referaty zaprezentowały przedstawi- cielki Uniwersytetu Humanistyczno- -Przyrodniczego Jana Kochanowskie- go z Kielc: dr Jolanta Dzieniakowska (stereotyp bibliotekarza w świetle ba- dań ankietowych wśród mieszkańców Kielc i okolic) oraz dr Izabela Krasiń- ska wspólnie z dr Moniką Olczak-Kar- das (doskonalenie zawodowe pracow- ników biblioteki uniwersyteckiej i wo- jewódzkiej w Kielcach). Przyszłością zawodu bibliotekarza zajęła się Mar- ta Wontorowska (studentka II roku uzupełniających studiów magister- skich IINiB UMK), która przedstawi- ła nową profesję, jaką jest Bibliotekarz 2.0. Autorka ukazała cechy oraz obsza- ry funkcjonowania „pracowników no- wej generacji”, którzy nie tylko rozwi- jają swoje umiejętności wyszukiwania danych, ale również doskonalą zdolno- ści komunikacyjne i interpersonalne.
Konferencję zamknął referat dr.
Kazimierza Adamczyka (KINiB UKW), który zaprezentował zdobywanie umie- jętności bibliotekarskich przez wybra- nych bibliotekarzy bydgoskich XX w., m.in. Witolda Bełzę, Józefa Podgórecz- nego czy byłego dyrektora Biblioteki Głównej UKW w Bydgoszczy dr. Henry- ka Dubowika.
Konferencja – mimo kameralnego grona – pozwoliła na zapoznanie się zarówno ze zdaniem teoretyków, jak i praktyków. Wśród prelegentów i słu- chaczy byli przedstawiciele uczelni wyższych, dyrektorzy i pracownicy bi- bliotek akademickich, pedagogicznych i publicznych.
Bernardeta Iwańska-Cieślik Katedra Informacji Naukowej i Biblio- logii Uniwersytetu Kazimierza Wielkie- go w Bydgoszczy
„Bibliograficzne bazy danych:
kierunki rozwoju i możliwości współpracy”. Ogólnopolska Konferencja Naukowa z okazji 10-lecia bazy danych BazTech (Bydgoszcz, 27–29 maja 2009 r.)
W
dniach 27−29 maja 2009 r.w Bydgoszczy, z okazji 10-lecia bazy danych BazTech, odbyła się ogól- nopolska konferencja naukowa pt. „Bi- bliograficzne bazy danych: kierunki rozwoju i możliwości współpracy”. Jej organizatorami były Biblioteka Głów- na Uniwersytetu Technologiczno- Przyrodniczego w Bydgoszczy (dalej:
BG UTP) oraz Biblioteka Politechniki Krakowskiej (dalej: BPK).
Głównym celem konferencji był przegląd zagadnień związanych z two- rzeniem i udostępnianiem bibliogra- ficznych baz danych (ze szczególnym uwzględnieniem baz dziedzinowych) i prezentacja form współdziałania
z innymi serwisami czy instytucjami.
Wymiana doświadczeń, poznanie do- robku i zamierzeń twórców polskich baz bibliograficznych miało – w zamy- śle organizatorów – stać się przyczyn- kiem do zainicjowania współpracy w zakresie rozwiązywania wspólnych
problemów i wyznaczania kierunków rozwoju.
W trakcie trzech dni obrad wy- głoszono ogółem 28 referatów, którym towarzyszyły wystąpienia sponso- rów prezentujących usługi dla biblio- tek. Ostatni dzień konferencji przezna- czono na cztery równolegle trwające warsztaty.
W imieniu organizatorów uczest- ników konferencji powitała Teresa Skibicka, dyrektor BG UTP. Następnie życzenia owocnych obrad do prele- gentów i gości skierowali dr hab. inż.
Dariusz Boroński, prof. nadzw. − Pro- rektor ds. Nauki Uniwersytetu Techno- logiczno-Przyrodniczego w Bydgosz- czy oraz prof. dr hab. inż. Jan Kazior − Prorektor ds. Nauki Politechniki Kra- kowskiej. Po części oficjalnej głos za- brały przedstawicielki organizatorów konferencji – Dorota Buzdygan (BPK) i Lidia Derfert-Wolf (BG UTP), które nakreśliły historię tworzenia bazy ju- bilatki, problemy związane z jej opra- cowaniem i organizacją, a także efek- ty 10-letniej już działalności Konsor- cjum BazTech. Na koniec sesji jubileu- szowej została zaprezentowana oferta firm RefWorks i Knovel.
