Wykład – Prawo zabezpieczenia społecznego

Wykład – Prawo zabezpieczenia społecznego

dr Tomasz Bakalarz dr Tomasz Bakalarz WPAiE UWr

WPAiE UWr

 system zagwarantowanych ustawowo i związanych z pracą świadczeń o charakterze roszczeniowym, pokrywających potrzeby wywołane przez zdarzenia losowe i inne zrównane z nimi zdarzenia,

spełnianych przez zobowiązane do tego instytucje oraz finansowane na zasadzie bezpośredniego lub pośredniego rozłożenia ciężaru tych świadczeń, w całości lub co najmniej w poważnej mierze, na

zbiorowości do nich uprawnionych (W. Szubert)

 Stosunki prawne zabezpieczeń społecznych: mają związek z zagrożeniami, które obejmujemy wspólną nazwą ryzyka socjalnego oraz że wymagają

specyficznej ochrony tego ryzyka. Jako takie nie

należą do innych wyodrębnionych gałęzi prawa, ale wykazują zapożyczenia z prawa cywilnego, pracy, administracyjnego.

• Ustawa systemowa czyli ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych

• Ustawy dotyczące poszczególnych ubezpieczeń:

– Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

– Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa

– Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

założenie „systemowości” ubezpieczeń społecznych;

założenie „kompleksowości” ubezpieczeń społecznych;

założenie powszechności ubezpieczeń społecznych;

założenie ograniczonego zakresu przedmiotowego ubezpieczeń społecznych;

założenie obowiązkowego charakteru ubezpieczeń społecznych;

założenie większego powiązania świadczeń (ich wysokości) ze składką.

Objęcie obowiązkiem ubezpieczenia osób pozostających w zatrudnieniu i osób których sytuacja faktyczna i prawna

jest analogiczna do sytuacji osób pozostających w

zatrudnieniu, mających stałe źródło dochodu.



Obowiązek objęcia ubezpieczeniem wynika z ustawy, jest niezależny od woli jednostki (zob. np. art. 6 ustawy

systemowej).



Dobrowolne ubezpieczenie społeczne ma charakter

wyjątkowy

Obowiązek ubezpieczenia powstaje z chwilą nawiązania stosunku prawnego, z którym ustawa łączy obowiązek podlegania

ubezpieczeniom społecznym (zob. art. 13

ustawy systemowej).

Wyraża się w odpłatnym charakterze świadczeń związanym z obowiązkiem

odprowadzania składek.

Nie oznacza jednolitego traktowania, zróżnicowanie dopuszczalne, jeśli jest usprawiedliwione

(tzw. dyskryminacja pozytywna),

Samodzielna podstawa prawna wszczęcia przed sądem sprawy o roszczenia z ubezpieczenia społecznego z tytułu

naruszenia zasady równego traktowania.



państwowa jednostka organizacyjna, posiadająca osobowość prawną,



działająca na podstawie ustawy,



składająca się z centrali i terenowych jednostek organizacyjnych,



organy(Prezes, Zarząd, Rada Nadzorcza),



wykonuje zadania powierzone ustawą

systemową oraz określone na podstawie

innych ustaw, a także inne zadania

zlecone z zakresu zabezpieczenia

społecznego.

 Pojęcie ubezpieczonego

 Zgodnie z art. 4 pkt 1 USUS to osoby fizyczne podlegające chociaż jednemu z ubezpieczeń społecznych

 Osoba fizyczna podlega ubezpieczeniu społecznemu jeśli posiada jeden ze wskazanych tytułów do

ubezpieczenie społecznego (art. 6 USUS).



Definicja



Tytuł ubezpieczenia to stosunek prawny lub

określona sytuacja faktyczna, z którą ustawa

łączy obowiązek podlegania ubezpieczeniom

społecznym lub stwarza taką możliwość



Art. 4 pkt 2 USUS – wymienienie podmiotów będących płatnikami



W ustawie definicja płatnika nie ma – mamy definicję ubezpieczonego.



To kto jest płatnikiem, zależy od tytułu do ubezpieczenie społecznego ubezpieczonego (stosunek pracy, działalność gospodarcza etc.)



Definicja z doktryny:

 osoba lub jednostka organizacyjna zobowiązana do obliczenia pobrania i przekazania co miesiąc składki do ZUS- u, jak

również realizacji prawa do tzw. świadczeń

krótkoterminowych (pojęcie analogiczne do płatnika w OP).

 W przypadkach np. działalności gospodarczej płatnik i

ubezpieczony to ta sama osoba – dualizm sytuacji prawnej.

 W przypadku np. stosunku pracy płatnik nie tylko oblicza, pobiera i przekazuje składkę ale i ją współfinansuje lub finansuje całkowicie.

 Płatnik składek przesyła w tym samym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty

miesięczne oraz opłaca składki za dany miesiąc, nie później niż:

 do 10 dnia następnego miesiąca - dla osób fizycznych opłacających składkę wyłącznie za siebie;

 do 5 dnia następnego miesiąca - dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów

budżetowych;

 do 15 dnia następnego miesiąca - dla pozostałych płatników.

 Podstawą systemu ubezpieczeń społecznych jest jego przymusowość.

 Najszerszy zakres ubezpieczenia obowiązkowego posiada ubezpieczenie emerytalno-rentowe (art. 6 ust. 1 USUS)

 Dobrowolne ubezpieczenie emerytalno-rentowe (art. 7 USUS) – inni nieobjęci ubezpieczeniem obowiązkowym.

 Dobrowolne ubezpieczenie z tytułów wykluczonych przez zbiegi (art. 9 USUS).

Obowiązkowe ubezpieczenie wypadkowe obejmuje te same przypadki co ubezpieczenie emerytalno-

rentowe z wyłączeniami (art. 12 USUS)

Obowiązkowe ubezpieczenie chorobowe art. 11 ust. 1 Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe art. 11 ust. 2



Zasada automatyzmu



Osoba posiadająca tytuł do

obowiązkowego ubezpieczenia

społecznego przystępuje do tego

ubezpieczenia automatycznie, z chwilą uzyskania tytułu.



