PRZEPI SY
Z ZAKRESU PRAWA ADMINISTRACYJNEGO
W ydawnictwo mi ni st erst wa admi hi s t racj i pub l i cz he i
16 W a rs z a u ja 1948 r,
O P I E K A S P O Ł E C Z N A
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
u . 12.
13.
14.
15.
T j i e ś ć z e . S 7 z g . t a :
Dekret z dnia 22 października 1947 r. w sprawie mocy obowiązującej niektórych prze
pisów ustawodawstwa z zakresu opieki s p o ł e c z n e j ...
Ustawa z dnia 16 sierpnia 1923 r. o opiece społecznej ...
Rozporządzenie M inistra Pracy i Opieki Społecznej z dnia 27 marca 1924 r. w przedmio
cie odsyłania osób, potrzebujących opieki, do gmin, w których osoby te mają prawo do opieki t r w a ł e j...
Rozporządzenie Ministra Pracy i Opieki Społecznej z dnia 24 kwietnia 1924 r. w przed
miocie zwrotu kosztów z ty tu łu świadczeń na opiekę społeczną, przewidzianych usta- icą z dn. 16 sierpnia 1923 r. o opiece s p o ł e c z n e j...
Rozporządzenie M inistra Pracy i Opieki Społecznej z dnia 31 lipca 1924 r. w sprawie rozstrzygania skarg przeciw ząrządzeniom organów związków komunalnych w spra
wach wynikających z wykonania ustawy z dnia 16 sierpnia 1923 r. o opiece społecznej Rozporządzenie Prezydenta R. P. z dnia 29 czerwca 1924 r. w sprawie wykonywania opieki społecznej nad obywatelami polskimi, którzy w żadnej gminie Rzeczypospolitej Polskiej nie maja prawa do opieki trwałej, oraz ponoszenia wynikających stąd kosztów Rozporządzenie Prezydenta R. P. z dnia 6 marca 1928 r. o rozgraniczeniu obowiązków
opiekuńczych związków k o m u n a ln y c h...
Rozporządzenie Prezydenta R. P. z dnia 16 stycznia 1928 r. o budowie i utrzymaniu wo
jewódzkich zakładów opiekuńczo-wychowawczych ...
Rozporządzenie Prezydenta R. P. z dnia 14 października 1927 r. o zwalczaniu żebractwa 1 w łó c z ę g o s tw a... ...
Rozporządzenie M inistra Pracy i Opieki Społecznej z dnia 25 maja 1929 r. o organizacji Pr zytułków, domów pracy dobrowolnej i p r z y m u s o w e j...
Rozporządzenie Prezydenta R. P. z dnia 6 marca 1928 r. o opiekunach społecznych i o komisjach opieki sp ołeczne j...
Rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia 11 kwietnia 1929 r. w sprawie usta- nowienia opiekunów społecznych i sposobu wykonyujania przez nich obowiązków
Rozporządzenie M inistra Spraw Wewnętrznych z dnia 2 maja 1929 r. o współdziałaniu 0rganów policji państwowej z opiekunami s p o łe c z n y m i... ...
Rozporządzenie Prezydenta R. P. z dnia 22 kwietnia 1927 r. o nadzorze i kontroli nad działalnością instytucji o p ie k u ń c z y c h...
Rozporządzenie Ministra Pracy i Opieki Społecznej z dnia 10 października 1927 r.
° kwalifikacjach kierowników zakładów opiekuńczych ...
str.
3 4
7
8
9
9 10 11 12 15 19 22 26 27 28
19.
str.
16. Rozporządzenie Ministra Pracy i Opieki Społecznej z dnia 13 października 1927 r. o re 29 gulaminach zakładów opiekuńczych p r a c y... ' ' 17. Rozporządzenie Ministra Pracy i Opieki Społecznej z dnia 25 lutego 1930 r. o rachunko-
wości i o sprawozdaniach instytucji o p i e k u ń c z y c h...
18. Dekret» dnia 14 kwietnia0 4 , , o z a M a c h
żołnierzy i funkcjonanuszów służby bezpieczeństwa
Rezerwy M ilic ji Obywatelskiej — oraz ich rodzin 33
Ustawa z dnia 23 lipca 1945 r. o zasiłkach i pomocy dla osób pozostałych po uczę,t j - kach ruchu podziemnego i partyzanckiego, poległych w walce o wyzwolenie Polski
spod najazdu hitlerowskiego . ■ ■ ■ • j \ '
20. Dekret z dnia 13 listopada 1945 r. o zasiłkach i pomocy dla ofiar wrogow demokratycz
nego ustroju P o ls k i... ' ' ' ’ ‘ in .r
*■ S o l e n i e MinistraP= i
V o fZ L T jth Wp o ™ S Z ik a c h - ruchu podziemne i partyzanckiego, poległych walkach o wyzwolenie Polski spod najazdu hitlerowskiego . . - . • • ■ ■ ■
22 Okólnik N r 13/N Ministerstwa Pracy i Opieki Społeczne] z dnia 11 grudnia 1945 r Nr.
m i m ó w sprawie przekazania opieki nad dziećmi od lat 3 do lat 18 Ministerstwu^
O ś w i a t y...
38 39
40
43
O B J A Ś N I E N I A Ustawodawstwo z zakresu opieki społecznej
zostało zunifikowane dekretem z dnia 22 paź
dziernika 1947 r. (Dz. U. R- P. N r 65, poz. 398).
W niniejszym zeszycie zostają przytoczone przepisy prawne obowiązujące na terenie ca
łego Państwa. Można je podzielić na trzy gru
py- akty ustawodawcze wymienione w dekre
cie z dnia 22.X. 1947 r. z rozszerzeniem ich mo
cy obowiązującej na cały obszar Polski, akty ustawodawcze, których moc me została uchy
lona względnie wydane w obecne] dobie po zakończeniu wojny oraz rozporządzenia wy o
nawcze do aktów ustawodawczych uznanyc za obowiązujące dekretem z dnia 22.X. u m r. które jako oparte na przepisach obowiązu
jących na terenie całego Państwa uzyskały moc na tym samym obszarze. Poza tym przy
toczony został okólnik Ministerstwa Pracy i Op Społ. z dnia 11XIL 1945 r. jako regulu
jący badzo ważną dla tej dziedziny ustawodaw
stwa sprawę opieki nad dziećmi.
W związku z ujednostajnieniem prawa o opiece społecznej dla całego Kraju, stały się nieaktualne artykuły lub ich ustępy które wyłączają niektóre województwa spod mocy danego aktu prawnego (np. § 7 rozporządzenia z dnia 29.V., 1924 r. Dz. U. R. P- Nr 56, poz.
576).
Ze względu na upływ znacznego okresu czasu od wydania przepisów prawnych nor
mujących zagadnienie opieki społecznej (za
sadnicza ustawa o opiece społecznej z dnia 16 sierpnia 1923 r ) w wielu wypadkach uległa zmianie nomenklatura oraz zakres praw i obo-
wiązków instytucyj prawnych powoływany ck w tych przepisach.
I tak: kompetencje Ministra Spraw We nętrznych objął obecnie Minister Adm inistr^
cji Publicznej, a na terenie Ziem Odzyskany
— Minister Ziem Odzyskanych, kompetenU Ministra Opieki Społecznej — Minister Pr®
i Opieki Społecznej, Ministra Zdrowia cznego — Minister Zdrowia, Komisarza na m. st. Warszawę — Prezydent m. st. M szawy* 1, Policji Państwowej — M ilicja Oby^
telska. 1
Zgodnie z ustawą z dnia 23.I I 1. 1933 r. o c^, ściowej zmianie ustroju samorządu terytoP z nego (Dz. U. R. P. Nr 35, poz. 294), usta*«
dnia 11.X. 1944 r. o organizacji i zakresie - z
“ Nr ó, 1946 r., poz. 26) i dekretem z dnia 23.XI- łania rad narodowych (Dz.
dzp;
U. R. P. Nr o organizacji i zakresie działania sarnorz^ ^ (U terytorialnego (Dz. U. R. P. Nr 14, p°z\
określenie „komunalne“ używane w treści żej przytoczonych przepisów winno być zaSJ.ad pione przez „samorządowe“ ; uprawnienia „ gimnnych (miejskich) obecnie wykonują ne (miejskie) rady narodowe, sejmiku P°
towego — powiatowe rady narodowe, wojewódzkiego — wojewódzkie rady nar
we. zpo:
W poniżej przytoczonych ustawach i T° ^ ó rządzeniach przepisy nieaktualne w ca-i,łOi (całe artykuły, paragrafy, ustępy) pom ih^s natomiast przepisy częściowo nieaktualne określenia instytucji, które obecnie z o s ta ły ^ stąpione przez inne względnie przestały lS
— podano drukiem r o z s t r z e l o n y ń1-
1.
