i
\
11^
.1,. -^r-rrsr " "
A N T O L O
(G I A\ ]L 1T
IER A T U
][tT M
IEZ O
IPO T A M S K
I IEJIM
][T Y
AKAD) YjSKXE
w
tiumaczeniuOlgi Drewnowskiej-Rymarz Krystyny Gawlikowskiej Magdaleny Kapelus Krystyny lyczkowskiej Piotra Puchty Malgorzaty Stolarczyk
Wydawnictwo A(5ADE
Warszawa lOOO
Reclakcja
MagdalenaKapeluS Korekta
Barbara Godzinska
Projekc okladki
Agata Nalborczyk
Skladilamanie
MiroslawaKropiwniclca
Naokladce:
IsztarzArbeliscojiica naIwie (VIIIwiekp.n.e.;czerwonabrekcja,Luwr)
Copyright-©by Wydawnictwo
AGADE,
2000ul. Gdariska22,01-691 Warszawa
cel./fax0-48 22 823-50-35 lub 0-60494 11 36 e-mail:
KAPELUS@MAIL.UW.EDU.PL
ISBN
83-87111-16-3SPIS RZECZY
Spisiluscracji 6
WstQp 7
Zarys cbronologii 12
MITY
Enuma
elis 17
Zaklecieprzeciwbolowi z^ba 51
Teogoniamiasia
Dunnu
52Gin
aiElamatum
58Mit optaku
Anzu
61Smok Labbu
77Krowa
Sina 79WywyzszenieIsztar 81
Zejscie Isztardoswiatapodziemnego 86
Erra 92
NergaliEreszkigal Ill
Sen ksiecia
Kummy
121Starobabiloriski mitoAtrachasisie 125
Adapa
i vviatr poludniowy 143Etana 148
Legendao Sargoniez
Agade
157Sar [amhdri 160
LegendaoNaramsinie 165
B6st\vaakadyjskie 172
spis ilustracji
Starozytny BliskiWschod-mapa;wedlug: G.Roux. LeMisopota-
^ ^
mie,Paryz 1995
1 Odkryciegigantycznejglowy
w
Niniwie podczas jednej z pierw- szych kampanii wykopaliskowychw
roku 1849; wedlug:A. H. Layard, l^iniveh and its remains, Londyn 1849, I, pos. 66
2 Syria -polskiewykopaliska
w
TellArbid, kampania 2000; prace natereniebudowlipublicznej zIIItysiadeciap.n.e.(fot. Aleksandra Oleksiak)
3 Fragmentytabliczek z tekstem mitu o ptaku Anzu(okres no- woasyryjski);wg; W.G. Lamberc, A. R. Millard,Cuneiform Tensfrom Babylonian Tablets in the BritishMuseum,Lon-
dyri 1965,
XLVI
36i38 " ^4 Ninurtalub Adad scigajacypotwora, prawdopodobnieAnzu lub Asakku (odcisk picczQci, okres nowoasyryjski); wedlug:
J. Black, A. Green, SlownikmitologiiUezopotamii, Katowi-
wice 1998 V
5 Bogksiezyca Sin (odcisk piecz^ci, okres nowobabilonski); wed-
lug;J. Black, A. Green, SlownikmitologiiMezopotamn, Ka- towice 1998
• '
"!
6 Nergai(odcisk picczcci, okres scarobabiloriski, Larsa); wedlug:
J. Black, A. Green, ShwnHcmitologii Mezopotamn, Katowi-
7. Bogowk-WQ?e(odcisk pieczQci, okres akadyjski); wedlug: Black,
A
Green, SlownikmitologiiUezopotamii,Katowice IJJH 8 Fragment tabliczki ztekstem mituoAtrachasisie(okrespoznoba-babilonski);wedlug:
W.
G, Lambert, A. R. Millat-d, Atra-fia-SIS-- theBabylonianStory ofthe Flood,Oksford 1970
9. Etana naorle; wedlug:J.Black, A. Green,
SWJc
mitologh Mezo-patamii,Katowice 1998 y
10.Glowa Sargona lub Naramsina(okresakadyjski,miedz); wedlug:
B
Brentjes,VolkeranEuphratimdTigris,Lipsk 19bl11.Glowa Sargona lubNaramsina(okres akadyjski miedz) -
P^f^^'
wy
wg:B. Brentjes, VdlkeranEuphratundTigris,Lipsk 1981 l^J 12.Glowa Sargona lub Narar^sina(okres akadyjski, miedz) -prohl prawy;wedlug: Der GarteninEden, Moguncja 1978
13. StelaNaramsina(okres akadyjski, wys.2m, rozowy Pi^^kowiec);
wedlug:B. Brentjes, VolkeranEuplrratundTigris.Lipsk 1981 168
WST^P
W
niniejszym, kolejnym tomie Antologii Literatury Mezopotamskiej przedstawiamy obszernywybor
akadyjskichmitow
i opowiesci epic- kich.Wraz
zprezentowanymi
poprzednio mitami sumeryjskimi nalezaone do
pismiennictwa starozytnej Mezopotamii, kt6re jeszcze dzis za- skakujebogactwem
ir6znorodnosciq,.Po
odczytaniu pisma klinowegow
drugiej polowieXlX
wieku, filo-lodzy mieli mozliwosc zapoznaniasiqz olbrzymiEi liczbtitekslow.
Obok dokumentow
pozwalajjicych odtworzyc historic, gospodarkq, prawo-dawstwo
i zycie codzienne, zrozumialtiuwage
badaczy przycicigaly mi- ty i eposy. Wi^kszosc tych opowiesci zachowala si^w
odpisach spo-rzEidzonych
w
pierwszym tysiacleciu p.n.e., chociaz oryginaly powsta- waiy wczesniej (posiadamy starsze tabliczki z fragmentami tekstow).Mity
i eposy nalezalydo utworow
spisywanychw
celach religijno-dydaktycznych. Byly
one
recytowane niepismiennemu ogolowi pod- czas swiat religijnych.Poczatkowo
tradycje przekazywano ustnie, poz- niej utrwalonow
glinie i przez setki lat kopiowano.Termin
„litera-tura"
w
odniesieniudo zabydcow
pisanych starozytnejMezopotamii
stosujemy tradycyjnie, acz troche niepoprawnie.Wlasciwszym sbwem
jest tu „pismiennictwo".
