VII Międzynarodowa Narada Grupy Roboczej Krajów Socjalistycznych ds. Konserwacji Zabytków Historii, Kultury i Muzealiów

Lech Krzyżanowski

VII Międzynarodowa Narada Grupy

Roboczej Krajów Socjalistycznych ds.

Konserwacji Zabytków Historii,

Kultury i Muzealiów

Ochrona Zabytków 39/4 (155), 308-309

K R O N IK A

VI MIĘDZYNARODOWA NARADA GRUPY ROBOCZEJ KRAJÓW SOCJALISTYCZNYCH

DS. KONSERWACJI ZABYTKÓW HISTORII, KULTURY I MUZEALIÓW

S p o tk a n ie o d b y ło się w d n ia c h 22—26 lu te go 1985 r. w W ie tn am ie . U d zia ł w nim w zięły d e le g a c je Ludow ej R e ­ publiki B u łg arii, Socjalistycznej R e p u ­ bliki W ie tn a m u , W ę gie rsk ie j Re publiki Ludowej, N ie m ieckiej R epubliki D e ­ mokratycznej, Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Zw iqzku Socjalistycznych R e ­ p ublik R a d zie ck ich S C ze chosłow a ckiej R e p ub liki Socjalistycznej. W c h a r a k ­ terze o b se rw a to ra w n a ra d zie u cze­ stniczył przedstaw iciel M o n g o lsk ie j R e ­ publiki Ludow ej. O b r a d o m przew o dni­ czył d r H o a n g B a o Kinh, dyrektor Pa ń stw o w e g o C entrum K onserw acji Zabytków . W ś r ó d przedstaw icieli w ładz centralnych i lokalnych biorących u ­ dzia ł w o b r a d a c h był N o n g K uok C z a n — w ice m inister kultury.

W trakcie pobytu w W ie tn a m ie w szy­ scy ucze stnicy o b ra d wzięli u d zia ł w w yjeździe d o Hue, daw nej stolicy W ie ­ tnam u, g d z ie odbyły się o b ra d y p le ­ narne. U cz e stn ic y n a rd y zw iedzali rów ­ nież zabytki w ch o d z ą ce d o kom pleksu d a w n e g o p a ła c u ce sa rsk ie go. D u ż e za in te re so w a n ie w zbudziły prace, k tó ­ re p ro w ad zi tu Państw o w e Centrum K o n se rw ac ji Z a b ytk ó w przy M in iste r­ stwie Kultury.

U czestn icy n a ra d y w ysoko ocenili stan z a a w a n so w a n ia tych prac. W c ią g u 2 la ł (1983— 1985) zrob ion o ba rd zo d u ­ żo. D o ty ch c za so w y postę p w tych p ra ­ ca c h o ra z sp ra w n a i d o b ra o r g a n iz a ­ cja d z ia ła ln o ś c i w ie tn a m sk ie g o C e n ­ trum K o n se rw ac ji Za bytków pozw ala przypuszczać, że ich tem po wzrośnie. Taki p o g lą d w yrazili zaró w no p rzed­ staw iciele w ła d z prow incji Binczithień, na której terenie zn ajduje się Hue, ja k i w szyscy delega ci. Ze szc z e g ó l­ nym u zn a n ie m uczestników n a ra d y sp o tk ał się w ysoki poziom tych prac,

a także um iejętności rzem ieślników 5 artystów zajm ujących się pracam i rze­ źbia rskim i w drewnie.

Z g o d n ie z przyjętym p orzą d kiem o b ra d zg ro m a d ze n i w ysłu ch ali sp ra w o zd a n ia z d zia ła ln o ści G ru p y Roboczej w 1984 r., które przedstaw ił sekretarz g e n e ­ ralny, d r T a d e u sz Polak. N a stę p n ie d e le g a c i z krajów czło nkow skich z a ­ prezentow ali d z ia ła ln o ś ć w szystkich k o­ misji ro boczych w tym okresie. U c z e ­ stników n a ra d y p o in fo rm o w a n o o re­ aliza cji p o m o c y fachow e j d la k o n se r­ w acji za b ytków Kuby, a także na te­ m at a n a lo g ic z n e j p om ocy d la W ie t n a ­ mu. O ż y w io n a d ysku sja p le n a rn a p o ­ zw oliła n a w ym ia n ę p o g lą d ó w i uści­ ślen ie w ielu p ro p o n o w a n y c h w spóln ych ustaleń.

