PRÓBNY EGZAMIN
W TRZECIEJ KLASIE GIMNAZJUM Z ZAKRESU PRZEDMIOTÓW
HUMANISTYCZNYCH
Instrukcja dla ucznia
1. SprawdĨ, czy zestaw egzaminacyjny zawiera 12 stron.
Ewentualny brak stron lub inne usterki zgáoĞ nauczycielowi.
2. Na tej stronie i na karcie odpowiedzi wpisz swój kod i datĊ urodzenia.
3. Czytaj uwaĪnie wszystkie teksty i zadania.
4. Rozwiązania zapisuj dáugopisem lub piórem z czarnym tuszem/atramentem. Nie uĪywaj korektora.
5. W zadaniach od 1. do 20. są podane cztery odpowiedzi: A, B, C, D.
Odpowiada im nastĊpujący ukáad na karcie odpowiedzi:
A B C D
Wybierz tylko jedną odpowiedĨ i zamaluj kratkĊ z odpowiadającą jej literą - np. gdy wybraáeĞ odpowiedĨ "A":
6. Staraj siĊ nie popeániaü báĊdów przy zaznaczaniu odpowiedzi, ale jeĪeli siĊ pomylisz,
báĊdne zaznaczenie otocz kóákiem i zamaluj inną odpowiedĨ.
7. Rozwiązania zadaĔ od 21. do 31. zapisz czytelnie i starannie w wyznaczonych miejscach. Pomyáki przekreĞlaj.
8. Redagując odpowiedzi do zadaĔ, moĪesz wykorzystaü miejsca opatrzone napisem Brudnopis. Zapisy w brudnopisie nie bĊdą sprawdzane
i oceniane.
miejsce na naklejkĊ
z kodem
dysleksja
Czas pracy:
120 minut
Liczba punktów do uzyskania: 50
KOD UCZNIA DATA URODZENIA UCZNIA
dzieĔ miesiąc rok
Razem w parze
Tekst I
MaáĪeĔstwo Jadwigi i Jagieááy zawarte 18 lutego 1386 roku oraz jego nastĊpstwa spowodowaáy zmianĊ caáego ukáadu siá w ĝrodkowej i Wschodniej Europie.
Jadwiga sáynĊáa ze swej urody. Prowadziáa ruchliwy tryb Īycia, lubiáa zabawy, taĔce, reprezentacyjne uczty, stroje, klejnoty i futra. WspóáczeĞni podkreĞlali jej wielką dobroü i fakt, Īe nie umiaáa odmówiü proszącym. WĞród licznych fundacji królowej specjalne miejsce zajmowaá Uniwersytet Krakowski, któremu w testamencie zapisaáa ogromne sumy.
Byáa hojna dla ubogich i czĊsto odwiedzaáa chorych. Powszechnie podziwiano jej poboĪnoĞü.
Bogobojny tryb Īycia monarchini sprawiá, Īe w Polsce zaczĊto mówiü o cudach przez nią dokonanych. W kamieniu, na którym oparáa nogĊ, miaá powstaü odcisk stopy, a topielec okryty szatą królowej oĪyá.
Król pomimo braku wyksztaácenia nie byá prymitywny. Caáa jego biografia wskazuje, Īe naleĪaá do polityków duĪego formatu podejmujących decyzje o epokowym znaczeniu.
Miaá zamiáowania artystyczne: lubiá malarstwo cerkiewne i muzykĊ. Dla Īony byáo najprawdopodobniej istotne, Īe zupeánie nie piá i miaá doĞü zgodny charakter. Byá jednak draĪliwy na punkcie wáasnej osoby i áatwo podejrzewaá ludzi o záe zamiary. NamiĊtnie polowaá oraz czĊsto jeĨdziá po Polsce i Litwie, w związku z czym rozstawaá siĊ z maáĪonką na dáugie okresy. Byá Ğredniego wzrostu, wątáej postawy i sáynąá z rzadkiej w owych czasach czystoĞci (codziennie kąpaá siĊ w áaĨni).
