Tadeusz Ślipko
Słowo wstępne Dziekana wydziału
Studia Philosophiae Christianae 16/2, 121-123
S tu d ia P h ilo s o p h ia e C h r is tia n a e A T K
16 (1980) 2
SYMPOZJUM KU CZCI ZMARŁYCH FILOZOFÖW
W d n iu 25 IV 1979 W y d z ia ł F ilo z o fii C h r z e ś c ija ń s k ie j A .T .K . u r z ą d z ił se s ję n a u k o w ą p o ś w ię c o n ą ś.p. p ro f. W ik to ro w i W ą s i k o w i z r a c j i 15-ej ro c z n ic y je g o ś m ie rc i, ś.p. k s. p ro f. P io tr o w i C h o j n a c k i e m u z r a c j i 10-ej ro c z n ic y ś m ie rc i i ś.p. p ro f. E tie n n e G i l s o n o w i w p ie r w s z ą ro c z n ic ę śm ie rc i. N iż e j p u b lik u je m y w y g ło szo n e p o d c z a s s e s ji p rz e m ó w ie n ia . P ro f. A. B. S tę p ie ń w s k u te k c h o r o b y n ie m ó g ł w y g ło sić sw eg o w y k ła d u o p ro f . P. C h o jn a c k im . Z a in te r e s o w a n y c h d z ia ła ln o ś c ią te g o z a słu ż o n e g o d la filo z o fii c h r z e ś c ija ń s k ie j u czo n eg o o d s y ła m y do z e sz y tu 3(1967)2 S t u d i a P h i l o s o p h i a e
C h r i s t i a n a e , J e m u d e d y k o w a n e g o w 40 -lecie p r a c y n a u k o w e j.
K S. T A D E U S Z Ś L IP K O
SŁOWO WSTĘPNE DZIEKANA WYDZIAŁU
S e s ja n a u k o w a , k tó r ą w ty m m o m e n c ie ro z p o c z y n a m y , m a n ieco o d m ie n n y c h a r a k t e r , a n iż e li z a z w y c z a j się to d z ie je . N ie w ą tp liw ie p r z y ś w ie c a ją je j o k re ś lo n e cele n a u k o w o -p o z n a w c z e . M im o to w ła ś c iw y m m o ty w e m , z k tó re g o w y p ły n ę ła m y ś l u rz ą d z e n ia n in ie js z e g o u ro c z y s te g o p o s ie d z e n ia , są sp e c y fic z n e w z g lę d y p ie ty z m u . P o s ie d z e n ie to b o w ie m z o sta ło z o rg a n iz o w a n e p rz e d e w s z y s tk im w c e lu p o ś m ie rtn e g o u c z c z e n ia tr z e c h m ę ż ó w n a u k i, k tó r z y p o z o s ta w a li w j a k ie jś b liż sz e j czy w y r ó ż n ia ją c e j się r e l a c ji do n a s z e j U c z e ln i. D w u z n ic h , ś.p. p ro f. W ik to r W ą sik i ś.p. k s. p ro f . P io t r C h o jn a c k i b y li p r o f e s o r a m i filo z o fii n a n a s z y m W y d z ia le aż do p r z e jś c ia n a e m e r y t u r ę (od c h w ili zaś ic h ś m ie rc i u p ły n ę ło w z e sz ły m r o k u 15 w z g lę d n ie 10 la t), n a to m ia s t tr z e c i, z m a r ły p rz e d ro k ie m E tie n n e G ilso n , z a k r e se m sw eg o in te le k tu a ln e g o o d d z ia ły w a n ia o b ją ł c a ły ś w ia t filo z o fii c h r z e ś c ija ń s k ie j, w P o ls c e b u d z ą c ż y w y o d d ź w ię k r ó w n ie ż w n a s z y m ś r o d o w is k u filo z o fic z n y m . W z w ią z k u z ty m n a p r o g r a m d z is ie jsz e j s e s ji zło żą się r e f e r a ty , k tó r y c h te m a te m je s t tw ó rc z o ś ć n a u k o w a k a ż d e g o ze w s p o m n ia n y c h P ro fe s o ró w . U k a ż ą się o n e d r u k ie m w c z a so p iśm ie w y d z ia ło w y m „ S tu d ia P h ilo s o p h ia e C h r is ti a n a e ” ja k o d o k u m e n t a c ja d z is ie js z e j se s ji.
