R O C Z N IK I G L E B O Z N A W C Z E T. X L II N R 1/2 W A R S Z A W A 1991: 37—47
F R A N C ISZ E K M A CIA K
M INERA LIZACJA W ĘGLA I AZOTU ORGANICZNEGO W RÓŻNYCH FRAKCJACH GLEB TORFOWYCH
PODCZAS IN K U B A C JI
K atedra R ek u lty w a cji Ś rod ow isk a P rzyrodniczego S G G W -A R w W arszaw ie
W STĘP
Rozkład torfu prow adzi do w ielu zm ian o charakterze fizyczn o- ch em iczn ym i biochem icznym [1, 3 — 9, 13]. R ów n olegle przebiegają
w yraźn ie zaznaczone w gleb ie torfow ej zm iany fizyczne, polegające
na zróżnicow anym rozdrobnieniu m asy organiczno-m ineralnej. Roz
drobnienie to zależy przede w szy stk im od w łaściw ości geobotanicznych torfu oraz od stopnia zaaw ansow ania procesów jego m urszenia i roz kładu.
S topień rozdrobnienia i charakter frakcji organiczno -m in eraln y ch
w yd zielon ych z torfu ma n iezw y k le w ażne znaczenie w produkcji ro ślinn ej na glebach torfow ych ze w zględu na układ stosunków w odnych, szczególnie w fazie k iełkow an ia nasion i w zrostu m łodych roślin tra w iastych. D otyczy to przede w szystk im w arstw y w ierzchniej (m urszo- w ej i podm urszow ej), charakteryzującej się z regu ły w ięk szym zróż n icow aniem frakcji organicznych m asy torfow ej [13].
N ależy sądzić, że u kształtow an e w w yn ik u naturalnych procesów gleb ow ych różnej w ielk ości frakcje organiczne charakteryzują się rów nież sp ecyficzn ym i w łaściw ościam i geob otn iczn ym i i biochem icznym i
[10, 1 1, 15]. Poznanie tych w łaściw ości p ozw oli na lep sze zrozum ienie
degradacji gleb torfow ych.
Celem n in iejszej pracy b yło zbadanie tem pa m ineralizacji w ęgla i azotu organicznego w e frakcjach organiczno-m ineralnych, w yod ręb nionych z m urszów i torfów .
C harakterystyka geobotaniczna i chem iczna m u rszów i to rfó w nie rod zielon ych na frak cje G eob otan ical and chem ical ch aracteristics of not sep erated on fraction s m usk and p ea t soils
T a b e l a 1 Nr próbki W ar stw a 1 Rodzaj torfu, m urszu R esztk i roślin (Rr), stopień rozkładu
torfu (H) Skład botan iczn y B otan ical com position
% pH P opiół surow y A sh crude M ateria organiczna O rganic m atter С N С : N Sam ple No. Layer cm K ind of peat, m uck R est of plant (Rr) and peat decom position degree (H), % % s.m . % of d.m.
Sied lisk o W izna S ite W izna IM 0— 17 Mt m ursz Rr 30 G r a m i n e a e 45, C a re x 5,6 18,48 81,52 37,98 3,46 И : 1 IT 50—65 muck torf m ech o- H 30 sp. 30, M e n y a n t h e s tr ifo lia ta 5, A ln us glu tin osa 20
C a r e x sp. 70, B ry a le s 5,6 9,55 90,45 52,20 2,78 19 : 1
S ied lisk o Biebrza S ite Biebrza 3 4M 0—17 w isk o w y sedgem oss peat 3 Mt II Rr 20 20, P h r a g m i te s c o m m u
nis 5, E rio p h o r u m an- g u stifo liu m 2, M e n y a n th es tr ifo lia ta 3 G r a m i n e a e 40, C a rex 4.9 14,84 85,16 40,13 3.94 10 : 1 m ursz m uck 3p. 35, B r y a le s 7,
Alnus glu tin osa 10, S a lix sp. 5, M en ya n th es trifolia ta 3
4T 50— 65 torf olesow y alder peat S ied lisk o Ł am ane Grądy S ite Ł am ane G rądy
7M 0— 17 m n /n i m ursz m uck 7T 50— 65 torf o lesow y alder peat H 40 A in u s g lu tin osa 60, P h r a g m i te s c o m m u n is 30, C a r e x sp. 10 Rr 10 G ra m in e a e 50, Ain u s glu tin osa 40, C a r e x
sp. 5, P h r a g m i te s H 70 c o m m u n is 5.