Pierwszy dzień konferencji upły- nął pod hasłem „Wprowadzenie do dziedzinowych baz danych”. Czę- ści pierwszej tej sesji przewodniczy- ła Anna Łozowska z Biblioteki Głów- nej Zachodniopomorskiego Uniwer- sytetu Technologicznego w Szczecinie.
Jako pierwszy wystąpił prof. dr hab.
Marek Niezgódka (Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycz- nego i Komputerowego Uniwersytetu
Warszawskiego, dalej: ICM UW), który omówił bibliograficzne i pełnoteksto- we bazy danych tworzone w ramach projektu Biblioteka Wirtualna Na- uki w kontekście obecnych przemian, zmierzających w stronę otwartości na- uki. Prelegent wspomniał o globalnej transformacji procesów komunikowa- nia naukowego i narzędziach pozwa- lających swobodnie udostępniać tre- ści naukowe w sieci. W kolejnym refe- racie prof. dr hab. Jadwiga Sadowska (Instytut Informacji Naukowej i Bi- bliotekoznawstwa Uniwersytetu Wro- cławskiego) podjęła próbę porównaw- czego spojrzenia na polskie dziedzino- we bazy danych, wyodrębniając ich ce- chy wspólne i wskazując możliwe dla nich tendencje rozwojowe. Przedmio- tem rozważań prelegentki były m.in.
następujące kwestie: zawartość re- kordów (dane bibliograficzne i poza- bibliograficzne) i ich powiązania ze- wnętrzne (teksty, adresy), sposoby charakteryzowania treści (stosowane języki informacyjno-wyszukiwawcze, abstrakty), status baz i dostępność do nich, powiązania baz, organizacja pra- cy, związek z bibliografiami drukowa- nymi. Pierwszą część sesji zamknęło wystąpienie dr hab. Ewy Głowackiej, prof. UMK (Instytut Informacji Nauko- wej i Bibliologii UMK w Toruniu, dalej:
IINiB UMK), która przedstawiła au- torską listę kryteriów i wskaźników oceny bibliograficznych baz danych, wśród których znalazły się: zawartość bazy danych, wyszukiwanie, usługi, użytkownicy i wykorzystanie, funkcjo- nalność i użyteczność. Następnie swo- je produkty i najnowsze rozwiązania
technologiczne zaprezentowały firmy Elsevier i 3M.
W drugiej części sesji pierwszej, moderowanej przez prof. dr hab. Ja- dwigę Sadowską, zaplanowano trzy wystąpienia. W pierwszym pt. „Zasoby czasopiśmiennicze w polskich bibliote- kach cyfrowych i bibliograficznych ba- zach danych − koegzystencja, konku- rencja czy kooperacja?” dr Małgorzata Kowalska (IINiB UMK) podjęła próbę analizy obecności czasopism rejestro- wanych przez polskie dziedzinowe bazy danych i znajdujących się w za- sobach polskich bibliotek cyfrowych.
Prelegentka starała się wskazać obsza- ry i tendencje wzajemnego przenikania obydwu źródeł informacji. W kolejnym referacie zastępca dyrektora Departa- mentu Instrumentów Polityki Nauko- wej w Ministerstwie Nauki i Szkolnic- twa Wyższego – Krzysztof Szubski – przedstawił podstawy prawne parame- trycznej oceny jednostek naukowych, uwzględniając elementy składowe wy- kazu czasopism punktowanych przez ministerstwo oraz warunki umieszcza- nia periodyków w tym wykazie. Zbliżo- ną tematykę – dwuznacznego uroku li- sty czasopism punktowanych – poru- szył także prof. dr hab. Grzegorz Racki (Instytut Paleobiologii PAN w Warsza- wie). Referent przedstawił wady i za- lety ogłaszanego corocznie w „Journal Citation Reports” współczynnika wpły- wu czasopism (impact factor), na pod- stawie którego jest tworzona polska li- sta czasopism punktowanych. Zwień- czeniem tej części sesji było wystąpie- nie sponsorów: przedstawicieli firm Aleph i Arfido.