M im o to n ie s p r a w y o r g a n iz a c y jn e c h c ia łb y m u c z y n ić g łó w n y m te m a te m w s tę p n e g o p rz e m ó w ie n ia . N ie z a le ż n ie b o w ie m od te g o , ja k się u k s z ta łto w a ła o s ta te c z n ie t a s tr o n a n a s z e j s e s ji, je j id e o w a z a w a r to ś ć p o z o s ta je n ie z m ie n n ie t a sa m a . T ę z a ś z a w a rto ś ć o k r e ś la ją w s p o m n ia n e ju ż z a m ie rz e n ia i c e le p r z y b liż e n ia n a m w s z y s tk im , a le
szczeg ó ln ie s t u d iu j ą c e j n a n a s z y m W y d z ia le m ło d z ie ż y , s y lw e te k tr z e c h w y b itn y c h u c z o n y c h , k tó r y c h z a s łu g i d la n a sz e g o ś r o d o w is k a d o m a g a ją się, a b y im o d d a ć n a le ż n y h o łd . N a le ż ą b o w ie m do te j k a te g o r ii lu d z i, do k tó r y c h b e z z a s trz e ż e ń m o ż n a o d n ie ś ć sło w a „n o n o m n i s m o r i a r ” — „ n ie u m r ę c a ły ”. O d eszli d ro g ą p rz e z n a c z o n ą p rz e z O p a trz n o ś ć d la c a łe j lu d z k o ś c i, a le ró w n o c z e ś n ie p o z o s ta li ż y w i w d z ie ła c h sw e j tw ó rc z e j p ra c y . B y li to b o w ie m u c z e n i, d la k tó r y c h d y d a k ty k a , t a w ła ś c iw a „ p r o f e s u r a ” s ta n o w iła ty lk o je d e n z o d c in k ó w ic h d z ia ła ln o ś c i. Z r e s z tą i t e n o d c in e k m a sw o je , n a w e t p o ś m ie rc i p r o f e s o r a , is tn ie n ie z o b ie k ty w iz o w a n e w k s z ta łc o n y c h p rz e z n ieg o u c z n ia c h . N ie m n ie j je d n a k b a r d z ie j t r w a ł y i n ie ja k o u c h w y tn y je s t o d c in e k o ry g in a ln e j tw ó rc z o ś c i filo z o fic z n e j, d o c ie k liw e j m y ś li n a s z y c h P ro f e s o ró w , k tó r a n a g ru n c ie z a s ta n e g o d z ie d z ic tw a id e o w e g o s t a w ia ła so b ie n o w e z a d a n ia . Z a d a n ia p rz e z n ic h w y k o n a n e b y ły ró ż n e o d p o w ie d n io do ró ż n y c h p ó l filo z o fii, n a k tó r y c h p ra c o w a li: h is to r ia filo z o fii p o ls k ie j u p ro f . W ą s ik a , te o r ia p o z n a n ia i m e to d o lo g ia u ks. p ro f. C h o jn a c k ie g o o ra z h is to r ia filo z o fii z m e ta f iz y k ą u p ro f . G ilso n a . D o ro b e k ic h m y ś li z o s ta n ie p o d d a n y d o k ła d n ie js z e j a n a liz ie w p o s z cz e g ó ln y c h r e f e r a ta c h . N a ty m m ie js c u p r a g n ę ty lk o p o d k r e ś lić je d e n ry s , a le za to w s p ó ln y w s z y s tk im . T e ró ż n e o sią g n ię c ia filo z o fic z n e n a s z y c h P r o f e s o ró w p o w s ta ły w a tm o s fe r z e o so b iste g o tw ó rc z e g o z a a n g a ż o w a n ia k a ż d e g o z n ic h i są te g o z a a n g a ż o w a n ia tw ó rc z y m p r z e ja w e m . Z a k lę te w n ic h p r z e m y ś le n ia i p rz e ż y c ia , c a ły te n s k o m p lik o w a n y sp lo t d u c h o w y c h p ro c e s ó w , w to k u k tó r y c h w y k u w a ły się p o w z ię te p rz e z n ic h id e e filo z o fic z n e , c ią g ły ro z w ó j ty c h id e i i ic h k s z ta łt o s ta te c z n y s ta n o w ią lw ią część h is to r i i ż y c ia ty c h m y ś li i w y r a ż a ją je j n u r t z a s a d n ic z y . T o są rz e c z y n ie p o w ta r z a ln e i n ie d a się ic h s ło w a m i o p isa ć . A le g d y b y ś m y m o g li te n