Rocz. AR Pozn. CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: 673-677
© Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań 2007 PL ISSN 0137-1738
MIROSŁAWA ZIOMBRA, ALEKSANDRA CZERWIŃSKA, KINGA ŁAWICKA
PLONOWANIE BOCZNIAKA PLEUROTUS PRECOCE (FR.) QUEL W ZALEŻNOŚCI OD MASY PODŁOŻA
Z Katedry Warzywnictwa
Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu
ABSTRACT. The influence of mass of substrate on yield and morphological features of oyster mushroom carpophores was tested in the experiment. The mass of substrate influenced signifi- cantly the yield of oyster strains. The biggest yield was obtained when the bags filled with 24 kg of substrate were used. The highest quality carpophores were obtained when 8 and 16 kg of sub- strate were applied.
Key words: oyster mushroom, substrate mass, strains, morphological features
Wstęp
Boczniak to grzyb odznaczający się wysoką wartością odżywczą, walorami smako- wymi oraz dobroczynnym wpływem na zdrowie człowieka (Chang i Miles 2004), dzięki czemu jest poszukiwany na rynku jako atrakcyjny towar konsumpcyjny i prze- twórczy.
Gatunki i odmiany boczniaka różnią się między sobą cechami morfologicznymi owocników, wymaganiami klimatycznymi i pokarmowymi oraz przebiegiem plonowa- nia (Ziombra 1991, 1994).
W uprawie towarowej boczniaka w Polsce najczęściej jako podłoże wykorzystuje się słomę pszenną i żytnią (Gapiński i in. 1992), która po wstępnym przygotowaniu i inokulacji pakowana jest do worków foliowych. Według Lelleya (1991) worki do uprawy boczniaka powinny mieć 30-40 cm szerokości, gdyż pozwala ona zachować najkorzystniejszy stosunek pomiędzy objętością podłoża, a powierzchnią zbioru owoc- ników boczniaka.
Celem badań było określenie wpływu masy podłoża na plon dwóch odmian bocz- niaka, stosowanych powszechnie w produkcji towarowej.
Przedmiotem badań były dwie odmiany boczniaka Pleurotus precoce (Fr.) Quel:
‘HK-35’ firmy Korona i ‘P77’ firmy Italspawn.
W doświadczeniu uprawowym podłoże stanowiła słoma pszenna, pocięta na sieczkę o długości 4-5 cm. Sieczkę przygotowano do uprawy mocząc ją w wodzie wodociągo- wej przez 18 godzin, a następnie poddając pasteryzacji w temperaturze 60°C przez 48 godzin. Podłoże wymieszano z grzybnią ziarnistą i umieszczono w workach z folii per- forowanej, formując bloki, stanowiące jednostkę uprawową o wymiarach:
– 80 × 45 × 30 cm (masa 32 kg), – 60 × 40 × 30 cm (masa 24 kg), – 40 × 45 × 30 cm (masa 16 kg), – 30 × 40 × 30 cm (masa 8 kg).
Inkubację grzybni prowadzono w temperaturze 24°C. Podłoże, po całkowitym opa- nowaniu przez grzybnię boczniaka, przeniesiono do komór uprawowych, w których utrzymywano temperaturę 17°C i wilgotność powietrza na poziomie 80-85%, oraz oświetlano uprawę światłem jarzeniowym o natężeniu 500 lx przez 12 godzin na dobę.
Badania wykonano w układzie całkowicie losowym w sześciu powtórzeniach. Po- wtórzenie stanowił pojedynczy blok sprasowanego podłoża. Oznaczono plon ogólny oraz handlowy w stosunku do suchej masy podłoża. Plon ogólny stanowiły całe owoc- niki, natomiast w celu określenia plonu handlowego odrzucono owocniki drobne i zde- formowane, a następnie przycięto trzony pozostałych owocników na długość 1 cm. Na podstawie próby 40 pobranych losowo owocników z każdej kombinacji oznaczono średnią masę owocnika oraz średnicę kapelusza, które stanowiły wyznacznik jakości pozyskanych owocników.
Analizę statystyczną wyników przeprowadzono na wartościach średnich z powtó- rzeń i serii doświadczenia. Wykonano analizę wariancji w układzie niezależnym.
Wyniki
Plon ogólny badanych odmian boczniaka był zróżnicowany w zależności od zasto- sowanej masy podłoża.
Największy plon ogólny i handlowy uzyskano po zastosowaniu podłoża o masie 24 kg (plon ogólny 928 g·kg-1 s.m. (‘HK-35’) i 899 g·kg-1 s.m. (‘P77’), plon handlowy 706 (‘HK-35’), 698 g·kg-1 s.m. podłoża (‘P77’)). Natomiast najmniejszy plon ogólny i han- dlowy otrzymano z bloków podłoża o masie 8 kg (plon ogólny: 220 g·kg-1 s.m. (‘HK- -35’) i 201 g·kg-1 s.m. podłoża (‘P77’), plon handlowy: 160 g·kg-1 s.m. (‘HK-35’) i 139 g·kg-1 s.m. podłoża (‘P77’)). Wielkość plonu w przypadku 16 i 32-kilogramowych blo- ków podłoża przyjmowała wartości pośrednie.
W badaniach odmiana ‘HK-35’ dawała większy plon ogólny i handlowy od odmia- ny ‘P77’, bez względu na zastosowaną masę jednostek uprawowych (ryc. 1).