D E K R E T
z dnia 22 października 1947 r.
Vv sprawie mocy obowiązującej niektórych!
Przepisów ustawodawstwa z zakresu opieki społecznej.
(Dz. U. R. P. z dnia 22 października 1947 r. Nr. 65, poz. 389).
Na podstawie art. 4 Ustawy Konstytucyj
n i z dnia 19 lutego 1947 r- o ustroju i zakre
sie działania najwyższych organów Rzeczypo- sPolitej Polskiej i ustawy z dnia 4 lipca 1947 r.
0 upoważnieniu Rządu do wydawania dekretów 2 mocą ustawy (Dz. U. R. P. Nr 49, poz. 252) — nada Ministrów postanawia, a Rada Państwa zatwierdza, co następuje:
Art. l. Na cały obszar Rzeczypospolitej Pol
n e j rozciąga się moc obowiązującą następu
jących ustaw i rozporządzeń:
1) ustawy z dnia 16 sierpnia 1923 r. o opie
ce społecznej (Dz. U. R. P. Nr 92, poz.
726) z późniejszymi zmianami (Dz- U. R.
P. z 1924 r. N r 56, poz. 576, z 1932 r. Nr 94, poz. 808 i z 1934 r. Nr 110, poz. 976);
2) §§ 1, 5, 6 i 7 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 29 czerwca 1924 r. w sprawie wykonywania opieki spo
łecznej nad obywatelami polskimi, któ
rzy w żadnej gminie Rzeczypospolitej Polskiej nie mają prawa do opieki trw a
łej, oraz ponoszenia stąd kosztów (Dz. U.
R. P. N r 56, poz. 576);
3) rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospo
litej z dnia 6 marca 1928 r- o rozgran.cze- niu obowiązków opiekuńczych związków komunalnych (Dz. U. R. P. Nr 26, poz.
232);
4) rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospo
lite j z dnia 16 stycznia 1928 r. o budowie i utrzymaniu wojewódzkich zakładów o- piekuńczo-wychowawczych (Dz. U. R. P.
Nr 8, poz. 56);
rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospo
litej z dnia 14 października 1927 r. o zwalczaniu żebractwa i włóczęgostwa (Dz. U- R. P. Nr 92, poz. 823);
rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospo
litej z dnia 6 marca 1928 r., o opiekunach społecznych i o komisjach opieki społe
cznej (Dz. U. R. P. Nr 29, poz. 267);
"N rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospo
litej z dnia 22 kwietnia 1927 r. o nadzo
rze i kontroli nad działalnością instytu
cji opiekuńczych (Dz. U. R. P. N r 40, poz. 354) w brzmieniu nadanym rozpo
rządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r- (Dz. U. R. P. Nr 38, poz. 359).
A rt. 2. 1. Do środków zaspakajania niezbęd
nych potrzeb życiowych, o których mowa w art. 3 ustawy z dnia 16 sierpnia 1923 r. o opie
ce społecznej (Dz. U. R. P. N r 92, poz. 726), należy również zapewnienie opieki lekarskiej łączhie z opieką w zakładach leczniczych.
2- Przepisy dotyczące ponoszenia i trybu dochodzenia kosztów opieki mają analogiczne zastosowanie w sprawach kosztów opieki le
karskiej, przewidzianej w ust. 1 niniejszego artykułu.
A rt. 3. Uchyla się moc obowiązującą wszy
stkich przepisów prawa obcego i dzielnicowe
go, dotyczących spraw, objętych niniejszym dekretem, a w szczególności:
1) ustawę z dnia 30 maja 1908 r. o siedzi
bie uzasadniającej wsparcie (Dz. u. Rze
szy str. 381 — 396);
2) ustawę z dnia 8 marca 1871 r. w spra
wie wykonania ustawy o siedzibie uza
sadniającej wsparcie (Zb. u. prusk. str.
130) w brzmieniu ustawy z dnia 11 lipca 1891 r- (Zb. u, prusk. str. 300) i z dnia 23 lipca 1912 r. (Zb. u. prusk. str. 195);
3) ustawę z dnia 25 lipca 1924 r. o zawie
szeniu mocy obowiązującej ustawy z dnia 16 sierpnia 1923 r. o opiece społecznej w województwach poznańskim i pomor
skim (Dz. U. R. P. N r 73, poz. 716);
4) §§ 2—4 rozporządzenia Prezydenta Rze
czypospolitej z dnia 29 czerwca 1924 r.
w sprawie wykonywania opieki społecz
nej nad obywatelami polskimi, którzy w żadnej gminie Rzeczypospolitej Polskiej nie mają prawa do opieki trwałej, oraz ponoszenia wynikających stąd kosztów (Dz- U. R. P. Nr 56, poz. 576);
5) ustawę z dnia 29 marca 1926 r. o pokry
waniu kosztów leczenia ubogich w szpi
talach na obszarze b. zaboru rosyjskiego (Dz. U. R. P. N r 36, poz. 214);
Art. 4. Pozostaje w mocy ustawa z dnia 6 maja 1920 r. w sprawie publicznej opieki nad kalekami (Zb. u. prusk. st- 280) oraz wszyst
kie przepisy wykonawcze do tej ustawy.
Ustawa śląska z dnia 28 czerwca 1939 r. o zwalczaniu żebractwa i włóczęgostwa (Dz. U.
Sl. N r 22, poz. 53) pozostaje w mocy w odnie
sieniu do osób nieletnich do lat 17.
A rt. 5. Wykonanie niniejszego dekretu po- rucza się M inistrow i Pracy i Opieki Społecznej w porozumieniu z zainteresowanymi ministra
mi.
Art- 6. Dekret niniejszy wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.
2.
USTAWA
z dnia 16 sierpnia 1923 r.
o opiece społecznej.
(Dz. U. R. P. z dnia 21 września 1923 r. N r 92, poz. 726).
w brzmieniu uwzględniającym zmiany wprowadzo
ne przez:
a) rozporządzenie Prezydenta R. P. z dnia 29 czerwca 1924 (Dz. U. R. P. N r 56, poz. 576);
b) rozporządzenie Prezydenta R. P- z dnia 28 grudnia 1934 (Dz. U. R. P. N r 110, poz. 976).
Określenie i cel opieki społecznej.
Art. 1. Opieką społeczną w rozumieniu n i
niejszej ustawy jest zaspakajanie ze środków publicznych niezbędnych potrzeb życiowycn tych osób, które trwale lub chwilowo własny
mi środkami materialnymi lub własną pracą uczynić tego nie mogą, jak również zapobie
ganie wytwarzaniu się stanu powyżej okre
ślonego.
Zakres opieki społecznej.
Art. 2. Opieka społeczna w zakresie po
wyższym (art. 1) obejmuje w szczególności:
a) opiekę nad niemowlętami, dziećmi i mło
dzieżą, zwłaszcza nad sierotami, półsie- rotami, dziećmi zaniedbanymi, opuszczo
nymi, przestępnymi, oraz zagrożonymi przez w pływ y złego otoczenia;
b) ochronę macierzyństwa;
c) opiekę nad starcami, inwalidami, kale
kami, nieuczalnie chorymi, upośledzony
mi umysłowo i w ogóle nad niezdolnymi do pracy;
d) opiekę nad bezdomnymi ofiarami wojny i szczególnie ciężko poszkodowanymi;
e) opiekę nad więźniami po odbyciu kary;
f) walkę z żebractwem, włóczęgostwem, alkoholizmem i nierządem;
g) pomoc instytucjom opiekuńczym prywat
nym i współdziałanie z nimi.
Środki zaspakajania niezbędnych potrzeb.
Art- 3. W zakresie zaspakajania niezbęd
nych potrzeb do życia (art. 1) opieka społecz
na polega na dostarczaniu:
a) koniecznych środków żywności, bielizny, odzieży i obuwia;
b) odpowiedniego pomieszczenia z opałem i światłem;
c) pomocy w nabyciu niezbędnych narzędzi pracy zawodowej, pomocy w dziedzinie higieniczno-sanitarnej;
d) pomocy w przywróceniu utraconej lub podniesieniu zmniejszonej zdolności do pracy.
