Starzenie się ludności w krajach Europy

2012, z. VI

Paulina UCIEKLAK-JEŻ

Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie

Starzenia się ludności w krajach Europy

Grupa ludności Unii obejmująca osoby w wieku około 60 lat i starsze będzie rosła w tempie szyb-szym niż kiedykolwiek dotąd. Jest to bardzo pozy-tywne zjawisko, gdyż jest ono logiczną

konsekwen-cją poprawy stanu zdrowia i jakości życia1_.

Synopsis: Celem opracowania jest przedstawienie zmian starzenia się populacji i zdrowotno-ści ludzi starszych w Polsce i innych krajach europejskich. Drugim celem artykułu jest sprawdzenie poziomu zmian stanu zdrowia w starszych grupach, której konsekwencją jest starzenie się populacji. Miernikiem wskazującym poziom zdrowotności populacji jest ocze-kiwana długość życia bez niepełnosprawności.

Słowa kluczowe: starzenia się ludności, zdrowotność ludzi starszych, oczekiwana długość życia bez niepełnosprawności

Wstęp

W 2012 roku obchodzimy Europejski Rok Aktywności Osób Starszych i

Solidarności Międzypokoleniowej (ER 2012). Organizatorem Roku Osób

Star-szych było Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, które jest jednocześnie kra-jowym koordynatorem Europejskiego Roku Aktywności Osób Starszych i Soli-darności Międzypokoleniowej w Polsce.

Hipokrates podzielił cykl życia ludzkiego na siedem siedmioletnich okre-sów: wczesne dzieciństwo, młodość, wiek młodego człowieka, wiek dojrzałego człowieka, wiek starszego człowieka i starość. Poeta, mędrzec ateński, Solon podaje dziesięć okresów życia „[…] w siódmej i ósmej siódemce życia najtęższa jest myśl i wymowa człowieka, jeszcze w dziewiątej jest on krzepki, lecz słab-nąć zaczyna jego mądrość i język” [2].

Rys. 1. Wybrane teorie starzenia się

Źródło: opracowanie własne na podstawie [6].

W artykule skoncentrowano się na starzeniu się społeczeństwa, które jest procesem demograficznym, definiowanym najogólniej jako zmiana w stanie i strukturze według wieku ludności kraju, polegającym na wzroście w ogólnej liczbie ludności liczby i udziału ludności starszej [1].

Celem opracowania jest przedstawienie zmian starzenia się populacji i zdrowotności ludzi starszych w Polsce i innych krajach europejskich. Drugim celem artykułu jest sprawdzenie poziomu zmian stanu zdrowia w starszych gru-pach, której konsekwencją jest starzenie się populacji. Miernikiem wskazującym poziom zdrowotności populacji jest oczekiwana długość życia bez niepełno-sprawności. W celu oceny zmian stanu zdrowia populacji wykorzystano dane pochodzące z badań Statystyki Dochodów i Warunków Życia2 _{– SILC oraz dane}

Głównego Urzędu Statystycznego i Eurostatu.

Starzenia się populacji

O stopniu starzenia się populacji w krajach Unii świadczą zmiany w struktu-rze wiekowej. W celu zilustrowania stopnia stastruktu-rzenia się Europejczyków pstruktu-rzed- przed-stawiono piramidę wieku ludności. W pracy Grunddragen of Befolkuningsläran w 1894 roku Gustav Sundbärg opisał po raz pierwszy trzy typy struktury wieku ludności, tj. progresywny, zastojowy, regresywny.

5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 5 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80+ Wi ek Kobiety Mężczyźni obszar w kolorze: 2011 obszar bez koloru : 1991

Rys. 2. Struktura wiekowa mieszkańców krajów UE w 1991 roku oraz w 2011 roku. Źródło: [10].

Przedstawiona struktura wiekowa mieszkańców krajów UE w 2011 roku przybiera kształt wrzeciona widoczna jest wąska podstawa, rozszerzająca się wraz ze wzrostem wieku, następnie zwężająca się dla najstarszych grup wieko-wych (rys. 2).Typ ten określany jest jako regresywny. Porównując piramidy wieku mieszkańców krajów UE dla 1991 roku oraz dla 2011 roku zaobserwo-wano proces starzenia się Europejczyków zarówno od dołu, jak i od góry pira-midy wieku. Starzenie ,,od dołu pirapira-midy” to efekt zmniejszania się liczby uro-dzeń w kolejnych latach, natomiast starzenie ,,od góry piramidy” wynika z wy-dłużającej się długości życia i zwiększania się procentowego udziału ludności w wieku starszym w ogólnej strukturze ludności.

Polska, podobnie jak inne kraje europejskie, boryka się ze zmianami demo-graficznymi, z problemem starzenia się społeczeństwa wskutek, z jednej strony wydłużenia życia ludności, z drugiej – spadku liczby urodzeń. Procesy te deter-minują istotne przemiany w liczebności oraz w strukturze ludności dotyczącej siły roboczej (rys. 3).

