Wróblewski Feliks

1

SPIS ZAWARTOŚCI

TECZKI ^{1 f $ jr ś l) U t ó s f ó .. .s k f M l k ź} ...

...

Q](fiO ęG ^,'_ £ 8 / , . C $. A y . '

I./l. Relacja 4 .5 / '■" /ł t)

I./2. Dokumenty ( sensu stricto) dotyczące relatora - M 5 ’ 1./3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące relatora -—

"II. Materiały uzupełniające r e la c ję ^ Ó A~ (o

III./l. Materiały dotyczące rodziny relatora •--- N

III./2. Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r. —^

1II./3. Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji ( 1939-1945) -—

III./4. Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 — III./5. Inne ..

IV. Korespondencja

V. Nazwiskowe karty informacyjne k . i ^/I

VI Fotografie

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

A

20

21

Jerzy Wultadski ul. Ceclana 24 m.42 87-300 BPDDNIC.fi.

'Brodnica, dnia 27 luteco 2003 roku

Archiwum Pomorskie AK Wielkie Garbary 2 T o r u ń

Pani Elź^bieta Skerska Ookumentalistka

S z a n o w n a P a n i f

Uprzejmie dziękuję za nadesłane materiały związane z-FELIKSEM WRtfELEWSKIM.

Dzięki nim oraz posiadanym przeze mnie opracowałem jego życiorys, który załączam. Napisałem również uwagi, które nie będą drukowane i są wyłącznie dla ARCHIWUM. Jest możliwe, że otrzymam dane dotyczące jeno służby w wojsku oolskim . Wówczas uzupełnię tę biografię.

F U N D A C J A 'Archiwum i Muzeim Pomorskie Armii Krajowej om? w- - >w ej Siużoy Poicie

V■ ł . ; • . i , i

W*,,.,*, ..S T ,M 0 3

... ...

Łączę wyrazy szacunku i .pozdrowienia

o % ■ /KT u IąĄ IU/j ąA P S Uą u

22

IM*

%mX/. 4jq

2) w roku 1922 był porucznikiem w £5 Pułku Piechoty. W następnych latach awansował zapewne do stopnia kapitana. Taką wersję przyjęłem. ‘śiedy w ro­

ku 1930 przeszedł bo rezerwy nie mćgł być majorem. W latach trzydziestych

3) Podczas okupacji mieszkał w Brodnicy przy ulicy Hallera 21. W pomieszcze­

niach prze? niono zajmowanych nie było warunkdw, żeby . przechowywać aż ośmiu, zbiegłych jeiicdw angielskich. W Brodnicy przy ulicy Sądowej był nbdz STALAG, gdzie przebywali wzięci do niewoli żołnierze brytyjscy. Nie słyszałem, żeby aż tylu z tego obozu było uciek/inierdw.

4) Znany był jako ""ach". Możliwe, że przy przyłączeniu się do PAL-u przy­

brał F. Wróblewski pseudonim "Karol".

nna Feliksa Waleria Wróblewska

zmarła w Wejherowie dnia 24 listopada 1980 reku. Wiadomość podana w te­

rnie I "Szkicdw brodnickich" s. 219, że zmarła w Brodnicy w 1983 nie jest prawdziwa.

takiego stopnica, jako rezerwista, nie otrzymał. Gest możliwe, że otrzy­

mam bliższe dane dotyczącego przebiegu jego służby w wojsku polskim.

