Współczesne procesy geologiczne i ich wpływ na rzeźbę powierzchni ziemi

Współczesne procesy geologiczne i ich wpływ na rzeźbę powierzchni ziemi

1. Cele lekcji

• zna pojęcie „proces geologiczny”,

• zna podział procesów geologicznych w zależności od źródła energii

• wie, jakie siły powodują poszczególne procesy geologiczne,

• wymienia cztery rodzaje procesów zewnętrznych i wskazuje ich skutki dla modelowania powierzchni ziemi,

• zna pojęcia „ruchy górotwórcze”, „ruchy lądotwórcze”, „trzęsienie ziemi”, „zjawiska wulkaniczne”, „wietrzenie”, „erozja”, „ruchy masowe”, „akumulacja”,

• podaje po trzy przykłady obszarów, które ulegają obecnie powolnemu obniżaniu lub wypiętrzaniu,

• wskazuje dwa miejsca na ziemi, gdzie zachodzą poznane procesy zewnętrzne i wewnętrzne.

b) Umiejętności Uczeń potrafi:

• wyjaśnić zależność między nasileniem procesów zewnętrznych a intensywnością procesów wewnętrznych na danym obszarze,

• podać skutki przewagi procesów wewnętrznych dla danego obszaru,

• podać skutki przewagi procesów zewnętrznych dla danego obszaru,

• wyjaśnić proces wyrównywania powierzchni terenu.

c) Postawy Uczeń:

• współpracuje w grupie.

2. Metoda i forma pracy

Praca z podręcznikiem, praca z mapą ścienną świata, praca w grupie.

3. Środki dydaktyczne

Karty pracy ucznia, podręcznik, ilustracje dostarczone przez nauczyciela, mapa ścienna świata.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

1. Czynności organizacyjne - sprawdzenie listy obecności, zapisanie tematu lekcji na

tablicy.

2. Powtórzenie wiadomości z tematu „Dzieje ziemi”. Pytanie dwóch uczniów pod tablicą:

• Wymień chronologicznie ery w dziejach ziemi

• Jakie fałdowania miały miejsce w erze paleozoicznej? Jakie góry są pozostałością tych fałdowań w Polsce?

• Kiedy powstała skorupa ziemska?

• Kiedy miało miejsce zlodowacenie?

• Jak wygląda rzeźba młodoglacjalna? Gdzie można ja spotkać w Polsce?

• Wymień skamieniałości przewodnie ery mezozoicznej.

3. Podanie celu lekcji i omówienie sposobu jej przeprowadzenia.

b) Faza realizacyjna

1. Starter – burza mózgów – pytanie do uczniów – co to jest żywioł? Czy jest to dobra rzecz czy raczej zła? Jakie niesie ze sobą skutki? Czy można się przed nim ochronić?

2. Nauczyciel wprowadza pojęcie „proces geologiczny.

3. Pytanie do uczniów – na podstawie podręcznika powiedz, jak można podzielić procesy geologiczne? Czym one się różnią?

4. Polecenie dla uczniów – na podstawie podręcznika wymień procesy zewnętrzne oraz procesy wewnętrzne

5. Klasa zostaje podzielona na cztery grupy – każda z nich otrzymuje pytania dotyczące poszczególnych procesów wewnętrznych. Dodatkowo dwie z nich dostają od

nauczyciela ilustracje. Poszczególne zespoły mają za zadanie odpowiedzieć na pytania odnośnie danego procesu (załączniki 1-4). W tym celu wybierają z podręcznika odpowiednie fragmenty oraz analizują ilustracje.

6. Przedstawiciele grup odpowiadają na forum klasy na pytania dotyczące danego procesu. Wybrana osoba z każdej grupy pokazuje również na mapie ściennej świata miejsca, które pojawiają się w odpowiedzi swojego zespołu.

7. Nauczyciel wprowadza pojęcie „wietrzenie” i wyjaśnia jakie czynniki sprzyjają intensywnemu wietrzeniu

8. Polecenie dla uczniów – jak wietrzenie zmienia powierzchnię ziemi?

9. Jeden z uczniów podchodzi do mapy ściennej i wskazuje obszary, gdzie występuje wietrzenie.

10. Nauczyciel wprowadza pojęcie „erozja”. Podaje przykładowe formy powstające w wyniku erozji.

11. Polecenie dla uczniów – w jaki sposób erozja zmienia powierzchnię ziemi?

12. Nauczyciel wprowadza pojęcie ruchy masowe i wyjaśnia na czym polegają.

13. Polecenie dla ucznia – powiedz, w jaki sposób ruchy masowe wpływają na powierzchnię ziemi, w szczególności na krajobraz w górach?