Dodatkowe obowiązki rejestracyjne

(ciążące np. na płatniku) nie wpływają na fakt podlegania ubezpieczeniu

społecznemu.

 Skoro o podleganiu ubezpieczeniu społecznemu na zasadzie

przymusowości decyduje jedynie

posiadanie tytułu do ubezpieczenia, to czas podlegania ubezpieczeniu

uzależniony jest od czasu trwania tytułu np.

 Umowa o pracę – od dnia nawiązania

stosunku pracy do jego rozwiązania.



Objęcie dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi i chorobowym

następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony.



Ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe, o których mowa w ustają:

1.

od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tych ubezpieczeń, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony

2.

od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie

3.

od dnia ustania tytułu podlegania tym

ubezpieczeniom

 Anna Hamlo prowadzi działalność gospodarczą od 1 marca 2007r. Obsługą rachunkową jej działalności zajmuje się Biuro Rachunkowe Liczykrupa. Dnia 2 stycznia 2012r., za pośrednictwem pracownika tego biura, Anna Hamlo została zgłoszona do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. W wypełnionej w tym celu, przy użyciu odpowiedniego programu komputerowego deklaracji, do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe i wypadkowe wskazała kwotę 8540 zł. W dniu 11 marca 2012r. opłaciła składki w zaniżonej o 13,12 zł wysokości. W następnych miesiącach opłacała składki w pełnej wysokości i terminowo. W okresie od dnia 10 lutego 2014r. do 26 lipca 2014r. była niezdolna do pracy, na co przedłożyła zwolnienie lekarskie. ZUS decyzją z dnia 30 lipca 2014 r. jednak odmówił jej prawa do zasiłku chorobowego, stwierdzając, iż od 1 marca 2012r. nie podlegała ubezpieczeniu chorobowemu, gdyż opłaciła zaniżoną składkę. Po uzyskaniu tej informacji 31 lipca 2014r. uregulowała brakującą kwotę.



Określenie "składki należnej" nie jest przypadkowe,

gdyż odnoszący się do składki przymiotnik oznacza, że chodzi o należną składkę, czyli pełną składkę a więc nie wystarcza jej część. Należna składka to ta, która

powinna być zapłacona. Jeżeli składka nie jest należna, a więc mniejsza niż należna, to dobrowolne

ubezpieczenie chorobowe ustaje z mocy ustawy. (II UK 188/11).



Ubezpieczenie ustaje więc gdy:

 Ubezpieczony nie opłaci wcale składki w terminie

 Ubezpieczony opłaci składkę w terminie, ale w nienależnej wysokości (za niską składkę)

 Ubezpieczony opłaci składkę zaniżoną po terminie.

 W każdym przypadku ustania tytułu podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu społecznemu (art. 14 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych), ponowne objęcie dobrowolnymi ubezpieczeniami społecznymi wymaga złożenia nowego wniosku przez zainteresowanego, natomiast samo opłacanie składek na dobrowolne ubezpieczenie społeczne po ustaniu z mocy prawa dobrowolnego tytułu ubezpieczenia nie powoduje dalszego trwania ochrony ubezpieczeniowej z wygasłego stosunku ubezpieczenia społecznego (wyrok z dnia 29 marca 2012 r., I UK 339/11)

 Złożenie wniosku o kontynuowanie ubezpieczenia nie jest warunkiem nawiązania stosunku ubezpieczenia społecznego, jeżeli wola podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej została ujawniona w sposób wyraźny. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 sierpnia 2005 r., I UK 376/04).

 Tak też: wyrok SA we Wrocławiu z 28 lutego 2012 r., (III AUa 1786/11) Możliwym jest ustalenie istnienia stosunku ubezpieczenia w sytuacji, gdy wniosek formalny wprawdzie nie został zgłoszony, jednakże nie ma wątpliwości co do woli stron, która potwierdza chęć zawarcia takiej umowy, a jednocześnie strony podjęły czynności zmierzające do wykonania takiej umowy.



Przyznana kompetencja winna być wykonywana według sprawdzalnych, sprawiedliwych

kryteriów. Zakład Ubezpieczeń Społecznych

wyposażony w uprawnienie wyrażania zgody na opłacenie składki po terminie winien ujawnić,

jakimi przesłankami kierował się odmawiając jej, a jego decyzja podlega merytorycznej ocenie

sądu (uchwała SN z dnia 8 stycznia 2007 r., I

UZP 6/06; postanowienie SN z dnia 14 listopada 2007 r., II UK 65/07; wyrok SN z dnia 8

listopada 2012 r., II UK 90/12).

 W kontekście zbiegów tytułów ubezpieczenia można mówić o dobrowolności wtórnej, gdy

pierwotnie obowiązkowy tytuł staje się tytułem dobrowolnym (art. 9

usus).

 Zgodnie z art. 6 ust. 1 USUS:

 Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z

zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są:

1) pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów;

2) osobami wykonującymi pracę nakładczą;

3) członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, zwanymi dalej "członkami spółdzielni";

4) osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem

cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej "zleceniobiorcami", oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4;

5) osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi;

(…)

Wyłączenia z obowiązku ubezpieczenia emerytalnego i rentowego dokonane przez ustawodawcę:

w sposób wyraźny:



Sędziowie – ustawa – prawo o ustroju sądów powszechnych.



Prokuratorzy art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy systemowej;



Rolnicy



Uczniowie gimnazjum, szkół ponadgimnazjalnych, szkół

ponadpodstawowych lub studenci do ukończenia 26 roku

życia- na zasadach przewidzianych w art. 6 ust. 4 ustawy

systemowej.

albo przez niewymienienie określonych grup osób na zamkniętej liście ubezpieczonych, np.:



osoby świadczące usługi bez wynagrodzenia (w tym jako wolontariusze);



utrzymujące się z wykonywania umowy o dzieło.



Decyzja ZUS ustalająca prawidłowy tytuł do ubezpieczenia społecznego.