Serzy Wultadski

23

spędziłw Lublinie. W listopadzie1939wraz z żoną oraz synemprzybył do Brodnicyi zamieszkał w domu przyulicy Hallera21(podczas okupacjiHorst- Wessel-Strasse21).Do maja1940ukrywał się. Potemzaangażowanyzostał w miejscowymUrzędzieZiemskim (SS Bodenamt). Od maja1940związał się z konspiracją. Wstąpiłw szeregi ZwiązkuWalki Zbrojnej,przekształconego14 II 1942w AK. Przyjął pseudonim „Bach”. Poaresztowaniuw dniu16VIII1944 dotychczasowegokomendantainspektoriatuAKw Brodnicykpt.Tadeusza Fiutowskiegops. „Ben”, przejął jegofunkcję. W listopadzie1944natymsta­ nowiskuzastąpiłgoKazimierzAntoszewski ps.„Soból”, ponieważF.Wró­ blewskiegopodejrzanoo przynależnośćdoPolskiej ArmiiLudowej (PAL).Jest możliwe, żewówczas przyjął onnowypseudonim- „Karol”. Pozakończeniu działańmilitarnychnabrodnickim terenie rozpoczął pracę w szkolnictwieśred­ nim. Od 1 marca1945do31sierpnia 1947byl nauczycielemjęzykaniemieckie­ gow PaństwowymLiceumi GimnazjumOgólnokształcącymw Brodnicy. Z dniem1 września1947r. zatrudnionyzostał,także w charakterzenauczyciela, w PrywatnymKoedukacyjnymGimnazjum KupieckimTPSHw Brodnicy. Uczył tamrównieżpoupaństwowieniutej szkoły i zmianiejej nazwy najpierw na PaństwoweLiceumAdministracyjno-Gospodarcze, a później naTechnikum Handlowe. Zmarłw Brodnicy19 grudnia1956r. i namiejscowymkatolickim cmentarzuparafialnymzostał pochowany. Żona FeliksaWróblewskiegoWaleriaz Lamparskich, córka Antoniegoi Eufemiiz domuZawieracz, urodziłasię 1 III 1901w Brodnicy. Podczas okupacji zaangażowanabyław ruchuoporu. Zaprzysiężonaw kwietniu1941w ZWZ przyjęłapseudonim „Róża”. Była łączniczkąoraz kurierkąinspektoriatuAKw Brodnicy. Utrzymywałakontaktyz Toruniem, Grudziądzemi Rypinem. Zmarła w Wejherowiednia24listopada1980roku. JerzyWultański

ZiemiaMichałowska- I/II8003 -Sf;

-1 * 'm im i i

M gr F el ik s W r ó b le w sk i

24

F U N D A C J A ^

ARCHIWUM I MUZEUM POMORSKIE ARMS! KRAJOWEJ ORAZ WOJSKOWEJ SŁUŻBY POLEK

BIURO FUNDACJI • 87-100 TORUŃ • UL. W IELKIE GARBARY 2 • TEL. (0-56) 65-22-186 http://w w w .um .torun.pl/AK, e-mail: AK @ um .torun.pl, fapak@ wp.pl

KONTO: W IELKOPOLSKI BANK KREDYTOWY SA W TORUNIU - NR RACHUNKU 82 1090 1506 0000 0000 5002 0244

1 /. ^{d a . Z j c f ? V - c * s > / O s}

-(,{ o / O c

Tomń, 16.02.2006 r.

Pan

Tadeusz Łaszczewski ul. Poznańska 72 b /1 62-040 Puszczykowo

Szanowny Panie !

W załączeniu przesyłam materiały źródłowe, które pozw olą Panu opracować biogram śp. Feliksa W róblewskiego, bowiem Jego cały biogram nie został jeszcze opracowany.

W kolejnych dniach przyszłego tygodnia prześlę informacje źródłowe o Antonim Dziubie, Zygmuncie Specyalskim ( tak się podpisywał ) i Brunonie Jasińskim, które znajdują się w relacjach konspiratorów i w wydawnictwach Fundacji.

Do listu dołączam także ostatni numer „Biuletynu” Fundacji, gdzie podajemy również tytuły naszych publikacji.

Z poważaniem ' ^{Q j h}

/V | / « --V''

... . ^ 7 7 ...

Elżbieta Skerska dokumentalistka

załączniki :

1. Biogramy Fiutowskiego Tadeusza i Antoszewskiego Kazimierza komendantów Inspektoratu ZWZ- AK Brodnica i Inspektoratu AK Brodnica ( kserokopie ze

„ Słownika biograficznego konspiracji pomorskiej 1939-1945'” - adres biblio­

graficzny na kserokopiach). 25

2 $

1 . artykuł Jerzego Wultańskiego, M gr Feliks W róblewski, „Ziemia M ichałow­

ska” nr I/II 2003 r.,

3. Leg. 5168 członka Polskiej Armii Powstania/Polskiej Armii Ludowej ( kseroko pia ) wydana chyba w momencie ujawnienia się członków tej organizacji przed kom isją likwidacyjną.

4.Wypisy z relacji niektórych konspiratorów z podaniem źródła.

W dotychczasowych opracowaniach podajemy skrót FAPAK ( Fundacja Archiwum Pomorskie Armii Krajowej na oznakowanie także obecnej nazwy Fundacji.