Ain us glu tin osa 80, Salix sp. 10, C a r e x sp. 5, P h r a g m i te s co m m u n is 5. 5,9 10,05 89,95 45,55 2,96 15: 1 5,7 18,72 81,28 36,72 3,06 12: 1 5,8 17,70 82,30 43,54 2,85 15 : 1
40 F. Maciak
M A TER IA Ł I M ETODY B A D A Ń
Do badań laboratoryjnych pobrano próbki m urszów i torfów
z dwóch głębokości: 0— 17 cm (mursz) oraz 50— 65 cm (torf) z trzech sie dlisk torfow isk biebrzańskich. Są to gleb y o różnym stopniu odw od nienia, u żytk ow an e rolniczo.
Próbki m urszów i torfów z poszczególnych p rofilów gleb ow ych
różnią się m ięd zy sobą przede w szystk im stopniem zm urszenia i roz kładu. M ikroskopow o w yróżniono m ursze i torfy słabo, średnio i sil n ie rozłożone (tab. 1). Frakcje cząstek różniące się w ym iaram i o śred nicy: 5 —0,5 mm, 0 ,5 —0,15 m m i < 0,15 m m w yodrębniono z próbek p ow ietrzn ie suchych m etodą przesiew ania na sitach.
S top ień rozkładu oraz gatunek torfów i m urszów określono m e todą m ikroskopow ą, popielność — przez spalenie próbek w tem p. 550°C, odczyn — p otencjom etrycznie, w ę g iel oznaczono m etodą m okre go spalania (z k w asem chrom ow ym ), azot — m etodą m ikro-K ieldahla. In ten syw n ość m ineralizcaji w ęgla organicznego w w yd zielo n ych
trzech frakcjach poszczególnych m urszów i torfów7 oznaczano przez
26-tygodn iow ą inkubację utw orów w tem p. 28°C i pom iary w y d ziela jącego się C 02 [1 2].
In ten syw n ość m ineralizacji azotu organicznego w e frakcjach po
szczególnych m urszów i torfów oznaczano przez 26-tygodn iow ą inkuba cję utw orów i okresow e w y p łu k iw an ie ich wodą d estylow an ą na lej kach [14], a n astęp n ie destylację przesączu z MgO i z dodatkiem stopu Dewarda [2].
W Y N IK I B A D A Ń
R ozpatryw ane gleb y (ти г^ зе i torfy) reprezentują torfow iska p ó ł nocno-w schodniej P olski (tab 1). Różnią się one znacznie m ięd zy sobą w łaściw ościam i geobotanicznym i i chem icznym i. Pod w zględem stop nia przeobrażenia i rozkładu są to gleb y torfow o-m urszow e słabo, śred nio i silnie rozłożone.
S topień rozkładu badanych torfów w ynosił: 1T — 30%, 4T — 40% i 7T — 70%. M ursze natom iast b y ły słabo (IM), średnio (4M) i silnie przeobrażone (7M). Analiza m ikroskopow a w ykazała, że zaw artość n ie- rozłożonych resztek roślinnych (głów nie traw) w m urszach słabo prze obrażonych w yn osiła 30%, w średnio przeobrażonych — 20%, a w silnie przeobrażonych — 10% (tab. 1). Badane m ursze zaw ierają w sw ej m asie szczątki traw, których nie ma w torfach, natom iast torfy, zw ła sz cza średnio i silnie rozłożone, bogate są w szczątki drew na.
Zawartość w ęgla w m urszach i torfach waha się od 36,72 do 52,20% s.m., azotu natom iast od 2,78 do 3,94% s.m. M ursze są uboższe w w ę
-T a b e l a 2
C harakterystyka geobotaniczna i chem iczn a m urszów i torfów w zależności od w ielk o ści frakcji g leb o w y ch (mm) G eobotanical and ch em ical ch a ra cteristic of m uck and peat soils d ep ending on p articles size (mm)
Nr próbki Sam ple No. W ar stw a L ayer cm Rodzaj torfu, m urszu K ind of peat, m uck W ielkość fra k cji F raction size, m m F rakcje Fraction R esztki roślin R est of p lan t pH P opiół su row y A sh crude M ateria organiczna O rganic m atter С N С : N % % s.m. — of d.m.
