Analizujemy wiersz Tadeusza Różewicza „List do ludożerców”.

Analizujemy wiersz Tadeusza Różewicza „List do ludożerców”.

1. Cele lekcji

Uczeń :

• zna pojęcie metafora (przenośnia) , podmiot liryczny, zwrot do adresata, frazeologizm,

• rozumie, co to jest liryka,

• rozumie, czym jest nawiązanie literackie.

b) Umiejętności Uczeń:

• potrafi wyjaśnić znaczenie zwrotów przenośnych użytych przez poetę,

• potrafi wskazać związki między utworami literackimi, wypływające z inspiracji,

• z pomocą nauczyciela interpretuje utwór poetycki.

2. Metoda i forma pracy

Burza mózgów, dyskusja, metoda heurystyczna, praca w grupach.

3. Środki dydaktyczne

kartki papieru, flamastry, podręcznik “Jutro pójdę w świat” dla klasy 6-tej.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem zajęć. Prosi o ciche przeczytanie tekstu wiersza Tadeusza Różewicz “List do ludożerców” (podręcznik, str. 264). Następnie wybrany uczeń głośno odczytuje wiersz. Nauczyciel pyta uczniów, co sprawiało im największy kłopot podczas czytania (forma wiersza, brak znaków interpunkcyjnych). Wyjaśnia uczniom pojęcie wiersza wolnego, podkreślając, że Tadeusz Różewicz jest wybitnym przedstawicielem polskiej poezji współczesnej.

b) Faza realizacyjna

1. Uczniowie z pomocą nauczyciela zastanawiają się, dlaczego poeta nazwał swój utwór “listem”.

Odszukują elementy zbliżone do tych występujących w prawdziwych listach (np. nagłówek “Kochani ludożercy”czy zwroty do adresata).

2. Nauczyciel dzieli uczniów na niewielkie grupy i rozdaje im kartki papieru oraz flamastry. Prosi o wypisanie z tekstu wszystkich zwrotów do adresata o znaczeniu niedosłownym oraz ich objaśnienie (np. “ludożercy”, “nie patrzcie wilkiem”, “nie depczcie słabszych”, itp.).

1

3. Uczniowie omawiają wyniki swoich prac. Nauczyciel pyta, czy spotkali się już ze zwrotami typu

“patrzeć na kogo wilkiem”. Przypomina pojęcie związku frazeologicznego. Uczniowie pod kierunkiem nauczyciela zastanawiają się nad różnicą między frazeologizmem, a przenośnią.

4. Nauczyciel zapisuje na tablicy rzeczownik “ludożercy”. Uczniowie podają swoje skojarzenia związane z tym słowem. Objaśniają jego znaczenie metaforyczne w utworze Różewicza.

5. Uczniowie dyskutują nad postawą adresatów wiersza, do których zwraca się podmiot liryczny.

Podają znane im z ich życia codziennego przykłady takich zachowań. Nauczyciel prosi o głośne odczytanie końcowej części wiersza i zastanowienie się, pod jakim względem różni się ona od reszty utworu. ( wcześniej użyte zostały czasowniki w 2 os. l. mn. – w części końcowej – czasowniki w 1 os.

l. mn. ). Uczniowie dyskutują nad znaczeniem tej zmiany.

c) Faza podsumowująca

Uczniwie z pomocą nauczyciela formułują notatkę podsumowującą lekcję. Na zakończenie odczytują z podręcznika listy – apele napisane pod wpływem lektury wiersza. Porównują swoje wrażenia i

zastanawiają się, czy autorki listów poprawnie odczytały przesłanie poety (zadanie 7, str. 265).

5. Bibliografia

1. Dobrowolska H., Jutro pójdę w świat. Podręcznik do kształcenia literackiego, kulturowego i językowego dla klasy 6 szkoły podstawowej. , WSiP, Warszawa 2000.

6. Załączniki

b) Notatki dla nauczyciela

Przykładowe objaśnienie przenośnego znaczenia zwrotów użytych w wierszu:

„patrzeć na kogo wilkiem” – patrzeć nieprzychylnie, wrogo, nieprzyjaźnie, z niechęcią;

„deptać słabszych” – odnosić się do słabszych z pogardą, nie uznawać ich praw, uznawać tylko argument siły;

„posuńcie się trochę” – zwrot sugeruje zabieranie miejsca, zagarnięcie go, a więc takie cechy jak chciwość, zachłanność, pazerność;

„mówić odwrócony tyłem: ja mnie mój moje” – traktować innych z lekceważeniem, zważać jedynie na swoje potrzeby, odnosić się do innych przedmiotowo, nie uznawać ich za równorzędne istoty ludzkie;

7. Czas trwania lekcji

45 min.

8. Uwagi do scenariusza

brak

2