ISSN 2083-8611 Nr 240 · 2015 Współczesne Finanse 2
Izabela Emerling
Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach Wydział Finansów i Ubezpieczeń Katedra Rachunkowości Międzynarodowej izabela.emerling@ue.katowice.pl
ROLA AUDYTU W ZARZĄDZANIU JEDNOSTKĄ – ASPEKT PRAKTYCZNY
Streszczenie: Profesjonalny i obiektywny audyt wewnętrzny jest dla kierownictwa pod- stawowym źródłem informacji o jednostce gospodarczej. Przepisy wprowadziły obowią- zek stworzenia procedur systemu kontroli wewnętrznej – zbioru zasad i mechanizmów, służących zapewnieniu prawidłowego działania przedsiębiorstwa. W ostatnich latach bardzo duże znaczenie przywiązuje się do audytu finansowego, który jest istotnym in- strumentem zarządzania jednostkami.
Celem artykułu jest przedstawienie uwarunkowań prawnych audytu w Polsce, a także analiza teoretycznych oraz praktycznych aspektów dotyczących audytu w przed- siębiorstwie. Zastosowane metody badawcze opierają się na studiach literaturowych z badanego zakresu oraz analizie przeprowadzonego zadania audytowego, a także na ocenie wpływu narzędzia, jakim jest audyt finansowy, na możliwość ograniczania wy- stąpienia zagrożeń płynących z zewnątrz oraz ryzyk z wnętrza organizacji.
Słowa kluczowe: jednostka sektora finansów publicznych, uwarunkowania prawne, mapa ryzyk, ochrona, identyfikacja ryzyka, audyt finansowy.
Wprowadzenie
Profesjonalny i obiektywny audyt wewnętrzny jest dla kierownictwa pod- stawowym źródłem informacji o jednostce gospodarczej. Przepisy wprowadziły obowiązek stworzenia procedur systemu kontroli wewnętrznej – zbioru zasad i mechanizmów, służących zapewnieniu prawidłowego działania przedsiębior- stwa. W ciągu ostatnich lat audyt wewnętrzny w sektorze finansów publicznych przeszedł jednak znaczące zmiany prawne. Kierunek tych zmian należy oceniać pozytywnie, a ujednolicenie form kontroli na poziomie ustawy w całym sektorze
finansów publicznych spowodowało zbliżenie polskich regulacji do wypracowa- nych przez międzynarodowe organizacje audytowe (w tym przede wszystkim Instytut Audytorów Wewnętrznych IIA).
Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na kilka dyskusyjnych problemów, które mogłyby być przedmiotem dalszych rozważań dotyczących rozwoju insty- tucji audytu wewnętrznego w przyszłości i przyczynić się do jego doskonalenia.
Obowiązujące bowiem regulacje prawne nie rozwiązały ostatecznie wielu pro- blemów praktycznych związanych ze stosowaniem audytu wewnętrznego. Po- nadto niektóre zmiany, wprowadzane kolejnymi wersjami Ustawy o finansach publicznych, stawiają przed praktyką i teorią nowe wyzwania oraz wiążą się z problemami dotyczącymi zarówno kwestii prawnych, jak i metodyki audytu.
W niniejszym opracowaniu przedstawiono wartość systematycznie i rzetelnie przeprowadzanego audytu, znaczenie wyników przeprowadzanych analiz oraz ich wpływ na możliwość ograniczania wystąpienia zidentyfikowanych ryzyk.
Zastosowane metody badawcze opierają się na studiach literaturowych z badanego zakresu oraz analizie przeprowadzonego zadania audytowego, a tak- że ocenie wpływu narzędzia, jakim jest audyt, na ochronę przed ryzykami pły- nącymi z zewnątrz oraz z wnętrza organizacji.