S ied lisk o W izna Site W izna IM 0— 17 m ursz 5— 0,5 28 60 5,8 17,1 82,9 40,5 4,2 10 : 1 m uck 0,5— 0,15 51 50 5,8 15,3 84,2 37,8 3,8 10 : 1 M tl < 0,15 21 20 5,9 18,1 81,9 36,6 4,6 8 : 1 IT 50— 65 torf m echo-w isk oecho-w y 5— 0,5 51 80 5,7 9,1 90,9 50,5 3,0 17 : 1 sedgem oss 0,5— 0,15 39 70 5,7 8,7 91,3 48,7 3,4 14 : 1 peat < 0,15 11 40 5,7 9,7 90,3 52,3 3,9 13 : 1 S iedlisko Biebrza 3 Site Biebrza 3 4M 0— 17 m ursz 5— 0,5 45 60 5,0 14,0 86,0 43,0 4Д 10 : 1 m uck 0,5— 0.15 38 60 5,0 14,3 85,7 38,2 4,2 9 : 1 MtH < 0,15 17 20 5,0 15,7 84,3 41,1 4,2 10 : 1 4T 50— 65 torf o lesow y 5— 0,5 55 70 6,1 9,0 91,0 45,9 3,5 13 : 1 alder peat 0,5— 0,15 36 70 6,0 10.1 89,9 37,0 3,5 10 : 1 < 0,15 9 40 6,1 11,2 88,8 40,3 4,7 9 : 1
S iedlisko Ł am ane Grądy Site Ł am ane G rądy
7M 0— 17 mursz 5— 0,5 40 60 5,8 16,6 83,4 39,2 3,4 11 : 1 m uck 0,5— 0,15 38 40 5,9 19,2 80,8 35,8 3,3 11 : 1 M tll/III < 0,15 22 10 5,8 18,0 82,0 36,2 3,6 10 : 1 7T 50—65 torf olesow y 5— 0,5 58 60 5,9 15,3 84,7 36,7 3,5 10 : 1 alder peat 0,5— 0,15 33 40 6,0 17,6 82,4 39,4 3,5 11 : 1 < 0,15 9 20 6,0 16,8 83,2 43,6 4,1 11 : 1
4 2 F. Масгак
giel i bogatsze w azot ogółem niż torfy. Stosu nek С : N waha się od
1 0 : 1 do 1 9 : 1 , przy czym stosunek ten w m urszach jest w ęższy niż
w torfach (tab. 1).
S topień rozkładu torfów i m urszów oraz zróżnicowana zaw artość w nich łatw o rozkładalnych szczątków roślinnych m iały n ie w ą tp liw y w p ły w na tem po przebiegu rozkładu w ęgla i azotu organicznego.
W ydzielone z m urszów i torfów frakcje w yk azu ją znaczne zróżni cow anie w e w łaściw ościach botanicznych i chem icznych w stosunku do gleb nie rozdzielonych (tab. 1 i 2). W m urszach i torfach udział frakcji 0 średn icy 5— 0,5 m m i 0,5— 0,15 m m był n ajw ięk szy i w y n o sił 33— 58%, a najm niej b yło frakcji o średn icy poniżej 0,15 mm (9— 21%>).
P rocen tow e zaw artości p oszczególnych frakcji organ iczn o-m in eral- nych w badanych m urszach i torfach zależały znacznie od stopnia prze obrażenia i rozkładu gleb oraz od ich składu botanicznego (tab. 2). We
w szystk ich frakcjach m urszów przew ażają szczątki traw i turzyc bądź szczątk i traw i olchy. Innych resztek roślinnych (trzcina, m chy) jest tam nieznaczna ilość. Szczątki olch y w ystęp u ją zw łaszcza w średnio i sil nie przeobrażonych m urszach. W w yd zielon ych frakcjach torfów prze w ażają szczątki drew na olchy i szczątki turzyc. R esztki innych roślin (trzcina, m chy, w ełnianka) w ystęp u ją w n iew ielk ich ilościach.