d u c h o w y ś w ia t o ż y w ić za p o m o c ą ja k i e jś c z a ro d z ie js k ie j ró ż d ż k i, s ta n ę lib y ś m y c h y b a w o b lic z u d z iw n y c h in t e le k t u a ln y c h n a p ię ć , p rz e c z u ć p r a w d y jesz c z e n ie o d s ło - n ię t e j, a le ju ż b lis k ie j, n ie r a z z w ą tp ie ń i n o w y c h p o s z u k iw a ń , d r a m a ty c z n y c h w a h a ń , a le ta k ż e n ie w y m o w n y c h „ i l u m i n a c ji”, z a n im z p i e r w o tn e g o filo z o fic z n e g o c h a o s u n ie w y ło n iło się w re s z c ie to , co z o sta ło p rz e z filo z o fa u z n a n e za u r z e c z y w is tn ie n ie f a s c y n u ją c e j go id ei. C zy — a b y się o g ra n ic z y ć ty lk o do je d n e g o p r z y k ła d u ■— n ie to w a rz y s z y ł ż y c io w e m u d z ie łu p ro f. W ą s ik a p e w ie n tr a g iz m , k ie d y g o to w y do d r u k u m a s z y n o p is jego h is to r i i filo z o fii p o ls k ie j s p ło n ą ł w p o w s ta ń c z e j W a rs z a w ie , a w g ru n c ie rz e c z y n ie ty lk o m a s z y n o p is , ile r a c z e j c a łe la t a ż m u d n e j p ra c y . T rz e b a je b y ło z p o p io łó w w s k rz e s z a ć n a n o w o p r z y n ie k o m p le tn y c h m a t e r i a ła c h p o m o c n ic z y c h , a ty m c z a s e m z n o w u ś m ie rć z a s k o c z y ła go w c z e ś n ie j, z a n im z d o ła ł rz e c z d o p ro w a d z ić do k o ń c a .
A le te ż t a c z ą s tk a tw ó rc z e g o d u c h o w e g o ż y c ia n a s z y c h P r o f e s o r ó w w jeg o b a rd z o ró ż n o r o d n y c h p r z e ja w a c h n ie z g in ę ła b e z p o w ro t n ie z c h w ilą ic h ś m i e r c i . Ż y je o n a w d z ie ła c h ic h m y ś li, w e sz ła w s k ła d u m y s ło w e j k u l t u r y n a r o d u i s ta n o w i p o d s ta w ę ic h o b e c n o śc i w św ie c ie p o ls k ie j filo z o fii, ty m b a r d z ie j filo z o fii c h r z e ś c ija ń s k ie j w P o lsc e . S ta n o w i te ż ź ró d ło , z k tó r e g o m y , k o n ty n u u j ą c y ic h p r a c ę n a n a s z e j U c z e ln i, c z e rp ie m y n a ró ż n e sp o s o b y o k re ś lo n e tr e ś c i i p r z e k s z ta łc a m y je w tw o rz y w o d a ls z e g o w ą tk u filo z o fic z n e g o m y ś le n ia . I z n o w u w p ro c e s ie ty m d o k o n u je się coś w ię c e j, a n iż e li ty lk o p r z e r z u c e n ie p o m o s tu „ m ię d z y d a w n y m i i n o w y m i l a t y ”. O b o k s w o is te j c ią g ło śc i filo z o fic z n e j t r a d y c j i p o w s ta ją w ię z y u c z u c io w e d u c h o w e g o p o k r e w ie ń s tw a , s z a c u n k u i p ie ty z m u d la n a s z y c h P o p rz e d n ik ó w n a
g ru n c ie w s p ó ln ie w zn o sz o n e g o g m a c h u filo z o fic z n e j p ra w d y . T y m te ż u c z u c io w y m z w ią z k o m p r a g n ie m y d a ć w y r a z w n in ie js z e j se s ji. S ą d zę, że n ie z a m ą c ą o n e n a u k o w e g o o b ie k ty w iz m u w y g ło sz o n y c h n a n ie j r e f e r a tó w , n a to m ia s t s ta n ą się „ w s p ó łto n e m ” d u c h o w e j a tm o s fe r y , z k tó r e j t a s e s ja w z ię ła p o c z ą te k i k tó r a b ę d z ie o ż y w ia ć d u c h o w y k lim a t je j tr w a n i a . N a ty m k o ń c z ę to m o je w s tę p n e p rz e m ó w ie n ie , a b y u s tą p ić m i e j sca P re le g e n to m , k tó r z y ju ż w fa c h o w y sp o só b o m ó w ią n a u k o w ą d z ia ła ln o ś ć czc z o n y c h p rz e z n a s P ro fe s o ró w . Ks. T a d e u s z Ś l i p k o S T A N IS Ł A W A. P O R Ę B S K I
