n ió sł m u godność k a rd y n a lsk ą i stanow isko p a tria rc h y W enecji i n a ty m stan o w isk u został w y b ra n y na papieża 28 p aźd ziern ik a 1958 r.

W czasie k ró tk ieg o stosunkow o swego p o n ty fik a tu Ja n X X III zajaśn iał jak o papież jedności, m iłości, dobroci, pokoju

i spraw iedliw ości.

III.

P ap ież J a n - X X III w czasie swego p o n ty fik a tu u m iał z n a ­ leźć sposoby podejścia do n a jtru d n ie jsz y c h problem ów czasów w spółczesnych.

8 B p W I N C E N T Y U R B A N

[4]

Z bogatej jego działalności w y starczy p odkreślić n iek tó re ty lk o m o m en ty program ow e, aby te n w zgląd w yszedł w ca­ łej pełni.

N a jp ie rw należy tu p odkreślić jego głębokie zrozum ienie ro li i doniosłości k ap łan a w życiu re lig ijn o -m o ra ln y m i spo­ łecznym , zwłaszcza w czasach dzisiejszych, p ełny ch zm ian w psychice w iernych. Z w rócił on uw agę n a „problem w łaści­ w ej fo rm acji duchow ej w spółczesnego d uszp asterza i na k u l­ tyw o w an ie p rzezeń in ten sy w n eg o życia w e w n ętrzn eg o ” w gło­ śnej encyklice „S acerdotii N o stri p rim o rd ia ” , w y d an ej z oka­ zji setn ej rocznicy «śmierci św. J a n a V ianneya, p o tro n a p ro ­ boszczów, w 1959 r. P ap ież p rzestrzeg ał w niej dzisiejszego k ap łan a przed zachw ianiem w łaściw ej rów now agi m iędzy a k ­ tyw n o ścią zew n ętrzn ą a w e w n ętrzn ą kosztem o statn iej.

P ap ież J a n X X III b y ł w czasie swego p o n ty fik a tu niezm or­ d ow anym obrońcą praw dziw ego p o k o j u na św iecie. Gło­ sił on w szystkim , że „drogi p o k oju są drogam i B oga” ; w zyw ał w szystk ich m ężów sta n u i zak lin ał ich, by prow adzili „ne­ gocjacje pokojow e w d u ch u p raw d y i spraw iedliw ości” . P rz e ­ strzeg ał przed b ro n ią n u k lea rn ą. W ro k u 1962 w o kresie k ry ­ zysu kubańskiego, gdy napięcie m iędzynarodow e n iezm iern ie w zrosło, papież J a n X X III w ołał do w szy stk ich o pokój na świecie. W przem ó w ien iu w ig ilijn y m w 1962 r. papież zaape­ low ał do w szystkich ludzi odpow iedzialnych za losy św iata i do całej ludzkości, by w szyscy w zm ogli w ysiłki na rzecz po koju i w spółpracow ali z sobą w d u c h u b ra te rs tw a dla c ie r­ pliw ego ro zw ik ły w an ia tru d n o śc i i sp raw iedliw ego podziału b ogactw ziemi.

U silne zabiegi papieża J a n a X X III dla w zm ocnienia po koju n a św iecie w m yśl założeń ew angelii nie zostały bez echa. Ś w iat zrozum iał i dobrze ocenił szlach etn e poczynania p apie­ ża, a K o m itet M iędzynarodow ej F u n d a c ji B alzan z siedzibą W Z u ric h u p rzy zn ał m u po raz pierw szy nagrodę pokojow ą za rok 1962. O statnio p ra sa doniosła (7 g ru d zień 1963 r.), że p re z y d e n t J o h n s o n p rzy zn ał p o śm ie rtn ie papieżow i J a ­ now i X X III „p rezy d en ck i m ed al w olności” , n ajw yższe odzna­ czenie a m e ry k ań sk ie w czasie pokoju, p rzy zn aw an e osobom

[5] J A N X X I I I 9

szczególnie zasłużonym na polu g ru n to w an ia pokoju św ia ­ towego.

P apież J a n X X III dokonał szeregu rzeczy, n iezm iernie w aż­ n ych w życiu organ izacy jn y m Kościoła; pom nożył liczbę k a r ­ d yn ałó w po raz pierw szy w dziejach Kościoła do liczby 85; w śród nich pow ołał pierw szego M urzyna, Jap o ń czy k a i F ili­ pińczyka. U w y d a tn ił przez to p ięk n ie u n iw ersalizm Kościoła katolickiego. W M otu P ro p rio „Cum g rav issim a” z ro k u 1962 pap ież zarządził, że o d tąd w szyscy k a rd y n a ło w ie b ęd ą o trz y ­ m yw ać sa k rę b iskupią.