W yraźne zróżnicow ania w zaw artości resztek roślinnych oraz w sk ła dzie botanicznym frakcji gleb ow ych (tab. 2) m ają sw oje odbicie także
w e w łaściow ościach ch em iczn ych u tw orów gleb ow ych . Ze w zrostem rozdrobnienia cząstek gleb ow ych (roślinnych) zm niejsza się ilość resz tek, a zw iększa zaw artość części h um usow ych (tab. 2).
W ęgiel i azot organiczny ulegają rów nież zróżnicow aniu w zależ ności od rodzaju utw oru gleb ow ego (mursz, torf) oraz od w ielk ości fra kcji. Wraz ze zm niejszan iem się w ielk ości cząstek g leb ow ych tak w m ur szach, jak i w torfach w y stęp u je tendencja do zw iększania się zaw ar tości azotu ogółem . Z kolei, z n iew ielk im i w yjątk am i (IT i 7T), naj
grubsze frakcje w yod rębn ione z m urszów i torfów są najbogatsze
w w ęg iel organiczny. W naw iązaniu do zm ian zaw artości w ęgla i azotu stw ierdzono rów nież określone zm iany w stosunku С : N badanych u t w orów, a także zróżnicow anie tem pa m ineralizacji w ęgla i azotu orga nicznego.
Miarą tem pa rozkładu w ęgla organicznego w czasie inkubacji m ur szów i torfów była ilość w yd zielon ego C 02 z całk ow itych , nie rozdzie
lonych próbek gleb ow ych oraz z poszczególnych frakcji (rys. 1). Z u zy s k anych danych w ynika, że rozkład w ęgla organicznego w m urszach 1 torfach odbyw ał się n ajin ten syw n iej w okresie pierw szych 2 — 6 t y
godni, a następ n ie zaznaczał się jego stop n iow y spadek i stabilizacja. Rozpatrując m ineralizację w ęgla organicznego, m ożna zauw ażyć, że poza jedną nie rozdzieloną na frakcje próbką torfu 7T (rys. 1), charak teryzu jącą się bardzo słabym w yd zielan iem C 0 2, pozostałe nie
rozdzie-M in eralizacja w ę g la i azotu... 4 3
U L A . J --- —LaL-J-—Г .1 J ■ 1 - \ł — --- L --- --- — — — — — --- — — —
1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3 Gl e by ni e r o z d z i e l a n e
F r a k c j e g l e b o w e P a r t i c i e f r a c t i o n s S o i , s n o t =s P ^ a t e d o n f r a c t i o n s
R ys. 1. Sum a w y d zielo n eg o C 0 2 w e frak cjach g leb o w y ch m u rszów (M) i to rfó w (T) w czasie 26-tygod n iow ej in k u b acji w tem p. 28°C; frak cje gleb ow e o śred n icy
w m m : 1 — 5-0,5, 2 — 0,5-0,15, 3 — < 0,15
F ig . l. Sum of secreted C 0 2 in soil p articie fraction s of m ucks (M) and peats (T) during 26-w eek in cu b ation s at 28°C; so il fraction of particle size in mm : 1 —
5-0,5, 2 — 0,5-0,15, 3 — < 0,15
lone na frakcje m ursze i torfy odznaczały się w ięk szą m ineralizacją niż u zysk ane (z przesiania na sitach) frakcje organiczne.
Spośród w yd zielo n ych frakcji najdrobniejsza (poniżej 0,15 mm) u le gała rozkładow i n ajw oln iej (rys. 1). D otyczy to zw łaszcza w szystk ich badanych torfów (IT, 4T i 7T) oraz części m urszów (IM).
N ajdrobniejsza frakcja m urszow a ( < 0,15 mm), z w yjątk iem IM, rozkładała się w w ięk szym bądź podobnym stopniu jak frakcje pozo stałe (5— 0,5 i 0,5— 0,15 mm). Spośród frakcji gleb ow ych w yd zielon a z silnie rozłożonego torfu (7T) frakcja 0,5— 0,15 m m u legała najsilniej rozkładow i. Spośród nie rozdzielonych na frakcje torfów najm niejszą sum ę w yd zielon ego C 0 2 stw ierdzono w torfie 7T (rys. 1).
M ineralizację azotu organicznego badano przez określanie dw u form azotu m ineralnego (am onow ego i azotanow ego), u w alniających się w cza sie inkubacji próbek torfów i m urszów . Odrębnie oznaczone w prób kach form y azotu traktow ano jako sum ę w yd zielon ego azotu m in eral nego. W czasie inkubacji próbek m urszów i torfów zaw artość form y am o now ej (NH4) w yn osiła od ok. 0,5 do 1,0 m g /l 00 g s.m. gleb y w okresach k olejn ych 2-tygod n iow ych oznaczeń. M ineralizacja azotu organicznego w m urszach i torfach m iała przebieg częściow o podobny do m
ineraliza-4 ineraliza-4 F. Масгак
cji w ęgla organicznego. Zachodziła ona kilkakrotnie in ten syw n iej w m ur szach niż w torfach zarówno w glebach nie rozdzielonych, jak i w w y dzielonych frakcjach (rys. 2). N ajw iększa m ineralizacja azotu organicz
nego w ystęp ow ała w e frakcjach o średnicy 5— 0,5 i 0,5— 0,15 mm, w znacznie m n iejszym natom iast stopniu w e frakcjach n ajdrobniejszych o średnicy < 0,15 mm (rys. 2). 2 Z NIR 0 . 0 5 LSDo.05 = 31 m g N - m i n e r a l . n,r0 . 0 5 l s d0. 05 - 2 1 m g N - mi n e r a l . 4 T 1T ^ 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3 Gl e by ni e r o z d z i e l o n e F r a k c j e g l e b o w e P a r t i c l e f r a c t i o n s Soi l s not s e p a ra t e d on f r a c t i o n s
Rys. 2. Sum a w y d zielo n eg o azotu m in eraln ego w e fra k cja ch g leb o w y ch m u rszó w (M) i to rfó w (T) w czasie 2 6-tygod n iow ej in k u b acji w tem p. 28°C; frak cje g le
b ow e o śred n icy w mm: 1 — 5-0,5, 2 — 0,5-0,15, 3 — < 0,15
Fig. 2. T otal m in eral n itrogen in soil p article fra ctio n s of m u ck s (M) and p ea ts (T) during 26-w eek in cu b ation at 28°C; soil fra ctio n of p article size in mm:
1 — 5-0,5, 2 — 0,5-0,15, 3 — < 0,15
Spośród badanych m urszów m ursz 4M o średnim stopniu zm ur szenia (MtH) charakteryzow ał się najw ięk szą m ineralizacją azotu orga nicznego. W yodrębnione z niego frakcje b y ły rów nież bardzo podatne na m ineralizację azotu organicznego. W następnej kolejności m ursz IM o słabym stopniu zm urszenia (M tl) odznaczał się także w ysoką m in era lizacją azotu w e frakcjach o średn icy 5— 0,5 i 0,5— 0,15 mm, a niską w e frakcji o średn icy < 0,15 mm. N ajsłabiej u legał m ineralizacji azot organiczny w m urszu 7M o siln ym stopniu zm urszenia (M tll/III), zw ła szcza w najdrobniejszej jego frakcji < 0 , 1 5 mm.
Rozpatrując frakcje w yd zielon e z poszczególnych torfów , n ajm n iej szą m ineralizację azotu organicznego można stw ierdzić w e w szystk ich frakcjach torfu słabo rozłożonego (1T), znacznie w iększą w e frakcjach średnio rozłożonego (4T) oraz najw iększą w w yd zielo n ych frakcjach sil nie rozłożonego torfu (7T).
M i n era liza cja w ę g la i azotu.. 4 5
T orfy nie rozdzielone na frakcje (rys. 2) w ykazują podobne ten d en cje przebiegu m ineralizacji azotu organicznego, jak i w y d zielon e z nich frakcje.
W N IO SK I
1. W yd zielon e frakcje w raz ze w zrostem rozdrobnienia charaktery zo w ały się m niejszą pozostałością resztek roślinnych i w ięk szą ilością części hum usow ych; ponadto w iększą ilością części p opieln ych oraz za w artością azotu i na ogół m niejszą ilością w ęgla organicznego.
2. W czasie inkubacji gleb w tem p. 28°C m ineralizacja w ęgla orga
nicznego przebiegała n ajw oln iej w najdrobniejszej frakcji, w yod rębn io nej z torfów i z n iektórych m urszów .