Nic nie wiadomo o tym, aby pomiĊdzy parą monarszą dochodziáo do sporów w sprawie peánienia wáadzy. W ich osobach Polska miaáa wówczas jednoczeĞnie dwóch królów, przy czym Andegawenka byáa ostatnim dziedzicznym wáadcą kraju. Zachowaáy siĊ dokumenty wystawiane zarówno wspólnie przez obojga maáĪonków, jak tylko przez ĪonĊ lub (najliczniejsze) tylko przez mĊĪa. Kancelaria paĔstwowa byáa w rĊkach Wáadysáawa zaáatwiającego wiĊkszoĞü spraw bieĪących. Natomiast w zagadnieniach związanych z dziedziczeniem wystĊpowaáa wyáącznie królowa. W chwilach trudnych wspieraáa ona caáym swym autorytetem mĊĪa, np. nakazując 3 grudnia 1387 roku mieszczanom krakowskim, aby przysiĊgli królowi wiernoĞü podobną jak i jej samej. Na co dzieĔ rządziá mąĪ, lecz w sprawach najwaĪniejszych wypowiadaáa siĊ takĪe Īona. Jednak na tle stosunku do KrzyĪaków dochodziáo miĊdzy maáĪonkami do powaĪnych nieporozumieĔ. Niewątpliwą zasáugą Jadwigi byáo uchronienie Polski od wojny, do której kraj nie byá jeszcze przygotowany, a gdy wybucháa, zakoĔczyáa siĊ wspaniaáym zwyciĊstwem Jagieááy.
Na podstawie fragmentów ksiąĪki Edwarda Rudzkiego, Polskie królowe, Warszawa 1990.
Zadanie 1. (0-1)
Skutkiem maáĪeĔstwa Jadwigi z Jagieááą byáo
A. odzyskanie Pomorza przez PolskĊ.
B. zawarcie pokoju w Toruniu.
C. zrealizowanie unii polsko-litewskiej.
D. záoĪenie hoádu przez Prusy.
Zadanie 2. (0-1)
Za cudowny uczynek Jadwigi uznawano
A. uchronienie kraju przed wojną.
B. przywrócenie do Īycia topielca.
C. wspomaganie chorych ludzi.
D. maáĪeĔstwo z Jagieááą.
Zadanie 3. (0-1)
WartoĞcią, którą w Īyciu kierowaáa siĊ Jadwiga byáa
A. odwaga.
B. prawda.
C. sáawa.
D. wiara.
Zadanie 4. (0-1)
Jagieááo wyróĪniaá siĊ spoĞród ludzi sobie wspóáczesnych tym, Īe
A. interesowaá siĊ sztuką.
B. dbaá o higienĊ.
C. nie ufaá ludziom.
D. lekcewaĪyá dworską etykietĊ.
Zadanie 5. (0-1)
Decyzją Jagieááy o epokowym znaczeniu byáo
A. przyjĊcie chrzeĞcijaĔstwa przez LitwĊ.
B. uĪycie artylerii pod Grunwaldem.
C. odstąpienie od oblĊĪenia Malborka.
D. ustanowienie Witolda nastĊpcą tronu.
Zadanie 6. (0-1)
Królewscy maáĪonkowie róĪnili siĊ w poglądach dotyczących
A. postawy mieszczan krakowskich.
B. kierowania kancelarią.
C. kwestii dziedziczenia.
D. stosunków z KrzyĪakami.
Zadanie 7. (0-1)
Co umacniaáo związek monarszej pary?
A. Zamiáowanie do polowaĔ.
B. PodróĪe po Polsce.
C. Wspólne sprawowanie wáadzy.
D. Spokojny tryb Īycia.
Tekst II
On ją kochaá okrutnie, a ona jego, i dobrze im byáo razem, tylko chociaĪ czwarty rok juĪ Īyli ze sobą - dzieci nie mieli. Natomiast gospodarowali zawziĊcie. Woáodyjowski zakupiá za swoje i Basine sumy kilka wiosek w pobliĪu KamieĔca, za które tanio zapáaciá, bo juĪ siĊ byli páochliwsi ludzie pod strachem nawaáy tureckiej radzi w tamtych stronach wyprzedawali.
W tych majĊtnoĞciach áad i rygor Īoánierski wprowadzaá, niespokojną ludnoĞü w kluby braá1, popalone chaty wznosiá, „fortalicje”, to jest dwory obronne, fundowaá, w których tymczasową zaáogą Īoánierstwo stawaáo, sáowem: jak dawniej dzielnie kraju broniá, tak teraz dzielnie gospodarzyü począá, szabli zresztą z rĊki nie wypuszczając.