Na
nasz uzytek teksty dzielimy wedlug wspol;- czesnych kryteriow na: mity, eposy,hymny
i modlitwy, obrzedy ma- giczne i wrozebne, dysputy filozoficzno-dydaktyczne, bajki i przyslo- wia, teksty szkolne z roznych dziedzinnauk
scislych i humanistycz- nych, zbiory praw,dokumenty
historyczne, traktaty medyczne, teksty gospodarcze, a takzeprywatna
ipanstwowa
korespondencjq oraz kata- logi-spisy tytulow tekstow, z ktorych wiele nie dotrwalodo
naszych czasow.Archiwa,
podobnie
jak szkoly pisarzy, znajdowaly si^ glowniew
swifityniach. Zbiory tabliczek gromadzili rowniez krolowie. Jednak dopierow
pierwszym tysiacleciu p.n.e. powstaly prawdziwe biblioteki,6
wst^poczywiscie jakowlasnosc
krolow
lub swiatyn, ale istnialy tezprywatne
kolekcje
w domach
kapianskich. Najslynniejsze i najlepiejpoznane
seizbiory wladcy asyryjskiego Asurbanipala (VII wiek p.n.e.), odkryte
w
Niniwie.Z
rozkazu krolewskiego pisarze spieszylido
innych miast, abykopiowac
teksty badz przywozic tabliczkido
stolicy.Wazne
i bo- gate zbiory odkrytona zachod od
Mezopotamii:w
egipskim El-A-marna, syryjskimUgariti
Emar, w
anatoliiskim Hattusas, gdziepewne
utwory zachowaly si^w
wersjach, jakich nie znaleziono dottidna
te-renie Mi^dzyrzecza. Teksty spoza
Mezopotamii
nie zawsze pisane sapoprawnym
akadyjskim, conasuwa
pytanieo
pochodzenie zachod- nich skrybow: czy przybywali z Asyrii i Babilonii, czy rekrutowali siqsposrod kidnosci miejscowej.
Uczniowie szkol pisarskich
w
caiej Azji Zachodniej przepisywali teksty dla zdobycia biegbsciw swym trudnym
zawodzie.Pismo
klino-we
posiadaponad
pi^csetznakow,
a kazdy z nichma
kilka waitoscisylabicznych,
w dodatku mozna
go tez odczytac jako piktogram. Pisa- rze byli zatem bardzo powazani. Wieleutworow w
jezyku sumeryiskim zawdzi^czamyskrybom
zczasow IIIDynastii zUr
(koniecIII tysificlecia p.n.e.),mimo
izwowczas
j^zyk ten nie byl juz prawiew
ogolew
uzy-ciu: semiccy
Akadowie,
apotem Amoryci
i Aramejczycydominowali
wtedyw Mezopotamii
ina
terenach stisiednich.W drugim
tysiticleciu p.n.e. akadyjski,podobnie
jak lacinaw
siedniowiecznej Europie, stalsie jezykiem
kontaktow miedzynarodowych w
Azji Zachodniej.Do
Miedzyrzec'za przychodzily coraz to
nowe,
takzeniesemickie, ludy (Gu-tejczycy, Kasyci, Huryci) i kultura wcieiz sie rozwijala. Przybysze i sei-
siedzi uzywali akadyjskiego, a takze adaptowali
pismo
klinowedo
zapi-sywania tekstow
we
wtasnych jQzykach(np. hetyckim czy huryckim).Pismiennictwo
mezopotamskie
cechujeanonimowosc,
cohczy
si^z pierwotnie
ustnym
przekazem tradycji.Jednym
zwyjatkow
jest epos o Gilgameszu. Znataybowiem
imi^ kompilatora, ktory, zebrawszy rozproszone opowiesci, nadalutworowi
jego ostateczny,kopiowany
pozniej
w
nieskonczonosc, ksztak.W
innych mitach czy eposachna
koncLi kazdej tabliczki znajduje sie kolofon informujficy
o
tytule (w li-teraturze mezopotamsldej byl to zawsze incipit utworu, st£id Eniima elis czy Sat tamhari),
kolejnym numerze
tabliczki, niekiedyo
zrodle kopiiwst^p
oraz o imieniu skryby. Nie
znamy
oryginalnych „tytul6w" wi^kszoSci utworow, poniewaz tabliczki zawierajace ich pocztitek s£i zniszczone.Niektore teksty wystepujti
we
wspolczesnej literaturze fachowejpod
u- tartymi tytulami (np.Mit o
ptakuAnzu
nosi akadyjski tytui Bin kir dadme, asiynnyEpos o
Gilgameszu toSa naqba imum).Porownanie
tekstow pochodzEicych z terenow rdzennej Mezopota- mii i z krain SEisiednich wykazalo, iz wfitki literackiew^drowaly
wrazzj^zykiem i pismem.
Obok hymnow,
modlitw, lamentacji, atakze opi-sow
obrzedow, s^ mitywspanialym
zrodiem wiedzyo
religii, panteoniei jego hierarchizacji.
Mieszkancy
Miedzyrzecza przekazalinam w
nich swoje wyobrazenia o powstaniu i uporzfidkowaniu swiata.W
poszcze-golnych mitach przedstawiones^i
one
nieco odmienniew
zaleznosciod
czasu i miejsca pochodzenia utworu. Dzieki
tym
opowiesciom pozna-jemy
rowniez poglqdymieszkahcow
Azji Zachodniejna
stworzenie czlowieka, jego miejsce i zadaniawe
wszechswiecie nalezEicymdo
bo- gow. Czesto przytym
wystepuje uniwersalny i odwieczny problem o- siqgniecia niesmiertelnosci. Rysuje si(? takze portret bohatera kulturo-wego w
osobachwladcow na wpol
legendarnych i historycznych:Atrachasisa, Etany,
Adapy,
Sargona,Naramsina
oraz najpopularniej- szego z nich - Gilgamesza.Z
pewnosciaw
tych opowiesciachmozna
sie doszukac echa historycznych wydarzen z odleglej przeszlcsci.