Podstawą prawną dla takiej decyzji jest art. 83 ust. 1 ustawy systemowej.



Wydanie decyzji może być wynikiem uprzednio przeprowadzonej kontroli

zgodnie z art. 86 i n. ustawy systemowej.



Czy ZUS może wydać decyzję ustalającą

obowiązkowe podleganie ubezpieczeniu za

okres ponad 5 lat wstecz?

 Zgodnie z art. 41 ust. 12 i 13 ustawy systemowej -

 Jeżeli ubezpieczony nie zakwestionuje informacji zawartych w imiennym raporcie miesięcznym w terminie określonym w ust. 11, to informacje te uznaje się za zgodne ze stanem faktycznym, chyba że informacje dotyczące okresu objętego raportem zakwestionuje Zakład, wydając decyzję.

 Jeżeli Zakład zakwestionuje i zmieni informacje przekazane przez płatnika składek, zawiadamia o tym ubezpieczonego i płatnika składek. Jeżeli w terminie określonym w ust. 11 osoba ubezpieczona i płatnik składek nie złożą wniosku o zmianę stanowiska Zakładu, informacje uznane przez Zakład traktuje się jako prawdziwe. W razie złożenia takiego wniosku, Zakład po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego wydaje decyzję.



Odwołanie od decyzji w przedmiocie ustalenia tytułu ubezpieczenia społecznego.



Art. 477(11) k.p.c.



Kto jest "stroną" decyzji adm. ustalającej obowiązkowy tytuł ubezpieczeniowy?



Kto może złożyć odwołanie od powyższej

decyzji administracyjnej?

 Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów;

 Art. 2 Kodeksu pracy – Pracownik to osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, mianowania, powołania,

wyboru lub spółdzielczej umowy o pracę.

 Art. 13 USUS – pracownicy podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu w okresach od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku.

 Art. 26 Kodeksu pracy – termin nawiązania stosunku pracy

 Art. 30 Kodeksu pracy – podstawy rozwiązania i termin wypowiedzenia.

 Art. 22 § 1 KP – przez stosunek pracy rozumie się zobowiązanie pracownika do wykonywania pracy określonego

rodzaju na rzecz pracodawcy pod jego kierownictwem, w miejscu i czasie

przez niego wyznaczonym, za wynagrodzeniem.

 Osobisty charakter

 Podporządkowanie pracownika

 Ryzyko pracodawcy



Za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie

umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej

umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy

dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym

pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz

pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

 Uwaga! Jeżeli pracownik spełnia kryteria określone

dla osób współpracujących, o których mowa w art.

8 ust. 11 USUS dla celów ubezpieczeń społecznych

jest traktowany jako osoba współpracująca.

 Zdaniem Sądu Najwyższego przesłanką decydującą o uznaniu ubezpieczonego za pracownika w rozumieniu art. 8 ust. 2a jest to, że będąc pracownikiem związanym stosunkiem pracy z danym pracodawcą, jednocześnie świadczy na jego rzecz pracę w ramach umowy cywilnej zawartej z nim lub innym podmiotem. Przez wykonywanie pracy "na rzecz" pracodawcy, w ocenie Sądu Najwyższego, należy rozumieć "uzyskiwanie" przez pracodawcę

"rezultatu pracy".

 Do zakwalifikowania świadczenia prac w ramach umów cywilnoprawnych na rzecz pracodawcy, z którym zleceniobiorca pozostaje w stosunku pracy, musi istnieć bezpośredni związek między korzyścią pracodawcy, która jest wymierna i związana z realizacją celów statutowych, a pracami wykonywanymi przez jego pracowników na podstawie umów cywilnoprawnych zawieranych z innym podmiotem. (I UK 354/09).

 W wyroku z 18 października 2011 r., III UK 22/11 (OSNP 2012 nr 21‑22, poz. 266), SN zaznaczył, że pracodawca ma prawo domagania się informacji o przychodach pracownika dla realizacji ustawowych obowiązków podmiotu zwracającego się o takie informacje (w tym przypadku – obowiązków płatnika składek, określonych w przepisach ustawy systemowej) przede wszystkim od samego pracownika, w ramach trójstronnego stosunku ubezpieczeń społecznych łączącego ubezpieczonego, płatnika składek oraz organ rentowy.

 W konsekwencji, zgodnie z wyrokiem z 24 września 2015 r., I UK 490/14, pozyskanie przez pracodawcę informacji o wykonywaniu na rzecz tego pracodawcy i przez jego pracownika umowy zlecenia zawartej z innym podmiotem oraz o wysokości uzyskiwanego na podstawie tej umowy wynagrodzenia w celu obliczenia należnych składek na ubezpieczenia społeczne, w sytuacji opisanej w art. 18 ust.

1a ustawy systemowej, nie narusza ustawy o ochronie danych osobowych (art. 23 ust. 1 pkt 5 ustawy o ochronie danych osobowych).

 Przykładowy stan faktycznym, w którym borykamy się z ewentualnym zastosowaniem art. 8 ust. 2a

 Zatrudnienie lekarza – pracownika z.o.z. na dodatkowym kontrakcie, w ramach wykonywanej przez niego indywidualnej praktyki lekarskiej.

 Przepis art. 132 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej stanowi, że

 Ust. 1. Podstawą udzielania świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych przez Fundusz jest umowa o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej zawarta pomiędzy świadczeniodawcą a Funduszem.

 Ust. 3. Nie można zawrzeć umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z lekarzem, pielęgniarką, położną, inną osobą wykonującą zawód medyczny lub psychologiem, jeżeli udzielają oni świadczeń opieki zdrowotnej u świadczeniodawcy, który zawarł umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z Funduszem.