J a n X X III p rzep ro w ad ził lu b rozpoczął szereg b e a ty fik a c ji i kanonizacji, a w śród nich w 1962 r. odbyła się kanonizacja pierw szego M ulata w histo rii K ościoła, błogosław ionego M ar­ cina de P o r r e s , b ra ta zakonu dom inikańskiego, zm arłego w 1639 r.

W ażnym w życiu o rg an izacy jn y m Kościoła jest ró w n ież M otu P ro p rio „S um m i P o n tificis E lectio ” z ro k u 1962, w k tó ­ ry m papież J a n X X III w p ro w ad za pew n e zm iany zarządzeń w okresie śm ierci pap ieża i w y b o ru jego następcy.

Za p o n ty fik a tu J a n a X X III do ro k u 1962 zostało erygo­ w an y ch 80 now ych stolic arcy b isk u p ich i biskupich, 3 egzar- c h a ty apostolskie, 1 o rd y n a ria t dla unitów , 14 p r a ła tu r „ n u l­ liu s” , 12 w ik ariató w , 13 p re fe k tu r apostolskich.

W czasie sw ego p o n ty fik a tu papież J a n X X III s ta ra ł się usiln ie u w y d a tn ić rolę poszczególnych obrządków K ościoła w św iecie w spółczesnym .

D okonał szeregu śm iały ch posunięć w dziedzinie przepisów litu rg iczn y ch ; ogłosił now y zbiór ru b ry k , k tó ry w szedł w ży­ cie z dniem 1 stycznia 1961 r. D zięki n iem u w prow adzono do k an onu m szalnego w czasie 1 sesji II Soboru W atykań skiego im ię św. Józefa.

IV.

O jciec Św. J a n X X III z ajaśn iał też w sp an iały m b laskiem w dziedzinie n au czan ia w ie rn y c h poprzez sw oje kazania, przem ów ienia, orędzia, listy apostolskie, tzw . „M otu P ro p rio ” , encykliki.

10 B p W I N C E N T Y U R B A N [6]

B iorąc pod uw agę n ajw ażn iejszą h ierarch iczn ie fo rm ę w y ­ pow iedzi papieskich, e n c y k l i k ę , czyli u ro czy sty list p a­ pieski ad resow any do biskupów całego św iata a za ich po­ śred n ictw em do w szy stk ich w iern y ch , należy n a jp ie rw w y ­ m ienić encyklikę J a n a X X III „Ad P e tri C a th e d ra m ” z 1959 r., o m aw iającą te m a t jedności ch rześcijań stw a i jedności całego św iata. P ię k n ie i szeroko om ów ił J a n X X III k a p ł a ń s t w o w K ościele katolickim , jak ju ż w spom niano, w encyklice „S acerdo tii N ostri p rim o rd ia ” , ogłoszonej rów nież w 1959 r. N a te m a t m o d litw y różańcow ej, n iezm iern ie w ażnej w życiu każdego k ato lik a, w życiu ro dzin i społeczeństw katolickich, przem ów ił głęboko papież J a n X X III w encyklice „ G ra ta r e ­ co rd a tio ” (26.9.1959). M isjom k ato lick im pośw ięcił w tym że ro k u (1959) encyklikę „P rin c e p s P a s to ru m ” . Szczególniej gło­ śn y m echem w e w spółczesnym św iecie odbiła się en cyk lika

„M ater et M ag istra” z d n ia 15 m a ja 1961 r., w y d an a w 70 rocznicę ogłoszenia encykliki „R eru m n o v a ru m ” p apieża L e­

ona X III i w 30 la t po w y d a n iu przez P iu sa X I encykliki „Q uadragesim o an n o ” , zw racająca uw agę n a konieczność od­ budow y stosunków społecznych w d u ch u p raw d y , sp ra w ie d ­ liw ości i m iłości. Nic w ięc dziw nego, że ze w zględu n a specy­ ficzność po ru szan ej p ro b le m aty k i en cyk lika ta sp o tk ała się z o lbrzym im zain tereso w an iem w całym św iecie i to nie ty lk o w społeczeństw ach k atolickich, ale i w k ra ja c h socjalistycz­ nych.

P apież J a n X X III p rzy p o m n iał św iatu k ato lick ą n a u k ę społeczną- i zastosow ał ją do now ych w a ru n k ó w życia, sp re ­ cyzow ał p raw a i obowiązki k atolik ó w w dziesiejszej rzeczyw i­ stości, w czasach p o stęp u techn ik i, odkrycia energii atom u,

ro zw o ju n iebyw ałego chem ii.