26

lutego

w Hanoi podpisa­

no wspólny protokół. Zawiera on usta­

lenia ujęte w 21 punktach. W pro­

tokóle podkreślono wspólny dorobek

Grupy Roboczej oraz zawarto propo­

zycje i ustalenia dotyczące rozszerze­

nia jej form działania zmierzających

do rozwiązania problemów konserwa­

torskich Starej Hawany i Wietnamu.

Szczególną pomocą wszystkich dele­

gacji otoczony zostanie zespół pała­

cowy w Hue.

W ożyw ionej dyskusji w trakcie p le ­ narnej d e b a ty podjęto w iele w ażnych p ro b le m ó w konserw atorskich oraz roz­ w a ż a n o s p o so b y ich rozw iązyw ania. P a d ły konkretne propozycje n a w ią zy­ w a n ia roboczych kontaktów w ram ach koo rd yn o w a n yc h przez kom isje prac. Przedyskutow an o za ło że n ia i metody p rzygotow a n ia p la n u d zia ła n ia na la ­ ta 1986— 1990, który będzie u c h w a lo ­ ny na nastę pnym spotkaniu. U c h w a ­ lono także p o g łę b ie n ie w sp ó łp ra cy z

IC O M O S - e m i n a w ią za n ie kontaktów roboczych z IC C R O M -e m .

Pow ażn y d o ro b e k komisji k o o rd y n o ­ w anej przez N R D został przyjęty z uznaniem . P rzygotow ane już teksty do „ K a ta lo g u m ateriałów i sprzętu s łu ­ żą c e g o do konserw acji zabytków ” w

n ie d łu gim czasie zo stan ą o p u b lik o w a ­ ne. Pozwoli to przyspieszyć o p r a c o w a ­ nie a n a lo g ic zn y c h k a ta lo g ó w pre ze n­ tujących produkcję pozostałych krajów członkow skich. Polska strona z a p o w ie ­ d zia ła ro zpoczęcie d zia ła n ia M ię d z y n a ­ ro d o w e g o O ś ro d k a Sz ko le n ia K o n s e r­ w atorów w W a rsza w ie. P o in fo rm o w a ­ no również, że pierwszy m ię d z yn a ro ­ dow y festiwal film ów o konserw acji zabytków od b ę d z ie się w 1985 r. w

Ba łcziku (B u łga ria ).

S p o tk a n ie w ietnam skie pozw oliło na p o d su m o w a n ie d zia ła ln o ści wszystkich komisji. O k a z a ło się, że m o g ą się one p och w a lić pow ażnym i o s ią g n ię c ia m i w pra cy oraz przygotow anym i p u b lik a ­ cjami. W w ielu w yp a d ka ch uzyskane już rezultaty pozw olą na p o g łę b ie n ie integracji słu żb konserw atorskich k ra ­ jów socjalistycznych. Przyczyni się d o te ­ g o m iędzy innym i przygotow yw any w ie ­ lojęzyczny słow nik term in ologiczn y oraz już w yp ra c o w a n e za łoże nia ew idencji zabytków, pełniejsze niż d o tą d w z a ­ je m ne p o zn a n ie metodyki b a d a ń i p ro g ra m o w a n ia w dziedzinie re w a lo ­ ryzacji centrów m iast historycznych itp. Z g o d n ie z potrzebam i praktyki G ru p a R o b o cza w yszła w swych d z ia ­ ła n ia c h poza pierw otne za ło że n ia zw iązan e li tylko z tech niczną b a zą konserw acji. S ta ła się płaszczyzną w ym iany p o g lą d ó w pro fe sjonaln ych i istotnym czynnikiem integrującym .