Zarządzający są odpowiedzialni za ustanowienie komórki audytu we- wnętrznego – niezależnej od pozostałych komórek organizacji. Informacje uzy- skane od audytora pozwalają ocenić, czy wdrożony system kontroli wewnętrznej spełnia swoje zadania. Środowisko badania obejmuje styl zarządzania, kulturę instytucji i świadomość zawodową pracowników. Mechanizmy sprawdzające mają zapobiegać, wykrywać i naprawiać nieprawidłowości w celu zapewnienia uporządkowanego i skutecznego prowadzenia działalności, utrzymania zgodno- ści z przyjętą polityką wewnętrzną, zabezpieczenia majątku, wykrywania ryzy- ka, a nawet oszustwa oraz przygotowania na czas wymaganych informacji o sy- tuacji finansowej. Informacje tworzone w rachunkowości mogą mieć różne przeznaczenie. Przede wszystkim są one potrzebne i wykorzystywane do kiero- wania działalnością poszczególnych przedsiębiorstw, a więc służą celom we- wnętrznym (ale zarazem również zewnętrznym) tych przedsiębiorstw [Wójcik- -Jurkiewicz, 2014, s. 168]. Rzetelnie i prawidłowo prowadzona dokumentacja stanowi niezastąpione narzędzie w procesie optymalizacji kosztów oraz dostar- cza bogactwa informacji wykonującemu swoją pracę audytorowi.
1. Pojęcie audytu
Audyt wewnętrzny jest instrumentem, który w aktywny, obiektywny i nie- zależny sposób ocenia wydajność i efektywność systemu kontroli wewnętrznej oraz procesów zarządzania ryzykiem, a także przynosi dodaną wartość poprzez ujawnianie braków, błędów i słabości oraz wskazanie możliwości podniesienia jakości pracy [Saunders, 2002, s. 36]. Pod pojęciem wartości dodanej rozumie się udoskonalenie struktury jednostki, umożliwiającej wygenerowanie większe- go zysku, czy też osiągnięcie tego samego efektu przy podobnych nakładach [Kiziukiewicz, 2009, s. 16].
Termin „audyt” pochodzi od łacińskiego słowa audire, co znaczy «przesłu- chiwać, badać, słuchać» [Kiziukiewicz, 2009, s. 13]. Słowo „audytor” etymolo- gicznie oznaczało słuchacza rachunków. Audyt natomiast to forma nadzoru i kontroli zarządczej jako zespół czynności sprawdzających, diagnostycznych i naprawczych [Gmytrasiewicz, red., 2005, s. 90].
Według definicji Instytutu Audytorów Wewnętrznych IIA [Sawyer, Ditteho- fer i Schneider, 2003, s. 3, 10] audyt wewnętrzny jest działalnością, która za- pewnia i doradza w celu usprawnienia funkcjonowania badanej organizacji. Po- maga jej osiągnąć wytyczone cele poprzez konsekwentne i systematyczne działania, które prowadzą do poprawy efektywności zarządzania ryzykiem, or- ganizacją czy też systemu kontroli [Czerwiński, 2005, s. 10]. Audyt wewnętrzny jest systematycznym badaniem (w ciągu dłuższego okresu) prawidłowości i efektywności działalności jednostki (podmiotu) przez odpowiedniego specjali- stę – audytora – najczęściej zatrudnionego na etacie w danej jednostce. Zajmuje się on głównie oceną i usprawnieniem funkcjonowania kontroli wewnętrznej oraz procesu podejmowania decyzji zarządczych. Opracowane raporty są prze- znaczone dla organów zarządzających przedsiębiorstwem.
2. Unormowania prawne audytu w jednostkach sektora finansów publicznych
Wprowadzenie do struktur organizacyjnych jednostek sektora finansów pu- blicznych instytucji audytu wewnętrznego było konsekwencją przystąpienia Pol- ski w 2004 r. do Unii Europejskiej. Celem wprowadzenia do systemu finansów publicznych instytucji audytu wewnętrznego była optymalizacja gospodarowa- nia środkami publicznymi poprzez identyfikowanie ryzyka, nieprawidłowości
i prezentowanie odstępstw od przyjętych kryteriów, które negatywnie wpływają na zarządzanie środkami publicznymi, a więc było to równoznaczne z wprowa- dzeniem kontroli wewnętrznej. Rola audytu wewnętrznego wpisuje się w nieza- leżną i obiektywną działalność operacyjną, która ma na celu pomoc organizacji w osiąganiu wytyczonych celów, poprzez dokonywanie systematycznej identy- fikacji grożącego ryzyka. Wyniki analizy ryzyka są podstawą do sformułowania rekomendacji, które stanowią przesłanki do wyrażenia opinii na temat adekwat- ności, skuteczności i terminowości mechanizmów kontrolnych oraz doskonale- nia efektywności procesów zarządzania ryzykiem.