Odnajdujemy w
nich takze wfitki znanenam
bardzo dobrze z Biblii (np. opowiesco
Mojzeszu powtarza legendeo
Sargonie, historic po- topumamy w
tekscieo
Atrachasisie ina XI
tabliczce eposu o Gil- gameszu).Mimo prowadzonych od ponad
stu lat wykopalisk izmudnego
od- czytywania zalegajficychmagazyny
muzealne tabliczek nasza wiedza o literaturze mezopotamskiej nadal jestwyrywkowa,
poniewaz tekstypochodza
z roznychokresow
i z roznych stanowisk archeologicznych.Przede wszystkim zas materialu jest wciqz za malo,
by
pokusic sie o u- stalenie chronologii i napisanie historii pismiennictwa czy chocby przesledzenie rozwoju iw^drowek
poszczegolnych opowiesci. Wiek- szosc posiadanych przez nas obszernych wersji, topozne
kopie.Na
szczQScie tekstow nieustannie przybywa, co
na
biezqco pozwala uzu- pelniac lukiw
naszej wiedzy.lO wst^p
Na obecnym
etapie badari trudno odroznic w£itki literackie pocho-dzEice z dawnej tradycji sumeryjskiej
od
akadyjskich, a takzewyod-
rqbnic zapozyczenia zinnych kr^gow
kulturowych. Wieleutworow
sumeryjskich tkimaczono
na
akadyjski, wiele wfidcow sumeryjskich wkiczonodo utworow
akadyjskich.W
niektorych przypadkach posia-damy
obie wersje j^zykowe (np. Zejscie Isztar do swiata podziemnego), ale niejednokrotnie sumeryjskie pochodzenie tekstu podejrzewa si?lyikona podstawie innych przeslanek (np. imion bohateiow).
W
wieluwypadkach w
ogole niemozna
ustalic, czydany
WEitek zostal wziQtyz opowiesci sumeryjskich, czy pochodzi z tradycji semickiej, a
moze
jeszcze innej. Wcitki przejqte
od Sumerow
zostaly przetworzone przez Asyryjczykow i Babiloriczykow zgodnie z ich mentalnoscia, gustemi wierzeniami, a takze
wymogami
aktualnej sytuacji politycznejOpo-
wiesci o
bogach znanych nam
juz zmitow
sumeryjskich zostaly roz- winiete, dziejebohaterow
opowiedzianebardziej emocjonujdco, zywiej, opisy staj4 si? bardziej poetyckie. Teksty akadyjskie charakteryzuje specyficzny styl narracji, niekiedy nieco dla nasdziwny
i zawily, jakbytroche; nieporadny;
duzo
tu powtorzen, utartychzwrotow
ipozornych
niezgrabnosci. Badania
nad metrum
akadyjskim wykazaly istnieniere- gularnego wiersza.Opowiesci zamieszczone
w tym
tomie zostaty przetlumaczone bez- posrednioz jqzyka akadyjskiego przez zespol asyriologow polskich. Za-dbano
o to, abyoddawaiy
wiernieducha
oryginalu.Odkryte
dotyclvczas tabliczki sq
na
ogolw
mniejszym lubwi^kszym
stopniu uszkodzo- ne, totez tresc kilkumitow
uzupeiniono fragmentami innych wersji,kil'ka
utworow
przedstawionow dwoch znanych
wariantach. Tekst zrekonstruowanyna
podstawie analogii lub innej kopii uj^tow
nawia-sy kwadratowe.
W
okrEiglewstawiono
tekstdodany
przeztlumacza dlalepszego objasnienia tresci.
Wyrazy
akadyjskie pisane kursywEi. Przykoncu
kazdegoutworu podano
wybranfibibliografie.Magdalena Kapelus
STAROZYTNY
BLISKIWSCHOD
ZARYS CHRONOLOC3II
DZIEJOW MEZOPOTAMII
od okresu akadyjskiego
po nqjazd Persc5w w roku 53S> p.n.e.
Archeologia i historia
Mezopotamii
posiuguja siq zwykle trzema chronologiami (dkiga, sredniEi i krotka). Wi^kszosc badaczyopowiada
si(j za chronologifi srednifi, ktora ustaki
panowanie
krolaHammura-
biego
na
lata 1792-1750 p.n.e. Najlepsze wyniki datowania uzyskujesi(? przy
rownolegiym
zastosowaniu kilkunowoczesnych
metod,choc
historycy wciui ostrzegajci, iz
podawane
przez nich daty nalezy trakto-wac
jako orientacyjne.Im
bardziej jednak zblizamy si^do
narodzin Chrystusa (datyumownej
przeciez, gdyz - jakwiadomo
- zostala bi^dnie obliczona),tym
bardziej datacje sji pewne.Najnowsze
badania pozwalaj^ obnizyc wszelkie datyo
mniej wi^cej sto lat, zatem przybli- zycdo
naszych czasow.OKRES AKADYJSKI
(ok. 2350).Hegemonia
pierwszej semickiej dyna-stii, ktorej" zaiozyciel,
Sargon
(zwany Wielkim), zjednoczylSumer
iA-
kad, aswq stolicti uczynil miasto Agade,
do
dzis nieodnalezione.Jak dot£id
posiadamy malo utwoiow
literackichw
jqzyku staroaka- dyjskim.Jednak zachowane
inskrypcje krolewskie swiadczqo
odr^b- nosciliterackiej tego ludu.Utwory
corki Sargona, kaplanki-poetkiEnheduanny,
piszcicejw
jq-zyku SLimeryjskim, nawitizuja
do
tradycyjnych sumeryjskichform
lite-rackich, ktore wciaz byly przekazywane i
wzbogacane na
poludniu Mezopotamii.OKRES GUTEJSKl
(ok. 2223). Najazd z potnocnegowschodu
gor-skich plemion Guti.
Z
przejqciem przez nich tronu akadyjskiego wifizezaryschronologll 13
sie zniszczenie wielu miast, choc autonomiczne
wowczas
miasto-pari- stwo Lagasz rozkwitlopod panowaniem
krola Gudei. Ostatni z wlad-cow
rowniez niezaleznegoUnug
(Uruk) -Utuhengal
-zwyci^zyl gutej- skiegowodza
Tirigana i wyp^dzil jego wojska z poludniowejMezopo-
tamii. Rozpocz^i sie polityczny i gospodarczy okres prosperity tego rejonu.
Zachowane
teksty - glownie z niezaleinych miast - sa pisanepo
sumeryjsku. Powstalawowczas
sumeryjskaListaKrolow, wymieniajtica imionawladcow
poczawszyod
czasow legendarnych.OKRES NOWOSUMERYJSKI
(ok. 2111). Dynastia zaiozona przezUrnammu
(tzw. Illdynastia z Uri/Ur) zjednoczyla Sumer. Dla tego o- kresu charakterystyczna jest centralizacja wladzy, ktora funkcjonowaladziijki wspaniale
zorganizowanemu
systemowi kicznosci. Najazd ko- czowniczych plemionMartu spowodowal
rozpad pahstwa i wyzwole- nie istniej^cych wczesniej tendencji odsrodkowych. Kres dynastii wy- znaczyl iiiszczycielski atakElamitow na
caig,poludniowq
Mezopota-mi(?. Bylo to
rownoznaczne
zkohcem
Sumeru.Kultura sumeryjska przezyla swoj „z}oty wiek" -
obok
inskrypcji krolewskich powstalypodowczas
liczne i roznorodne kompozycje lite-rackie orazpierwszy zbiorpraw.