3. M ineralizacja azotu organicznego w czasie inkubacji (w tem p. 28°C) przebiegała in ten sy w n iej w m urszach niż w torfach. M ineralizacja azo tu organicznego zachodziła z w ięk szym n asileniem w e frakcjach grub szych niż w e frakcjach najdrobniejszych.
L IT ER A TU R A
[1] B r e m n e r J. M. S tu d ies on soil hum ic acids. I. The ch em ical nature of hu m ic nitrogen . J. A rgicu lt. Sei. 1957; 247— 256.
[2] B r e m n e r J. M. M ethods of soil a n a ly sis. Part 2. C h em ical and m icrob io logical p roperties. A m er. Soc. of A gron., Inc. M adison W isconsin, U SA , 1965: 1149— 1238.
[3] B r o w n J. L., F a г n h a m R. S. T he m in era l con ten t o f peat and th e d egree of d ecom position. Proc. 5th Int. P ea t Congr. 2, 1976; 246— 253.
[4] F l a i g W., B e u t e l s p a c h e r H., R i e t z E. C h em ical com p osition and p h y sica l prop erties of hu m ic su b stan ces. (In:) G iesk in g J. E. (ed.) S oil co m ponents: O rganic com p on en ts (V.I). S p ringer V erlag, N . Y ork 1975: 1— 211. [5] K a i n i s t e S. A sp ect o f n itrogen m ob ilization in peat. Proc. 5th Int. P eat
Congr. 2, 1976: 295— 305.
[6] M a с i a к F., H a r m s H. T he e ffe c t of agricu ltu ral u tiliza tio n on the co m position and y ield o f p h en olic acids in lo w peat soils. P la n t and S oil 1986, 94: 171— 178.
[7] M a c i a k F. E ffect of fe rtiliza tio n and tilla g e on co n ten t of organic form s of n itrogen in peat soil and its hum us fractions. Proc. 4th Int. P eat Congr. vol. 4, O tanieni, F in lan d 1972: 105— 120.
[8] M a c i a k F., S ö c h t i g H. E ffect o f the degree o f d ecom p osition on the ch an ges in the n itrogen fraction and p henolic in lo w peat. Proc. 5th Int. P eat Congr. 2, 1976: 310— 319.
[9] M a c i a k F. F rak cje h u m u sow e i azo to w e w torfach rejonu B ełch atow a oraz podatność to rfó w na m in era liza cję azotu. R ocz. N au k Roi. V-81, s. F, 1984: 45— 58.
[10] M a c i a k F., S ö c h t i g H. R ela tio n sh ip s b etw een the tran sform ation of o rganic com p on en ts to carbon d io x id e e v o lu tio n and n itrogen m in era liza tio n in p eat soils. Rocz. G lebozn. 37, 1986: 49— 65.
46 F. M aciak
[11] M a c i a k F. L i w s k i S. Carbon and n itrogen m in era liza tio n in p eat soils d ep ending on th eir decom p osition degree and ad d ition of p lan t resid u es (grass roots). Proc. 8th Int. P eat Congr. 4, L eningrad 1988: 265— 273. [12] N o r m a n A. G., N e w m a n A. S. Som e e ffe c ts of sh eet erosion on soil
m icrob iological a ctiv ity . S oil Sei. 52, 1941, 31.
[13] O k r u s z k o H. Z asady rozp ozn aw an ia i podziału gleb hydrogen iczn ych z punktu w id zen ia potrzeb m elioracji. M ateriały pom ocnicze do badań g le b ozn aw czych przy p ro jek tow an iu m elioracji. W iad. IM UZ nr 52, 1976: 7— 53.
[14] S t a n f o r d G., H a n w a y J. P red ictin g n itrogen fertiliza r n eed s of Iow a soils. A sim p lifield tech n iq u e for d eterm in in g rela tiv e nitrate prod u c tion in soils. S oil Sei. A m er. Proc. 19, 1955: 74— 77.