1 stycznia 2010 r. weszły w życie przepisy Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r.
o finansach publicznych [Dz.U. z 2013 r., poz. 885], z wyjątkiem regulacji w przedmiocie obowiązku planowania i wykonania budżetów w układzie zada- niowym, które to weszły w życie od 2012 r. Najnowsza zmiana zaś nastąpiła 1 stycznia 2015 r. Jedną z wielu istotnych poprawek w stosunku do poprzednio obowiązującej ustawy o finansach publicznych było wprowadzenie regulacji do- tyczących zmian funkcjonowania audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych oraz regulacji planowania i wykonania budżetów zada- niowych. Wszystkie te przekształcenia przyczyniają się w dalszym ciągu do podniesienia wagi kontrolingu w jednostkach sektora finansów publicznych.
Inne akty prawne dotyczące audytu wewnętrznego w jednostce finansów publicznych to:
– Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 1 lutego 2010 r. w sprawie prze- prowadzania i dokumentowania audytu wewnętrznego [Dz.U. z 2010 r.
Nr 21, poz. 108],
– Komunikat nr 5 Ministra Finansów z dnia 20 listopada 2012 r. w sprawie wzoru informacji o realizacji zadań z zakresu audytu wewnętrznego [Dz.Urz. Min. Fin. z 2012 r., poz. 53],
– Międzynarodowe Standardy Praktyki Zawodowej Audytu Wewnętrznego, opracowane przez The Institute of Internal Auditors, jako standardy audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych [Dz.Urz. Min.
Fin. z 2011 r. Nr 5, poz. 23],
– Kodeks etyki audytora wewnętrznego w jednostkach sektora finansów pu- blicznych (załącznik nr 1 do Komunikatu nr 16/2006 Ministra Finansów z dnia 18 lipca 2006 r. [Dz.Urz. Min. Fin. z 2006 r. Nr 9, poz. 70] w sprawie ogłoszenia „Kodeksu etyki audytora wewnętrznego w jednostkach sektora fi- nansów publicznych”, zwanego dalej Kodeksem etyki,
– Karta audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych (załącznik nr 2 do Komunikatu nr 16/2006 Ministra Finansów z dnia 18 lipca 2006 r. [Dz.Urz. Min. Fin. z 2006 r. Nr 9, poz. 70] w sprawie „Karty audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych”, zwaną dalej Kartą audytu.
Oprócz tych aktów prawnych, zapisy dotyczące audytu można również od- naleźć w Regulaminach organizacyjnych danej jednostki oraz Regulaminie Au- dytu Wewnętrznego.
3. Rola audytu w zarządzaniu jednostką gospodarczą
Audyt jest podstawą dobrego zarządzania sektorem publicznym. Poprzez zapewnienie bezstronnej, obiektywnej oceny dotyczącej tego, czy środki pu- bliczne są odpowiedzialnie i skutecznie zarządzane, odpowiada również na py- tanie, czy osiągnięto zamierzone rezultaty. Celem audytu jest ewaluacja ryzyka, a więc podejmowanie decyzji na podstawie analizy ryzyka (które ryzyko i w jaki sposób należy potraktować, czyli obsłużyć) [Bożek, 2010, s. 66]. Audytorzy pomagają organizacjom rządowym w działaniu odpowiedzialnym i uczciwym, usprawniając działalność oraz budując zaufanie obywateli i zainteresowanych stron [Goodson, Mory i Lapointe, 2012, s. 4-5].