Prócz wyżej wymienionych za niezbędne po
trzeby życiowe uważa się u dzieci staranie ° religijno-moralne, umysłowe i fizyczne ich wychowanie, u młodocianych — pomoc w przy
gotowaniu do pracy zawodowej.
Nadto opieka społeczna obejmuje obowiązek sprawienia pogrzebu.
Art. 2 dekretu z dnia 22.X. 1947 r. w tekście przy
toczony rozszerzył pojęcie „niezbędnych potrzeb do życia“ , wliczając do nich zapewnienie opieki lekai- skiej łącznie z opieką w zakładach leczniczych.
Obowiązek sprawowania opieki społecznej w ogólności.
Art. 4. Obowiązek sprawowania opieki sp°' łecznej ciąży poza przypadkiem, przewidzia
nym w art. 6 niniejszej ustawy, na związkach k o m u n a l n y c h , o ile w poszczególnych wypadkach pewne osoby fizyczne lub p ra w n e na mocy przepisów, czy innego tytułu p r a l nego nie są zobowiązane do pokrycia wydai' ków na niezbędne potrzeby życiowe.
Fatrz Prawo rodzinne (Dz. U. R. P. z 1946 r. Nr poz. 52), a w szczególności art. 3 § 1, w myśl któreS^
krewni, wstępni j zstępni obowiązani są dostarczy sobie nawzajem w razie niedostatku środków UtrZP mama. Również na rodzieństwie ciąży ten obow1^
zek, jeżeli jego wykonanie nie spowoduje dla zob°
wiązanego i jego rodziny nadmiernego uszczerbk V °bowiązek zstępnych jest bliższy niż! wstępny®;
obowązek rodzeństwa jest dalszy niż obowi4ze;
wstępnych. Na krewnych bliższych stopniem ci3®
obowiązek przed dalszymi, a spokrewnieni w równy ^ stopniu przyczynić się mają w miarę swego stanu P1 łątkowego. Art. 51 Dziecko pozamałżeńskie rma Pr?.
waViV^ *3^ W£Ui*ce z Pokrewieństwa, w stosunku matki i jej rodziny — oraz art. 15 prawa małżeńsk*?
go (Dz U R. p. z 1945 r. Nr 48, poz. 270) — KaZd5 z małżonków obowiązany jest przyczyniać się do P noszenia ciężarów i utrzymania wspólnego gosp°da s wa, do wychowania dzieci oraz do zaspokojenia P trzeb osobistych .drugiego małżonka.
W razie rozwodu „sąd na żądanie rozwiedzione»
m łzonka niewinnego, który nie może utrzymać w asnyrm siłami, przyzna mu środki utrzymania ,
giego małżonka chociażby niewinnego, uwz8^
mając jego stan majątkowy“ (art. 30 § 1 prawa n1 żeńskiego) oraz „ustali udział każdego z rodzicóv'ł ciężarach utrzymania i wychowania dziecka“ (art' 9 1 pkt 2 tegoż prawa).
Pizy taczamy brzmienie powyższych przepisów P.r5 y<jh’ aby unaocznić, że gminy mogą docho
otw? 1 na' ezności ^wydatków poniesionych na op1^ .|
nr w drodze poszukiwania zwrotnego od 0 v prawme zobowiązanych do ponoszenia kosztów , . n 'a • <?s.°ky Podopiecznej, a nawet mogą od» 0 i
°piekl społecznej w przypadku, gdy osoba V°
P czna mimo wezwania ze strony zarządu r Podejmie kroków prawnych dla dochodź swych praw alimentarnych z art. 31 § 1 p. 2 Pra małżeńskiego.
Rozgraniczenie obowiązków opiekuńczych gmin, powiatów, województwa i Państwa.
Art. 5. Obowiązki związków k o m u n a l n y c h w zakresie wykonywania opieki społe- cznej rozgraniczają się w sposób następujący:
a) gminy wiejskie i miasta niewydzielone ze związku k o m u n a l n e g o powia
towego, sprawują zasadniczo opiekę po- zazakładową, zakładową zaś o tyle, o ile fundusze gminne pozwolą na założenie i utrzymanie zakładu;
b) związki k o m u n a l n e powiatowe u- zupełniają opiekę gmin wiejskich i miast niewydzielonych ze związku k o m u n a l n e g o powiatowego przez udzielanie pomocy materialnej gminom, nie mogą
cym o własnych środkach podołać ciążą
cym na nich obowiązkom opiekuńczym, oraz organizują i sprawują działy opieki społecznej, wymagającej stałych urzą
dzeń i zakładów i obejmującej działal
nością swoją cały powiat, a przekracza
jącej zdolność finansową gmin;
c) miasta, wydzielone ze związku powiato
wego, sprawują opiekę zakładową i po- zazakładową;
wojewódzkie związki k o m u n a l n e u- zupełniają opiekę, wykonywaną przez związki k o m u n a l n e powiatowe i mia
sta wydzielone ze związku k o m u n a l n e g o powiatowego przez udzielanie po
mocy materialnej powiatom i miastom wydzielonym ze związku k o m u n a l
n e g o powiatowego, oraz sprawują dzia
ły opieki społecznej, wymagającej sta
łych urządzeń i zakładów i obejmującej działalnością swoją całe województwo, a przekraczającej zdolność finansową po
wiatów i miast, wydzielonych ze związku powiatowego.
Punkty a) i b) niniejszego artykułu nie zwalniają jednak gmin wiejskich i m iej
skich od obowiązku zwrotu kosztów u- frzymania w zakładach innych związków k o m u n a l n y c h -
tj: ,rk 6. Państwo poza przypadkami, w ni- ki '|Szej ustawie wymienionymi, ponosi wydat- kt'ó^°^czone z °Płek^ nad osobami, względem Mi ma specjalne obowiązki z tytu łu pu- jó\vZne£’0’ tudzież z wykonaniem tych rodzą
cy PPieki, które przekraczają możność świad- 1115 związków k o m u n a l n y c h .
5 ^ t . 7. Czynniki, zobowiązane w myśl art.
b ■ -.-i.--— j- sprawowania opieki 0 niniejszej ustawy do s
Za ac!0wej, mogą spełniać
Za "T"lvvel> mo§3 speimac zadania powyższe liłyiM^ednictwem wszelkich odpowiednich za- tii opiekuńczych na zasadzie zawartej z
1 Uniowy.
Nabycie prawa do trwałej opieki.
A rt. 8. Prawo do trwałej opieki ze strony gminy nabywają obywatele Rzeczypospolitej Polskiej przez co najmniej roczny pobyt w gminie.
„Nabycie prawa do trwałej opieki nie zależy od zameldowania pobytu“ (z wyroku Najwyższego Trybu
nału Administracyjnego z dnia 6.V. 1927 r. L. -rej.
1730/25).
Nadto' prawo to nabywają:
a) kobiety przez zamążpójście od chw ili za
warcia maleństwa — w tej gminie, w której prawo służy mężowi. Prawo to, w sposób powyższy nabyte, nie gaśnie przez owdowienie, rozwiązanie lub rozdzielenie małżeństwa, dopóki nie zostanie nabyte w innej gminie.
b) dzieci do lat 16, ślubne, lub w myśl usta
wy cywilnej ze ślubnymi równoupraw
nione — w tej gminie, w której służy ono ojcu- Wszelkie zmiany w zakresie prawa do opieki ojca powodują te same zmiany w odnośnym prawie dziecka;
c) dzieci do lat 16, których ojciec nie żyje
— w tej gminie, w której prawo to miał w chw ili śmierci ich ślubny ojciec, wzglę
dnie matka, o ile ta po śmierci męża na
była własne prawo do opieki;
d) dzieci do lat 16, ślubne, które w mał
żeństwie rozdzielonym pozostają przy matce, oraz dzieci nieślubne — w tej gminie, w której służy rzeczone prawo matce.
Stanowisko prawne dzieci pozamałżeńskich normu- art. 51 i następne Prawa rodzinnego (Dz. U. R. P. z 1946 r. N r 6, poz. 52). Z prawa tego wynika, że dzieci pozamałżeńskie („nieślubne“ ) w zakresie pra
wa do opieki społecznej są równouprawnione z dzieć
mi z małżeństwa z tym, że dzieci pozamałżeńskie ma
ją prawa, wypływające z pokrewieństwa w stosunku do m atki i jej rodziny (art. 51). Ojciec dziecka, jeże
li ojcostwo prawnie zostało ustalone, ma łącznie z matką obowiązek pokrywania kosztów porodu i ko
sztów 3-miesięcznego utrzymania, a w przypadkach szczególnych — nawet przez czas dłuższy (art. 54) oraz łącznie z matką — stosownie do stanu majątko
wego każdego z rodziców — ma obowiązek ponosze
nia kosztów utzymania i wychowania dziecka (art. 56).