OKRES ISIN-LARSA
(ok. 2025). Najazd semickich plemionamo-
ryckich z zachodu doprovvadzildo
powstania lokalnych dynastiiamo-
ryckich. Dominujqcfipozycje zdoby1:y kolejno
dwa
miasta: Isin i Larsa (stadnazwa
okresu).J^zyk sumeryjski wyszedl z codziennego uzytku, ale pozostal obo-
wiqzkowym przedmiotem w
szkolach oraz j^zykiem liturgiiw
swicity- niach. Powstaly licznekopiewczesniejszych utworow.OKRES STAROASYRYJSKI
(ok. 2000).Tereny
potnocnej i srodko- wejMezopotamii
zjednoczyl Szamszi-Adad 1, alepo
jego smierci pah- stwo rozpadlosi^.Od
schylku IIItysiaclecia p.n.e.na
pohiocne krahceMezopotamii
ina
obszar polnocnej i wschodniej Syrii przenikaliHu-
ryci, ktorzy okolo 1500 roku p.n.e. utworzyli pot<5zne
pahstwo
Mi- tanni. Asyriautracila niezaleznosc.14-
zaryschronologil
Na
terenie wschodniej Azji Mniejszej rozwijaly si? koloniekupcow
asyryjskich.
W
najbardziej znanej z nich - Kanesz odnaleziono wi^k- szosc sposrod 15 000 listow,dokumentow prawnych
iekonomicznych,
pochodzEicych zokresuod pobwy XX do polowy XVIU wieku
p.n.e.OKRES STAROBABILOI^SKI
(ok. 1800).W
Babilonii rzady przej(;laI dynastia babiloriska.
Apogeum
swej wielkosci osicign^lapod
rzadami szostego krola, noszficego imiQHammurabi. Okres
tenuznajemy
zaklasycznn epokq cywilizacji babilonskiej. Zakonczyla siQ
ona najazdem
i zkipieniem stolicy przez Mursilisa I, wladc^ hetyckiego krolestwa
zAzji Mniejszej.
Teksty literackie, powstajjice
w
oparciu omotywy
z literatury su-meryjskiej, spisywano
w jednym
z dialektow jezyka akadyjskiego - babilonskim. PodbojeHammurabiego
sprzyjaiy rozprzestrzeniamu siq kultury babilonskiej (awraz z nici spisanegopodowczas
zbioru praw).DYNASTIA KASYCKA
(ok. 1595).WladzQ nad
zniszczonym krajem przechwycil niepismienny lud gorski Kasytow. Byl to dla Babilonii po- czEitek okresu stabilizacji,zarowno
gospodarczej jak ikulturalnej.Akadyjski stal si^ jQzykiem
mi^dzynarodowym, uzywanym w
kore- spondencji zinnymi
wladcami. Stosunki zElamem
i Asyri^i -dwoma
najblizszymi sasiadami- pozostawaly wrogie i te
panstwa pobzyty
kresdynasdi kasyckiej. .
Niedostatek zrodel z tego okresu sprawia, iz okreslamy go jako e- pok<; „mroczna"
w
dziejach Babilonii. Niemniej jednaknowa
stolicababik^nska, Durkurigalzu, stala sIq miejscem intensywnej dzialalnosci budowlanej. Dla tego okresu charakterystycznymi zabytkami ku- durru - rzezbione slupy graniczne, b^dc^ce
pisemnymi dokumentami
poswiadczajficymi nadanieziemskie lub zwolnieniepodatkowe.
OKRES SREDNIOASYRYJSKI
(ok. 1363). Asyria odzyskala niepod^ieglosc i utworzyia
nowe
imperium. Rz^lzqcyw
XIll wiekup.n.e.Tub
kukininurtaI zdobyl i zlupil Babilon, zas jego nast^Dca, Tiglatpile^ir ,
dotarl
w
pogoni zaAramejczykami do Morza
Srodziemnego. Jednakpod
koniec tysiaclecianawet
terytorium wlasciwejAsyru
zostalo za- grozone najazdemplemion
aramejskich.zaryschronologli 15
Nalezy podkreslic, iz Asyria zawsze pozostawala
pod wplywem
bar-dziej rozwinietej intelektualnie Babilonii. Zdobycie Babilonu zaowo- cowaloprzejQciem
obrzqdow
religijnych (kultboga Marduka
istnial juz wczesniejw
Asyrii) oraznapiywem
literatury babilonskiej.II
DYNASTIA
Z ISIN (ok. 1150).W
Babilonii okres rozwoju i po-myslnych walk z
Elamem
i Asyricipod panowaniem Nabuchodonozo-
ra I. Schylek tysificlecia to nasilanie siq infiltracji polkoczowniczych
Aramejczykow,
copowodowalo
zamieszkina
calymobszarze.Legendarny Nabuchodonozor, po
odzyskaniu posEiguboga Mar- duka od
Elamitow, uznal tegoboga
za najwyzszego.W
dziedzinie lite-ratury przepisywano spusciiznQ
minionych epok
oraz tworzononowe
utwory. NastEipil rozwoj architekturyi sztukplastycznych.
OKRES NOWOBABILONSKI
(ok. 1000). Aramejczycy stopniowo przechodzEido
osiadiego trybu zycia i tworz£i niezaleznepanstwa.Nad
Zatokji Perska skupiaja sie Chaldejczycy, ktorzy rywalizujEi z Asyriji o tron Babilonii. Jest to okres walk, zamieszek i
buntow
Babilon- czykow. Dopierow
VIIwieku p.n.e. Chaldejczyk Nabopolasar zjedno- czyipod swymi
rzadami poludniowfiMezopotamiq
i przejEil tytut krola Babilonii.W
przymierzu zMedami
zdolalw roku
612 p.n.e. zdo-byc stolicy Asyrii, NiniwQ. Jego syn,
Nabuchodonozor
II, zwyci^zylEgipcjan sprzymierzonych z Asyryjczykami, co pozwolilo rozszerzyc terytorium Babilonii o ziemie
imperium
asyryjskiego. Istnieniu pan- stwa polozylo kres zdobycie Babilonu przezCyrusa
Wielkiegow
roku 539p.n.e.Kultura babilonska rozkwitala szczegolnie
w
VII iVI
wieku p.n.e..Liczne teksty poswiadczaja prowadzenie praktyk astronomicznych.