Działalność audytora w sektorze publicznym wspiera odpowiedzialność za- rządzającego w zakresie nadzoru i przeglądu procesów. Nadzór dotyczy tego, czy np. jednostki samorządu terytorialnego realizują przypisane zadania, a jed- nocześnie służy do wykrywania i powstrzymywania korupcji w sektorze pu- blicznym. Wgląd w realizowane procesy wspomaga osoby podejmujące decyzje poprzez zapewnianie niezależnej oceny programów rządowych, strategii, działań i rezultatów. Audyt – poprzez prognozowanie – identyfikuje trendy i pojawiające się wyzwania. Do wywiązania się z każdej z tych ról audytorzy używają w swo- jej pracy innych metodologii, tj. audytu finansowego, audytu wydajności oraz analizy i doradztwa.
Ponadto audytorzy wewnętrzni powinni charakteryzować się rzetelnością (precyzyjnością, dokładnością i poprawnością) oraz wysoką efektywnością re- alizowanych zadań, a także kreatywnością (zdolnością do twórczego myślenia i działania). Powinni być konstruktywni oraz energiczni i pracowici [Lisiński, red., 2011, s. 46].
Współczesna teoria rachunkowości i jej prezentacja w literaturze skupia się przede wszystkim na metodach ilościowych, w niewielkim zakresie zwracając uwagę na perspektywę interpretacyjną rachunkowości. W przypadkach obja- śniania rzeczywistości za pomocą interpretacji (np. poprzez wybór ceny rynko- wej najlepiej reprezentującej wartość godziwą) pomija się w obowiązujących za- sadach rachunkowości etycznie odpowiedzialne działanie osób tworzących informację w systemie rachunkowości, niejednokrotnie wskazując wyłącznie na przesłanki racjonalnego postępowania zgodnego z teorią maksymalizacji zysku obowiązującego w ekonomii [Maruszewska, 2010, s. 188]. Aktywni zawodowo audytorzy powinni więc kierować się w swoim postępowaniu profesjonalizmem zawodowym oraz Kodeksem etyki zawodowej [Kodeks etyki, 2009].
4. Audyt i jego rola w badanej jednostce sektora finansów publicznych
Badana jednostka jest jednostką sektora finansów publicznych. W swojej strukturze posiada Komórkę Audytu Wewnętrznego. Przedmiotem zadania audy- towego było zbadanie funkcjonowania procesu w zakresie udzielania referencji firmom zewnętrznym oraz udzielania pozwolenia na wykorzystanie referencji przez firmy zewnętrzne. Badaniem objęto okres roku kalendarzowego.
W badanej jednostce zadaniem audytu było ustalenie czy istniejący system i regulacje dotyczące wystawiania referencji i oświadczeń w imieniu jednostki funkcjonuje oraz działa we właściwy sposób, a także zapewnienie, że wbudowa- ne w jednostce mechanizmy kontrolne działają efektywnie.
Celem zadania audytowego w organizacji było:
– zapewnienie, że istniejący system i regulacje dotyczące wystawiania referen- cji i oświadczeń w imieniu jednostki funkcjonuje oraz działa właściwie.
Potencjalne ryzyka zidentyfikowane w tym zadaniu to:
– nieprawidłowe wykorzystanie referencji i oświadczeń wydanych przez jednostkę, – narażanie wizerunku jednostki – nieuczciwość kontrahenta,
– brak regulacji dotyczących ścieżek postępowania w badanym zakresie, – brak rejestrów dokumentów wychodzących (pozwoleń, rejestracji komu oraz
jakie referencje i oświadczenia wydano),
– brak przypisanych odpowiedzialności, brak przyznanych upoważnień (peł- nomocnictw) dotyczących tego, kto może reprezentować jednostkę.
Tabela 1. Mapa ryzyka dla zadania audytowego „Ekspozycja i wykorzystanie referencji w 2012 r. w badanej jednostce”
Nazwa zadania audytowego
Ekspozycja i wykorzystanie referencji w 2012 r.
Sygnatura akt i nr referencyjny 33 MAPA RYZYKA
Znaczenie ryzyka
Prawdopodobieństwo wystąpienia ryzyka
Niskie Wysokie
Niskie 1. Nie dotyczy 2. Nie dotyczy
Wysokie
3.
Brak regulacji dotyczących ścieżek postępowania w badanym zakresie Brak rejestrów dokumentów wychodzących (pozwoleń, rejestracji komu oraz jakie referencje i oświadczenia wydano) Brak przypisanych odpowiedzialności, brak przyznanych upoważnień (pełnomocnictw) dotyczących tego, kto może reprezentować jednostkę
4.