Ostatnią część obrad pierwszego dnia konferencji poprowadził dr Hen- ryk Hollender z Wyższej Szkoły Han- dlu i Prawa im. R. Łazarskiego w War- szawie. Jako pierwsza wystąpiła Hanna Celoch (Biblioteka Główna Politechni- ki Lubelskiej), która próbowała prze- śledzić niektóre ścieżki obiegu infor- macji, w tym wyszukiwarki interneto- we, obecność w nich bibliograficznych baz danych oraz ich wpływ na cytowal- ność polskich technicznych czasopism naukowych. Kolejna prelekcja – Wan- dy Klenczon (Instytut Bibliograficzny, Biblioteka Narodowa) – dotyczyła pro- blemów indeksowania zawartości tre- ściowej dokumentów i efektywności ich wyszukiwania w bibliograficznych bazach danych. Prezentowany mate- riał został przygotowany na podstawie analizy dostępnych sieciowo polskich i zagranicznych baz danych. Na ko- niec dnia referat wygłosiła Maria Gar- czyńska (Biblioteka Główna Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie), któ- ra przeanalizowała rozwój i stan obec- ny bibliografii publikacji pracowników polskich szkół wyższych oraz formy ich publikowania, zwracając uwagę na spójność rejestrowanych danych. Uzu- pełnieniem referatów wygłoszonych w sesji wprowadzającej były prezen- tacje firm Thomson Reuters i Splendor.
Pierwszy dzień obrad zakończyła dys- kusja, po której uczestnicy konferen- cji udali się na uroczystą kolację do Ze- społu Pałacowo-Parkowego w Ostro- mecku.
Kolejny dzień konferencji poświę- cono „Przeglądowi polskich dziedzi- nowych baz bibliograficznych”. Tej se-
sji przewodniczyły kolejno: Maria Ry- chlewska z Biblioteki Głównej Poli- techniki Śląskiej, Elżbieta Edelman z Biblioteki Głównej Akademii Mor- skiej w Szczecinie oraz dr hab. Ewa Głowacka, prof. UMK. Pierwszym przedstawionym referatem było wy- stąpienie Anny Osiewalskiej (Bibliote- ka Główna Uniwersytetu Ekonomicz- nego w Krakowie). Referentka przed- stawiła problem reorganizacji biblio- graficznych baz danych „Gospodarka”
oraz „Nauki społeczne”, zwracając uwa- gę na uruchomienie opcji wyszukiwa- nia i przeprowadzania analiz bibliome- trycznych dokumentowanego piśmien- nictwa. Następnie dr Aneta Drabek (Biblioteka Uniwersytetu Śląskiego) scharakteryzowała bazę danych „Pol- ska Literatura Humanistyczna «Ar- ton»”, omawiając jej strukturę oraz możliwości wyszukiwawcze. Prezenta- cji kolejnej bazy – „Polskiej Bibliografii Literackiej” – dokonały Beata Domo- sławska i Zyta Szymańska z Instytutu Badań Literackich PAN w Warszawie, Pracowni Bibliografii Bieżącej w Po- znaniu. Prelegentki podkreśliły zna- czenie tej bibliografii dla badaczy lite- ratury, omówiły zmiany dokonane po przeniesieniu jej z formy tradycyjnej na elektroniczną oraz wskazały moż- liwości, które baza oferuje obecnie i ma – w zamiarze jej twórców – ofero- wać w przyszłości. Następna referent- ka – Marzena Przybysz (Zakład Doku- mentacji Księgoznawczej Biblioteki Narodowej) – skupiła się na przedsta- wieniu genezy, założeń i analizy „Pol- skiej Bibliografii Bibliologicznej” two- rzonej w systemie bibliotecznym MAK.