Z PERSPEKTYWY PIĘTNASTU LAT (W 15-tą rocznicę śmierci prof. W. Wąsika)
Ż Y C IO R Y S
W ik to r W ą s ik u ro d z ił się 23 g r u d n ia 1883 r. w W a rs z a w ie . J u ż ja k o m ło d y c h ło p ie c , .u czeń k la s y sz ó s te j g im n a z ja ln e j, s t r a c i ł o jca. T o te ż W ik to r z m u s z o n y b y ł p ra c o w a ć z a ro b k o w o , a b y p o m ó c m a tc e w w y c h o w a n iu r o d z e ń s tw a . Ś w ia d e c tw o d o jr z a ło ś c i u z y s k a ł w 1904 r. po u k o ń c z e n iu I I g im n a z ju m k la s y c z n e g o . N a s tę p n ie ro z p o c z ą ł s tu d ia n a W y d z ia le F ilo lo g ic z n o -H is to ry c z n y m r o s y js k ie g o jesz c z e U n iw e r s y t e t u W a rs z a w sk ie g o . N a le ż a ł do t a j n e j o rg a n iz a c ji m ło d z ie ż y u n iw e r s y te c k ie j, k tó r a o p ie k o w a ła się sz k o ln y m i k ó łk a m i s a m o k s z ta łc e n ia i p r z y g o to w y w a ła s t r a j k sz k o ln y w 1905 r o k u . W y d a lo n y z u n iw e r s y te tu za u d z ia ł w ty m p ro te ś c ie p rz e c iw k o sz k o le o b c e j p r z e n ió s ł się (po k r ó t k im p o b y c ie w W ie d n iu ) do K r a k o w a i w d a ls z y m c ią g u s tu d io w a ł h u m a n is ty k ę w U n iw e rs y te c ie J a g ie llo ń s k im . T a m te ż u z y s k a ł w 1909 r. d o k to r a t filo z o fii n a p o d s ta w ie r o z p r a w y p t.: „ K a te g o rie A ry s to te le s a p o d w z g lę d e m h is to r y c z n y m i s y s te m a ty c z n y m ”. W ty m s a m y m r o k u r o z p r a w a ta u k a z a ła się d ru k ie m .
O d teg o c z a su p ro f. W ą sik o g ła sz a w c z a s o p is m a c h s p e c ja ln y c h r o z p r a w y i a r t y k u ł y z ró ż n y c h d z ie d z in h u m a n is ty k i, g łó w n ie z z a k r e s u h is to r ii filo z o fii ze szcz e g ó ln y m u w z g lę d n ie n ie m h is to r i i filo z o fii w P o lsce. P rz e z tr z y d z ie ś c i la t, tz n . do w y b u c h u w o jn y , n ie p r z e r w a n ie n a u c z a ł w sz k o ła c h ś r e d n ic h w W a rs z a w ie i Ł o d zi. O d 1926 r. b y ł n a u c z y c ie le m p a ń s tw o w e g o G im n a z ju m i L ic e u m im . W ła d y s ła w a IV n a P ra d z e . R ó w n o c z e ś n ie od 1920 r. w y k ła d a ł w w y ż sz y c h u c z e ln ia c h : w P a ń s tw o w y m I n s ty tu c ie P e d a g o g ic z n y m (1920— 25) ja k o d o c e n t h is t o r i i p e d a g o g ik i, w W o ln e j W sz e c h n ic y P o ls k ie j od 1923 r. ja k o p r o f e s o r h is to r i i p e d a g o g ik i. Od 1932 r. p e łn i f u n k c j e d z ie k a n a W y d z ia łu P e d a g o g ic z n e g o (p rz e z p o p rz e d n ie t r z y l a t a b y ł p ro d z ie k a n e m ) a w 1937 r. o tr z y m a ł n o m in a c ję n a p r o f e s o r a z w y c z a jn e g o h is to r i i p e d a g o g ik i. P r o w a d z ił ró w n o c z e ś n ie (w la ta c h 1928— 39) w y k ła d y i s e m i n a r i a w o d d z ia le W o ln e j W sz e c h n ic y P o ls k ie j w Ł o d zi. O d 1926 r. m ia ł w y k ła d y zle c o n e z h is to r i i filo z o fii w U n iw e rs y te c ie W a rs z a w s k im , g d z ie w r o k u 1929 h a b ilito w a ł się. W la ta c h 1922— 25 re d a g o w a ł P r z e