Utrata prawa do trwałej opieki.
Art. 9. Prawo do opieki, nabyte w myśl art. 8 niniejszej ustawy, ustaje:
a) przez nabycie tego prawa w innej gmi
nie;
b) przez jednoroczną trwałą nieobecność w gminie.
Wyjątek stanowią wypadki nieobecności wskutek służby wojskowej, przebywania w zakładach leczniczych i opiekuńczych, w zakładach przymusowego zamknięcia, oraz emigracji poza granice kraju.
A rt. 10. Każdy obywatel Rzeczypospolitej Polskiej ma prawo do tymczasowej opieki ze strony gminy, w której okręgu przebywa w chwili, kiedy wynikła potrzeba opieki, bez względu na czas trwania pobytu. Gmina, któ
ra nie jest równocześnie zobowiązana do spra
wowania opieki trwałej w myśl art. 8 niniej
szej ustawy, może domagać się zwrotu wydat
ków od gminy, do trwałej opieki zobowiąza
nej, względnie odesłać tam potrzebującego opieki na koszt gminy, do trw ałej opieki zo
bowiązanej.
At. 11- Odesłanie potrzebującego opieki do gminy, w której posiada on prawo do trwałej opieki, jest niedopuszczalne:
a) jeżeli odesłanie połączone jest ze szkodą dla zdrowia lub życia;
b) jeżeli gmina, do trwałej opieki zobowią
zana, oświadczy gotowość zwrotu wszel
kich kosztów, połączonych z wykona
niem opieki.
Art. 12. Odesłanie nie może nastąpić w żad
nym wypadku wcześniej, zanim gmina, do której potrzebujący opieki ma być odesłany, obowiązek swój opieki nad nim uzna i goto
wość przyjęcia go oświadczy. Do tej chwili zaś, na wypadek sporu między dwiema gmi
nami, aż do czasu rozstrzygnięcia tego sporu, udzielić powinna potrzebującemu opieki ta gmina, w której potrzebujący znajdował się w chwili powstania potrzeby opieki. Gmina ma w tym wypadku prawo do żądania zwrotu połączonych z wykonaniem tej opieki kosztów od właściwej gminy opiekuńczej potrzebują
cego.
Art. 13 uchylony rozporządzeniem z dnia 29.VI.
1924 r. <Dz. U. R. P. N r 56 poz. 576).
Art. 14. Gmina, zobowiązana do opieki w myśl przepisów niniejszej ustawy, nie może potrzebującemu odmówić opieki z tego powo
du, że pewne osoby fizyczne lub prawne zo
bowiązane są do zaspokojenia jego niezbęd
nych potrzeb życiowych (art. 4).
W takich wypadkach gimna udzieli'opieki, zwrotu zaś wydatków, ze sprawowania tej opieki wynikłych, domagać się może od wyżej wskazanych osób fizycznych lub prawnych w granicach ich zobowiązania.
Prawa obywateli polskich za granicą i obcokrajowców w Polsce.
* Art. 15. Prawo do opieki obywateli pol
skich zagranicą oraz cudzoziemców do opieki społecznej w granicach Rzeczypospolitej Pol
skiej, określą umowy międzynarodowe, w bra
ku zaś tychże stosowane będą zasady wzajem
ności.
Okólnik M inistra Pracy i Opieki Społecznej z dnia 16.1. 1925 r. N r 380 wyjaśnia do art. 15: „przepis ten stosuje się jedynie do zwrotu kosztów sprawowania
opieki, nie może być jednak rozumiany jako ogram"
czający obowiązek gmin do udzielenia niezbędnej P°"
mocy cudzoziemcom narówni z ustawową pomocą zastrzeżoną dla obywateli polskich” .
Materialne środki na cele opiekuńcze.
Art. 16. Koszty opieki społecznej wykony' wanej przez związki k o m u n a l n e , pokry*
wane być winny:
a) z sum budżetowych związków k o m u ' n a 1 n y c h;
b) z funduszów lub dochodów z majątków, przeznaczonych na ten cel w myśl posta' nowień osób fizycznych lub prawnych!
c) z sum, przeznaczonych specjalnymi prze- pisami prawnymi (kar, grzywien itp.)!
d) z sum dodatkowych, udzielonych przeZ Państwo na zasadzie art. 17.
Władza nadzorcza i egzekutywna.
Art. 17. W razie uchylenia się związko ^ k o m u n a l n y c h od wstawienia do budź*
tu lub uchwalenia poza nim wydatków, ó których pokrycia są w myśl niniejszej usta' wy zobowiązane, wprowadzi władza nadzór' cza, na wniosek właściwego organu Minister stwa Pracy i Opieki Społecznej, odpowiedn1^
kwoty do budżetów odnośnych związków k ° m u n a l n y c h .
W wypadkach wyjątkowych, gdy zwU* j samorządowe nie są w finansowej mozn1 wypełnienia obowiązków z ustawy niniej
.ości szej
i / i t •/ fi *
wynikających, Minister O p i e k i S p o ł e c n e j w porozumieniu z Ministrem S p r a W e w n ę t r z n y c h i Ministrem Skarl7 udziela na wniosek właściwego wojewody 0 powiedniej subwencji z funduszów na pokD
cie tych potrzeb.
A rt- 18- Jeżeli związek k o m u n a ł o fi mimo wezwania władzy nadzorczej, w dz1.
dżinie opieki społecznej nie wykonywa sWo1 obowiązków w granicach budżetu, lub konywa je nienależycie, służy władzy nadf0 czej prawo przeprowadzenia na koszt odnosi go ciała samorządowego niezbędnych zar ^0 dzeń. W m. st. Warszawie uprawnienie. ^ służy M inistrowi O p i e k i S p o ł e c z n e j porozumieniu z Ministrem S p r a w W e n ę t r z n y c h .
Połączenie ciał samorządowych.
t iS Art. 19 nie obowiązuje w związku z treścią
§ 2 rozporządzenia Prez. Rzeczypospolitej z dnia * ' jj. 1928 r. o związkach międzykomunalnych (Dz.
P. Nr 39 poz. 386).
Art. 20. Przymusowe połączenie zwi3z^y- k o m u n a l n y . c h w celach opiekuńczych maga zgody Sejmu-
Rozstrzyganie sporów.
Art. 21. Skargi przeciw organom związków k o m u n a l n y c h rozstrzygane będą przez właściwe organa nadzorcze, w tych zaś w y
padkach, w którym właściwym organem nad
zorczym będą władze państwowe trzeciej in stancji — prźez Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej w porozumieniu z Ministerstwem S p r a w W e w n ę t r z n y c h .
Roszczenia związków k o m u n a l n y c h do Skarbu Państwa będą podawane w sposób, ja
ki określą przepisy wykonawcze, a rozstrzy
gane przez Ministra Pracy i Opieki Społecz
nej łącznie z Ministrem S p r a w W e w n ę t r z n y c h i Ministrem Skarbu.
Roszczenia i skargi przeciw związkom k o- n i u n a l n y m łub Państwu o zwrot wydat
ków, poniesionych na podstawie niniejszej ustawy, przedawniają się po roku od upływu tego roku, w którym owe roszczenia powstały.
Ust. 2 pominięto, jako nieóbowiązujący ze wzglę
du na art. 83, 89 i 119 rozp. Prez. R. P. z dnia 22 m ar
ca 1928 r. o post. admin. (Dz. U. R. P. N r 36, poz. 341) Zwierzchnie władze.
Rada Opieki Społecznej.
Art. 22. Zwierzchnią władzą w sprawach
°Pieki społecznej jest Minister Pracy i Opieki Społecznej z zastrzeżeniem kompetencji M i
nistra Zdrowia P u b l i c z n e g o w myśl obo
wiązujących ustaw. Do kompetencji Ministra Pracy i Opieki Społecznej w dziedzinie po
wyższej, prócz spraw wymienionych w art. 2 niniejszej ustawy, należy:
a) popieranie stowarzyszeń i związków o charakterze wzajemnej pomocy;
b) nadzór i kontrola nad działalnością in stytucji opieki społecznej;
c) rejestracja t o w a r z y s t w , zakładów, instytucyj opieki społecznej, tudzież le
galizacja ich statutów, fundacyj i zapi
sów.