W
dalszym cifigukopiowano
teksty sumeryjskie, wzbogacajqc jenawet
o interlinearne tlumaczenie akadyjskie.Pomimo,
iz j^zyk aramejski wyparl babilonski z uzycia, ten ostatni pozostai jqzykiem elit i nauki.Nawet po upadku panstwa
literaturababilonska bylastudiowana iko- piowana, nie tylkopo
aramejsku, ale ipo
grecku.OKRES NOWOASYRYJSKI
(ok. 1000).W
wiekuIX
p.n.e. Asyriaznow
umocnilaswq
pozycjq. Dzi^kipomyslnym wyprawom
udalo siq1g zarys chronologll
kolejnym
wladcom zbudowac ogromne
imperium.W
VIIIwieku
cza-sowo
narzucono wiadzQ Babilonii (utworzona zostaia instytucja po- dwojnej monarchii), zasw
VII - uzalezniono Egipt. Wspoldzialanie Chaldejczykow zMedami
oraz narastajacyproblem
niezaleznosci bo- gatychwielmozow spowodowal upadek
kolejnych miast asyryjskichikoniec imperium.
Obok
dzialalnosci niszczycielskiej wladcy asyryjscy prowadzili tez dzialalnosc budowlanti, nie tylkona
terenie rdzennej Asyrii. Szcze- golnierozbudowane
zostatykompleksy
swiEitynne,w
ktorych odnaj-dujemy ogromne
archiwa.Nauka
czytania i pisania, rzadkawsrod
wiadcow,
zaowocowaia
zatozeniem przez Asurbanipala slynnej biblio-teki
w
Niniwie. Dzi^kikopiom roznorodnych utworow stworzonym na
rozkaz tegowladcydzismozemy
podziwiac ichpi^kno.zestawitaOlga Drewnowska-Rymarz
ooo ooo
END MA ELIB
Mitspisano na siedmiu tabliczkach
w
ponad 1000 wierszach. Fragmenty telcsiiiznaleziono na wszystkich praktycznie stanowiskach archeologicznych z pierwszego tysisiclecia p.n.e. Najslarszychjestpi(jcfragmencow z Aszurdatowanych na poczii- tekItysiaclecia.
Tekst zawiera opis stworzenia swiata i kidzi, opiewa slawQ Marduka, pogrom- cy bogow starego pokolenia. Powstal
w
ceki wylozenia oficjalnej doktryny teok)- gicznej.Tabliczka pierwsza
Gdy
na gorze niebo nie zostalo nazwane,w
dole ziemia nie miala imienia, (wtedy)Apsu
dostojny, rodzic ich,iTiamat, stworzycielka, ktora ich wszystkich urodzila,
wody swe
mieszali.Gdy
pastwiska jeszcze nie bylo, niewidoczne bylytrzciny i bagna, gdy zadne z (innych) bostw nie zostalo jeszczestworzoneani nazwane, nie
wyznaczono
(im) losow - (wowczas)bogowie
zostaliwsrod
nich stworzeni:Lahmu
iLahamu
pojawilisie, imieniem nazwani.Podczas gdy oni wzrastali, stawali siq
uformowani,
Anszar i Kiszar zostali stworzeni, przewyzszyli tamtych.Wydluzali swojedni,
pomnozyli
(liczbfj) lat.Anu
byl ichsynem, dorownuj^c
(potegfl)ojcom,Anszar
uczynilpodobnym
sobieboga Anu, swego
pierworodnego.Anu na podobienstwo
swojezrodzilNudimmuda,
Nudimmud
stal si^mistrzemswych
ojcow,18
ENOMA
ELIS(bowiem) byl
on rozumny, madry,
potQznyswq, siiq, potqzniejszy jeszcze niz Anszar, rodzic ojcajego, nie miairywalawsrod bogow, brad
swoich.Zebrali sic;(wiqc) bracia bogowie,
niepokoili Tiamat, w-bezustannej ruchliwosci halasliwi, draznili
Tiamat do
giqbi jej serca,wesoiymi
zabawami
zaklocali (spokoj)w
niebianskiej siedzibie(An-
duruna).Nie
mogl
uciszyc ich haiasubog Apsu,
natomiastTiamat
bylaspokojna.Przykre(jednakze) byiy jej teczyny;
niebylo dobre ich post^powanie,
ona
jednakbylaim
zyczliwa.Wowczas Apsu,
rodzicbogow
wielkich,zawolal
Mummu, swego
wezyra, m6wiq,cdo
niego:„Mummu,
wezyrze, czynificy radosc sercumemu!
Nuze,
ku Tiamat
skierujmyswe
kroki".Poszli i przed
Tiamat
zasiedli,radzili wspolnie o bogach,
swych
pierworodnych.Apsu
usta swe otworzyl,do Tiamat
[glosem podniesionym?] siq odezwal:„Nieprzyjemnejest dla
mnie
ich postQpowanie,w
dzien jestem bezwypoczynku, w nocy
niemogQ
spac!ChcQ
zniszczyc ich drogi i rozproszyc, aby cisza zapanowala,bysmy
moglispac!"Gdy Tiamat
to uslyszala,rozwscieczyla siQ, krzyczab
do swego
meza, krzyczata gorzkowewnqtrz
rozwscieczona, zmartwila sic; zpowodu
(zamierzonego) zla:„Dlaczego
mamy
zniszczycto,cosmy
sami stworzyli?Postcjpowanieich jest nieodpowiednie,
miejmy
(jednak) cierpliwosc".Odpowiedzial
Mummu,
doradzajqcApsu,
rada bez litosci byla
wskazowka
jego:„Zniszcz, ojcze moj, ich
bezprawne
zachowanie, abysmogl w
dzieh wypoczywac;, aw nocy
spac".Uradowal
si?Apsu,
rozjasnilo si? jego obliczeENOMA EU5
10z
powodu
zla, ktore zaplanowalprzeciwbogom,
dzieciomswym.
Mummu
polozyt recena
szyi (Apsu),siedzial
na
jego kolanach, calowal go.Wszystko, CO
w swym zgromadzeniu
uknuli,bogom, potomkom swym,
powtorzyli.Gdy bogowie
to uslyszeli, stali si?bezradni,zapadli
w
milczenie, siedzieli cicho.Najmadrzejszy, pojcjtny, inteligentny
bog
Ea, ktory wiewszystko, rozpoznai ich plany, ustalil i zarysowalje, (jako) obejmujEice wszystko, uczynilmfidrym swe
czyste zakl^cie.Wyrecytowal
je iw wodach
posadzit -sen rozpostarl
nad nim
(nad Apsu), aon
usnqlg^boko.
