opracowany w ramach projektu
„Tworzenie programów nauczania oraz scenariuszy lekcji i zajęć wchodzących w skład zestawów narzędzi edukacyjnych wspierających proces kształcenia ogólnego w zakresie kompetencji kluczowych uczniów niezbędnych do poruszania się na rynku pracy”
dofinansowanego ze środków Funduszy Europejskich w ramach
Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, 2.10 Wysoka jakość systemu oświaty.
Warszawa 2019
POLSKA OFIARĄ DWÓCH TOTALITARYZMÓW, CZYLI PAKT RIBBENTROP-MOŁOTOW
SCENARIUSZ LEKCJI
Program historii w szkole podstawowej
MAŁGORZATA
WOJNAROWSKA
Redakcja merytoryczna – Marta Milewska Recenzja merytoryczna – Beata Falkowska
Agnieszka Ratajczak-Mucharska dr Anna Araucz
dr Beata Rola Redakcja językowa i korekta – Editio Projekt graficzny i projekt okładki – Editio Skład i redakcja techniczna – Editio Warszawa 2019
Ośrodek Rozwoju Edukacji Aleje Ujazdowskie 28 00-478 Warszawa www.ore.edu.pl
Publikacja jest rozpowszechniana na zasadach wolnej licencji Creative Commons – Użycie niekomercyjne 4.0 Polska (CC-BY-NC).
https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/deed.pl
3
Tytuł lekcji
Polska ofiarą dwóch totalitaryzmów, czyli pakt Ribbentrop-Mołotow.
Cel ogólny
poznanie okoliczności zawarcia paktu Ribbentrop-Mołotow i jego znaczenia dla losów Polski.
Cele operacyjne (szczegółowe)
Uczeń:
wyjaśnia okoliczności oraz sytuuje w czasie zawarcie paktu Ribbentrop-Mołotow,
wymienia skutki paktu dla Polski,
wskazuje na mapie ustalenia paktu.
Metody/techniki/formy pracy
praca pod kierunkiem – z e-podręcznikiem (tekstem i mapą),
dyskusja,
praca indywidualna,
praca w parach.
Środki dydaktyczne
tekst źródłowy o pakcie Ribbentrop-Mołotow Pakt Ribbentrop-Mołotow http://www.epodreczniki.pl/reader/c/223790/v/latest/t/student-canon/m/
j0000008NQB6v32#j0000008NQB6v32_0000000F [dostęp: 18.11.2018],
ćwiczenie z e-podręcznika http://www.epodreczniki.pl/reader/c/223790/v/latest/t/
student-canon/m/j0000008NQB6v32#j0000008NQB6v32_0000000F [dostęp: 18.11.2018],
mapa II RP,
film o pakcie Fragment Dziennika TV z 22 sierpnia 1989 roku https://www.youtube.
com/watch?v=nNTRYdgKbDw [dostęp: 18.11.2018],
nagranie piosenki Orszaki, dworaki w wykonaniu Ewy Błaszczyk do słów
A. Osieckiej Orszaki, dworaki https://www.youtube.com/watch?v=TbYxEKCpm4w [dostęp: 25.11.2018],
aplikacja Kahoot lub Quizizz,
urządzenia mobilne.
Opis przebiegu lekcji
Wprowadzenie nauczyciela na temat wpływu naszego geopolitycznego położenia na bezpieczeństwo kraju, pytanie o znane z wcześniejszych lekcji historii
przykłady skutków groźnego dla naszej wolności sąsiedztwa. Prośba do uczniów o przypomnienie ustępstw Zachodu wobec Hitlera.
4
Uczniowie indywidualnie zapoznają się z tekstem z e-podręcznika i wykonują ćwiczenie, porównują w parach efekty samodzielnej pracy, korygują, porządkują wiadomości.
Dyskusja na forum o postanowieniach paktu, osobach za niego odpowiedzialnych.
Wskazanie na mapie ustaleń podjętych w Moskwie i sytuacji politycznej Polski w ostatniej dekadzie sierpnia 1939 roku – po pakcie.
Projekcja filmu – fragmentu Dziennika TV z 22 sierpnia 1989 r. (1 minuta 33 sekundy).
Dyskusja – dlaczego informacja o pakcie po raz pierwszy podana została w telewizji po 50 latach?
Sprawdzenie i utrwalanie wiadomości uczniów z wykorzystaniem aplikacji Kahoot lub Quizizz oraz urządzeń mobilnych (quiz może przygotować uczeń ze SPE – zdolny).
Na podsumowanie – wysłuchanie piosenki Orszaki, dworaki i dyskusja o wymowie jej tekstu.
Komentarz metodyczny
Uczniowie indywidualnie zdobywają podstawowe informacje o pakcie z tekstu źródłowego w e-podręczniku. Wykonują ćwiczenie na bazie tekstu. Uczniowie ze SPE dostają dodatkowe pytania pomocnicze do tekstu. W parach porównują efekty pracy. Dyskutują o znaczeniu tego wydarzenia dla losów Polski i jej szansach w obliczu dwóch totalitaryzmów.
Oglądają krótki film z 1989 roku i komentują fakt przemilczania paktu w Polsce w oficjalnych mediach przez 50 lat. Ćwiczą umiejętności przedmiotowe: pracy z tekstem i mapą, dyskutują w parach i na forum. Rozwijają kompetencje cyfrowe, społeczne, obywatelskie oraz w zakresie tworzenia komunikatów w różnej formie.
Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej, prosi też o ocenę koleżeńską i samoocenę do poszczególnych ćwiczeń – na tym etapie uczniowie powinni być już wdrożeni do jej udzielania.
W końcowej fazie lekcji uczniowie sprawdzają swoje wiadomości
z wykorzystaniem urządzeń mobilnych i aplikacji Kahoot lub Quizizz. To szansa dla ucznia ze SPE (zdolnego), by przygotował pytania do quizu dla pozostałych uczniów.
Na sam koniec lekcji piosenka Ewy Błaszczyk z tekstem A. Osieckiej. Szczególnie można zwrócić uwagę uczniów na fragment Historio, historio, jaka w tobie siła, żeś ty całe światy z mapy poznosiła – w kontekście omawianego paktu i zbliżającej się katastrofy II Rzeczypospolitej.