. Przy Ministrze Pracy i Opieki Społecznej istnieje, jako organ doradczy i opiniodawczy, Puda Opieki Społecznej, złożona z reprezenta
n t ciał samorządowych, instytucji opieki spo
r n e j i zainteresowanych ministerstw- Mocą art. 63 Prawa o stowarzyszeniach z dnia
1932 (Dz. U. R. P. N r 94, poz. 808) uchylony
‘ ostał przepis art. 22 lit. c) ustawy o opiece spoi., , e tylko „co do rejestracji towarzystw i ich legali- zaCji<.
Arti 23- Organizację i sposób wykonywa
na opieki społecznej w poszczególnych dzia- ach wymienionych w art. 2, najniższą miarę niezbędnych potrzeb (art. 3), szczegółowe roz
graniczenie obowiązków opiekuńczych (art. 5 ' 6)> skład i kompetencję Rady Opieki Społe- cznej (art. 22) organizację komunalnych orga-
nów opieki społecznej oraz sposób kontroli nadzoru nad instytucjami opiekuńczymi komu
nalnymi i prywatnymi, normują ustawy szcze
gółowe i zastosowane do nich rozporządzenia wykonawcze.
Art. 24. Wykonanie ustawy niniejszej po
leca się M inistrowi Pracy i Opieki Społecznej i M inistrowi Zdrowia P u b l i c z n e g o , każ
demu w zakresie jego kompetencji, zaś w od
niesieniu do art. 5, 17, 18, 1 9 i 21 — M ini
strowi Pracy i- Opieki Społecznej w porozu
mieniu z Ministrem S p r a w W e w n ę t r z n y c h .
Art. 25. Ustawa niniejsza obowiązuje po upływie sześciu miesięcy od dnia jej ogłosze
nia w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Pol
skiej.
Art- 26. Z wejściem w życie niniejszej usta
wy tracą mcc obowiązującą wszelkie postano
wienia prawne, sprzeczne z zasadami, przyję
tym i w niniejszej ustawie.
3.
ROZPORZĄDZENIE M IN IS TR A PRACY I O P IE K I SPOŁECZNEJ
z dnia 27 marca 1924 r.
w przedmiocie odsyłania osób, potrzebujących opieki, do gmin, w których osoby te mają pra
wo do opieki trwałej.
(Dz. U. R. P. z dnia 10 kwietnia 1924 r. N r 31.
poz. 318).
Na zasadzie art. 24 ustawy z dnia 16 sierp
nia 1923 r. o opiece społecznej (Dz. U. R. P.
N r 92, poz. 726) zarządza się co następuje:
§ 1. Osoby niedołężne fizycznie, chore u- mysłowo i małoletnie do lat 14 w wypadkach odsyłania ich w myśl art. 10 ustawy z dn- 16 sierpnia 1923 r. o opiece społecznej (Dz. U. R.
P. N r 92 poz. 726) do gmin, obowiązanych do sprawowania opieki trwałej, winny mieć za
bezpieczoną opiekę konwojenta na koszt gmi
ny, obowiązanej do opieki trwałej.
§ 2. Odesłanie osoby, potrzebującej opieki, do gminy, obowiązanej do opieki trwałej, jest niedopuszczalne w rozumieniu Punktu a) art.
11 ustawy z dn. 16 sierpnia 1923 r. o opiece społecznej (Dz. U- R. P. N r 92, poz. 726), jeżeli gmina, obowiązana do opieki trwałej, nie za
pewnia opieki, przewidzianej w art. 3, powo
łanej ustawy, w szczególności — co do dzieci i młodocianych — nie zapewnia nauki szkol
nej lub zawodowej, rozpoczętej lub zapewnio- nei na terenie gminy pobytu.
§ 3. Gmina obowiązana do opieki trwałej, żądając odesłania, winna zadeklarować zapew
nienie opieki w myśl § 2 nin. rozp.
Deklaracja gminy wymaga potwierdzenia przez władzę nadzorczą.
§ 4. W wypadkach, określonych w § 2 nin.
rczp., osoba, potrzebująca opieki, pozostać ma na terenie, gdzie się znajduje, na koszt gminy, obowiązanej do sprawowania opieki trwałej w myśl art. 12 powołanej ustawy z dn. 16 sierp
nia 1923 r. o opiece społecznej (Dz- U. R. P.
Nr 92, poz. 726).
§ 5. Spory, wynikłe na tle spraw, objętych niniejszym rozporządzeniem, rozstrzygać będą właściwe organa nadzorcze.
§ 6. Rozporządzenie niniejsze obowiązuje z dniem ogłoszenia.
* 4.
ROZPORZĄDZENIE M IN ISTRA PRACY I O P IE K I SPOŁECZNEJ
z dnia 24 kwietnia 1924 r.
wydane w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych w przedmiocie zwrotu kosztów z tytułu świadczeń na opiekę społeczną, prze
widzianych ustawą z dnia 16 sierpnia 1923 r.
0 opiece społecznej.
(Dz. U. R. P. z dnia 2 maja 1924 r. N r 38, poz. 404).
Na podstawie art. 24 ustawy z dnia 16 sierp
nia 1923 r. o opiece społecznej (Dz- U. R. P.
Nr 92 poz. 726) zarządza się w wykonaniu ustępu ostatniego art. 4, art. 5, art. 10, art. 12 1 14 tejże ustawy co następuje:
§ 1. Gminy wiejskie i miejskie zobowiąza
ne są od dnia 21 marca 1924 r. do zwrotu ko
sztów opieki tymczasowej z zachowaniem przepisów niniejszego rozporządzenia.
§ 2. Gmina, zobowiązana do okazania opieki tymczasowej, może zażądać zwrotu kosztów poniesionych na sprawowanie opieki od gmi
ny, zobowiązanej do okazania opieki trwałej, jeżeli po przeprowadzeniu dochodzenia stwier
dzi:
a) że na terenie gminy opieki tymczasowej nie ma osób fizycznych lub prawnych, zobowiązanych z tytułu ustaw cywilnych lub innych tytułów prawnych do zaspo
kojenia niezbędnych potrzeb osoby wspieranej, albo też, że nie jest w ogó
le wiadomym o istnieniu takich osób;
b) że osoby fizyczne i prawne, wymienione w punkcie a), zwrotu kosztów opieki od
mówiły.
§ 3. W każdym wypadku, kiedy wspierana osoba posiada osoby fizyczne lub prawne, zo
bowiązane z tytułu ustaw cywilnych lub in nych tytułów prawnych do zaspakajania jej niezbędnych potrzeb, gmina, sprawująca op^e-
kę tymczasową, żądając zwrotu kosztów, po
niesionych na sprawowanie opieki od gminy, zobowiązanej do okazania opieki trwałej, win
na jest podać wszystkie znane jej dane, doty
czące tych ostatnich osób, w szczególności imiona ich, nazwiska, ^bądź nazwę osoby praw
nej oraz ich adresy, 'oraz winna szczegółowo podać wszystkie te okoliczności, które spowo
dowały konieczność udzielenia opieki.
§ 4- Gmina, zobowiązana do okazania opie
ki tymczasowej, winna jest rozpocząć docho
dzenie w sprawie ustalenia gminy, zobowią
zanej do okazania opieki trw ałej w terminie miesięcznym, poczynając od dnia powstania tytułu do roszczenia o zwrot poniesionego wy
datku. Gmina, zobowiązana do okazania opie
ki trwałej, do której zwrócono się z roszcze
niem o zwrot wydatków, lub do której zwró
cono się z żądaniem wyjaśnień, dotyczących osób, nad którym i roztoczono opiekę, winna roszczenie rozpatrzyć bądź też udzielić wyja
śnień na piśmie w terminie miesięcznym.
§ 5. Przy ustalaniu wysokości roszczenia za ^ okazaną opiekę zakładową koszt dzienny opieki,^ podlegający zwrotowi, nie może prze
kraczać przeciętnego kosztu utrzymania w za
kładzie.
Przeciętny koszt dzienny utrzymania w za
kładzie, brany za podstawę obliczeń, obejmu
je wydatki na pożywienie, światło, opał i pra- nie w zakładzie, na administrację zakładu, u 3 opiekę lekarską i pomoce wychowawczo-szkol- ne.
Najwyższy koszt dziennego utrzymania, podlegający zwrotowi, nie może z mocy niniej
szego^ rozporządzenia przewyższać stawki, której wysokość ustalać będzie M inisterstw0
Pracy i Opieki Społecznej.