Rys. 3. Struktura wiekowa ludności (piramida wieku) według płci w 2009 roku Źródło: [10].

Nawet powierzchowna ocena struktury wiekowej ludności, czyli rozkład ludności według płci, oraz pięcioletnich grup wiekowych informuje o procesie starzenia się ludności w Polsce, gdzie w 1991 roku 24,9% mieszkańców nie przekraczało 15 roku życia, a tylko 10,2% ukończyło 65 lat, natomiast w 2011 roku 15,2% ogółu społeczeństwa było w wieku poniżej 15 lat, a 13,5% – 65 i więcej lat.

Inaczej proces starzenia się społeczeństwa można mierzyć udziałem ludności w starszym wieku w ogólnej liczbie ludności. Próg starości ustalony został zgodnie z przyjętymi przez demografów zasadami, moment ukończenia przez mężczyznę lub kobietę 60 lub 65 lat. Zaobserwowano (rys. 4), że odsetek osób starszych w krajach UE w latach 1991–2011 zwiększył się o 3,6 punktu procen-towego.

-2 -1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 E U -27 _Litw a Lot w a S łow en ia Ni em cy P ort uga lia Gr ec ja Es to nia W łoc hy Bu łga ria Ma lta Ru mu n ia F in lan dia Po ls ka H is z pa nia W ęgr y C z ec hy H o lan dia Au s tr ia Fr an cj a S łow ac ja Bel gia Cy pr Da ni a Wi e lk a Sz w e cj a Lu k se m bu rg Ir land ia Lie cht en sz tajn Tu rc ja Sz w ajc aria Is lan dia No rw e gi a

Rys. 4. Zmiany % udziału ludności w wieku 65+ w latach 1991 i 2011 w ogólnej liczbie ludności Źródło: [10].

Zmiany procentowego udziału ludności w wieku 65+ w ogólnej liczbie lud-ności w latach 1991 i 2011 były najwyższe na Litwie (6,8 punktu procentowe-go), Łotwie, w Słowenii oraz w Niemczech (5,7 punktu procentowego) i Portu-gali. Natomiast w Norwegii widoczne jest wyraźne odmłodzenie społeczeństwa.

Na postępujący również proces starzenia się Polaków wskazuje odsetek lud-ności w wieku 65 i więcej lat, który w 2011 roku wzrósł względem roku 1991 o 3,3 punktu procentowego.

Znaną miarą starzenia się jest mediana wieku ludności. Połowa mieszkań-ców Unii w 2011 roku była starsza niż 42,2 lat.

Tabela1. Mediana wieku Europejczyków w latach 2002–2011 Państwa człon-kowskie Unii Europejskiej Mediana w latach Przyrost wartości mediany w latach 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2009–2004 Unia Europejska (27 państw) 38,6 38,9 39,2 39,5 39,8 40,1 40,3 40,6 40,9 . 1,4 Unia Europejska (25 państw) 38,7 39,0 39,3 39,6 39,9 40,2 40,5 40,8 41,0 . 1,5 Unia Europejska (17 państw) 39,2 39,5 39,8 40,1 40,5 40,8 41,1 41,4 41,7 . 1,6 Unia Europejska (16 państw) 39,2 39,5 39,8 40,1 40,5 40,8 41,1 41,4 41,7 . 1,6 Unia Europejska (15 państw) 39,2 39,6 39,9 40,2 40,5 40,9 41,2 41,5 41,8 . 1,6 Austria 38,8 39,1 39,4 39,7 40,1 40,5 40,9 41,3 41,7 42,0 1,9