(Ea) uspii
Apsu, gdy
rozpostarisen.A Mummu,
doradca, (zewzburzenia) drQtwial.Ea
rozerwal jego mi^snie, sciagnfil:mu
koron^,blask boski zabral,
sam
siQnim
otoczykNabzyi na Apsu
wi^zy i przeznaczytsmierci.UwiQzii
Mummu,
potraktowalgo
grubiarisko.W Apsu
ustanowilswe
mieszkanie, zlapalMummu,
trzymal gona
postronku.Potem
przeciwnikowswych pokonal
i zwifizahEa
zwyci(jstwo okrzyknainad
przeciwnikami swymi,w
mieszkaniuswym odpoczywal
spokojnie,nazwalje
Apsu,
swi^te miejsca jego wyznaczyi.Potem w
miejscutym
swoja siedzibQ ustanowil,Ea
iDamkina,
jego zona,w
majestacie (tam) zamieszkali.W
sanktuarium losow, siedzibie(boskich) planow,najmEidrzejszyz
madrych, m^drzec bogow,
Bel', zostalpocz^ty,w
apsvi wiec(Marduk)
si^ narodzil,w
czystym apsu(Marduk)
siQnarodzil.Uczynil to Ea, ojciec jego,
' Alcadyjskie: „pan";tu: „Marduk".
^
Tu w
znaczeniu „morze".20 END MA
ELI5i
Damkina,
jego matka, urodzila go.On
ssal piersi bogin,opiekunka tros2czaca siQ o niego wypelniia go strachem.
Wspaniate byia postac jego, biyszczgce spojrzenie, m(?ski byl jego wzrost,
on
byt silnymod
pbczqtku.Gdy
zobaczyi goAnu,
rodzicojca jego,ucieszyl siQ, rozpromienil, serce jego napelnilo siq radoscifi.
Uczynil go wspanialym: jego boskosc byia
podwojna
(?),byt bardzo wysoki,
nad
wszysdcimi gorowalwe
wszystkim.Bez
porownania
wspaniale uksztaitowana byla jego postac,niepoj(?l;a dla
umyslu
(ludzkiego), trudnado
wyobrazenia!Czworo
miaioczu i uszu czworo,gdy wargi
swe
otworzyi, buchai (z nich) plomien.Jego czteryuszy byiy duze,
a oczy jego
mogly
widziec wszystko.WywyzKzony wsrod bogow,
wyniosla byla jego postac, czlonki jegonieporownywalne,
jego wzrost (?) byl wielki.„Mariutu, Mariutu^, syn stonca, slonce
bogow!"
Blaskiem dziesiqciu
bogow
odziany - tak wynioslabyiy jego sily, pi^cdziesifit strachow byionad nim
zebrane.Stworzyl
Anu
czterywiatry, urodzii jei przekazal
mu: „Synu
moj, niechone
wiruja".Stworzyl
zadymk^,
zezwolil wiatrowi jq rozprowadzic, powolaido
istnieniafale,by
niepokoilyTiamat.Niepokojona Tiamat
dzien inoc
byla podniecona.Bogowie
nie znalezliodpoczynku,
oni [...].Zaplanowali zlo
w
sercach swoichi
do
Tiamat, matki swojej, powiedzieli:„Gdy Apsu,
mfiz twoj, zostal zabity, przyboku
jego nie stalas, cicho siedzialas.Cztery straszliwewiatry zostalystworzone,
by
cale wnQtrze twoje niepokoic,abysmy
niemogli odpoczywac!'Blc;dneakadyjskietiumaczenie zsumeryjskiego: syn, slonce.
ENOMA
ELIS 21Niebylo
w twym
sercu (pami^ci) oApsu, m^zu
twoim, ani oMummu,
ktoryma
kajdany - teraz tu siedzisz sama!Od
teraz b^dzieszw
najwi^kszej rozpaczy!''Co
znami, ktorzynie majg, spokoju - ty nas niekochasz?[Pomysl o
naszym
brzemieniu], oczy nasze wyschly.Zdejmij jarzmo nie dajqce
odpoczynku, abysmy
mogli spac.[Walka] niech b^dzie, pomscij ich.
[...]".
Gdy Tiamat
to [uslyszala], slowa tebyiyjej mile:„Stw6rzmy demony,
tak jak [radziliscie]".[Zebrali sic;]
bogowie we
wnetrzu [...],zaplanowali [zlo] przeciw
bogom
stworcom.Oni
[...], podeszlido
niej,do boku Tiamat
siQ zblizyli, (rozgniewani), planowali zlo bez wytchnienia dzieri i noc, podniecali si<jdo
walki, ryczac i halasujqc,zgromadzenie zwolali
w
celu przygotowania walki.Matka Hubur,
ktora stworzyla wszystkie (istnienia),przygotowala
bron
nie majqcq sobierownej, urodzila wQze olbrzymy, ktorych zQbysii zatrute, nie majti litosci [...],truciznfi zamiast krwiq cialo ich napelnila, smoki wsciekle okryla strachem,
blaskiem
boskim ukoronowala
je,bogom
uczynilarownymi.
„Ten, ktoryzobaczyje, niech siqstrachem zalamie, niech ciala ich rzucaja siQ
na
siebie, nigdy sicj nie cofnii".Sprawila, zepowstal
wqz
jaclowity,smok, potwor Lahamu,
lew olbrzym, pies wsciekly i czlowiek-skorpion, burza niosqca
demony,
czlowiek-ryba iLamassu
niosfice brori bezlitosnqt, nieustraszone
w
walce.Rozkazy jej byiy pot^zne, nie mialy sobie
rownych.
Stworzyla razem jedenascie
stworow nawzajem podobnych.
Wsrod bogow, swych
pierworodnych, ktorych na zgromadzenie zwolala,Nast^pnycli 7 wierszy uzupeiniono za: W. G. Lambert w: M-jthen unci Epen //,
TexteaustierUmwek-des AllenTestamentsI1I/4,Giitersloh 1994,s. 573.