§ 6. Wszelkie wydatki, poniesione na oka
zanie niezbędnej pomocy pozazakładowej w związku z opieką zakładową, ale nie oh' jęte sumą kosztów dziennego utrzymania, obli
czoną stosownie do postanowień § 5 niniejsze
go rozporządzenia, podlegają zwrotowi na za
sadzie przedstawionych dowodów, stwierdza
jących poniesienie wydatku.
§ 7. Wysokość sumy, podlegająca zwrotoW' z tytułu zwrotu kosztów poniesionych na oka
zanie opieki, w żadnym wypadku nie m oie przewyższać rzeczywistych i koniecznych ko
sztów poniesionych przez gminę.
^ 8> ^ rawo żądania od grrnn, zobowiązf' oyc do okazania opieki trwałej, oraz od oS°b
izycznych i prawnych, zobowiązanych opieki w myśl ustaw cywilnych bądź'inny0*1
y ułów prawnych nie wymienionych w usta
wie z dn. 16 sierpnia 1923 r. o opiece społo0^
nej, zwrotu kosztów, poniesionych na s p r a l i warue opieki zakładowej, przysługuje rówibeZ
■ ajastwu oraz powiatowym i wojewódzki^1 związkom k o m u n a l n y m .
§ 9. Rozpoządzenie niniejsze obowiązuje od s la. ogłoszenia na całym obszarze Rzeczypo- PoJiiej z w y j ą t k i e m w o j e w ó d z t w a
Os k i e g o .
5.
Ro z p o r z ą d z e n ie m i n i s t r a p r a c y i O P IE K I SPOŁECZNEJ WYDANE W PO RO ZUM IENIU Z M INISTREM
SPRAW W EW NĘTRZNYCH z dnia 31 lipca 1924 r.
Prawie rozstrzygania skarg przeciw zarzą-
«bs ° m orSanów związków komunalnych na skie fZe woj ewództw:*) krakowskiego, (Iwow- leci?°> tarnopolskiego, stanisławowskiego), kie
go j?0’ lubelskiego, łódzkiego, warszawskie- i ńo bla^ostockicgo, (wołyńskiego, poleskiego, st^-Wogródzkicgo, wileńskiego okręgu admini- w Ci » eg°) oraz m‘ st. Warszawy w sprawach, C ^ j ^ y e h z wykonania ustawy z dnia 16
t*1113 1923 r. o opiece społecznej.
D o '\ u . R. P.
z’ 683). z dnia 14 sierpnia 1924 r. Nr 70, óia j ^ s t a w i e art. 24 ustawy z dnia 16 sierp- bfa iir r ' ° °Piece społecznej (Dz. U. R. P.
te-' P° Z' 726) w wykonaniu ustępu 1 i 2 art-
§ ustawy zarządza się co następuje:
hiyśi ' Organami nadzorczemi, właściwymi w 1923 Us*9Pu 1 art. 21 ustawy z dnia 16 sierpnia Poz. 7p'r° °Płece społecznej (Dz. U. R. P. N r 92,
^ etń() d° r <>zstrzygania skarg przeciw zarzą-
^ z k ó względnie orzeczeniom organów
^ ¡ 1 °w k o m u n a l n y c h w sprawach, 5ierPn'a'IąCych Z wyRonania ustawy z dnia 16
la 1923 r. o opiece społecznej, są:
Ą, .
•*-) W I instancji:
V * az*e skargi przeciw organowi gminy leJskiej, lub miejskiej miasta niewy- zielonego z powiatowego związku k o - Un a l n ego, — właściwy dla pozwa- b) e-l gminy wydział powiatowy;
w ^azie skargi przeciw organowi miasta, jj dzielonego z powiatowego związku
^ m u n a l n e g o , lub przeciw organo- 1 Powiatowego związku k o m u n a l -
—1 właściwy dla pozwanego mia- q a> łub powiatowego związku k o m u - a ł n e g o w o j e w o d a ( D e l e g a t z ę d u w W i l n i e ) ;
t y TT •
u instancji:
orz azie skargi na zarządzenie względnie
■ eczenie wydziału powiatowego — w o- h .• w ° da ( D e l e g a t R z ą d u w W i 1-
*l e );
2)
^Hs^ję^ądzenię obejmuje również obszar woj.
b) w razie skargi na zarządzenie, względnie orzeczenie w o j e w o d y ( D e l e g a t a R z ą d u w W i l n i e ) — Minister Pra- cy i Opieki Społecznej w porozumieniu z Ministrem S p r a w W e w n ę t r z n y c h .
B- W razie skargi przeciw organowi m. st.
Warszawy — w I i ostatniej instancji Minister Pracy i Opieki Społecznej w po
rozumieniu z Ministrem S p r a w W e - w n ę t r z n y c h-
8§ 2 — 5 nie obowiązują obecnie wobec art. 1 i 119 rozp. Prezydenta R.P. z dnia 22 marca 1928 r. o po- ztępowaniu administracyjnym (Dz. U.„R . P. N r 36 poz. 341).
Wg. rozporządzenia Prezydenta R.P. z dnia 22 mar
ca 1928 r. o postępowaniu administracyjnym środek prawny w postępowaniu administracyjnym przeciw decyzji administracyjnej nazywa się „odwołaniem“ , przeto pod określeniem „skargi“ , o której mowa w 6 1 rozumieć należy obecnie „odwołanie“ .
W § 1 przez organa gminy czy miasta rozumieć należy obecnie zarząd gminny lub zarząd miejski.
Władzą odwoławczą od decyzji wydziału powiato
wego jest obecnie nie wojewoda, lecz wydział woje
wódzki (art. 17 lit. b dekretu z dnia 23. listopada 1944 r. o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego Dz. U. R. P. N r 14, poz. 74). Wojewoda może podejmować decyzje za wydział tylko w spra
wach niecierpiących zwłoki (art. 18 tegoż dekretu).
§ 6. O ile nie idzie o przypadki przedaw
nienia się skarg przeciw związkom k o m u n a l n y m , przewiewane w ustępie 4 art. 21
ustawy z dnia 16 sierpnia 1923 r. o opiece spo
łecznej, strona interesowana może prosić o wznowienie postępowania.
Część dalsza § 6 nie obowiązuje, gdyż dotyczy kwestii, związanych ze wznowieniem postępowania, unormowanych przepisami rozp. Prezydenta R. P.
z dnia 22 marca 1928 r. cyt. w objaśnieniach do §§
2—5.
§ 7. Rozporządzenie niniejsze wchodzi w życie z dniem ogłoszenia z mocą obowiązującą od dnia 21 marca 1924 r.
6.
ROZPORZĄDZENIE
PREZYDENTA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
z dnia 29 czerwca 1924 r.
w sprawie wykonywania opieki ¡społecznej nad obywatelami (polskimi, którzy w żadnej gminie Rzeczypospolitej Polskiej nie mają prawa do opieki trwałej, praż ponoszenia wynikających
stąd kosztów.
(Dz. U. R. P. z dnia 30 czerwca 1924 r. N r 56, poz. 576).
Na podstawie art. 1 punkt 4a ustawy z dn.
11 stycznia 1924 r. o naprawie Skarbu Państwa i reformie walutowej (Dz. U. R. P. N r 4, poz.
zgodnie z uchwałą 26 czerwca 1924 r.
Rady M i
co nastę- 28) zarządzam,
nistrów z dnia puje.
§ 1. Opiekę nad obywatelami, którzy w żad
nej gminie Rzeczypospolitej nie mają prawa do trwałej opieki, wykonywa gmina pobytu. Kosz
ty tej opieki ponosi wojewódzki związek k o- m u n a 1 n y, w którego skład ta gmina wcho
dzi, na terenie zaś m. st. Warszawy gmina m iej
ska Warszawa.
§§ 2 — 4 uchylone przez art. 3 pkt 4 Dekretu z dnia 22/X.1947 r. (Dz.U.R.P. Nr. 65, poz. 398).
§ 5. nieaktualny.
§ 6. Wykonanie niniejszego rozporządzenia powierza się M inistrowi Pracy i Opieki Spo
łecznej w porozumieniu z Ministrem S p r a w W e w n ę t r z n y c h i Ministrem Skarbu.
§ 7. Rozporządzenie niniejsze wchodzi w ży
cie z dniem ogłoszenia i obowiązuje na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej z w y j ą t k i e m w o j e w ó d z t w : p o z n a ń s k i e go, p o m o r s k i e g o i ś l ą s k i e g o . Z dniem tym traci na całym obszarze moc obo
wiązującą przepis art. 13 ustawy z dnia 16 sier
pnia 1923 r. o opiece społecznej (Dz.U.R.P. Nr.