Nieprawidłowe wykorzystanie referencji i oświadczeń wydanych przez jednostkę
Narażanie wizerunku jednostki – nieuczciwość kontrahenta
Źródło: Na podstawie danych jednostki.
Podczas przeprowadzania badania audytowego zastosowano różne metody badawcze. Posłużono się metodą obserwacji, testów rzeczywistych, kwestiona- riuszem kontroli wewnętrznej (na 10 szt. – wypełniono 7 kwestionariuszy, na- tomiast w przypadku 3 szt. – brak odpowiedzi). Wykorzystano również opinię prawną oraz przeprowadzono rozmowy i wywiady. Badanie zakresem objęło rok kalendarzowy.
Do jednostki wpływały pisma od jednostek wewnętrznych z prośbą o udzie- lenie referencji oraz wystawienie oświadczenia, przy czym audytorzy przyjęli za referencję pismo zawierające: oświadczenie, że firma zewnętrzna wykonywała usługę na rzecz jednostki, ocenę współpracy wykonania usługi oraz rekomenda- cję współpracy innym zleceniodawcom. Za oświadczenie uznano zaś pismo, w którym zawarta jest informacja, iż firma zewnętrzna współpracowała z jed- nostką bądź wykonywała na rzecz jednostki jakąś usługę – bez oceny współpra- cy, a więc zawiera tylko treści informacyjne.
Według opinii prawnej od Kancelarii Prawnej: „Wszelkie oświadczenia w imieniu jednostki składają członkowie zarządu bądź prokurenci zgodnie z za- sadami reprezentacji. Organy te mogą upoważnić określone osoby do składania oświadczeń w określonym zakresie. Powinno to jednak zostać uregulowane wy- raźnie w zakresie obowiązków bądź w odrębnych pełnomocnictwach”.
Audytorzy, realizując zadanie audytowe, zbadali przyjęte praktyki w ko- mórkach organizacyjnych. Ocenili, że brak jest w tym przypadku odniesienia do procedury.
W związku z tym, że w badanej jednostce brak było regulacji dotyczących wystawienia referencji, audytorzy przeprowadzili badanie Kwestionariuszem Kontroli Wewnętrznej (KKW) w 10 komórkach organizacyjnych w celu spraw- dzenia czy istnieje ujednolicona praktyka. Wypełnione KKW audytorzy otrzy- mali z 7 komórek. Ich odpowiedzi zawiera poniższa tabela.
Tabela 2. Pytania ankietowe w wypełnionych KKW w badanej jednostce
Lp. Zagadnienia Wyniki
1. Czy wpływają do komórki organizacyjnej prośby o referencje? 3 TAK/4 NIE 2. Czy referencje zostały wystawione przez osobę, do której wpłynęła prośba? 3 TAK 3. Czy wystawienie referencji było z kimś konsultowane? 3 NIE
4. Czy osoba wystawiająca referencje posiada upoważnienie, pełnomocnictwo
do reprezentowania jednostki w wystawianiu takich dokumentów? 3 NIE 5. Czy jest prowadzony rejestr wydawanych firmom zewnętrznym referencji? 3 NIE Źródło: Opracowanie własne na podstawie badanej jednostki.
Audytorzy po przeprowadzeniu kontroli wysnuli następujące wnioski:
– ze względu na brak regulacji dotyczących powyższego tematu, referencje wystawiane są przez kierowników komórek organizacyjnych, do których wpływają prośby firm zewnętrznych o referencje,
– brak rejestru dokumentów wychodzących referencji powoduje trudność w oce- nie, która z firm zewnętrznych otrzymała pozytywną opinię od jednostki.
Z powodu braku rejestracji wystawionych referencji audytorzy prześledzili kilka zdarzeń zidentyfikowanych na podstawie stron internetowych.