22 ENOMA EUS
wywyzszyla Kingu, mi(?dzy nimi uczynila go najwyzszym,
przywodca
armii, riaczelnikiem wojska,przewodzacym
zgromadze-niu,
aby podnosil
bron do
walki,porywat do
ataku.Najwyzszy wladca
w
walce, naczelnik.(Wszystko to)powierzyla jego rQce, wywyzszyla go:
„Ulozyiam dla ciebie zaklqcie,
w
zgromadzeniubogow
ci^wywyz-
szylam,
panowaniem nad
wszystkimibogami
rek^ twfi napelnilam, zaprawd(jjesteswielki, itiqzu moj, jestesskwny!
Niech
imiQ twoje b^dziewywyzszone wsrod
wszysdcichAnunnaki
.Data mu
tabliczk^ losow, zawiesilana
piersi.„Niech rozkaz twoj b^dzie niezmienny, trwala
wypowiedz
ust two-ich"
.
Gdy Kingu
zostalwywyzszony,
otrzymai wladzQanutu.Bogom, synom
swoim, losy takzeokreslila:„Ntech
wypowiedz
ustwaszych boga
ognia uspokoi, niechwasz jad oslabi potQznasikprzeciwnEi".Tabliczka druga
Gdy Tiamat
zebrala swojetwory
i zorganizowala walk^ przeciw
bogom, swym potomkom,
odtad planowala zlo z
powodu Apsu.
Poznal Ea, zeprzygotowala sie
do
oporu.Gdy Ea
uslyszal slowao
tej (sprawie),oniemialy, catkiem cicho siedzialzdr^twiaiy.
Zastanowil sIq, uspokoil umyst,
skiei-owal kroki
do
Anszara,swego
ojca.Pi-zed
Anszarem, ojcem swym,
stanfil,wszystko, CO
Tiamat
zaplanowala, powtorzylmu:
„Oicze moj, Tiamat, ktora nas urodzila, znienawidziia nas, zwolala zgromadzeniei, pelnafurii, jest wsciekla.
Wszyscy bogowie
doificzylido
niej,nawet
ci, ktorychwy
stworzyliscie,ENOMA EUS 23
oni [...],
do boku Tiamat
zblizyli si^, rozgniewani, bez wytchnieniadzien inoc
podniecali sie
do
walki, z niecierpliwosci drzq,cy,zgromadzeniezwoiali
w
celu przygotowania wojny.Matka Hubur,
ktora stworzyla wszystkie istnienia,przygotowala
bron
niemajqca
sobie rownej, urodzilaw^ze olbrzymy, ktorych z^by s£i ostre, nie znajg, litosci [...],truciznfi zamiast krwifL cialo ich napelnila,
smoki
wsciekle okryla strachem,blaskiem
boskim ukoronowala
je,bogom
uczynilarownymi.
«Ten, kiory zobaczyje, niech si<? strachemzalamie, gdy ciala ich rzuca siQ
na
siebie i nigdysi? niecofajEi».Sprawila, ze powstal
wqz
jadowity,smok
grozny,potwor Lahamu,
lewolbrzym, pies wscieklyi czlowiek-skorpion, burzaniosqca
demony,
czlowiek-ryba i bizon niosacebron
bezlitosnq, nieustraszonaw
walce.Rozkazy jej sapotezne, nie
maja
sobierownych.
Stworzyla takze jedenascie
stworow nawzajem
sobiepodobnych.
Wsrod bogow, swych
pierworodnych, ktorychna
zgromadzenie zwolala,wywyzszyla Kingu,
mi^dzy
nimi uczynila go najwyzszym,przywodca
armii, naczelnikiem wojska,przewodniczacym
zgroma- dzenia,aby podniosl
bron do
walki,porywal do
ataku.Najwyzszy wladca
w
walce, naczelnik.(Wszystko to) powierzyla jego rqce, wywyzszyla go:
«Ulozylam
dla ciebie zakkcie,wsrod
zgromadzeniabogow
ciewy
wyzszylam,
panowaniem nad
wszystkimibogami
r^ketwa napelnilam,zaprawdQ
jestes wielki, ty,maz
moj, jestes siawny!Niech
rozkazy twojeb^da wywyzszone wsrod
wszystkichAnunnaki».
Dala
mu
tabliczke losow, zawiesilana
piersi.«Niech rozkaz twoj b^dzie niezmienny, trwala
wypowiedz
ust twych».Gdy Kingu
zostalwywyzszony,
otrzymai wladz^ anutu.24-
ENOMA BUS
Bogom, synom swoim,
losy takzeokreslila:«Niech
wypowiedz
ustwaszych boga
ognia uspokoi, niech waszjad (?) osiabi pot(?znq sii^przeciwnq»".Uslyszal to Anszar,
sprawa
byiazagmatwana.
„Biada!" krzyknql, zagryzlwargi.
Serce jego peine bylofurii, niespokojnybyl
umyst
jego.Do boga
Ea, pierwoi-odnego, slowa swojeskierowab„Synu
moj, ktorywalk^
spowodowaies,wez (odpowiedzialnosc) za to, co
sam
wywolales', podniosles si§, abyApsu
zabic,Tiamat, ktorti rozzlosciles - kto jestjej rowny?"
Ten, ktory zebra! radQ, ksiqzQ peien m^drosci, tworca wiedzy,
bog Nudinnmud,
slowami uspokajaj^cymi,
wyrazem spokojnym
odpowiedzial przyjaznie ojcuswemu,
Anszarowi:„Ojcze moj, serce szerokie, ktory losy ustala, ktory
ma moc,
aby tworzyc i niszczyc, o, Anszarze, serce szerokie, ktory los ustala, ktoryma moc, aby
tworzyci niszczyc - chceci powiedziec, (ale) uspokoj siena
chwil(?i
pomysl w swym
sercu, zeja czyniq rzecz dobrq.Zanim
zabilemApsu,
ktoz
mogt
przewidziecobecne
polozenie?Zanim sam
uczynilem szybkojego koniec,jakiez byiy okolicznosci, ze
musialem
go zniszczyc?".Anszar uslyszal slowa
przyjemne
dlasiebie, serce jego uspokoilo si^, (wiQc) rzekldo
Ea:„Synu
moj, twojeczyny
bylygodne
boga,ty jestes [zdolny]
do
czyriiu strasznego,nieporownywalnego
[...],Ea, twoje [czyny byly]
godne
boga,ty jestes [zdolny]
do czynu
strasznego,nieporownywalnego
[...].'' Kolejnosc wypowiedzi
w
nast(;pnych 55 wierszach za:W.
G. Lambert w: Mj^tlienunti Epen JI, Texte aus der Umwelt des Alten Testaments II1/4,Giitersloh 1994,
s. 576;por.tezB. R.Foster, Be/ore theMuses,Bethesda 1996,s. 363-364.