Przedmiotem referatu Doroty Szumi- las (Biblioteka Narodowa) były z kolei dziedzinowe bazy danych Biblioteki Uniwersytetu Kardynała Stefana Wy- szyńskiego w Warszawie: „Bibliografia Historii Kościoła”, „Bibliografia Teolo- gii Moralnej i Etyki”, „Polska Bibliogra- fia Nauk Kościelnych”, „Polska Biblio- grafia Antyku Chrześcijańskiego”. Każ- dą z baz omówiono pod względem tre- ściowym i formalnym. Poranną część drugiej sesji zakończyło wystąpienie Michała T. Szczepańskiego oraz Toma- sza Chmielaka (Muzeum Historii Pol- ski w Warszawie) poświęcone przy- bliżeniu celów projektu BazHum, za- mierzeń jego twórców oraz prezenta- cji zbioru rekordów udostępnianych na platformie YADDA. Przed przerwą można było zapoznać się z ofertą spon- sorów, firm SirsiDynix i Emerald.
Kolejną część sesji drugiej otwo- rzył referat Ewy Włostowskiej (Głów- na Biblioteka Lekarska) oraz Jacka Głę- bockiego (firma Splendor) dedykowany
„Polskiej Bibliografii Lekarskiej”, istnie- jącej od 1979 r. W wystąpieniu omó- wiono metodologię opracowywania da- nych oraz ukazano wykorzystanie pol- skiej wersji amerykańskiego tezaurusa
„Medical Subject Headings”. Zaprezen- towano także internetową wersję bazy oraz metody jej przeszukiwania, pod- kreślając znaczenie tego zasobu dla użytkowników. Na pytanie, czy repozy- torium może zastąpić bazę danych, sta- rała się odpowiedzieć z kolei dr Jolanta Przyłuska (Biblioteka Naukowa Insty- tutu Medycyny Pracy w Łodzi), która opisała ten problem z punktu widzenia potrzeb i działań użytkownika będące-
go pracownikiem akademickim, opie- rając swoje przemyślenia na doświad- czeniach biblioteki, w której pracuje, a gdzie tworzone są bazy bibliograficz- ne oraz repozytorium instytucjonalne.
W kolejnych trzech referatach szczegó- łowo omówiono etapy rozwoju, obecną strukturę, interfejs wyszukiwawczy, za- stosowany język informacyjny oraz au- torskie narzędzia kontroli wprowadza- nia danych następujących baz biblio- graficznych:
– AGRO (Mariusz Polarczyk, Re- nata Tomaszewska – Biblioteka Głów- na Uniwersytetu Przyrodniczego w Po- znaniu),
– „Bibliografia Geografii Polskiej”
(Dorota Gazicka-Wójtowicz – Central- na Biblioteka Geografii i Ochrony Śro- dowiska, Instytut Geografii i Prze- strzennego Zagospodarowania PAN w Warszawie),
– „Sawios” oraz „Publikacje” (Ma- ria Błażejewska, Joanna Kapusta, El- żbieta Karpińska-Pawlak – Ośrodek Informacji Naukowej i Technicznej, In- stytut Zaawansowanych Technologii Wytwarzania w Krakowie).
Prelekcje zakończyły prezentacje sponsorów – firm Ovid, AKME i EBSCO.
Ostatnią część drugiej sesji roz- począł referat pt. „System informacyj- no-wyszukiwawczy «Pedagog» − baza z dziedziny pedagogiki. Stan obecny i koncepcje dalszej rozbudowy” wy- głoszony przez Beatę Niedbalec (Bi- blioteka Główna Uniwersytetu Opol- skiego). W wystąpieniu przedsta- wiono pierwszą polską bazę pedago- giczną, omawiając jej zakres, zmiany, które zaszły od momentu rozpoczę-
cia prac w 1993 r., sposób wprowa- dzania opisów bibliograficznych, for- maty stosowane do zapisu danych, ak- tualną statystykę wykorzystania oraz plany rozwoju bazy. Podobnej tematy- ce była dedykowana prezentacja Da- nuty Sebastjan i Magdaleny Pilińskiej (Dolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu), które nakreśliły eta- py rozwoju, stan obecny i perspekty- wy dalszej rozbudowy baz „Edukacja”
(artykuły z czasopism) oraz „Dolny Śląsk” (edukacja regionalna). Kolejny referat, Ewy Piotrowskiej i Renaty M.
Zając (Biblioteka Główna Uniwersyte- tu Pedagogicznego w Krakowie), zo- stał poświęcony bazom danych z za- kresu pedagogiki, psychologii, lite- ratury pięknej, bibliotekoznawstwa i socjologii, w których współtworze- niu uczestniczą autorki wystąpienia.