dr Lech Krzyżanowski

VII MIĘDZYNARODOWA NARADA GRUPY ROBOCZEJ KRAJÓW SOCJALISTYCZNYCH

DS. KONSERWACJI ZABYTKÓW HISTORII, KULTURY I MUZEALIÓW

Doroczne obrady Grupy odbyły się

tym razem w Uzbeckiej Socjalistycz­

nej Republice Radzieckiej w dniach

14—23 kwietnia 1986 r. w Taszkiencie. W sp o tk a n iu w zięły udział d e le ga cje Ludow ej R e p ub liki B ułgarii, S o c ja li­

stycznej R e publiki W ie tn am u , W ę g ie r ­ skiej Re publiki Ludowej, N iem ieckiej R e p ub liki D em okratycznej, R e p ub liki

Kuby, Polskiej Rzeczypospolitej L u d o ­ wej, Zw iązku Socjalistycznych R e p ub lik R a d zie ckich i C ze ch osłow a ck ie j R e p u ­ bliki Socjalistycznej. O b se rw a to ra przysłała M o n g o ls k a R e p u b lika L u d o ­ wa. O b r a d o m przew odniczył I. P. G o ­ rin, dyrektor W sze ch zw ią zk o w e g o N a u k o w o -B a d a w c z e g o Instytutu K o n ­ serw acji w M oskw ie.

Po sp ra w o zd a n iu za rok 1985 dra T a ­ deu sza Polaka, g e n e r a ln e g o se k re ta ­ rza G ru p y Roboczej, relacje ze sw oich d o k o n a ń przedstaw ili koordynatorzy krajowi G ru p y Roboczej sk ła d a ją c szczegółow e s p ra w o zd a n ia z p ra c k o ­ misji p roblem ow ych koordyn ow anych przez ich kraje. N a stę p n ie przedysku­ tow an o spraw y zw iązan e z k o o rd y n o ­ w aniem produkcji, w ym iany te ch n o ­ logii, środków , m ateriałów i urządzeń stosow anych w o ch ro n ie i konserw acji zabytków. Za in te re sow an ie w zbudziły w ydaw nictw a p rzygotow a ne przez stro­ nę niem iecką. W y s łu c h a n o także w y­ stą p ień przedstaw icieli gosp od a rzy. G ło s zabrali F. M . A szra fi z Z a rzą d u N a u k o w o -P ro d u k c y jn e g o Zabytków Kultury i P.Sz. Z a c h id o w z Instytutu N a u k o w o -B o d a w c z e g o i Projektow ego Uzbeckiej SR R . Zaprezen tow ali oni g e ­ n e ra ln ą problem atykę b a d a ń i p ra k ­ tyki konserw atorskiej w republice, per­ spektywy rozwoju tych działań. G o d n y pod k re śle n ia jest fakt, że d zia ła n ia konserw atorskie zostały tu za in ic jo w a ­ ne b e zp o śre d n io po o b a le n iu c a r a ­ tu.

D ysku sja nad sp ra w o zd a n ia m i i p ro ­ g ra m a m i d zia ła n ia p oszczeg óln ych k o ­ misji na lata 1986— 1990 była n a d e r ożyw iona — z g ło sz o n o wiele now ych propozycji, p o d d a n o o c e n ie w iększość zrealizow anych już zadań. W trakcie o b ra d przyjęto protokół obejm u jący 22 punkty. C zę ść z nich p rze d sta w ia ­

my poniżej.

Z a a k ce p to w a n e zostały p la n y wszyst­ kich komisji przy założeniu, że S e k re ­ tariat G e n e ra ln y w W a rsz a w ie przy­ gotuje je d o dru ku i op u b liku je w 1986 roku. Z w rócon o u w a g ę na k o ­ nie czność przyspieszenia prac n a u k o ­