92, poz. 726).
7.
ROZPORZĄDZENIE
PREZYDENTA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
z dnia 6 marca 1928 r.
o rozgraniczeniu obowiązków opiekuńczych związków komunalnych
r. p. z d n ia 10 marca
Art. 3. Gminy, wchodzące w skład poWi3^
wego związku k o m u a l n e g o , mogą V wadzić zakłady, wymienione w art. 2, o n® W,;
magać tego będą warunki życiowe lud oraz liczba potrzebujących opieki zakłado
Art. 4. Na wniosek wydziału powiatowe w o j e w o d a , z k t ó r y m w 0, w z g l ę d z i e w s p ó ł d z i a ł a z 8 s e m s t a n o w c z y m w y d z i a ł w 0 J w ó w ó d z k i , może zobowiązać gminę, w u„
dzącą w skład powiatowego związku ko n a l n e g o , do prowadzenia _
więcej zakładów wymienionych w art. 2 jednego ,¡e
gltU' liczba potrzebujących opieki zakładowej w nie wynosi co najmniej połowę liczby osob, ^ rzystających z opieki zakładowej tej same]^fl, tegorii w zakładach powiatowego związku
m u n a l n e g o , przy czym powiatowy z je, zek k o m u n a l n y obowiązany jest u lić gminie na zorganizowanie zakładu nie nej pomocy materialnej.
Postanowienie powyższe nie uwalnia p o r towego związku k o m u n a l n e g o od Za
wiązku prowadzenia zakładów tej samej tegorii.
‘ d n i, U
z dnia 23 listonada 1944 r. ?*'Zieéc ierytoria’^o wojewody jiJ, 4 rozporządzenia Prezydenta R. P. z dnia 1928 r. przeszły na wojewódzką radę narodowa- ^ 0-
Wytyczne w zakresie przejęcia przez gjll wiązków z art. 4 rozp. Prezydenta R. P. ż 6n' 0 P^', 1928 r. muszą być zgodne z zasadami narodowes nu gospodarczego wieloletniego, jak również z- łami Rady Ministrów, ustalającymi plany szcZ na podstawie dekretu z dnia 1 październka^ ^,r e4
Z uwagi na art. 21 ustawy
r. o organizacji i zakresie działania rad oraz art. 5 dekretu
zacji i zakresie działania samorządu uprawnienia wojewody i wydziału z art. 4 rozporządzenia Prezydenta R. P
gospodarce narodowej (Dz. U. R- ? obowiązku na
1928 r. Nr 26, (Dz. U.
poz. 232).
Na podstawie art. 44 ust. 6 Konstytucji i u- etawy z dnia 2 sierpnia 1926 r. o upoważnieniu Prezydenta do wydawania rozporządzeń z mo
cą ustawy (Dz.U.R.P. Nr. 78, poz. 443) posta
nawiam, co następuje:
Art. 1. Obowiązkiem gmin wiejskich i miej
skich jest bezpośrednie wykonywanie opieki społecznej, polegającej na udzielaniu poszcze
gólnych świadczeń, wymienionych w art. 3 ustawy z dnia 16 sierpnia 1923 r. o opiece spo
łecznej (Dz.U.R.P. Nr. 92, poiz. 726), bądź w na
turze bądź w postaci zasiłków pieniężnych.
Art. 2. Powiatowe związki k o m u n a l n e oraz miasta, wydzielone z powiatowego związ
ku k o m u n a l n e g o , obowiązane są zorga
nizować i prowadzić zakłady opieki nad matką i dzieckiem, nad sierotami oraz nad starcami i niezdolnymi do pracy.
A rt. 5. Wojewódzkie a do c z ' a s u i c h
m i ę d z y k o m u n a l n e w i a t ó w i m i a s t iz p o w i a t o w y c h
uih*1 gminę obowiązicu
więcej zakładów opiekuńczych i nrzez nia wydatków inweSt"
o planowej poz. 373). . . .
Jeżeli włożenie jednego lub
łoby podjęcia przez nią wydatków inw est^^Jtl1 (budowy, przebudowy, urządzenia zakładów), w 0pjćV, razie inwestycja taka musiałaby być wpierw ^rete‘
Państw. Planem Inwestycyjnym zgodnie z 0 2oOl z dnia 25.VI.- 1946 r. (Dz. U. R. P. N r 32, P«z
n a l n y eh, Ígorii dzieci społeczenj.
związki
w p r o w a ° p
■ z w i ą z k i y w y d z i e l l o Ą z w i ą z k ó w <*0 9 obowiązane będą zorg3^
prowadzić zakłady dla poszczególny®11 dorosłych, wymagaj ący®*1
48 ^ Art. 6 nie obowiązuje z uwagi na arK ig2ii i ’$
rządzenia Prezydenta R. P. z dnia 22.IU- jif- związkach międzykomunalnych <Dz. U. R- poz. 386).
Art. 7. Obowiązek wymienionych w art.
do m. st. Warszawy.
prowadzenia _ z 5 # 1 2 i 5 odnosi siS
A-rt. 8. Minister Pracy i Opieki Społecznej
^ porozumieniu z Ministrem S p r a w W e- N ę t r z n y c h w drodze rozporządzenia
^kreśli szczegółowo zakłady, jakie w myśl art.
niniejszego rozporządzenia mają zorganizo- ać i prowadzić powiatowe związki k o m u - S ai n e i miasta z nich wydzielone, oraz za- IadY, jakie w myśl art 5 niniejszego rozpo-
• Rdzenia mają zorganizować i prowadzić wo- J^ódzkie związki k o m u n a l n e , tudzież kreśli sposób ustaleńia liczby miejcc w zakła- ach oraz wyznaczy terminy zorganizowania
^szczególnych kategorii zakładów, nadto okre- j 1 koszta jakie gminy obowiązane są zwracać Wiązkom k o m u n a l n y m wyższego rzę-
jU. 2 tytułu opieki zakładowej za osoby, posia- ,al^ce w tych gminach prawo do opieki spo
r n e j .
9 nieaktualny.
£ 10. Wykonanie rozporządzenia miniej- g go porucza się M inistrowi Pracy i Opieki gPołecznej w porozumieniu z Ministrem
P r a w W e w n ę t r z n y c h .
^ 7f t* 11. Rozporządzenie niniejsze wchodzi v 2ycie z dniem ogłoszenia i obowiązuje na ca- obszarze Rzeczypospolitej z w y j ą t k i e m n 0 i e wó d z f f t w p o m o r s k i e g o , p o z -
aŃ s k i e g o i ś l ą s k i e g o . 8.
ROZPORZĄDZENIE
Pr e z y d e n t a Rz e c z y p o s p o l i t e j p o l s k i e j )
z dnia 16 stycznia 1928 r
Gdowie i utrzymaniu wojewódzkich zakładów opiekuńczo-wychowawczych.
U- R. P. z dnia 28 Stycznia 1928 r. N r 8, poz. 56).
3 Podstawie art. 44 ust. 6 Konstytucji i usta- 2 dnia 2 sierpnia 1926 r. 'o upoważnieniu r0z ^denta Rzeczypospolitej do wydawania p ^ z ą d z e ń z mocą ustawy (Dz.U.R.P Nr. 78,
' ^43) postanawiam co następuje:
Ąjm-
ty 5u}; 1 nie obowiązuje. Nieruchomości, wchodzące fleki- ^ Państwowego Funduszu Ziemi w rozumieniu vef0rniu z dnia 6 lutego 1944 r. o przeprowadzeniu Slą y rolnej (Dz.U.R.P. Nr. 3, poz. 13 z 1945 r.)
| Przekazywane na własność związkom samorzą- 'htj, rytorialnego lub wydzierżawione na podstawie
^ 75)Z dnia 30 stycznia 1948 r ' (Dz.U.R.P. Nr. 10, 2. Ilość wojewódzkich zakładów opie-
^żn^^ybhow aw czych, kolejność i termin WóriCZącla ic^ budowy w poszczególnych wo- kj g 2twach ustanawia Minister Pracy i Opie- h ó J ^ ^ z n e j po zasięgnięciu opinii o r g a- .. i. --- ---u samorządu wo- tew j . W y k o n a w c z y c h
dzkiego.