W wyniku badań stwierdzono istotny wpływ masy podłoża na średnią masę owocni- ków boczniaka. Owocniki o największej masie uzyskano z bloków uprawowych ważą- cych 8 kg (‘HK-35’ – 60,8 g, ‘P77’ – 58,2 g), nieznacznie mniejszą średnią masę owocni- ków zaobserwowano w przypadku podłoża o masie 16 kg (‘HK-35’ – 54 g, ‘P77’ – 55,7 g).
Ryc. 1. Plon ogólny i handlowy dwóch odmian boczniaka w zależności od masy jednostki uprawowej
Fig. 1. Total and marketable yield of two oyster strains in relation to the mass of substrate
Najmniejszą masą charakteryzowały się owocniki zebrane z bloków uprawowych o masie 24 kg (‘HK-35’ – 29,4 g, ‘P77’ – 38,4 g). Badane odmiany reagowały podobnie na masę bloków uprawowych (ryc. 2).
Ryc. 2. Wpływ masy podłoża na średnią masę owocników dwóch odmian boczniaka Fig. 2. The influence of the mass of substrate on the mean weight of carpophores
of two oyster strains 0
10 20 30 40 50 60 70
8 16 24 32
Masa podłoża (kg) – Substrate mass (kg) Masa owocników (g) Carpophores weight (g)
HK 35 P77 0
100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000
HK-35 P 77 HK-35 P 77 HK-35 P 77 HK-35 P77 NIR 1 LSD1 NIR 2
LSD 2 NIR 3 LSD 3
Masa położa (kg) – Substrate mass (kg) Plon (g·kg-1 s.m. podłoża) Yield (g·kg-1 of dry substrate)
Plon handlowy – Marcetable yield Plon ogólny –Total yield 1 NIR0,05 dla odmiany – LSD0.05 for strain
2 NIR0,05 dla masy jednostki uprawowej – LSD0.05 for substrate mass 3 NIR0,05 dla interakcji – LSD0.05 for interaction
16 24 32 8
średnicę kapelusza owocników boczniaka, bez względu na odmianę stwierdzono przy zastosowaniu bloków o masie 24 (‘HK-35’ – 41,4 mm, ‘P77’ – 55,3 mm) i 32 kg (‘HK- -35’ – 51,3 mm, 56,8 mm), natomiast owocniki o największych kapeluszach zebrano z bloków uprawowych o masie 8 (‘HK-35’ 87,5 mm, ‘P77’ – 82,5 mm) i 16 kg (‘HK- -35’ 88,6 mm, ‘P77’ – 86,4 mm) (ryc. 3).
Ryc. 3. Wpływ masy podłoża na średnicę kapelusza owocników dwóch odmian boczniaka Fig. 3. The influence of the mass of substrate on cap diameter of carpophores of two oyster
strains
Dyskusja
Na podstawie badań autorek stwierdzono istotny wpływ masy jednostki uprawowej na plonowanie i cechy morfologiczne owocników.
Według Lelleya (1991) wielkość jednostki uprawowej wpływa na plonowanie bocz- niaka z uwagi na różny stosunek powierzchni bloku uprawowego do jego objętości.
Badania wskazują na jednostkę uprawową o wymiarach 60 × 40 × 30 cm jako najko- rzystniejszą pod względem wielkości plonu i udziału plonu handlowego w plonie ogólnym.
Ziombra (1991, 1994) wskazuje na możliwość zachodzenia zmian morfologicznych w owocnikach pod wpływem warunków zewnętrznych, co jest zgodne z wynikami badań własnych autorek, które wykazały, że średnia masa oraz średnica kapelusza owocników były różne w zależności od stosowanej masy jednostek uprawowych.
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
8 16 24 32
Masa podłoża (kg) – Substrate mass (kg) Średnica owocników (mm) Cap diameter (mm)
HK-35 P77
Wnioski
1. Największy plon ogólny i handlowy odmian ‘HK-35’ i ‘P77’ uzyskano z bloków podłoża o masie 24 kg.
2. Średnia masa owocników zmniejszała się wraz ze zwiększaniem masy podłoża.
3. Cechy morfologiczne owocników były zależne od masy użytego podłoża.
Literatura
Chang S.T., Miles P.G. (2004): Mushrooms: cultivation, nutritional value, medicinal effect and environmental impact. Raton: 316-325.
Gapiński M., Woźniak W., Ziombra M. (1992): Boczniak. PWRiL, Poznań.
Lelley J. (1991): Pilzenbau. Biotecchnologie der Kulturspeisepilze. Eugen Ulmer Verlag, Stutgart.
Ziombra M. (1991): Porównanie cech morfologicznych owocników grzybów z rodzaju Pleurotus sp. Rocz. AR Pozn. 225, Ogrodn. 19: 173-179.
Ziombra M. (1994): Charakterystyka odmian boczniaka. W: Hodowla i nasiennictwo roślin ogrodniczych Red. K.W. Duczmal, H. Tucholska. Wyd. AR Poznań: 329-331.
YIELDING OF OYSTER MUSHROOM PLEUROTUS PRECOCE (FR.) QUEL IN RELATION TO THE MASS OF SUBSTRATE
S u m m a r y
The influence of mass of substrate on yield of oyster mushroom carpophores was tested. Two strains of oyster mushroom: ‘HK-35’ and ‘P77’ were used in the experiment. Polyethylene bags of different sizes were applied. Bags were filled with 8, 16, 24 and 32 kg of wheat straw substrate.
Total and marketable yields were determined as well as morphological features of carpophores.
It was found that the mass of substrate influenced significantly the yield and morphological features of oyster mushroom carpophores. The tested strains gave the biggest yield when the bags filled with 24 kg of substrate were used. The lowest total and marketable yield was obtained from the substrate of 8 kg. The highest quality carpophores were obtained when 8 and 16 kg of sub- strate were applied.