26

‘-O W róblew ski Feliks J ózef [1891-1965], oficer armii gen. Hallera we Francji, od 1919 w WP, brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1920. Po wojnie służył w stopniu por. sł. st.

piechoty w 65 pp w Grudziądzu. Awansowany do stopnia kpt. sł. st. piechoty 15 VIII 1924.

Przeniesiony z 65 pp w Grudziądzu do 2 Batalionu Strzelców w Starogardzie Gdańskim.

Przeniesiony w stan spoczynku około 1930.

W 1933 ewidencyjnie podlegał PKU Poznań - M z przydziałem do Kadry Okręgowej Nr VII oficerów w stanie spoczynku. Był przewidywany do użycia w czasie wojny.

W okresie okupacji niemieckiej czynny w konspiracji ZWZ/AK na terenie Inspektoratu ZWZ/AK Brodnica pod ps. „Bach”, „Karol”

Wg K. Komorowskiego „Konspiracja Pomorska 1939-1947, s. 27-28 po aresztowaniu przez

Niemców kpt. sł. st. art. Tadeusza Fiutowskiego „Bena” miał pełnić funkcję k-dta § v Inspektoratu Rejonowego AK Brodnica. Na s. 28 K. Komorowski podaje, że po Feliksie ~ Wróblewskim pełnił funkcję inspektora Józef Wróblewski ps. „Karol”. Z pewnością jest to ta —£>

sama osoba czyli Wróblewski Feliks Józef, który figuruje w rocznikach oficerskich 1 ^

MSWojsk. Z 1924 i 1928 oraz w Roczniku oficerskim rezerw 1934. ... 4 W Biuletynie nr ^j -8 z XII 1990, s. 4 podano, że zmarł w 1965. Po wojnie mieszka! w

Brodnicy, ale jako zmarły nie figuruje w rejestrach Urzędu Stanu Cywilnego w Brodnicy. ^ ^

Prawdopodobnie zmarł w innej miejscowości.

Żona F. J. Wróblewskiego Waleria Wróblewska, żoł. AK ps. „Róża” ur. 1901 po wojnie mieszkała w Brodnicy, gdzie zmarła w 1985

Jego teczka znajduje się w Archiwum Fundacji pod numerem 785-1465/Pom. Inspektorat AK

Brodnica. ( ^

Bibliografia:

Roczniki oficerskie MS Woj. z 1924, 1928; Rocznik oficerski rezerw 1934; K. Komorowski

Konspiracja Pomorska 1939-1947. Leksykon. Gdańsk 1993; E. Zawacka. Szkice z dziejów V Wojskowej służby Kobiet, t. III. Toruń 1992; Biuletyn Fundacji „Archiwum Pomorskie AK \

„1939-1945” nr 3-8 z XII 1990 / wszystkie pozycje w posiadaniu autora listu/

27

28

'SrmĄwica. /j

Ur. w Wiedniu. M atu rę zdał w B reg ena n / J .B o d e ń s k i m . Studiował w Insbrucku, I w o j n a ś w i a t o w a p r z e r w a ł a m u studia, w c i e l o n y został do armii austriackiej.

Dostał się do n iewoli we Włoszech. T a m wstąpił do armii H a l l e r a i przez F ran c j ę przyjechał z n i ą do Polski. Do 1930r. był o f i c e r e m zawodowym. Ze

w z g l ę d u na stan zd ro w i a przeszedł w stan sp o c z y n k u (na rentę). Ukończył a n gl ist ykę i g e r m a n i s t y k ę i do i93Sr. był a s y s t e n t e m na U n i w e r s y t e c i e Poznańskim.

W o j n a p r z e r w a ł a m u pisanie p r acy doktorskiej.

WRÓBLEWSKI FELIKS p s ."Bach" AK

T.: W r ó b l e w s k a W aleria, Insp. Brodnica, K-281, k.I, l ^ f h 2 / 8 v - 9^.

29

a

m j r rez. WRÓ BL E W S K I FELIKS ps . "Bacłi" AK

Do 19SOr. ofi cer zawodowy. W r andze m a j o r a

przeszedł w stan spoczynku, ze w z g l ę d u na gościec.