 Błędne jest założenie skarżącego, że działalność gospodarcza jest wyłączona z art. 8 ust. 2a ustawy, bo przepis ten podmiotowo odnosi się tylko do ubezpieczonych z art. 6 ust. 1 pkt 4 (zleceniobiorców), a nie do ubezpieczonych z art. 6 ust. 1 pkt 5 (prowadzących działalność gospodarczą). Wykonywanie działalności gospodarczej, a w tym przypadku leczenia i opieki medycznej, wymaga zawarcia indywidualnej umowy. Dopiero ta umowa, a nie sama działalność, określa treść zobowiązania. W tej sprawie były to umowy zobowiązujące do osobistej pracy i należytej staranności zgodnej z rodzajem pracy. W aktach znajdują się umowy o świadczenie usług medycznych, w których S. był zleceniodawcą a zainteresowani lekarze zleceniobiorcami, umowy dotyczyły pełnienia dyżurów lekarskich. Załącznikiem do umów był zakres obowiązków lekarza dyżurnego. Podobne umowy zawarto z zainteresowaną na pozostawanie w gotowości do świadczenia usług w pracowni RTG i z zainteresowanym w zakresie ratownictwa medycznego.

 (tak w wyroku z 21 września 2017 r., I UK 370/16)

 Konsekwencją zastosowania przepisu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej mogą być następujące decyzje organu rentowego:

 Zasadniczo – organ rentowy na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1a ustawy systemowej wydaje decyzję o ustaleniu płatnika składek (przepis nowy od 2017 r.). Do tej pory podstawą wydana przez ZUS decyzji był przepis art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy systemowej - ustalania wymiaru składek i ich poboru.

 Spółka X SA. jest płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne: emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe z tytułu umowy zlecenia zawartej z Janem Kowaliskim (zarazem ZUS ustala podstawę wymiaru składek w wysokości wynagrodznia z powołanej umowy np. 1500 zł.).

 Niekiedy - organ rentowy zanim dokona ustalenia wymiaru składek wydaje decyzję ustalającą podleganie ubezpieczeniu społecznemu z danego tytułu. Wówczas decyzja jest wydawana na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 ustawy systemowej.

 Sentencja takiej decyzji brzmiałaby: „Jan Kowaliski jako pracownik płatnika składek Spółki X SA podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu, chorobowemu w okresie od 1 września 2016 do 30 kwietnia 2017 r.”

•

Ubezpieczenie emerytalno-rentowe - OBOWIĄZKOWO

•

Ubezpieczenie chorobowe – OBOWIĄZKOWO

•

Ubezpieczenie wypadkowe – OBOWIĄZKOWO

•

Finansowanie składek uzależnione od ubezpieczenia

• EMERYTALNE – w częściach równych pracodawca i pracownik

• RENTOWE – stosunkowo pracodawca i pracownik 1,5% / 6,5% (art. 16 ust. 1b USUS)

• CHORBOWE – w całości pracownik

• WYPADKOWE – w całości pracodawca



Art. 6 ust. 1 pkt 4 USUS – obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu podlegają osoby fizyczne która na terenie RP są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami”, oraz osobami z nimi współpracującymi.

 Umowa o dzieło co do zasady nie jest tytułem

ubezpieczenia społecznego chyba, że została ona zawarta z własnym pracodawcą.



Stosunkowy podział finansowania składek jak w przypadku pracowników (art. 16 ust. 1 USUS),

między zleceniobiorcą a zleceniodawcą (płatnikiem).

Umowa o pracę Umowa o

świadczenie usług

Umowa o dzieło Umowa należytego

działania

Umowa należytego działania (wykonanie usługi)

Umowa rezultatu (wytworzenie

„przedmiotu”

zamówienia) Polecenia pracodawcy „wskazówki”

względnie wiążące Dzieło zgodnie z treścią umowy.

Osobisty charakter

pracy Możliwe zastępstwo Możliwość

zastrzeżenia

osobistego wykonania

Odpłatność Możliwa

nieodpłatność

Odpłatność



TAK! – umowa zlecenia jest samoistnym tytułem ubezpieczenia.



Konkretna umowa zlecenia może nie być

tytułem ubezpieczenia obowiązkowego przy zastosowaniu zasad rozstrzygania zbiegów tytułów.



Obowiązkowemu oskładkowaniu podlega umowa zawarta najwcześniej (pierwsza w czasie).



Oskładkowanie jest wyłączone wobec studentów do 26 roku życia.



Zmiany regulacji od 1 stycznia 2016 r.



Ubezpieczenie emerytalno-rentowe – OBOWIĄZKOWO

nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom

emerytalnemu i rentowym, jeżeli są uczniami gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych lub studentami, do ukończenia 26 lat



Ubezpieczenie chorobowe – DOBROWOLNE



Ubezpieczenie wypadkowe – OBOWIĄZKOWO, jeśli obowiązkowe jest ubezpieczenie

emerytalno-rentowe.



Obowiązek ubezpieczenia trwa od dnia

oznaczonego w umowie jako dzień

rozpoczęcia jej wykonywania do dnia

rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy

 Dokładnie osoby fizyczne będące osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi

współpracującymi.

 Za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się:

1. osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych;

2. twórcę i artystę;

3. osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu:

• w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,

• z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych;

4. wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną

odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej;

5. osobę prowadzącą publiczną lub niepubliczną szkołę,

inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów o systemie oświaty.



Za osobę współpracującą z osobami

prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz zleceniobiorcami, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 5 USUS, uważa się:



małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców,

macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym

gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia;



nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania

zawodowego.



  Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2008r., II UK 286/07



Za współpracę przy prowadzeniu

działalności gospodarczej powodującą

obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i

rentowych uznać należy taką pomoc

udzieloną przedsiębiorcy przez jego

małżonka, która ma charakter stały i bez

której stanowiące majątek wspólny

małżonków dochody z tej działalności nie

osiągałyby takiego pułapu, jaki

zapewnia ich współdziałanie przy

tym przedsięwzięciu.



  Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 lipca 2009 r. I UK 51/09



Współpracą przy prowadzeniu działalności

gospodarczej powodującą obowiązek

ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, jest

takie współdziałanie osoby bliskiej

przedsiębiorcy, które generuje stałe,

dodatkowe dochody z tej działalności

niezależnie od tego czy dokonuje tego

odpłatnie, czy też nieodpłatnie. Brak

przychodu z działalności pozarolniczej osoby

współpracującej z osobą prowadzącą taką

działalność nie wyłącza tej osoby

współpracującej z obowiązkowego

ubezpieczenia społecznego.



Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 stycznia 2009 r.

II UK 134/08



Cechami konstytutywnymi pojęcia "współpraca przy działalności gospodarczej", o której mowa w art. 8 ust. 11 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.) są występujące łącznie:

 istotny ciężar gatunkowy działań współpracownika, które nie mogą mieć charakteru wtórnego,

 bezpośredni związek z przedmiotem działalności gospodarczej,

 stabilność i zorganizowanie oraz

 znaczący czas i częstotliwość podejmowanych robót.



Ubezpieczenie emerytalno-rentowe – OBOWIĄZKOWO



Ubezpieczenie chorobowe – DOBROWOLNIE



Ubezpieczenie wypadkowe - OBOWIĄZKOWO



osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają ubezpieczeniu społecznemu

obowiązkowemu od dnia rozpoczęcia

wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem

okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.



Składka w całości opłacana przez

ubezpieczonego.

 W literaturze i orzecznictwie przyjmuje się, że działalnością gospodarczą jest działalność wskazująca zawodowy, czyli stały charakter, w tym powtarzalność podejmowanych działań, podporządkowanie regułom zysku i opłacalności (lub zasadzie racjonalnego gospodarowania) oraz uczestnictwo w działalności gospodarczej (por. uchwałę Sądu Najwyższego z

dnia 6 grudnia 1991 r., III CZP 117/91, OSNCP 1992 Nr 5, poz. 65 oraz z dnia 23 lutego 2005 r., III CZP 88/04, OSNC Nr 1, poz. 5, a także wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15

września 2005 r., FSK 2643/04, LEX nr 153881).

 Możliwe jest ustalenie zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej, mimo niewykreślenia jej z ewidencji działalności gospodarczej - i w konsekwencji - uchylenie obowiązku ubezpieczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2014 r., I UK 252/13, oraz z dnia 13 listopada 2008 r., II UK 94/08).

 Nie stanowi działalności gospodarczej działalność

wykonywana okresowo i sporadycznie (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 marca 1991 r., II SA 898/90,

ONSA 1992, nr 3-4, poz. 58 oraz z dnia 17 września 1997 r., II

SA/Wa 1089/96, Pr. Gosp. 1998, nr 1, s. 32), a także jeśli nie jest ona prowadzona w celu osiągnięcia dochodu (zarobku)

rozumianego jako nadwyżka przychodów nad poniesionymi

kosztami. Określenie celu zarobkowego ma wymiar subiektywny i mieści się w sferze zamiaru danego podmiotu.

 Zatem wykonywanie działalności gospodarczej obejmuje faktyczne wykonywanie w celu zarobkowym czynności określonych we wpisie do ewidencji działalności gospodarczej (CEIDG), a także czynności zmierzających do zaistnienia takich czynności gospodarczych

(czynności przygotowawczych), polegających między innymi na załatwianiu spraw urzędowych, poszukiwaniu klientów, posiadaniu lokalu i narzędzi służących do jej prowadzenia, towarów do

sprzedaży w ramach działalności handlowej.

 Art. 6 ust. 1 pkt 22 – zmiana wprowadzona 1 stycznia 2015 r.

 Tytułem jest bycie członkiem rady nadzorczej spółki wynagradzanym z tytułu pełnienia tej funkcji.

 Członek rady nadzorczej podlega jedynie ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu.

 Członkowie rad nadzorczych spełniający warunki do objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i

rentowymi z innych tytułów podlegają

ubezpieczeniom również z tytułu pełnienia funkcji członka rady nadzorczej.

 Ubezpieczeniu podlegają osoby fizyczne będące osobami pobierającymi zasiłek dla bezrobotnych, świadczenie integracyjne lub stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania

zawodowego dorosłych, na które zostały

skierowane przez powiatowy urząd pracy, zwanymi dalej „bezrobotnymi”;

 Zakres ubezpieczenia społecznego:

 Ubezpieczenie emerytalno-rentowe – OBOWIĄZKOWO

 Ubezpieczenie chorobowe – BRAK (art. 11 USUS)

 Ubezpieczenie wypadkowe – WYŁĄCZENI (art. 12 ust. 2 USUS)

 Zakres czasowy - od dnia nabycia prawa do zasiłku, świadczenia integracyjnego lub stypendium do

dnia utraty prawa do nich



osoby przebywające na urlopie macierzyńskim



osoby przebywające na urlopach wychowawczych podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom

emerytalnemu i rentowym albo odpowiednio ubezpieczeniu emerytalnemu, jeżeli nie mają

ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych.



osoby pozostające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński albo zasiłek w

wysokości zasiłku macierzyńskiego podlegają ubezpieczeniu od dnia spełnienia warunków, o których mowa w art. 9 ust. 6 USUS, do dnia

zaprzestania spełniania tych warunków



W omawianym przypadku składki ubezpieczeniowe

opłaca się z Budżetu Państwa (art. 16ust. 8 USUS).

 Art. 6a u.s.u.s.

 Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby

sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są:

 osobami, które prowadziły pozarolniczą działalność gospodarczą przez okres co najmniej 6 miesięcy i zaprzestały jej prowadzenia albo zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej

 zleceniobiorcami, którzy wykonywali pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której

zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, przez okres co najmniej 6 miesięcy i którzy zaprzestali jej wykonywania;

 osobami współpracującymi, o których mowa w art. 8 ust. 11, przez okres co najmniej 6 miesięcy z osobami, o których mowa w pkt 1-3 lub art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, i które zaprzestały tej współpracy;

 osobami duchownymi, podlegającymi z tego tytułu ubezpieczeniom społecznym przez okres co najmniej 6 miesięcy.