Znojne lato roku 1671 zastaáo paĔstwa Woáodyjowskich w dziedzicznej Basinej wsi Sokole. Podejmowali tam oni huczno i dworno pana ZagáobĊ. Wszelako szumne gody i radoĞü z drogiego goĞcia gospodarzy wkrótce zostaáy zerwane rozkazem hetmaĔskim nakazującym Woáodyjowskiemu objąü komendĊ w Chrieptiowie (...).
Maáy rycerz, jako Īoánierz do posáug Rzeczypospolitej zawsze chĊtny, wnet nakazaá, aby czeladĨ ĞciągnĊáa stada z áugów, wywiuczyáa2 wielbáądy i sama w zbrojnym pogotowiu stanĊáa. Rozdzieraáo siĊ wszelako jego serce na myĞl rozstania siĊ z Īoną, bo ją tak kochaá i miáoĞcią mĊĪa, i ojca, Īe prawie dychaü bez niej nie mógá, a braü ją w dzikie i gáuche puszcze uszyckie i na niebezpieczeĔstwa przeróĪne naraĪaü - nie chciaá. Lecz ona upieraáa siĊ z nim jechaü.
– PomyĞl – mówiáa – jeĪeli bezpieczniej bĊdzie mi tu pozostaü niĨli tam, pod osáoną wojska, przy tobie zamieszkaü? Nie chcĊ ja innego dachu, jako twój namiot, bom po to za ciebie poszáa, by siĊ z tobą i niewczasem3, i trudem, i niebezpieczeĔstwy podzieliü. Tu by mnie niepokój zgryzá, a tam, przy takim Īoánierzu, bĊdĊ siĊ czuáa bezpieczniejsza niĨli królowa w Warszawie; trzeba zaĞ bĊdzie z tobą w pole wyruszyü, to wyruszĊ. Snu tu nie zaznam bez ciebie, jadáa do gĊby nie wezmĊ, a w koĔcu nie wytrzymam, lecz i tak do Chrieptiowa polecĊ, a nie kaĪesz mnie puszczaü, to bĊdĊ u bram nocowaü i póty ciĊ prosiü i póty páakaü, aĪ siĊ zlitujesz.(...)
– JaĪ bym siĊ nie wzdragaá – rzeká wreszcie – gdyby o proste stróĪowanie i podchody przeciw ordyĔcom4 chodziáo. (...) Tego siĊ wszelako obawiam, czemu gĊbacze sejmowi w Warszawie wierzyü nie chcą, a czego my, kresowi, lada godzina siĊ spodziewamy: oto wielkiej wojny z caáą potencją turecką (...) a wtedy co ja z tobą zrobiĊ, mój kwiatuszku najmilejszy, moje praemium5 z rĊki boskiej dane?
– Co siĊ stanie z tobą, to siĊ i stanie ze mną. Nie chcĊ innego losu, jeno takiego, który tobie przypadnie...
Henryk Sienkiewicz, Pan Woáodyjowski, Warszawa 1992.
1. Braü w kluby - wprowadzaü ostrą dyscyplinĊ.
2. Wywiuczyü - naáoĪyü juki, obáadowaü jukami.
3. Niewczas - nieodpowiednia pora.
4. OrdyĔcy - his. Tatarzy naleĪący do ordy (obóz wojskowy Tatarów, w Polsce takĪe okreĞlenie caáego wojska tatarskiego).
5. Praemium - áac. nagroda, áaska.
Zadanie 8. (0-1)
Basia i Michaá Woáodyjowscy zamieszkali
A. na kresach.
B. w obronnej twierdzy.
C. za granicą.
D. na dworze magnackim.
Zadanie 9. (0-1)
ĩycie w czasie pokoju pozwoliáo odkryü w Woáodyjowskim A. polityka.
B. Īoánierza.
C. gospodarza.
D. podróĪnika.
Zadanie 10. (0-1)
Woáodyjowski sprzeciwiaá siĊ wyjazdowi Īony, poniewaĪ A. chciaá rzetelnie wypeániü obowiązek.
B. obawiaá siĊ o jej bezpieczeĔstwo.
C. dbaá o autorytet wĞród Īoánierzy.
D. niepokoiá siĊ o stan gospodarstwa.
Zadanie 11. (0-1)
Co zakáócaáo szczĊĞcie rodzinne Woáodyjowskich?