[15] W i l i a m s В. L. The n itrogen con ten t of p a rticle size fraction sep arated from p eat and its rate of m in era liza tio n during incubation. J. Soil Sei. 34, 1983: 113— 125. Ф. М ацяк М И Н Е РА Л И ЗА Ц И Я ОРГАНИЧЕСКО ГО УГЛЕРОДА И А ЗО Т А В Р А З Н Ы Х Ф Р А К Ц И Я Х Т О Р Ф Я Н Ы Х ПО ЧВ ВО В РЕМ Я И Н К У Б А Ц И И К а ф е д р а р екультив ации природной среды Варш авской сел ьск охозяй ств ен н ой академ ии Р е з ю м е П роводились лабораторны е опыты с ц елью вы деления ф р ак ц и й почвенны х частиц и з м урш ей и торф ов , а т а к ж е о п р едел ен и я темпов м инерализации в них органического углер ода и азота. В р езу л ь та т е просева ч ер ез сита с равн ой величиной я чеек м урш ей и тор ф о в ха р а к т ер и зу ю щ и х ся р азн ой степенью п реобразов ан и я и р а зл о ж ен и я были вы делены ф р ак ц и и п очв ен н ы х частиц диаметром 5— 0,5, 0,5— 0,15 м < 0,15 мм. В ы делен н ы е ф р ак ц и и почв енны х частиц хар ак тер и зов али сь по мере р а зд р о бления сн и ж ен и ем процентного участья расти тельн ы х остатков и повы ш ением процен та гум усн ы х частиц. С верх того повы ш енное р аздр обл ен и е повы ш ало со д ер ж а н и е в у к азан н ы х ф р а к ц и я х зол ьн ы х частиц, а т а к ж е общ его азота и преи м ущ ествен н о сн и ж ал о со д ер ж а н и е органического углерода. В о время инк убации почв (в тем п ературе 28°С) м инерализация органи ческого угл ер ода п р ои сходи ла самыми медленны м и темпами в самой мелкой почвенной ф р ак ц и и вы деленной и з тор ф ов и и з части мурш ей. М и нерализация органического азота во врем я и н к убации почв (в тем п ер а тур е 28°С) п рои сходи ла бол ее интенсивно в м у р ш а х ; чем в т о р ф а х . М инерали зац и я органического азота бы ла т а к ж е более интенсивной в более к р уп н ы х ф р а к ц и я х , чем в самой м елкой ф р ак ц и и почвенны х частиц.
M i n era liza cja w ę g la i azotu.. 4 7 F. M A C IA K OR G A N IC C A R BO N A N D N ITR O G EN M IN E R A LIZA T IO N IN V A R IO U S F R A C T IO N S OF PEA T SO ILS D U R IN G IN C U B A T IO N D e p a r t m e n t o f N a tu r a l E n v ir o n m e n t R e c u ltiv a ti o n W a r sa w A g r ic u ltu r a l U n iv e r s it y S u m m a r y
L aboratory ex p erim en ts aim in g at sep aration of soil p article fraction s from m ucks and p eats and at d eterm in ation of th e organic carbon n itrogen m in e r a li zation rate w ere carried out.
S creen in g through sie v e s w ith the m esh es of d ifferen t size of m u ck s and peats ch aracterizin g b y a d ifferen t tran sform ation and d ecom position d egree allow ed to sep arate th e so il p article fra ctio n s of 5— 0,5, 0,5— 0,15 and < 0,15 m m in dia The separated fra ctio n s of so il p articles w ere characterized along w ith the com m in u tio n degree b y a d ecrease of per cent of plan t resid u es and an in crease of per cen t of th e hum us p articles. M oreover, the higher com m in u tion degree led to an increase of ash p articles and m a in ly to a d ecrease of th e organic carbon con ten t.
D uring the in cubation of soils (at the tem peratu re of 28°C) the organic ca r bon m in era liza tio n rate w a s th e slo w est in the fin e st fraction separated from p ea ts and from a part of m ucks.
The organic n itrogen m in era liza tio n during in cu b ation of soils (at the te m peratu re o f 28°C) ran m ore in te n siv e ly in m u ck s th an in peats. The m in era liza tio n of the ab ove elem en t w a s also m ore in ten siv e in coarser fraction s than in th e fin e st fra ctio n of soil p articles.
P r o f . d r F. M a c l a k P r a c a w p ł y n ę ł a d o r e d a k c j i w Upc и 1990 r. K a t e d r a R e k u l t y w a c j i Ś r o d o w i s k a P r z y r o d n i c z e g o
S G G W - A R w W a r s z a w i e
