• Nie Znaleziono Wyników

Józefa Ewa Leśniewska, "Właściciele dóbr Łęczna w latach 1800-1944", Muzeum Lubelskie w Lublinie 2004

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Józefa Ewa Leśniewska, "Właściciele dóbr Łęczna w latach 1800-1944", Muzeum Lubelskie w Lublinie 2004"

Copied!
2
0
0

Pełen tekst

(1)

Wiadomości Ziemiańskie, nr 21, 10 marca 2005 r.

OFERTA DLA CZYTELNIKÓW

JÓZEFA EWA LEŚNIEWSKA, WŁAŚCICIELE DÓBR ŁĘCZNA W LATACH 1800- -1944, MUZEUM LUBELSKIE W LUBLINIE 2 0 0 4 , STRON 316, FOTOGRAFII 76, TABEL 10, KOPII DOKUMENTÓW 17.

Staraniem Muzeum Lubelskiego, władz samorządowych Łęcznej oraz kopalni węgla

„Bogdanka" ukazała się ostatnio drukiem ciekawa publikacja dotycząca fragmentu dziejów ziemiaństwa polskiego. Publikacja ta jest oparta na pracy doktorskiej J.E. Leś- niewskiej opracowanej pod kierunkiem prof.

Z. Mańkowskiego (UMSC w Lublinie). Te- matem pracy jest ostatnie półtora stulecia istnienia i ostateczny upadek latyfundium, którego centrum było miasto Łęczna, poło- żone nad Wieprzem w sąsiedztwie Lublina.

Od czasów założenia miasta w 1467 roku przez Jana Tęczyńskiego, kasztelana kra- kowskiego, do roku 1800 kiedy to miasto sprzedała Elżbieta Sapieżyna, siostra Fran- ciszka Ksawerego Branickiego, hetmana koronnego, latyfundium należało kolejno do kilku rodów magnackich. Nie stało się jed- nak nigdy na dłużej siedzibą rodową. Po roku 1800 zmiany właścicieli następowały coraz szybciej. Poszczególne rodziny władały Łęczną przez około 30 lat, przy czym bezpo- średni spadkobierca każdorazowego nabyw- cy z reguły tracił te dobra. Przez cały ten okres podstawowym zagrożeniem było zadłużenie i groźba licytacji majątku. Do licytacji zresztą niejednokrotnie dochodziło.

Jest to ciekawa ilustracja do znanej tezy, że posiadanie nawet znacznego majątku ziem- skiego nie musiało oznaczać dużych docho- dów czy wręcz bogactwa.

W omawianym okresie następowało kurcze- nie się stanu posiadania ziemiaństwa pol- skiego. Obok czynników politycznych dzia- łały tu także uwarunkowania gospodarcze.

Zmniejszał się znacznie zasób ziemi będący w rękach ziemiaństwa, a równocześnie nie-

które majątki przechodziły w ręce osób nie pochodzących z polskich rodzin szlachec- kich. Tak było dwukrotnie w przypadku dóbr Łęczna. W 1800 roku nabył je pruski feldmarszałek Fryderyk Adolf Kackreuth, gubernator Berlina, a w 1879 roku dobra te kupił Jan Gotlib Bloch, wielki finansista warszawski. Obie próby „wejścia" w katolic- kie ziemiaństwo polskie osób „z zewnątrz"

okazały się nie udane, a synowie nabywców potracili majątki. Za każdym razem dobra Łęczna wracały do rąk polskich ziemian:

Popławskich, Grabowskich i Bogusławskich.

Równocześnie ze zmianami właścicieli na- stępowało kurczenie się powierzchni dóbr, których powierzchnia od końca XVII wieku do pierwszej ćwierci XIX wieku liczyła około 16 800 hektarów. W 1879 roku dobra liczyły 8865 ha, w 1906 roku 4147 ha, a w 1944 roku Halinie Annie z Bogusław- skich Wielowieyskiej, ostatniej właścicielce Łęcznej, zabrano resztę stanowiącą 1380 ha.

Dobra topniały na skutek uwłaszczenia chłopów w 1864 roku, reformy mieszczań- skiej w 1866 roku, a w latach późniejszych na skutek stopniowej parcelacji dóbr pomię- dzy okolicznych chłopów a także kolonistów niemieckich licznie osiedlających się w gu- berni lubelskiej w drugiej połowie XIX wie- ku. W świetle tych danych reforma rolna PKWN może być spostrzegana za ostatnie, definitywne, ogniwo trwającego przez ponad stulecie procesu upadku opisywanych dóbr, a może całego ziemiaństwa polskiego.

Dokładna lektura „Właścicieli dóbr Łęczna"

prowadzi jednak do odmiennego wniosku.

Upadek dóbr Łęczna nie był nieuchronny.

Nieuchronne było jedynie istotne zmniejsze- - Strona 70 -

(2)

Wiadomości Ziemiańskie, nr 21, 10 marca 2005 r.

nie powierzchni majątku oraz intensyfikacja i unowocześnienie prowadzonej w nim gospodarki. Dzięki wieloletnim staraniom ostatnich właścicieli dobra Łęczna przestały być anachronicznym latyfundium a stały się sprawnie zarządzanym dużym gospodar-

stwem rolnym. A wtedy przyszła zagłada:

najpierw hitlerowski Liegenschaft a potem stalinowska Reforma Rolna - 1944.

Nadesłał Marek J. Łoś\ prezes Oddziału Lubel- skiego PTZ

- Strona 71 -

Cytaty

Powiązane dokumenty

It is also worth noting that the effect of some individual or household characteristics are not necessarily the same for all migrant groups (Bolt and van Kempen 2010). For this

Na zlecenie firmy Metal Expert pracownicy Wydziału Inżynierii Procesowej i Ochrony Śro- dowiska Politechniki Łódzkiej przeprowadzili analizę technologii termicznego

Thus, such curves and functions of dependence were modeled: between the increase in the cost of the project modifications and the period of their delivery; between the

Wprowadzona modyfikacja NNT – number need- ed to treat to benefit, NNTB – jest używana w odniesieniu do korzystnych rezultatów terapii, z kolei number needed to treat to

[r]

Варто брати до уваги, що юнак чи дівчина, які народилися, наприклад, на зрусифікованій території і цілеспрямовано «зросійщувалися» у

For the artists of Young Po- land, Stanisław Przybyszewski, Władysław Podkowiński, Bolesław Biegas, Wojciech Weiss, Cezary Jellenta … – it had been made easier to associate