14. Nauczyciel wprowadza pojęcie „akumulacja” i wyjaśnia na czym polega

15. Pytanie do uczniów – do czego doprowadzają procesy akumulacyjne? Jak zmienia się pod ich wpływem powierzchnia ziemi?

16. Pytanie do uczniów – czy procesy geologiczne zachodzą szybko czy wolno? Które z nich są powolne, a które gwałtowne?

c) Faza podsumowująca

Odpowiedz napytania z podręcznika – jakie procesy geologiczne dominują

• w strefie brzegu morskiego,

• w obrębie doliny rzecznej,

• w wysokich górach?

5. Bibliografia

E. Dudek, J. Wójcik J., Geografia 1. Podręcznik dla klasy pierwszej gimnazjum, Wydawnictwa Edukacyjne Wiking, Wrocław 2001.

Gimnazjalny Atlas Geograficzny, red. D. Teperkowski, S. Bujno, wyd. II, Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych S.A., Warszawa 2000.

Strony internetowe wykorzystane podczas lekcji:

http://images.google.pl/imgres?imgurl=http://www.unicef.pl/sklep/_img/wioska.jpg&imgrefu rl=http://www.unicef.pl/1005_1380.htm&h=250&w=260&sz=29&hl=pl&start=7&tbnid=Cgk pIjdEmQiOZM:&tbnh=108&tbnw=112&prev=/images%3Fq%3Dtrz%25C4%2599sienie%

2Bziemi%26svnum%3D10%26hl%3Dpl%26lr%3D

http://images.google.pl/imgres?imgurl=http://fizar.pu.kielce.pl/student/piasek/pliki/menu1.jpe

&imgrefurl=http://fizar.pu.kielce.pl/student/piasek/menu.html&h=460&w=130&sz=23&hl=pl

&start=5&tbnid=9KwKKr0w8m-y2M:&tbnh=128&tbnw=36&prev=/images%3Fq%

3Dzjawiska%2Bwulkaniczne%26svnum%3D10%26hl%3Dpl%26lr%3D

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia Załącznik 1.

Grupa 1

• Wyjaśnij pojęcie „ruchy górotwórcze”

• Dlaczego w pewnych obszarach występują ruchy górotwórcze? Co je powoduje?

• Jakie skutki mają ruchy górotwórcze dla modelowania powierzchni ziemi?

• Gdzie możemy zaobserwować ruchy górotwórcze?

Załącznik 2 Grupa 2

• Wyjaśnij pojęcie „ruchy lądotwórcze”

• Dlaczego w pewnych obszarach występują ruchy lądotwórcze? Co je powoduje?

• Jakie skutki mają ruchy lądotwórcze dla modelowania powierzchni ziemi?

• Gdzie możemy zaobserwować ruchy lądotwórcze? Podaj przykładowe obszary, które obecnie ulegają obniżaniu lub wynoszeniu.

załącznik 3 Grupa 3

• Wyjaśnij pojęcie „trzęsienie ziemi”

• Dlaczego w pewnych obszarach występują trzęsienie ziemi? Co je powoduje?

• Jakie skutki mają trzęsienie ziemi dla modelowania powierzchni ziemi?

• Gdzie możemy zaobserwować trzęsienie ziemi? Podaj przykładowe obszary, w których możemy zaobserwować ten proces.

Załącznik 4 Grupa 4

• Wyjaśnij pojęcie „zjawiska wulkaniczne”

• Dlaczego w pewnych obszarach występują zjawiska wulkaniczne? Co je powoduje?

• Jakie skutki mają zjawiska wulkaniczne dla modelowania powierzchni ziemi?

• Gdzie możemy zaobserwować zjawiska wulkaniczne? Podaj nazwy kilku znanych wulkanów i wskaż je na mapie.

• Jaki wulkan spowodował zniszczenie słynnego rzymskiego miasta Pompeje?

b) Zadanie domowe

Zaobserwuj i opisz jakie procesy geologiczne zachodzą w rejonie , w którym mieszkasz.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak