R O C Z N IK I G L E BO Z N A W C ZE T. 23, Z. 2. W A R SZ A W A 1972
RO M A N C ZU BA
BADANIA NAD POBIERANIEM MIKROELEMENTÓW PRZEZ ROŚLINY UPRAWNE W WARUNKACH POLOWYCH
C en traln y O środek M etod yczn o-N au k ow y d.s. S ta cji C h em iczn o-R oln iczych
IU N G W rocław
Badania nad pobieraniem mikroelementów przez rośliny uprawne w warunkach polowych oraz nad wpływ em nawozów m ikroelementowych na niektóre właściwości gleby prowadzone są w naszym Ośrodku od roku 1964. W pracy opublikowanej w Rocznikach Nauk Rolniczych w 1969 r. wykazaliśmy, że mikroelem enty pod względem ilościowym pobierane są przez pszenicę ozimą w podobnym rytmie jak makroelementy. Młode rośliny wykazyw ały znacznie większą zawartość m ikroelementów niż rośliny w późniejszym okresie wegetacji lub rośliny dojrzałe, przy tym jednak globalna zawartość m ikroelementów w roślinie stopniowo wzra sta, czyli pobieranie tych składników odbywa się w całym okresie w e getacji, podobnie jak makroelementów.
W drugim etapie badań założono doświadczenie statyczne, które pro wadzono w latach 1967— 1969 w RRZD Targoszyn, w woj. wrocławskim. Doświadczenie zlokalizowano na glebie bielico we j, wytworzonej z utwo rów pyłowych ilastych głębokich na piasku. Odczyn gleby oznaczony w
ln KC1 kształtował się w granicach 6,2— 6,4. W 100 g gleby stwierdzono 13,6 mg P20 5, 19,6 mg K20 i 7,3 mg Mg. Zawartość В wynosiła 0,56 ppm, Mo — 0,14 ppm, Mn — 4,2 ppm i Cu — 4.6 ppm.
Doświadczenie ścisłe w układzie bloków losowych założono z dwoma poziomami nawożenia trzema mikroelementami: borem, molibdenem i manganem. Azot, fosfor i potas stosowano pod poszczególne rośliny w dawkach jednakowych na wszystkich obiektach, natomiast stosunek da wek m ikroelementów w niższym poziomie do dawek w poziomie w yż szym kształtował się jak 1 : 8. przy czym zastosowano na hektar nastę pujące dawki:
126 R. Czuba
— poziom niższy: В — 1 kg, Mn — 2,2 kg, Mo — 0,9 kg.
— poziom w yższy : В — 8 kg, Mn — 17,6 kg, Mo — 7,2 kg. Mikronawozy stosowano tylko w pierwszym roku doświadczenia, na tomiast w dalszych latach badano w pływ następczy.
W niniejszym komunikacie przedstawiam tylko dw ie grupy wyników: — zawartość m ikroelem entów w roślinach jęczmienia w dwóch fa zach rozwojowych, w zależności od dawek mikrona-wozów,
— w pływ mikronawozów na zawartość m ikroelementów w glebie po zakończeniu trzeciego roku doświadczenia.
i a b e 1 a 1 Z a w a rto ść m ik ro elem en tó w w r o ś l i n a c h ję c z m ie n ia w 2 f a z a c h rozw ojow ych, ppm
O b ie k ty
S t r z e l a n i e w ź d ź b ło K ło s z e n ie
mangan b o r m o lib d e n mangan b o r m o lib d en
Zerowe i n i e nawożone
badanym m ikroelem entem 139 6 ,1 0 ,8 7 19 3 ,8 0 ,2 9
N awożenie n i ż s z ą dawką 89 6 ,7 1 ,7 7 21 3 ,3 0 ,3 2
H awożenie w yższą dawką 164 1 0 ,7 9 ,8 5 23 6 ,8 2 ,8 7
T a b e l a 2
Z aw arto ść m ikroelem entów w ró ż n y c h poziom ach g le b y w tr z e c im ro k u po naw ożeniu / ś r e d n i e z p o w tó rzeń i o b ie k tó w /
ł G łębo kość w arstw y
cm
Mangan - c g / 100 g g le b y Bor - ppm M olibden - p p s 0 i o b ie k ty bez Mn p o z io n naw o żen ia manganem o b ie k ty 0 i bez В poziom n aw o żen ia borem o b ie k ty 0 i bez Mo
poziom naw o żen ia m olibdenem n i ż s z y w yższy n iż s z y w yższy n i ż s z y wyższy 0 -2 0 6 ,3 4 6 ,4 2 6 ,1 5 0 ,6 8 0 ,6 5 1 ,0 2 0 ,1 9 0 ,2 0 o ui (V)
20-50 4 ,5 1 4 ,0 2 4 ,5 0 C,4S 0 ,4 5 0 ,8 3 0 ,1 1 0 ,1 2 0,25
3 0 -4 0 0 ,8 3 0 ,6 6 0 ,7 3 0 ,2 6 0 ,2 4 0 ,4 4 0 ,0 5 0 ,0 6 0 ,1 2
40 -5 0 0 ,4 1 0 ,3 2 0 ,3 8 0 ,1 7 0 ,2 0 0 ,2 9 С ,0 6 0 .0 6 0 ,1 2 ... - J
Niższy poziom dawek w zasadzie nie wpłynął na zawartość manga nu i boru w roślinach jęczmienia, niezależnie od okresu pobrania próbek materiału roślinnego (tab. 1). Natomiast wyraźny jest w pływ molibdenu na zwiększenie zawartości tego składnika w roślinach (tab. 2). Wraz z
Pobieranie m ikroelem entów przez rośliny w polu 127
rozwojem roślin zaznacza się znacznie mniej wyraźny w pływ niższej dawki molibdenu na zawartość tego składnika w jęczmieniu. W yższy poziom dawek mikronawozów powodował jednak duży wzrost zawar tości wszystkich badanych mikroelementów, przy czym w pływ ten był również w iększy w przypadku roślin młodszych. W okresie kłoszenia jęczmienia zawartość manganu w roślinach z obiektów o większych daw kach mikronawozów była już tylko nieznacznie większa, natomiast za wartość boru, a szczególnie molibdenu była dużo większa niż w rośli nach z obiektów o niższej daw ce mikronawozów i z obiektów zerowych. Przedstawione wyniki świadczą o występujących dużych zmianach w składzie chemicznym roślin w zależności od dawek niektórych mikro elementów.
Zawartość m ikroelem entów w glebie po trzecim roku badano w prób kach pobranych w przedziałach pionowych co 10 cm do głębokości 50 cm (tab. 2). Jak widać, po trzech latach nie stwierdzono w pływ u man ganu na zawartość tego składnika w glebie, niezależnie od dawki, nato miast widoczny jest w pływ większej dawki boru i molibdenu na zawar tość tych składników w glebie i to przynajmniej do głębokości 50 cm.
D o c . dr h ą b . R o m a n C zuba
C e n tr a ln y O śr o d e k M e t o d y c z n o - N a u k o w y d .s. S ta c ji C h e m ic z n o -R o ln ic z y c h IU N G W r o cła w , p l. E n g e lsa 5