Zgodnie z art. 83 ust. 1 pkt 1 u.s.u.s., Zakład

wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących zgłaszania do ubezpieczeń

społecznych.



Proszę pamiętać!

Tytuł ubezpieczenia społecznego jest pochodną stosunku prawnego lub faktu, z którym

ustawodawcza łączy powstanie takiego tytułu

 Kwestionowanie zgłoszonego tytułu do ubezpieczenia społecznego to postawienie zarzutu m.in. co do

ważności stosunku prawnego.

 Warto powtórzyć!

„Przedawnia się” więc jedynie obowiązek

składkowy (obowiązek płatniczy, którego treścią jest uiszczenie przez płatnika sumy pieniężnej na pokrycie wymagalnych zobowiązań składkowych).

Nie ulega natomiast „przedawnieniu”

stwierdzenie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, bo nie przewiduje tego ani ustawa o systemie

ubezpieczeń społecznych ani inne akty prawne z dziedziny ubezpieczeń społecznych.

(wyrok z 14 lutego 2017 r., II UK 708/15)

 Najczęściej zarzut nieważności stosunku prawnego stanowiącego tytuł do ubezpieczenia społecznego opiera się na:

 Pozorności umowy – art. 83 k.c.

Art. 83 § 1 k.c. - Nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.

 Uznaniu, że umowa zmierza do obejścia prawa – art. 58 k.c.

 Uznaniu, że umowa jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego – art.

58

 Art. 58 k.c.

§ 1. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w

szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy

§ 2. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.



Umowa pozorna czy czynność prawna zmierzająca do obejścia prawa?



Czynność prawna nie może jednocześnie zmierzać

do obejścia prawa (art. 58 § 1 k.c.) oraz być

dokonana dla pozoru (art. 83 § 1 k.c.), zaś jeżeli

umowa jest przez strony faktycznie wykonywana,

nie można mówić o jej pozorności, powyższe

jednak nie tylko nie wyklucza możliwości badania,

czy zawarcie umowy nie zmierzało do obejścia

prawa, ale jest w pełni uprawnione, gdy się zważy

ustalone w sprawie okoliczności.

 Czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego?

 Określenie przez strony umowy zlecenia rażąco niskiego wynagrodzenia (50 zł miesięcznie), niemającego przymiotu wynagrodzenia godziwego, narusza zasady współżycia społecznego (art. 58 § 2 k.c.), zasadę równego traktowania wszystkich ubezpieczonych, zasadę solidaryzmu ubezpieczeń społecznych, zasadę ochrony interesów i niepokrzywdzenia innych ubezpieczonych, zasadę nieuprawnionego nieuszczuplania środków funduszu ubezpieczeń społecznych oraz elementarne zasady uczciwego obrotu prawnego i nie powoduje objęcia ubezpieczeniem społecznym. (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2014 r. II UK 374/13)

 Umowa pozorna czy czynność prawna zmierzająca do obejścia prawa?

 Umowa o pracę jest zawarta dla pozoru i nie może w związku z tym stanowić tytułu do objęcia pracowniczym ubezpieczeniem społecznym, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a osoba określona jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli gdy strony z góry zakładają, że nie będą realizowały swoich praw i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Nie można przyjąć pozorności oświadczeń woli o zawarciu umowy o pracę wtedy, gdy pracownik podjął pracę i rzeczywiście ją wykonywał, a pracodawca pracę tę przyjmował. (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2015 r. , I UK 367/14)

 Ze zbiegiem tytułów ubezpieczenia mamy do czynienia wówczas gdy

jedna osoba wykonuje równocześnie kilka rodzajów działalności (pozostaje w kilku stosunkach prawnych), z

którymi ustawa wiąże się obowiązek ubezpieczenia emerytalno–

rentowego.

 Tytułami bezwzględnymi, czy

bezwzględnie rodzącymi obowiązek ubezpieczeniowy są:

 STOSUNEK PRACY

 CZŁONKOWSTWO W ROLNICZEJ SPÓŁDZIELNI PRODUKCYJNEJ

 STATUS FUNKCJONARIUSZA SŁUŻBY CELNEJ

 ŚWIADCZENIA SOCJALNE Z ART. 6 UST.

1 PKT 20 i 21 USUS

 Jest o nich mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10 USUS.

 Przykładowo są to:

 UMOWA ZLECENIA ( O ŚWIADCZENIE USŁUG)

 DZIAŁALNOŚĆ POZAROLICZNA

 PRACA NAKŁADCZA

 Tytuły, w których składka

odprowadzana jest z budżetu państwa.

 W szczególności chodzi tu o:

 Osoby przebywające na urlopach wychowawczych

 Osoby pobierające zasiłek macierzyński

 Osoby pobierające zasiłek w wysokości

zasiłku macierzyńskiego



Przy zbiegu innego tytułu z tytułami bezwzględnymi:



Dane osoby są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu:

 stosunku pracy,

 umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem

cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z

pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy,

 członkostwa w spółdzielni,

 służby,

 pobierania świadczenia socjalnego.

 Ubezpieczeni, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego lub wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na

przekwalifikowanie w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a USUS, podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom

emerytalnemu i rentowym z innych tytułów.

 Art. 18 ust. 4 pkt 5a – kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę

 Przy wielości innych tytułów stosujemy art. 9 ust. 2 czyli zasadę pierwszeństwa w czasie.

•

Mikołaj Mróz jest zatrudniony w spółce A na podstawie umowy o pracę w

wymiarze ¾ czasu pracy i ma w umowie zagwarantowane wynagrodzenie w

wysokości 3 000 zł. brutto. Ponadto

Mikołaj Mróz jest zatrudniony w Spółce B na podstawie umowy o dzieło. Od 1

czerwca rozpoczął również prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej.

•

Jak Mikołaj Mróz podlega

ubezpieczeniom społecznym?

 Bogdan Nieśmiały jest zatrudniony w ramach stosunku pracy w wymiarze½ wymiaru czasu pracy. W umowie o

pracę nie ma zagwarantowanego minimalnego wynagrodzenia

(otrzymuje 1000 zł). Od 1 września rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej. Jak podlega

ubezpieczeniom społecznym?



Osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10, jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej.



Może ona jednak dobrowolnie, na swój

wniosek, być objęta ubezpieczeniami

emerytalnym i rentowymi także z

pozostałych, wszystkich lub wybranych

tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń, z

zastrzeżeniem ust. 7.



Osoba, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, której

podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia

emerytalne i rentowe w danym miesiącu jest niższa

od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a, spełniająca

warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami

emerytalnym i rentowymi z innych tytułów podlega

obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu

i rentowym również z innych tytułów. Zasady tej nie

stosuje się, jeżeli łączna podstawa wymiaru składek

z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy,

o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, lub z innych

tytułów osiąga kwotę określoną w art. 18 ust. 4 pkt

5a.

 Art. 9 ust. 2a – zbieg umowy cywilnej (wcześniejszej) z późniejszą działalnością gospodarczą!

 TYLKO działalności gospodarczą a nie innymi formami działalności pozarolniczej.

 Osoba podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu tej działalności, jeżeli z tytułu wykonywania umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz współpracy przy wykonywaniu tych umów podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od obowiązującej tę osobę najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność.

 Analogiczne przy pracy nakładczej (wcześniejszej) i późniejszej działalności (art. 9 ust. 2b USUS).



Jan Mądry jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę w firmie Meblox sp. z o.o. w wymiarze 7/8 etatu. Ponadto Jan M. prowadzi pozarolnicza działalność gospodarczą, w ramach której

zatrudnia swojego syna Adama, na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy oraz córkę Annę na podstawie umowy zlecenia.

Dodać należy, że Anna jest studentka drugiego roku zarządzania, mieszka poza domem

rodzinnym. Syn Adam nadal mieszka z rodzicami.



Jakim rodzajom ubezpieczeń społecznych, z

jakich tytułów (tytułu) i na jakich zasadach (o/d)

podlegają poszczególne osoby?



Anna Bogacz prowadzi działalność gospodarczą w zakresie importu i

sprzedaży wyrobów drogeryjnych od 1995 r. W styczniu 2016 r. zawarła jednocześnie kontrakt menadżerski ze spółką Irena

(produkcja perfum), na podstawie którego przejęła funkcję dyrektora ds. handlu.



Czy może być zgłoszona do ubezpieczenia

tylko z tytułu kontraktu menadżerskiego?



Ubezpieczony może zmienić tytuł

ubezpieczenia z prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej na świadczenie pracy na podstawie umowy zlecenia, nawet jeżeli czyni to w celu obniżenia kosztów

związanych z obowiązkowym

ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym.

(

 Zasada wynikająca z art. 9 ust. 2 zdanie pierwsze ustawy modyfikowana jest przez zdanie drugie tego przepisu.



Wskazaną problematykę reguluje art. 9 ust. 1c i 1d



Przy zbiegu z tytułami ogólnymi – ubezpieczeni podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego. Mogą one jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych, tytułów.



Przy zbiegu z tytułami bezwzględnymi –

ubezpieczeni podlegają obowiązkowo

ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu

tytułów.

 Monika P. prowadzi działalność gospodarczą. Przystąpiła do

ubezpieczenia chorobowego. W dniu 1 lutego 2015 r. urodziła dziecko.

Wystąpiła o wypłatę zasiłku w

wysokości zasiłku macierzyńskiego.

 Z jakiego tytułu podlega

ubezpieczeniu społecznemu?

 Zasada wyboru – TYLKO przy działalności pozarolniczej

 Osoba prowadząca kilka rodzajów

działalności pozarolniczej jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami

emerytalnym i rentowymi z jednego wybranego przez siebie rodzaju

działalności.

 Można wybrać tylko jeden! Nie można

doubezpieczyć się z innych tytułów.

 Piotr Nowak prowadzi działalność gospodarczą. Za namową swojego kolegi ze studiów postanawia dodatkowo zawiązać z nim spółkę jawną, w celu rozpoczęcia nowego biznesu. Zostaje wspólnikiem tej spółki, nie rezygnując jednak z prowadzenia działalności na własny rachunek.

 Jak kształtuje się jego obowiązek

ubezpieczeniowy w tym przypadku?

 Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 18a USUS (tytuły bezwzględne), mające ustalone prawo do emerytury lub renty, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

 Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 (umowy cywilne), mające ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli równocześnie nie pozostają w stosunku pracy.

 Osoby podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli umowa agencyjna, umowa zlecenia lub inna umowa o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowa o dzieło, została zawarta z pracodawcą, z którym pozostają równocześnie w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy.

 W innych przypadkach ubezpieczenie emerytalno-rentowe jest dobrowolne.

 Chyba że jest to przypadek przewidziany w art. 9 ust. 4c (tylko przedsiębiorcy).

 Róża Wesoła ma ustalone prawo do emerytury i równocześnie jest

pracownikiem w Fabryce Czekolady w 1/2 wymiaru czasu pracy. W tym samym czasie wykonuje na rzecz tej spółki pracę na podstawie umowy

zlecenia.

 Jak Róża Wesoła podlega

ubezpieczeniom społecznym?

 Józef Zysko w 2012 roku wraz z uzyskaniem wieku emerytalnego

rozwiązał stosunek pracy. W 2103 roku Józef zawarł ze swoim byłym

pracodawcą umowę o dzieło, na

podstawie której miał przeprowadzić szkolenie dla pracowników.

 Jakim rodzajom ubezpieczeń

społecznych, z jakich tytułów (tytułu) i

na jakich zasadach (obowiązkowo czy

dobrowolnie) podlega Józef Zysko?

Zasady koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w ramach państw członkowskich

UE ,EOG i Szwajcarii



Rozporządzenie PE i Rady (WE) nr 883/2004 z 29.4.2004 r. w sprawie koordynacji

systemów zabezpieczenia społecznego



Rozporządzenie Parlamentu i Rady nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r.

dotyczące wykonywania rozporządzenia nr

883/2004 w sprawie koordynacji systemów

zabezpieczenia społecznego.