E n cy k lika „M ater et M a g istra ” w u z u p ełn ien iu do po­ p rzed n ich ency k lik społecznych papieży Leona X III i P iu sa X I o k reśliła bliżej cele gospodarcze p ań stw a, w y su n ęła potrzebę p rzy w ró cen ia i zachow ania rów now agi gospodarczej i społecz­ n ej, by nie w strzy m y w ać i nie łam ać in ic ja ty w y osobistej i obyw ateli. Z w róciła ona też uw agę na konieczność w spół­

[Π

p rac y m iędzynarodow ej w dziedzinie społecznej, gospodarczej i k u ltu ra ln e j.

W w yd an ej encyklice d n ia 11 listop ada 1961 r. „A etern a Dei S a p ie n tia ” z okazji 1500-letniej rocznicy śm ierci papieża św . Leona W ielkiego (440— 461), po p rze d staw ie n iu tegoż p a ­ pieża i jego roli w toczącym się w ów czas sporze teologicznym o n a tu rę boską i lu d zk ą C h ry stu sa P a n a , J a n X X III naw iązał do zapow iedzianego II S oboru W aty k ańskieg o i m yśli zjedno­ czenia chrześcijan.

P ięk n e w ezw anie do w szystkich ch rześcijan skierow ał p a­ pież J a n X X III w encyklice „P o e n ite n tia m ag e re ” ( 1 lipiec

1962 ), ażeby przez p o k u tę p rzy czy nili się do u b łag a n ia u Boga ja k n ajp o m y śln iejszy ch w y ników dla p rac II S oboru W a ty ­ kańskiego, któ rego celem je s t odnow a chrześcijańskiego ży ­ cia, zjednoczenie braci odłączonych, poszerzenie k ró le stw a Bo­ żego.

P o tężn ie w strz ą sn ę ła opinię św iata en cyklika J a n a X X III w sp raw ie p o k o ju „P acem in te r r is ” , ogłoszona w W ielki C z w artek (11 k w ietn ia 1963 r.), w k tó re j papież skierow ał „w ielk ie w ezw anie do m iłości” do w szystk ich ludzi "dobrej w oli. P ap ież w ezw ał w n iej św iat do ro zbro jenia, przy w ró ce­ nia atm o sfery zau fan ia i w sp ó łpracy w szystkich dla dobra ro d zin y lu d zkiej, i zachęcił w n iej, b y „poprzez ideologie, k tó ­ re dzielą ludzi, i ponad ty m i ideologiam i dokonać odkrycia człow ieka” .

E n cy k lik ę „P acem in te r r is ” u znano słusznie „za n a jb a r­ dziej m a g istra ln y d o k u m en t naszego s tu le c ia ” .

V.

Szczególniejsze piętn o w ycisnął papież J a n X X III w dzie­ jac h Kościoła katolickiego na odcinku u sto sunk ow ania się do tzw . „braci odłączonych” , p rag n ą c szczerze znaleźć odpow ied­ nie pom osty do w zajem nego p o rozum ienia z praw osław nym i, w yznaw cam i anglikan izm u , p ro te sta n ty z m u i inny ch w yznań chrześcijańskich.

12 B p W I N C E N T Y U R B A N [8]

VI.

P rzez odbycie w 1960 r. s y n o d u r z y m s k i e g o , k tó ry o tw a rto w bazylice św. J a n a na L ateran ie, w kościele k a te ­ d ra ln y m Rzym u, papież J a n X X III p rag n ą ł dokonać „oży­ w ienia w ia ry k ato lick iej w W iecznym M ieście, pogłębienia m oralności ch rześcijań sk iej oraz um ocnienia w k arno ści d u ­ chow nych i św ieckich k ato lik ó w i dostosow ania jej do w spół­ czesnych p o trz e b ”.

U ch w ały synodu rzym skiego, poza przepisam i ogólnym i, w t r z e c h księgach m ów ią o osobach, o d u sz p aste rstw ie i dob rach kościelnych.

V II.

N ajw iększym bezsprzecznie dziełem w czasie p o n ty fik a tu J a n a X X III, a rów nocześnie jed n y m z n ajw ięk szy ch w y d arzeń w h isto rii Kościoła, b y ł II S o b ó r W a t y k a ń s k i .

W m yśl założeń J a n a X X III sobór te n m iał być soborem ekum enicznym , soborem p raw d y , jedności i m iłości.

P apież J a n X X III p ra g n ą ł przez sobór przyozdobić „ducho­ w ień stw o nowym, blaskiem św iętości, by lud m ógł być sk u ­ tecznie n au czan y o praw dzie, w ierze i chrześcijańsk ich oby­ czajach, by m łode pokolenia rosnące jako n adzieja lepszych czasów m ogły być dobrze w ychow yw ane, b y panow ała s p ra ­ w iedliw ość” .