S t u d i a rozpoczął jeszcze p rze d I w o j n ą ś w i a t o w ą w I n sb ruc ku w Austrii, a ukończył je w Poznaniu. Do 1939r . pełnił funkcję a s y s t e n t a na W y d z .

G e r m a n i s t y k i . Rozpoczął p isanie p r a c y doktorskiej na temat: germ a n i z m y w ję z y k u polskim. W 1939r.

p o w oła nie otrzymał do B r z e ś c i a n/Bugiem, lecz nie dotarł tam, p onieważ z b o m b a r d o w a n o pociąg. Do

listopada wraz z r o d z i n ą przebywał w Lublinie. Nie mógł wr ó c i ć do Poznania, gdyż należał do Z w i ą z k u Zach. R a z e m z żoną W a l e r i ą i 1 6 - let nim s yne m

pr zep ro w a d z i l i się do B r o d n i c y - r o d z i n n e g o m i a s t a Wal eri i Wr óbl ews kie j . T a m p o c z ą t k o m uk rywał si_ę do m a j a i940r., podobnie syn, p o n iew aż miał być

w y s ł a n y n a roboty. Oboje rod z i c e w y p r a w i l i syna jako F r a n z a S c h u l z a do z n a j o m y c h po d Gr udz iąd zem , gdyż nie chcieli na ra ż a ć go w ł a s n ą p r a c ą w

ko n s p i r a c j i (najpierw ojca, p o t e m matki). O d o k u m e n t y dla syna postarał się "Agnieszka".

"Agnieszka" zwerbował W r ó b l e w s k i e g o do ZWZ w k o ń c u (?) 1940r.- "dowództwo zwr óci ło się do

(Wróblewskiego), by przyjął stano wis ko (d-cy) Insp.

ZWZ". D - c a armii p odziemnej - "Grom" p rzebywał w B o r a c h T u c h o l s k i c h Bach". W 1 9 4 ł r . "Bach"

M G r 199 4 c.d.n.

30

3rvcotvvC<2,n

MC ^Ó

m j r rez. W R Ó BLE WSK I F E L I K S p s ."Bach" AK c . d . ws p ó łp rac owa ł z "Gromem" (Janem Pałubi c k i m ? ) , na t o mia st jego b e z p o ś r e d n i m d - c ą był "Agnieszka".

Po "Gromie" jego n a c z e l n y m p r z e ł o ż o n y m był

"Stanisław" (Józef Gruss?), a p o t e m "Wicher" (Józef Chyliński?) - i94£r.

W r ó b l e w s k i ukończył k o n s e r w a t o r i u m i lubił muzykę.

W czasie okupacji pracował w U r z ę d z i e Z i e m s k i m - B o d e n a m t . Wykradał i wyrabiał fałszywe d o k u m e n t y . M i e s z k a n i e W r ó b l e w s k i c h było lo kal em spot kań

o f i cer ów KO i cza sow ą k w a t e r ą dla 8 jeń ców a n g i e l s k i c h i w y s ł a n n i k a KG A K "Fali".

T . : W r ó b l e w s k a W aleria, Insp. Brodnica, K - S 8 1 , k.I, 1/2, £/1, 3v , 6v; Il/i, Ł , 5.

M G r 199 4

31

^^OOlKLCO y

D -ca Insp. AK Brodnica.

W czasie okupacji pracował w U r z ę d z i e Z i e m s k i m - SS Bod ena mt i dostarczał żonie Wa le r i i Wr ób l e w s k i e j ps."Róża" informacji na temat p l a n o w a n y c h w y s i e d ­

leń. Informacje te "Róża" p r z e k a z y w a ł a przez z a u f a ­ ne osoby odpowiedniej rodzinie. Zmarł w 1956r.

O W r ó b l e w s k i m jako o A K - o w c u z a m i e s z c z o n a jest w z m i a n k a w "Gazecie P o mor ski ej" z d n . £ 8 . V I .1 9 6 6 r . ,

"Nie zapomnieć o grobie mjr. F e l i k s a W r ó b l e w s k i e g o " .

T.: W r ó b l e w s k a Waleria, Insp. Brodnica, K-£8i, k .I ,

H f t - a 1 / 1 - £ v - £ / 1 - 6 - ________________________________________________________________________________________________________________________

WJ8-R0BLEWSKI (FELIKS) ps . "Bach" AK

32

3nrvot/nccćl

AK 5

Syn Wró b l e w s k i e g o , u r . w 19£3r., u k r y t y został przez r o d z i c ó w w m i e j s c o w o ś c i Słup, p o w . Grudziądz, pod n a z w i s k i e m F r a n c i s z e k Szulc, gdzie pracował jako r o b o t n i k rolny.