w o -b ad a w czych za in ic jo w a n yc h przez komisje. Je d n ocze śn ie za le con o, a b y wszystkie kom isje w w iększym niż d o ­ tąd stopniu p od e jm ow a ły d z ia ła n ia na rzecz praktycznych rozw iązań, takich ja k np. spraw y m ate riałów i urządzeń stosow anych w konserw acji i w s p ó ł­ pracy m iędzynarodow ej w tej d zie d zi­ nie. Pow o ła no m ię d zyn a ro d o w y k om i­ tet w celu p rzed yskutow an ia i o p r a c o ­ w a n ia w sp ó ln e g o p o g lą d u na tem at m ożliwości p o w o ła n ia w spóln ej je d ­ nostki d o p ro w a d ze n ia p ra c pra k ty­ cznych przy konserw acji zabytków tak w krajach R W P G , ja k i p oza nimi. W dziedzinie w spóln ych d z ia ła ń k o n ­ serw atorskich z dużym za in te re so w a ­ niem sp o tk a ła się p o lsk a propozycja, a b y kraje czło nkow skie d e le g o w a ły sw oich sp ecjalistów d o U zb e k ista n u w celu re alizow ania w sp ó ln ych p ra c w w yznaczonych przez g o s p o d a rz y m iej­ sca ch (w ra m a ch w ym ia ny b ez d e w iz o ­ wej). Jedn ocze śn ie z d e c y d o w a n o p o ­ w oła ć now ą kom isję tem atyczną „ O ­ ch ron a i restauracja zabytków historii i kultury Azji C e n tra ln e j” , a jej k o ­ ord yn ow a n ie pow ie rzo no stronie uz­ beckiej. Rozszerzono rów nież zakres d z ia ła n ia Kom isji V I o pro blem atykę fotogram etrii. O c e n ia ją c pozytywnie pierwszy m ięd zyna ro d ow y festiw al fil­ m ów o konserw acji zabytków , który o d b ył się w Bałcziku (B u łg a ria 1985), ustalono, że festiwal w 1986 roku o d ­ będzie się w N R D w ra m a c h d z ia ła l­ ności Kom isji VIII. P o sta n o w io n o , że sp o tk an ie G ru p y w roku 1987 o d b ę ­ dzie się w C zechosłow a cji. S tro n a r a ­ dziecka zg ło siła przyjęty przez G ru p ę R o b o c zą projekt, a b y p o d ją ć w sp ó ln e prace k onserw atorskie w jednym z z a ­ bytkowych budynków dre w n ia n yc h w Z SR R . Z a a k c e p to w a n o także inicjaty­ wę, a b y loka lne p ra ce re a lizo w a n e przez stronę uzbecką w S a m a rk a n - dzie uzupełnić p eriodycznie o r g a n iz o ­ w anym sem in arium konserw atorskim członków Grupy. Przyjęcie propozycji strony polskiej o rg a n iz o w a n ia w Pol see dorocznych w arsztatów k o n se rw a ­ torskich zw iązan ych z dzie ła m i sztuk

plastycznych zn aczn ie rozszerzyło i tak już b o g a te form y w sp ó łp ra c y m iędzy­ narodow ej. N a le ży także zauw ażyć, że dotychcza so w e form y pracy G ru p y — se m in aria i konferencje zw ią z a n e z prezentow aniem w yników b a d a ń te o ­ retycznych czy dysku sje n a d p ro b le ­ mami ewidencji, za sa d p ro g ra m o w a ­ nia p rzestrze nn ego itp. — z d e c y d o w a ­ nie rozszerzają się ku w spólnym , in­ stytucjonalnie p od b u d o w a n ym , stałym przedsięw zięciom praktycznym . N ie ­ wątpliw ie przyczyni się to d o dalszej integracji w spóln oty konserw atoró w zabytków naszych krajów.

B a rd zo istotnym elem entem sp o tk a n ia był ob ja zd głó w n ych o śro d k ó w histo­ rycznych U zbekistanu. U czestn icy uzy­ skali p o g łę b io n ą i o b sze rn ą in fo rm a ­ cję zaró w no na tem at rozw iązań szczegółow ych, ja k i g e n e ra ln y c h z a ­ łożeń, m etod badaw czych, weryfikacji p ro g ra m ó w konserw atorskich itp. S k a ­ la p ro g ra m ó w i d z ia ła ń kon se rw ato r­ skich w Sa m a rk a n d zie , B u c h a rze czy C h iw ie nie ma a n a lo g ii w historycz­ nych m iastach Islam u. Przy tym o d ­ w a g a i d a le k o się żn o ść k oncepcji w y­ b ie g a ją cyc h w wiek przyszły w z b u d z i­ ły sza cu n e k uczestników sp o tk an ia. Z uznaniem p o d k re śla n o um iejętne z a sto so w a n ie tradycyjnych elem entów we w spółczesnej architekturze. N ie trzeba d od a w ać, że tradycyjn a u z b e ­ cka g o ś c in n o ś ć i se rd e c z n o ść także utkwiły g łę b o k o w pam ięci.