Ustalono, że referencje wystawiano na papierze firmowym jednostki. Na stro- nie internetowej jednej z badanych firm zewnętrznych w zakładkach „Wyróżnienia i referencje” w linkach zamieszczono natomiast list referencyjny jednostki. W pozo- stałych przypadkach, oprócz informacji o referencjach, nie pojawiły się listy refe- rencyjne. Audytorzy ustalili, że w takich przypadkach nie ma możliwości sprawdze- nia czy faktycznie zamieszczone treści zostały zapisane w referencjach.
W badanej jednostce:
– brak jest monitoringu ze strony wystawiających referencje w zakresie wyko- rzystywania czy też eksponowania dokumentu „referencji” przez odbiorcę re- ferencji,
– brak również rejestru wydawanych referencji, co powoduje trudność w iden- tyfikacji wystawiającego dokument,
– brak regulacji nakreślających ścieżkę wystawiania referencji, czyli: kto jest upoważniony, z kim należy konsultować temat, uzasadnienia dlaczego taki dokument ma być wydany,
– zidentyfikowane dokumenty nie zawierają standardowego, bezpiecznego tek- stu odnoszącego się do treści wystawianych referencji.
Rekomendacje, które zostały wydane po przeprowadzonym audycie to:
– opracowanie klarownej i przejrzystej regulacji informującej kierowników komórek organizacyjnych o ścieżce postępowania w procesie wystawiania referencji,
− opracowanie wzoru dokumentu z elementami zawierającymi następujące in- formacje: dla kogo referencje, za co, kto ocenia współpracę,
– przekazanie upoważnień/ pełnomocnictw osobom, które w ocenie zarządu jednostki powinny podpisywać się pod takim dokumentem i dokonywać peł- nej oceny czy dokument powinien być wystawiony firmie,
– weryfikacja w internecie zamieszczonych referencji,
– opracowanie standardowego druku tekstu referencji dla jednostki,
– należy rozważyć zapis na wystawianych referencjach: „Jednostka nie ponosi odpowiedzialności za wyciągnięcie wniosków z treści rekomendacji”.
Informacja o wdrożonych rekomendacjach wpłynęła do Biura Audytu Wewnętrznego w badanej organizacji. Audytorzy podjęli decyzję o monitoringu rekomendacji i dali jednostce czas na wdrożenie rekomendacji do pierwszego kwartału następnego roku kalendarzowego.
Podsumowanie
Przedstawione rozważania z pewnością nie wyczerpują problemu. Audyt jako narzędzie kontroli jest bardzo ważnym instrumentem zarządzania przedsię- biorstwem, w tym również jednostką finansów publicznych. Pozwala na zabez- pieczenie przed ewentualnością wystąpienia zidentyfikowanych ryzyk. Aby eli- minować ryzyka, niezbędny jest udoskonalony system kontroli i ewentualne sankcje zniechęcające do niekorzystnego działania na rzecz jednostek.
Celem artykułu było przedstawienie uwarunkowań prawnych audytu w Pol- sce oraz teoretycznych i praktycznych aspektów funkcjonowania audytu w jed- nostkach sektora publicznego. Cel ten został zrealizowany.
Nowoczesna rola audytu wewnętrznego polega przede wszystkim na wdra- żaniu systemu zarządzania ryzykiem przez jednostkę. Audyt wewnętrzny sku- piony jest na ocenie efektywności działania tego systemu oraz na możliwości
wprowadzenia zmian i usprawnień. Rozpoczyna się go od poznania otoczenia, w jakim działa jednostka i ryzyk z nim związanych, jednocześnie kontrolując, jak zaprojektowany jest proces zarządzania ryzykiem i w jakim stopniu jest on operacyjnie efektywny. W związku z tym rola audytu w jednostkach sektora fi- nansów publicznych ma bardzo duże znaczenie – staje się on narzędziem kontro- lingu w jednostkach gospodarczych.
Literatura
Bożek S. (2010), Funkcjonowanie przedsiębiorstw ubezpieczeniowych w warunkach ryzyka. Standaryzacja zarządzania ryzykiem, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekono- micznego, Katowice.
Czerwiński K. (2005), Audyt wewnętrzny, Wydawnictwo InfoAudit, Warszawa.
Gmytrasiewicz M., red. (2005), Encyklopedia rachunkowości, Lexis Nexis, Warszawa.