WRÓBLEWSKI FELIKS p s ,"Bach" AK

T . : W r ó b l e w s k a Waleria, Insp. Brodnica, K-£8i, k.I, i/l .

MGr'94

33

'BrroducC©_

AK

Był n a m a w i a n y przez ag e n t a gestapo B e r n a r d a Czołbę do w s t ą p i e n i a do armii podziemnej w Elblągu. Cz o ł b a był już w ówc z a s zdemaskowany.

WRÓBLEWSKI FELIKS AK

T.: W r ó b l e w s k a Waleria, Insp. Brodnica, K-S81, k.

I , ł/l .

M G r '9 4

34

"Przychodził do niego" D z i ę g i e 1e w s k i .

'Brro^ivi<.'caS A K

WRÓBLEWSKI FELIKS p s ."Bach” AK

T . : W r ó b l e w s k a Waleria, Insp. Brodnica, K-S81, k.I, 2 / 6^.

MGr i 994

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

B r o d n i c a X X Z B Z H X X X X X X X W r ó b l e w s k i ( i . m . n . ) ________________

Ą 3

- k a p i t a n b r o d n i c k i e g o p u ł k u p i e c h o t y .

L a t e m 1 9 4 0 r. w B a c h o t k u p r o w a d z i ł r o z m o w y ze S t a n i s ł a w e m D z i ę g i e 1 e w s k i m , c e l e m w c i ą g n i ę c i a go do j a k i e j o r g a n i z a c j i ( p r a w d o p o d o b n i e e n d e c k i e j ) . P ó ź n i e j d z i a ł a ł w r a m a c h K o m e n d y O k r ę g u T o r u ń . U k r y w a ł B r y t y j c z y k ó w . W 1 9 4 4 r . , po T a d e u s z u

F i u t o w s k i m , p e ł n i ł f u n k c j ę k o m e n d a n t a i n s p e k t o r a t u b r o d n i c k i e g o . Po n i m s t a n o w i s k o to o b j ą ł

K a z i m i e r z A n t o s z e w s k i .

Z o b . t o m 23 - S t u t t h o f , n r . 174, St. D z i ę g i e l e w s k i K .Woj .

48

'■J}yO cUiyi U2^, WRÓBLEWSKI FELIKS PSŚBACH KAROL

Zwerbowany przez k p t .Agnieszkę w 1940r

WRÓBLEWSKI FELIKS PS BACH KAROL

ur.w Wiedniu ^ __ _____-

Maturę zdał w zdał w Bragens k.Jeziora Badeńskiego

Studiował w Innsbruck,wciel— ony do Armii Austriackiej dostał sie do niewoli we Włoszech.Przedostał się do Armii Hallera i przez Francję przyjechał do Polski.Do 1930r był ofi c e r e m - k p t .

Był asystentem anglistyki i germanistyki n a uniwersytecie w Poznaniu.

Do konspiracji zwerbował go kpt.Agnieszka (NN) w 1940r

Był z-cą k-dta insp.Brodnica kpt.T.Fiutowskiego ps.Bohusz,Ben a po jego aresztowaniu w sierpniu 1944r objął stanowisko k-dta.

Pracował w czasie okupa.-cji w Urzędzie Ziemskim,przez żnę Walerię uprzedzał Polaków mających być wysiedleni z własnych gospodarstw.

Pod koniec 1944r został podejrzany o współpracę z PAL,em i przy n a ­ leżność do tej organi z a c j i ,n a jego miejsce został wyznaczony

Antoszewski ps.Soból.

T:. Wróblewska W . ,A n t o s z e w s k i ,Zakrzewski J.

49

50

3<rodnCc ^o.

Os tatni szef Insp. A K B r o d n i c a po a r e s z t o w a n i u si erp n i u 1944r. T a d e u s z a F i u t o w s k i e g o p s ."Ben"

WRÓBLEWSKI FELIKS p s ."Bach"

T.: Zakrz ews ki J a n Edmund, Insp. B rodnica, I/i

M G r 199 4

AK

w

51

52

53

54

55

56

57

58

59

60

61