ENOMA
ELI525
Idz naprzeciw Tiamat, uiagodzjej atak,
[...] jej zlosc przez twoje zakl^cie".
On
sluchai slowa [ojca] swego, [Anszara],wyprawQ do
niej podjai, szedlku
niej droga-Ea
poszedl,by poznac
sposoby Tiamat, [zatrzymal siq]w
milczeniu i zawrocil.Wstapil przed oblicze
Anszara
wynioslegoi powiedzial
do
riiego, peien skruchy:„[Ojcze moj], czyny
Tiamat
seizbyt wielkie dla mnie,poznalem
jej plany, ale [moje] zakl(?cia nie dorownujEi(im).Silajej jestpot(jzna, przepelniona grozq,
ona
calajestpotcjzna, nikt nie stanie przeciwko niej.Nie zmniejszyl si(jjej halas, ale
mnie
przygniotl, [przestraszylem siq] jej krzyku izawrocilem.Oednakze), [ojcze moj], nie rozpaczaj, poslij innegoprzeciw niej.
(Nawet
gdy) sila kobietyjest wielka, nie jestrowna
m^zczyznie.Rozproszjej wojska, pomieszaj jej plany,
zanim ona
polozy swq, r^lcQna
nas".Anszar
krzyczalw
gniewiei rzekl
do
syna swego,Anu:
„Godny
czci synu, bohaterze najwi^kszy, ktorego silajestpotqzna, atak niedo
odparcia.Pospiesz sie, wystap przed Tiamat,
uspokoj jej zlosc - niech sercejej sIq rozpr^zy.
Jezeli nie bi^dzie (chciala) sluchac
twych
slow, powiedzdo
niej slowa prosby, aby si<i uspokoila".On
sluchai stowswego
ojca, Anszara,wyprawe do
niej podjEii, szedlku
niej droga.Anu
poszedl,by poznac
sposoby Tiamat, zatrzymal sIq, standiw
milczeniu i zawrocil.Wstapil przed oblicze [Anszara, ojca, ktory go stworzyl,]
i powiedzial
do
niego pelen skruchy:„[Ojcze moj], czyny
Tiamat
sgzbyt wielkiedla mnie,poznalem
jej plany, ale [moje] zakl^cia niedorownujq
(im).Silajej jest potQzna, przepelniona grozfi,
END MA BUS
ona
catajestpotQzna, nikt niemoze
stance przeciw niej.Nie
zmniejszyi si?jejgbsny
haias,[przestraszylem siq] jej krzyku i zawrocilem.
Oeclnakze), [ojcze moj], nie rozpaczaj, poslij innego przeciw niej.
(Nawet
gdy) sila kobietyjest wielka, niejestrowna
m^zczyznie.Rozprosz jej wojska, pomieszaj jej plany,
zanim ona pobzy
swfi r^k?na
nas".Anszar zamilkl i patrzyi
w
ziemie, skinalna boga
Ea, podniosi glowQ.Zebrali si? Igigi i wszyscy
Anunnaki,
z zacisniQtymi
wargami w
ciszy siedzac.Zaden bog
niechcial isc,wystapic [...],zmierzyc siq
w
walce zTiamat
[...].Anszar, pan, ojciec
bogow
wielkich,w
sercu rozzloszczony, niepozwalalnikomu
zblizyc si^do
siebie.Dziedzicapotqznego, msciciela ojca swego,
tego, ktory bqdzietriumfowal
w
walce,Marduka,
bohatera,wezwai
bog Ea do
swej siedziby, abymu
plan przedstawic;„Marduku,
uwazaj, sluchaj ojca swego,ty jestes
synem moim,
ktory uspokoi serce moje, przed (oblicze)Anszara
z czcia przystap,otworz usta, stan przed nim, uspokoj spojrzeniem!"
Uradowal
si^pan slowami
ojca swego.Zblizyl si<? i stanal przed
Anszarem.
Gdy
zobaczyl go Anszar, sercejego napelniiosi? zadowoleniem.Ucabwai
jego usta - oddalil siqod
niegostrach.„Ojcze moj, nie milcz, otworz usta swoje, pojdQ i
dokonam
tego, czego serce twepragnie,[Anszarze], nie milcz, i otworz usta swoje,
zaprawdq pojd^i
dokonam
tego, czego sercetwe pragnie!Jakiz jest m^zczyzna, ktory wypowiedzial ci walkq?
Tiamat, ktora jest kobieta, maszerujeprzeciw tobie ze
swa
bronia?[Ojcze moj], rodzicu, raduj siq, badz wesoly,
ty jestes tym, ktory
na
szyj^Tiamat
wkrotcestJipnie,BNOMA eU5 27
[Anszarze], rodzicu, raduj si^, badzwesoly,
ty jestes tym, ktory
na
szyjeTiamat
wkrotce stapnie!"„[Idz], synu moj, ktory
obdarzony
jestescalq, mfidroscig,,i
Tiamat do
spokojudoprowadz swym
zaklQciem czystym, [narydwanie] burzy szybko posuwaj si^ naprzod!Zawroc
go [...],aby
niemozna
uderzyc!"Uradowal
siQpan na
slowa ojca swego,serce jego ucieszylo si(?i
do
ojca tak powiedzial:„Panie
bogow,
przeznaczenie wielkichbogow,
jezeli bqde
waszym oredownikiem,
zwiazQ
Tiamat
p^tamii ocalqwasze zycie,(to wowczas) zwolajcie zgromadzenie i ustalcie dla
mnie
los wspa-nialy.
W
miejscuobrad
wszyscy zebrani weseli zasisidzciei
moca
ustmych
zamiastwaszych
(ja sam) losb^d^
ustalal,niezmienneb^dzie to, coja ustalq,
nikt niezawroci i nikt niezmieni
wypowiedzi mych
ust!"Tabliczka
trzeciaAnszar usta swe otworzyl
i
do
Kaka,swego
wezyra, slowa tepowiedzial:„Kaka, wezyrze, radujacy
moje
serce,do Lahmu
iLahamu
ciebiechcQposlac, ty jestes mqdry,ty wiesz, jak nalezy
mowic
ze swadq.Bogow,
ojcow moich, zawolaj przed oblicze moje,wprowadz
ich wszystkich!Niech
radzapodczas bankietu, niech jedza chleb i pija piwo,dla
Marduka,
ich or^downika, niech losy okresla- Idz, Kaka, przed obliczemich stan ^-i
ipowtorz