Goodson S.G., Mory K.J., Lapointe J.R. (2012), Rola audytu w zarządzaniu sektorem publicznym, tłum. K. Lenczyk-Woroniecka, korekta: R. Zysiak, J. Mrowicka, https://na.theiia.org/
standards-guidance/Public%20Documents/Public_Sector_Governance1_1_Polish.pdf (dostęp: 18.03.2015).
Kiziukiewicz T. (2009), Audyt wewnętrzny w jednostkach sektora finansów publicznych, Difin, Warszawa.
Kodeks etyki (The Code of Ethics). II A,(2009), Altamonte Springs (z późn. zm.), tłum.
IIA-Polska, Warszawa 2011, Wstęp, Zakres obowiązywania (Introduction, Appli- cability and Enforcement).
Komunikat nr 4 Ministra Finansów z dnia 20 maja 2011 r. w sprawie standardów audytu wewnętrznego dla jednostek sektora finansów publicznych. Dz.Urz. Min. Fin.
z 2011 r. Nr 5, poz. 23.
Komunikat nr 5 Ministra Finansów z dnia 20 listopada 2012 r. w sprawie wzoru informacji o realizacji zadań z zakresu audytu wewnętrznego. Dz.Urz. Min. Fin. z 2012 r., poz. 53.
Lisiński M., red. (2011), Audyt wewnętrzny w doskonaleniu instytucji. Aspekty teore- tyczno-metodologiczne i praktyczne, PWE, Warszawa.
Maruszewska E.W. (2010), Etyka i społeczna odpowiedzialność we współczesnej ra- chunkowości, „Zeszyty Naukowe Wydziału Zamiejscowego w Chorzowie Wyższej szkoły Bankowej w Poznaniu”, nr 12, Wydawnictwo WSB, Poznań.
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 1 lutego 2010 r. w sprawie przeprowadzania i dokumentowania audytu wewnętrznego. Dz.U. z 2010 r. Nr 21, poz. 108.
Saunders E. (2002), Audyt i kontrola wewnętrzna w przedsiębiorstwach, Wydawnictwo EDUKATOR, Częstochowa.
Sawyer L.B., Dittehofer M.A., Schneider J.H. (2003), Sawyer’s Internal Auditing, II A, Altamonte Springs, s. 3,10.
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Dz.U. z 2013 r., poz. 885.
Wójcik-Jurkiewicz M. (2014), Kierunki zmian w zakresie wiarygodności sprawozdań finansowych, [w:] Transformacja polskiej rachunkowości na tle rozwoju rachun- kowości międzynarodowej, „Studia Ekonomiczne”, nr 164, Wydawnictwo Uniwer- sytetu Ekonomicznego, Katowice.
Załącznik nr 1 do komunikatu nr 16/2006 Ministra Finansów z dnia 18 lipca 2006 r.
(Dz.Urz. Min. Fin. z 2006 r. Nr 9, poz. 70) w sprawie ogłoszenia „Kodeksu etyki audytora wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych”, zwanego dalej Kodeksem etyki.
Załącznik nr 2 do komunikatu nr 16/2006 Ministra Finansów z dnia 18 lipca 2006 r.
(Dz.Urz. Min. Fin. z 2006 r. Nr 9, poz. 70) w sprawie „Karty audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych”, zwaną dalej Kartą audytu.
THE ROLE OF AUDIT IN MANAGEMENT COMPANY – PRACTICAL ASPECT
Summary: Professional and objective internal audit management is the primary source of information about the enterprise. Legislation introduced the obligation to create a sys- tem of internal control procedures – a set of principles and mechanisms for ensuring the proper operation of the company. In recent years, great importance is attached to an audit of a very important instrument for managing the units.
The aim of this article is to present the legal requirements of the audit in Poland, as well as an analysis of theoretical and practical aspects of the audit in company. The rese- arch methods used are based on the study of literature from the test coverage and analy- sis conducted engagements and impact assessment tool which is a financial audit from the dangers of the outside and from inside the organization risks.
Keywords: public finance sector entity, low, map risks, protection, risk identification, financial audit.