•

Koordynacja oznacza regulowanie

zależności między systemami prawnymi różnych krajów dla zachowania

odpowiedniego ładu dla ich funkcjonowania ,ale bez zmian merytorycznych norm

prawnych ,systemów.

•

Koordynacja jest pojęciem przeciwstawnym pojęciu harmonizacji prawa czyli

ujednoliceniu prawa.



Wypracowanie instrumentów ,które

stanowiłyby pomost łączący różnorodność systemów zabezpieczenia społecznego

wszystkich krajów członkowskich



Ochrona interesów osób ubezpieczonych przemieszczających się po krajach

członkowskich



Skorygowanie zasady terytorialności.



Współpraca instytucji zabezpieczenia społecznego państw członkowskich



Zbudowanie kompleksowego

mechanizmu ,procedur pozwalających zapewnić harmonijna współpracę

pomiędzy krajami członkowskimi.



Rozporządzenie to stosuje się do wszystkich  obywateli dowolnego państwa UE, którzy podlegają lub podlegali ustawodawstwu w z akresie

zabezpieczenia społecznego jednego z tych państw, oraz do członków ich rodzin i osób p ozostałych przy życiu (choćby nie posiadali oni obywatelstwa UE).



Zasada równego traktowania.



Naczelna zasada przewiduje ,że osoby do których stosuje się rozporządzenia unijne podlegają ustawodawstwu tylko jednego państwa członkowskiego. W przypadku pracowników najemnych i osób

prowadzących działalność na własny rachunek zastosowanie ma

ustawodawstwo tego państwa

członkowskiego w którym wykonywana jest praca, zgodnie z zasadą „ lex loci

laboris” czyli zasada miejsca zatrudnienia.



Art. 11 Rozporządzenia podstawowego

 osoba wykonująca w Państwie Członkowskim pracę najemną lub pracę na własny rachunek podlega

ustawodawstwu tego Państwa Członkowskiego;

 osoba otrzymująca zasiłek dla bezrobotnych zgodnie z przepisami art. 65 na podstawie ustawodawstwa

Państwa Członkowskiego zamieszkania podlega ustawodawstwu tego Państwa Członkowskiego;

 każda inna osoba, do której nie mają zastosowania

przepisy lit. a) do d) podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania, bez uszczerbku dla innych przepisów niniejszego

rozporządzenia, gwarantujących jej świadczenia na podstawie ustawodawstwa jednego lub kilku innych Państw Członkowskich.



Osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną w dwóch lub więcej państwach członkowskich, podlega:

 ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania, jeżeli wykonuje znaczną część pracy w tym państwie członkowskim; lub

 jeżeli nie wykonuje znacznej części pracy w państwie członkowskim, w którym ma miejsce zamieszkania ustawodawstwu państwa

członkowskiego, w którym znajduje się siedziba lub miejsce wykonywania działalności przedsiębiorstwa lub pracodawcy, jeżeli jest zatrudniona przez jedno przedsiębiorstwo lub jednego pracodawcę



Art. 14 Rozporządzenia wykonawczego.

 W celu określenia, czy znaczna część pracy jest

wykonywana w danym państwie członkowskim, należy uwzględnić następujące kryteria orientacyjne:

 w przypadku pracy najemnej - czas pracy lub wynagrodzenie;

oraz

 w przypadku pracy na własny rachunek - obrót, czas pracy, liczba świadczonych usług lub dochód.

 W ramach ogólnej oceny, spełnienie powyższych kryteriów w proporcji mniejszej niż 25 % tych

kryteriów wskazuje, że znaczna część pracy nie jest wykonywana w danym państwie członkowskim.

 Art.. 14 ust. 5b Rozporządzenia wykonawczego.

 Praca o charakterze marginalnym nie będzie brana pod uwagę do celów

określenia mającego zastosowanie ustawodawstwa na mocy art. 13

rozporządzenia podstawowego.



Osoba, która normalnie wykonuje pracę na własny rachunek w dwóch lub w kilku

Państwach Członkowskich podlega:



ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania, jeżeli

wykonuje znaczną część pracy w tym Państwie Członkowskim lub



ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w

którym znajduje się centrum zainteresowania dla jej działalności, jeżeli osoba ta nie zamieszkuje w jednym z Państw Członkowskich, w których

wykonuje ona znaczną część swej pracy.

 Osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek w różnych Państwach Członkowskich

podlega ustawodawstwu Państwa

Członkowskiego, w którym wykonuje

swą pracę najemną lub, jeżeli wykonuje taką pracę w dwóch lub w kilku

Państwach Członkowskich,

ustawodawstwu określonemu zgodnie z

przepisami ust. 1.



Osoba, która wykonuje działalność jako

pracownik najemny w państwie członkowskim w

imieniu pracodawcy, który normalnie prowadzi

tam swą działalność, a która jest delegowana

przez tego pracodawcę do innego państwa

członkowskiego do wykonywania pracy w imieniu

tego pracodawcy, nadal podlega

ustawodawstwu pierwszego państwa

członkowskiego, pod warunkiem że

przewidywany czas takiej pracy nie

przekracza 24 miesięcy i że osoba ta nie jest

wysłana, by zastąpić inną delegowaną osobę.



Kwestia ta została skonkretyzowana

zarówno w art. 14 ust. 2 rozporządzenia nr 987/09, jak i w pkt 1 decyzji A2

Komisji Administrującej.



Z regulacji tych wynika, że pod pojęciem normalnego wykonywania działalności

na terytorium państwa członkowskiego należy rozumieć, iż „pracodawca

zazwyczaj prowadzi znaczną część

działalności” w tym państwie.

 Art. 16 Rozporządzenia wykonawczego

 Osoba, która wykonuje pracę w dwóch lub więcej państwach członkowskich, informuje o tym instytucję wyznaczoną przez właściwą władzę państwa

członkowskiego, w którym ma miejsce zamieszkania.

 Np. ZUS