A. Odwiedziny goĞci.
B. Káopoty z gospodarstwem.
C. RóĪnica charakterów.
D. Brak potomka.
Zadanie 12. (0-1)
PodkreĞlony wyraz w wyraĪeniu kochaá okrutnie oznacza w TekĞcie II
A. ogromnie.
B. bezwzglĊdnie.
C. brutalnie.
D. ostatecznie.
Zadanie 13. (0-1)
EmocjonalnoĞü w wypowiedzi Basi wyraĪa siĊ nagromadzeniem
A. pytaĔ retorycznych.
B. wykrzyknieĔ.
C. zdrobnieĔ.
D. czasowników zaprzeczonych.
Zadanie 14. (0-1)
Do której z áaciĔskich sentencji nawiązuje wypowiedĨ Basi Co siĊ stanie z tobą, to siĊ i stanie ze mną. Nie chcĊ innego losu, jeno takiego, który tobie przypadnie...
A. Los mojej ojczyzny jest moim losem.
B. Gdzie ty, Gajusie, tam i ja, Gaja.
C. PosáuszeĔstwo jest matką szczĊĞcia.
D. Dla losu nie ma nic trudnego.
Zadanie 15. (0-1)
Związek Basi i Michaáa Woáodyjowskich zespalaáo
A. wspólne fantazjowanie.
B. poszukiwanie przygód.
C. wzajemne oddanie.
D. pragnienie sáawy.
Tekst III
W 1894 roku spotkaáam siĊ po raz pierwszy z Piotrem Curie. Profesor Kowalski z Fryburga wstąpiá do mnie na wiosnĊ i zaprosiá do siebie razem z máodym fizykiem paryskim, którego znaá i wysoko ceniá. Po tym pierwszym spotkaniu Piotr Curie wyraziá chĊü zobaczenia siĊ ze mną znowu i porozmawiania dalej o sprawach naukowych i spoáecznych, na które zdawaá siĊ mieü podobne do moich poglądy. W jakiĞ czas potem odwiedziá mnie w moim mieszkaniu studenckim i odtąd bardzo siĊ zaprzyjaĨniliĞmy. Wkrótce poprosiá mnie, aĪebym podzieliáa jego losy, lecz nie od razu mogáam siĊ na to zdecydowaü. Wahaáam siĊ przed krokiem, który oznaczaá rozstanie z rodziną i z ojczyzną. (...) Praca zbliĪaáa nas coraz bardziej; w koĔcu doszliĞmy oboje do wniosku, Īe Īadne z nas nie znajdzie lepszego towarzysza. Tak wiĊc Ğlub nasz zostaá postanowiony i odbyá siĊ nieco póĨniej, w lipcu 1895 roku.
Od tego czasu rozpocząá siĊ dla mnie nowy okres Īycia, zupeánie odmienny od samotnej egzystencji w latach poprzednich.
MąĪ mój i ja tak ĞciĞle byliĞmy powiązani miáoĞcią i wspólną pracą, Īe prawie caáy czas spĊdzaliĞmy razem. (...) Najmilszą naszą rozrywką po pracy w dusznym laboratorium byáy spacery bądĨ wycieczki na rowerach po okolicy. Na pierwszym jednak miejscu w naszym Īyciu znajdowaáa siĊ praca naukowa. W tym czasie mąĪ zajmowaá siĊ badaniem krysztaáów, ja zaĞ rozpoczĊáam pracĊ nad wáasnoĞciami magnetycznymi stali, którą ukoĔczyáam w 1897 roku.
W tym samym roku narodziny pierwszej naszej córeczki przyniosáy wielką odmianĊ w naszym Īyciu. Miaáam powaĪny problem, w jaki sposób opiekowaü siĊ naszą maáą Ireną i domem, nie przerywając pracy naukowej. Przerwanie jej byáoby dla mnie bardzo bolesne, a mąĪ mój nawet sáyszeü o tym nie chciaá. Mówiá, Īe znalazá ĪonĊ stworzoną specjalnie do tego, aĪeby dzieliáa z nim wszelkie zajĊcia. ĩadne z nas nie myĞlaáo o wyrzeczeniu siĊ tego, co byáo tak drogie dla nas obojga. OczywiĞcie musieliĞmy wziąü sáuĪącą, ja jednak osobiĞcie wglądaáam we wszystkie szczegóáy opieki nad dzieckiem. Kiedy byáam w laboratorium, zajmowaá siĊ tym dziadek (...). Tak wiĊc Ğcisáa wspóápraca w naszej rodzinie pozwoliáa mi sprostaü obowiązkom.