Przekazanie obiektów, przeznaczonych na za
kłady następuje w terminie, ustalonym dla przystąpienia do budowy, względnie urucho
mienia zakładu
Ust. drugi pominięto, jako nieaktualny. Minister Pracy Opieki Społecznej działa w ramach Państwo
wego Planu Inwestycyjnego z uwagi na dekret z dnia 25 czerwca 1946i r. o państwowym planie inwestycyj
nym (Dz.U.R.P. Nr. 32, poz. 200), (p. objaśnienie do art. 4 rozp. Prezydenta R. P. z dnia 5 marca 1928 r., Dz.U.R.P. Nr. 26, poz. 232). Minister Pracy i Opieki Społecznej zasięga opinii wojewódzkich rad narodo
wych, jako reprezentacji samorządu wojewódzkiego (art. 3 dekretu z dna 23 listopada 1944 r., Dz.U.R.P.
Nr. 14, poz. 74).
Art. 3. Projekty i kosztorysy budowy woje
wódzkiego zakładu opiekuńczo-wychowawcze
go wymagają obok zachowania ogólnych prze
pisów budowlanych zatwierdzenia Ministra Pracy i Opieki Społecznej.
Art. 4. Do wojewódzkich zakładów opiekuń
czo-wychowawczych przyjmowane są dzieci w wieku do lat czternastu włącznie, potrzebujące opieki społecznej. W wypadkach zasługują
cych na szczgólne uwzględnienie, mogą być przyjmowane dzieci w wieku ponad lat czter
naście. Pierwszeństwo, w przyjmowaniu do zakładu przysługuje:
1) sierotom po poległych i zmarłych, któ
rych śmierć pozostaje w związku przy
czynowym z wykonaniem ich służbowych obowiązków wobec Państwa i związków k o m u n a l n y c h danego wojewódz
twa,
2) sierotom po osobach, które położyły szczególne zasługi w pracy państwowej, samorządowej i społecznej.
O przyjęciu do zakładów dzieci, wymienio
nych w punktach 1 i 2, decyduje organ wyko
nawczy samorządu wojewódzkiego.
Z zastrzeżeniem zawartym w ustępie pierw
szym, do zakładów będą przyjmowane przed innym i dzieci umieszczone w: nich przez gminy tego województwa, którego związek k o m u n a l n y zakład utrzymuje, względnie tych powiatów, które należą do związku c e l o w e - g o, utrzymującego zakład. W wypadku miejsc wolnych do wojewódzkich zakładów opiekuń
czo-wychowawczych przyjmowane są dzieci za opłatą, ponoszoną przez osoby, które do tego się zobowiążą.
Dzieci, umieszczone w wojewódzkich zakła
dach opiekuńczo-wychowawczych, przebywają w nich do ukończenia lat 17.
Co do zakresu i sposobu zastosowania obecnie art.
4 Min. Oświaty może wydać w porozumieniu z Min.
Pracy i Op. Społ. bliższe instrukcje w związku z prze
jęciem całokształtń zagadnień opiekuńczych w odnie
sieniu do dzieci od lat 3 i małoletnich do lat 18 (patrz okólnik Min. Pracy i Op. Społ. z dnia 11 grud
nia 1945 r. podany w końcu zeszytu).
Art. 5. Koszty utrzymania wojewódzkich zakładów opiekuńczo-wychowawczych pokry
wają wojewódzkie związki k o m u n a l n e ,
a do c z a s u p r z e j ę c i a p r z e z n i e t y c h z a k ł a d ó w , z w i ą z k i c e l o w e (art. 9). Fundusze na ten cel tworzą się:
a) z opłat, pobieranych za korzystanie z za
kładów;
b) z dochodów z majątku, przeznaczonego specjalnie na użytek zakładu;
o) z dotacji, zapomóg i dobrowolnych ofiar;
d) z ogólnych dochodów utrzymującego za
kład wojewódzkiego związku k o m u n a l n e g o względnie związku c e l o w e g o .
Skarb Państwa pokrywa koszty utrzymania dzieci w wojewódzkich zakładach opiekuńczo- wychowawczych w tych wypadkach, gdy do tego jest zobowiązany na podstawie odpowied
nich przepisów.
Związki celowe — obecnie międzykomunalne.
Art. 6. Związki k o m u n a l n e pokrywa
ją koszty utrzymania dzieci w wojewódzkich zakładach opiekuńczo-wychowawczych zgodnie z przepisami ustawy z dnia 16 sierpnia 1923 r.
o opiece społecznej (Dz.UR.P N r 92, poz. 726).
Art. 7. Ustanowienie zarządów wojewódz
kich zakładów opiekuńczo-wychowawczych oraz kontrola ich działalności należy do samorządu wojewódzkiego.
Nadzór na urządzeniem i prowadzeniem za
kładu wykonywa Minister Pracy i Opieki Spo
łecznej. 1
A rt. 8. Przepisy niniejszego rozporządzenia stosuje się do zakładów wychowawczo-popraw- czych, o ile nie pozostają w sprzeczności z obo
wiązującymi przepisami tych zakładów doty
czącymi.
Prezydenta Rzeczypospolitej do wydawań13 rozporządzeń z mocą ustawy (Dz.U.R.P Nr. "8|
poz. 443) postanawiam co następuje: ( O żebractwie i włóczęgostwie.
Art. 1. Celem zwalczania żebractwa i ^ ° ' częgostwa stosuje się środki zapobiegałeś i karne względem osób dopuszczających sl_
czynów, przewidzianych niniejszym rozpor23
dzeniem. .
Zwalczanie żebractwa i włóczęgostwa nieie nich do lat siedemnastu uregulują przeplS' specjalne.
Art. 2. Żebrakiem, w rozumieniu niniejs2, go rozporządzenia jest ten, kto zawodowo _ muje się wypraszaniem dla siebie
wiek sposób jałmużny
w
zaj' jakiko1' Art. 3. Włóczęgą, w rozumieniu niniejszej0 rozporządzenia jest ten, kto bez pracy i śnod' ków do życia zmienia stale miejsce swego P°
bytu nie w celu znalezienia pracy.
Art. 4. Postanowienia niniejszego rozpor dzenia stosuje się również do tego:
a) kto nałogowo oddając się grze hazard°' wej, pijaństwu lub ostremu narkotyzp,
b)
mu się, dochodzi do takiego stanu, iz ^ db utrzymania bądź jego samego, bądź ty ...
których obowiązany jest żywić, udz1 ..
trzeba pomocy z tytu łu opieki społecz13, kto pobiera wsparcia z tytu łu opieki SP łecznej i wzbrania się wykonywać za° s[l rowaną mu, a dostosowaną do jeg°
i warunków, pracę.
Zakłady zapobiegawcze i poprawcze.
Art. 9. Nieaktualny.
Art. 10 Wykonanie niniejszego rozporządze
nia Porucza się M inistrowi Pracy i Opieki Spo
łecznej w porozumieniu z / zainteresowanymi
ministrami. f
Art. 11. Rozporządzenie niniejsze wchodzi w życie z dniem ogłoszenia na całym obszarze Rzeczyspolitej z w y j ą t k i e m , w o j e w ó d z t w a p o z n a ń s k i e g o , p o m o r s k i e g o i ś l ą s k i e g o .
9. <
ROZPORZĄDZENIE
PREZYDENTA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
z dnia 14 października 1927 r.
o zwalczaniu żebractwa i włóczęgostwa.
(Dz. U. R. P. z dnia 25 października 1927 r. Nr. 92, poz. 823).
Na podstawie art. 44 ust 6 Konstytucji i usta
wy z dnia 2 sierpnia 1926 r. o upoważnieniu
Art. 5. Do walki z żebractwem i włócz^
stwem służą:
1) domy pracy dobrowolnej, 2) przytułki,
3) domy pracy przymusowej. . 5, Art. 6. Zakłady, wymienione w artykid® ¡j osiągają swój cel, zależnie od przeznacz przez:
1) opiekę zakładową, oiy
2) udzielenie nauki i przygotowanie do - cy zawodowej,
3) wywieranie moralnego wpływu, ^ y 4) celową i systematyczną pracę, za ^
grodzeniem, w warsztatach zakłado bądź poza zakładem.
f i
Domy pracy dobrowolnej.
Art. 7. Do domów pracy dobrowolnej V ^ mowani będą w miarę możności i na ^ życzenie żebracy i włóczędzy po z^ ° ^ z domu pracy przymusowej, więźniowie P byciu kary, osoby o niepełnej zdolności d ^ cy oraz wszystkie inne osoby, nie mogac^^ce w innej drodze zatrudnione lub nie 9 10