Drugą sesję zwieńczył referat Jowity Sobiczewskiej i Edyty Trębickiej (Bi- blioteka Główna Akademii Podlaskiej w Siedlcach) zatytułowany „«Prob- lemy Niepełnosprawnych» − biblio- graficzna baza danych”, w którym do- konano prezentacji historii i założeń bazy o tym samym tytule. Drugi dzień obrad zakończyła ożywiona dyskusja, której uczestnicy wskazywali na po- trzebę współpracy i koordynacji w za- kresie tworzenia baz danych, szcze- gólnie tych powstających dla tych sa- mych lub pokrewnych dyscyplin.
Trzeci dzień konferencji upłynął pod znakiem warsztatów. Wśród pro- pozycji przewidzianych dla uczestni- ków znalazły się:
– „Nowoczesne sposoby dostę- pu do rozproszonej informacji” − war-
sztaty przybliżające narzędzia jedno- czesnego wyszukiwania informacji na- ukowej z wielu źródeł na przykładzie systemów MetaLib i SFX firmy ExLi- bris (prowadzenie: Janusz Rydlakow- ski z firmy ALEPH Polska);
– „Expertus do obsługi baz bi- bliograficznych” − zajęcia demonstru- jące wykorzystanie systemu do two- rzenia bibliografii zawartości czaso- pism, dorobku naukowego oraz bazy prac magisterskich, licencjackich, dok- torskich i habilitacyjnych (prowadze- nie: Jacek Głębocki i Grzegorz Pietru- szewski z firmy Splendor);
– „Integralne platformy dla bazy danych – wyszukiwanie poprzez połą- czone tezaurusy” – ćwiczenia zaznaja- miające z procesem wyszukiwania in- formacji poprzez połączone tezauru- sy na platformie ISI Web of Knowledge oraz przedstawiające możliwości two- rzenia własnych baz bibliograficznych na podstawie systemu Web of Scien- ce (prowadzenie: Krzysztof Szymań- ski z firmy Thomson Reuters Scienti- fic – ISI);
– „Okrągły stolik twórców baz posadowionych w ICM UW (BazTech, BazHum, AGRO, PSJC) oraz przedsta- wicieli ICM UW” – warsztat przybli- żający specyfikę baz udostępnianych w ramach Biblioteki Wirtualnej Nauki, czyli systemu sieciowego udostępnia- nia naukowych baz danych przez ICM UW (prowadzenie: Lidia Derfert-Wolf z BG UTP).
Konferencję zakończyła sesja za- tytułowana „Bibliograficzne bazy da- nych − zagadnienia szczegółowe i po-
krewne”, w której wygłoszono czte- ry referaty. Ponownie głos zabrała Li- dia Derfert-Wolf, która przedstawiła pomysł przekształcenia projektu Baz- Tech z bazy bibliograficzno-abstrak- towej w pełnotekstową. Następnie dr Alek Tarkowski i Jakub Szprot (ICM UW) zaprezentowali oprogramowanie do tworzenia repozytoriów cyfrowych YADDA: jego konstrukcję, możliwości i zastosowania. Bieżące problemy „Bi- bliografii Zawartości Czasopism” two- rzonej w Bibliotece Narodowej w pro- gramie MAK przybliżyła Renata Wójcik (Zakład Bibliografii Zawartości Cza- sopism Biblioteki Narodowej). Ostat- nie wystąpienie Ewy Lang i Joanny Ra- dzickiej (BPK) zostało poświęcone „Bi- bliografii Publikacji Pracowników Po- litechniki Krakowskiej” jako próbie stworzenia nowoczesnej bazy danych.
Ostatnim punktem konferencji była dyskusja podsumowująca obrady.
Niewątpliwie konferencja „Bi- bliograficzne bazy danych: kierun- ki rozwoju i możliwości współpracy”
była dużym sukcesem organizatorów i wniosła wiele do problematyki two- rzenia bibliograficznych baz danych w Polsce, do czego przyczyniły się przygotowane na bardzo wysokim po- ziomie referaty prelegentów oraz pro- fesjonalne wystąpienia.
Rafał Jerzy Jurkowski, Paweł Wróblewski
studenci III roku informacji naukowej i bibliotekoznawstwa w Instytucie In- formacji Naukowej i Bibliologii Uniwer- sytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