O r g a n iz o w a n ie d oroczn ych sp o tk a ń w każdym z k ra jów cz ło nkow skich G r u ­ py pozw ala podstaw ow ej k adrze n a j­ bardziej z a a n g a ż o w a n y c h k o n se rw a to ­ rów zd o b yw ać wiele ce n n ych in fo rm a ­ cji teoretycznych i praktycznych przy­ d atn ych w rozw iązyw aniu p ro b lem ó w we w łasn ych krajach. P ozw ala d o ­ strzec od rębności, in n e ro zw ią za n ia czy potwierdzić w ła sn e idee. I to jest niew ym ierny d o ro b e k tych kilku ro b o ­ czych dni sp ęd zo nych w U z b e k ista ­ nie.

dr Lech Krzyżanowski

PROBLEMATYKA KONSERWATORSKA FORTYFIKACJI NOWOŻYTNYCH - OGÓLNOPOLSKA SESJA NAUKOWA

W ZAMOŚCIU

W d n ia c h 27—28 listo p a d a 1985 r. od b yła się w Z a m o ściu III O g ó ln o p o l­ ska Se sja N a u k o w a p o św ię c o n a p ro ­ blem atyce konserw atorskiej fortyfikacji nowożytnych, z o rg a n iz o w a n a przez z a ­ mojski o d d z ia ł PP Pracow nie K o n se r­ wacji Zabytków.

Potrzeba o r g a n iz o w a n ia cyklicznych sp o tk a ń na ukow ych pośw ięconych z a ­ g a d n ie n io m b adaw czym architektury militarnej, zg ło sz o n a p o d cz a s sesji tem atycznej zo rga n iz o w a n e j w listo­ p a d zie 1981 r., zn a la z ła w Z a m o ściu p o d a tn y grunt. W m aju 1983 r. o d ­ było się na stę p ne sp o tk an ie n a u kow e g r o n a specjalistów w zakresie b a d a ń architektury militarnej. D o ro b e k n a u ­ kowy ob u sesji został o p u b lik o w a n y w

m on ograficznych zeszytach K o n s e r w a ­ torskiej Teki Zam ojskiej, w ydaw nictw ie O d d z ia łu P K Z w Za m ościu.

III Sesja, k ontynu ująca p ra ce p o p rz e ­ dnich spotkań, p o n o w n ie z g ro m a d z i­ ła liczne g r o n o sp e cja listó w za in te re ­ so w a n ych tem atyką fortyfikacyjną, re ­ prezentujących kilka o śro d k ó w n a u k o ­ wych. O b r a d o m przew odniczyli kolejno prof. prof. Jan usz B o g d a n o w sk i, Jerzy Stankiew icz, Jerzy Kow alczyk. W c z a ­ sie o b ra d uczczono p a m ię ć doc. dr Jerzego Frycza z to ru ń sk ie g o ś r o d o ­ w iska konserw atorskiego, z m a rłe g o 18 listo p a d a 1985 r.

Tem atyka pre ze ntow an ych referatów dotyczyła historii i b a d a ń architektury militarnej oraz z a g a d n ie ń k o n se rw a to r­

skich. Referaty b a d a w c ze kon ce n tro­ w a ły się przede wszystkim n a z a g a d ­ n ie n ia ch zw iązanych z teoretyczną i praktyczną realizacją b u d o w y twierdz now ożytnych i u w a ru n k o w a n ia m i w pły­ w ającym i na przebieg prac.

Europejski d o ro b e k w za k resie b u d o ­ wy fortec w raz z okre śle nie m z a s a d d e c yd ujących o praw idłow ej o r g a n iz a ­ cji i przebiegu p ra c b u d o w la n ych przedstaw iła doc. dr hab. Te resa Z a ­ rę bska w referacie pt. Problemy eko­ nomiczne i organizacyjne miasta twierdzy w XVI/XVII w. A u to rk a z a ­ prezentow ała także twierdzę w Z a m o ­ ściu — fun d ację m a g n a c k ą , przy któ­ rej b ud o w ie w ykorzystano najlepsze europe jskie rozw iązania.