Maria Skáodowska-Curie, Autobiografia, Warszawa 1959.
Zadanie 16. (0-1)
Piotr Curie zajmowaá siĊ badaniami z zakresu
A. fizyki.
B. astronomii.
C. biologii.
D. matematyki.
Zadanie 17. (0-1)
Decyzja Marii o poĞlubieniu Piotra Curie oznaczaáa dla niej
A. rezygnacjĊ ze studiów.
B. wyrzeczenie siĊ przyjacióá.
C. przerwanie pracy naukowej.
D. oddalenie od ojczyzny.
Zadanie 18. (0-1)
Związek Marii i Piotra scalaáo zamiáowanie do
A. nauki.
B. zabawy.
C. polityki.
D. sztuki.
Zadanie 19. (0-1)
Po urodzeniu córki Maria postanowiáa
A. zatrudniü asystenta.
B. zrezygnowaü z pracy.
C. oddaü dziecko krewnym.
D. kontynuowaü badania.
Zadanie 20. (0-1)
Narratorem w TekĞcie III jest
A. Piotr Curie.
B. Maria Curie-Skáodowska.
C. córka Irena.
D. profesor Kowalski.
Zadanie 21. (0-1)
W jakiej sytuacji historycznej byá naród polski, kiedy Maria Skáodowska-Curie braáa Ğlub?
...
Zadanie 22. (0-2)
Jaki bardzo trudny problem musiaáa wspólnie rozwiązaü kaĪda para ukazana w TekĞcie I?...
TekĞcie II?...
TekĞcie III?...
Tekst IV
Tadeusz ĝliwiak Budowanie domu
Z naszych dáoni otwartych postawimy dom
w tych czterech Ğcianach zamieszkamy razem
w nim wszystkie sprzĊty postawimy na swoim od sáowa do sáowa od deski do deski
z naszych dáoni otwartych postawimy dom
zamkniĊty na dwa zamki dwóch záotych obrączek
Tadeusz ĝliwiak, Budowanie domu [w]:
Po schodach wierszy. Antologia polskiej poezji wspóáczesnej, Warszawa1993.
Zadanie 23. (0-1)
Z czego budują cztery Ğciany domu postaci z wiersza?
...
Zadanie 24. (0-1)
DokoĔcz zdanie, podając nazwy dwóch Ğrodków poetyckich.
ĝrodkami poetyckimi we fragmencie wiersza: postawimy dom zamkniĊty na dwa zamki dwóch záotych obrączek są ...
Zadanie 25. (0-1)
Jaki jest dosáowny i przenoĞny sens tytuáu wiersza?
a) sens dosáowny...
b) sens przenoĞny...
Jan van Eyck, Portret maáĪonków Arnolfini [w]: Homan Potteron, National Gallery, Warszawa 1998.
Zadanie 26. (0-1)
Jaki symboliczny element jest wspólny dla pary z obrazu i z wiersza?
...
Zadanie 27. (0-1)
Co jest Ĩródáem Ğwiatáa eksponującego na obrazie maáĪeĔską parĊ?
...
Zadanie 28. (0-1)
WymieĔ jedną cechĊ kompozycji obrazu.
...
Zadanie 29. (0-1)
Wpisz wáaĞciwe pary, wybrane spoĞród podanych, pod symbolami umieszczonymi na rysunkach:
Adam i Ewa, Romeo i Julia, Penelopa i Odys, Zosia i Tadeusz, Ariadna i Tezeusz, Aniela i Wacáaw, Ligia i Winicjusz.
... ... ...
Zadanie 30. (0-4)
Napisz notatkĊ na okáadkĊ (obwolutĊ) ksiąĪki, z której pochodzi Tekst I albo II, albo III.
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
Zadanie 31. (0-16)
Napisz artykuá do popularnego czasopisma o parze literackiej lub historycznej, którą uwaĪasz za niezwykáą. (Nie pisz o parach ukazanych w tekstach I, II, III).
PamiĊtaj, Īe Twoja praca nie powinna byü krótsza niĪ poáowa wyznaczonego miejsca.
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
Brudnopis