Z w ołanie so boru pow szechnego papież J a n X X III zapow ie­ dział w d n iu 25 sty czn ia 1959 r. w bazylice św. P a w ła za M u­ ram i. P apież w ypow iedział się w n a stę p u jąc y c h słow ach 0 m y śli zw ołania soboru: „W N aszym u m y śle u tk w iło n a t­ ch n ien ie N ajw yższego, m y śl jak a od początku Naszego p o n ty ­ fik a tu jaw iła się N am jak b y k w ia t nieoczekiw anej w iosny, m yśl zw ołania Soboru Pow szechnego” . W encyklice „Ad Petri

C athedram ” z ro k u 1959 papież podał, że głów nym celem so­

b o ru m a być p rzy czy n ien ie się do „w zro stu w ia ry k ato lick iej 1 zbaw iennego odrodzenia obyczajów chrześcijańskiego lu d u ” , p rzysto sow an ie k arności kościelnej odpow iednio do p o trzeb n aszych czasów; rów nocześnie sobór m a stanow ić bez w ą t­

[9] J A N X X I I I 13

pien ia „w sp an iały w idok jedności i m iłości” , aby „odłączeni od S tolicy A p o sto lsk iej” znaleźli w n im „słodką zachętę do szu k an ia i odnalezienia jedności” .

Po d o k ład n y m ze b ra n iu i om ów ieniu m ate ria łó w przez ko­ m isje papież J a n X X III w M otu P ro p rio z. dnia 5 czerw ca 1960 ro k u zam k nął fazę przygotow aw czą II Soboru W a ty k a ń ­ skiego i rozpoczęły się w ted y bezpośrednie przyg o to w an ia do S oboru Ekum enicznego.

B ullą konw o k acy jn ą „H um an ae sa lu tis ” (25 gru d zień 1961) O jciec Św. J a n X X III zapow iedział o tw arcie II S oboru W a­ ty k ań sk ieg o na ro k 1962, a w d n iu 2 lutego tegoż ro k u ogło­ sił d atę rozpoczęcia soboru, m ianow icie dzień św ięta M acie­ rz y ń stw a N ajśw iętszej M arii P an n y , 11 październ ika 1962 r., w k tó ry m rzeczyw iście odbyło się u ro czyste o tw arcie II So­

bo ru W aty kań sk ieg o Pow szechnego.

W uroczystości o tw arcia soboru w zięło udział 2 540 Ojców Soboru; obecni byli p rzed staw iciele 85 p a ń stw i organizacji m iędzyn arod o w y ch oraz ponad 30 o b serw atorów delegow a­ n y ch na sobór przez ró żn e w y zn an ia chrześcijańskie.

O b rad y soborow e I S esji Soboru W atyk ań skieg o rozpoczęły się sp raw am i liturg iczn ym i, p rag n ąc dostosow ać do potrzeb w spółczesnego życia to, co w K ościele jest zm ienne, usunąć przeszkody piętrzące się na drodze do p o jed n an ia ch rześcijan i p rzyczynić się do zbliżenia w szystkich do C hrystusa.

Z okazji zam knięcia obrad pierw szego o kresu Soboru E k u ­ m enicznego II W atykańskiego p o d k reślił papież J a n X X III, że „sobór w sw ej rzeczyw istości jest ak te m w ia ry w Boga, ak tem posłuszeństw a w zględem jego p raw , szczerego w ysiłku, by odpow iedzieć na Boży p lan o d k u p ien ia”. P ierw sza Sesja b y ła ja k b y „w stęp em p ró b n y m i uroczystym do w ielkiego dzieła soboru, w ejściem pełn ym dobrej woli do w głębienia się w sam ą istotę u p ragnionego przez P a n a p la n u ” . P apież w y raził gorące przeko n an ie, że sobór te n w p ły n ie „n a d er ko­ rz y stn ie n a rozw ój zalążków re lig ijn ej tęży zny i ludzkiego p o stę p u ” .

O tw arcia II Sesji S oboru W aty kań sk iego papież J a n X X III ju ż się nie doczekał.

14 B p W I N C E N T Y U R B A N

Zgasł on 3 czerw ca 1963 r. o fiaru jąc sw e cierpienia i ży­ cie w in te n c ji um iłow anego dzieła swego życia, S oboru P o w ­ szechnego i zjednoczenia w ierzących, p o ko ju m iędzy n a ro d a ­

m i w św iecie.

P o lsk a i Kościół k ato lick i w Polsce stra c iła w nim w ielkie­ go p rzy jaciela.

P am ięć jed n a k o J a n ie X X III w narodzie polskim pozosta­ n ie zaw sze żywa.