Państwa człon-kowskie Unii Europejskiej Mediana w latach Przyrost wartości mediany w latach 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2009–2004 Belgia 39,3 39,6 39,8 40,1 40,3 40,5 40,7 40,8 40,9 . 1,0 Bułgaria 40,1 40,4 40,5 40,7 40,9 41,0 41,1 41,1 41,4 41,6 0,6 Cypr 34,2 34,6 34,8 35,0 35,3 35,5 35,7 35,9 36,2 . 1,1 Czechy 37,9 38,2 38,5 38,7 38,9 39,1 39,1 39,2 39,4 39,6 0,7 Dania 38,6 38,8 39,1 39,4 39,7 40,0 40,2 40,3 40,5 40,6 1,2 Estonia 38,3 38,5 38,7 38,8 39,0 39,1 39,2 39,3 39,5 39,7 0,6 Finlandia 39,8 40,1 40,5 40,8 41,1 41,3 41,5 41,8 42,0 42,1 1,3 Francja 37,9 38,1 38,4 38,6 38,9 39,1 39,3 39,6 39,8 40,0 1,2 Grecja 38,8 39,2 39,5 39,9 40,3 40,6 41,0 41,4 41,7 42,1 1,9 Hiszpania 38,0 38,2 38,4 38,6 38,9 39,1 39,2 39,5 39,9 40,3 1,1 Holandia 37,8 38,2 38,5 38,9 39,2 39,6 40,0 40,3 40,6 41,0 1,8 Irlandia 32,8 33,0 33,3 33,5 33,5 33,4 33,5 33,8 34,3 34,7 0,5 Litwa 36,5 36,9 37,3 37,7 38,0 38,3 38,6 38,9 39,2 40,0 1,6 Luksemburg 37,4 37,7 37,9 38,1 38,3 38,5 38,6 38,7 38,9 39,0 0,8 Lotwa 38,5 38,8 39,0 39,2 39,4 39,5 39,6 39,8 40,0 40,4 0,8 Malta 37,0 37,4 37,7 38,0 38,5 38,7 38,9 39,0 39,2 39,5 1,3 Niemcy 40,6 40,9 41,4 41,8 42,3 42,8 43,2 43,7 44,2 44,6 2,3 Polska 35,7 35,9 36,2 36,5 36,7 37,0 37,3 37,5 37,7 38,0 1,3 Portugalia 38,3 38,6 38,8 39,2 39,5 39,8 40,1 40,4 40,7 41,1 1,6 Rumunia 35,0 35,5 35,9 36,4 36,9 37,3 37,7 38,0 38,3 . 2,1 Słowacja 34,4 34,7 35,0 35,3 35,6 35,9 36,2 36,5 36,9 37,2 1,5 Słowenia 38,6 39,0 39,4 39,9 40,2 40,6 41,0 41,2 41,4 41,7 1,8 Szwecja 39,6 39,7 39,9 40,1 40,3 40,5 40,6 40,7 40,7 40,8 0,8 Węgry 38,7 38,8 38,8 38,9 39,0 39,2 39,4 39,6 39,8 40,1 0,8 Wielka Brytania 38,0 38,3 38,5 38,7 38,9 39,1 39,2 39,4 39,6 39,7 0,9 Włochy 40,7 41,1 41,3 41,5 41,8 42,2 42,5 42,8 43,1 43,5 1,5 Źródło: opracowanie na podstawie [10].

W 2009 roku mediana wieku wynosiła 43,7 lat w Niemczech, osiągając tym samym najwyższą wartość w Europie. Wysoki poziom zanotowano również we Włoszech, w Finlandii, Grecji i Austrii. Najniższą wartość mediany wieku w Eu-ropie zaobserwowano w Irlandii. Natomiast mediana wieku w Polsce wynosiła

w 2009 roku 37,5 lat, zaś w 2011 roku 38,0 lat. Mediana wieku mieszkańców krajów UE wzrosła w latach 2004–20093 _{o 1,4 lat.}

W Polsce w okresie badanym (2004–2009) mediana wieku wzrosła o 1,3 lat.

0 10 20 30 40 50 E U -27 (1)( 2) Nie m cy W łoc hy Bu łgaria F inland _{Grecja Au}st ria P or tuga lia S low enia _Łotw a Litw a Holandia Belgia Sz w ecja D ania His zp ania W ęgr y Fr anc ja Cz ec hy W .B ry tania Es to ni a Ma lta Luk se m bu rg Ru m un ia Po lsk a S łowa cj a Cy pr Ir landia Sz w ajca ria Lichtens zt ajn N or w egia Is landia Tu rc ja 1991 przyrosty 1991-2011

Rys. 5. Przyrosty wartości mediany w latach 1991–2011. Źródło: [10].

Przyrosty wartości mediany wieku ludności krajów europejskich wahała się od 8,5 lat na Litwie, 7,0 lat w Niemczech do 2,4 lat w Szwecji co potwierdza ogólne starzenie się Europejczyków, w różnych krajach pod wpływem innych czynników społecznych.

Co więcej, proces starzenia się społeczeństwa obserwujemy również podczas oceny wskaźnika obciążenia demograficznego, który pokazuje związek między trzema grupami wieku ludności, tj. osobami w wieku przedprodukcyjnym, pro-dukcyjnym i popropro-dukcyjnym. Obciążenie ludności w wieku propro-dukcyjnym ludnością w wieku nieprodukcyjnym definiujemy jako relację między liczbą osób w wieku nieprodukcyjnym a liczbą osób w wieku produkcyjnym. Współ-czynnik obciążenia demograficznego określa się wzorem:

100 100 64 15 65 64 15 14 0 _{× + ×} = − + − − L L L L WOD (1) gdzie: 14 0−

L – liczba dzieci w wieku 0–14 lat, +

65

L – liczba osób w wieku 65 lat i więcej,

64 15−

L – liczba ludności w wieku 15–64 lat.

3 _{Brak danych w latach 1991–2011 zmusił autorkę do oceny przyrostu wartości mediany w latach} 2009–2004.

-10 0 10 20 30 40 50 E U -27 ( 1) (2) Au st ria Be lg ia Bu łgar ia Cy pr C zec hy Dani a Es to ni a F inl an di a Fr an cj a Gr ec ja H is zp ani a H ol andi a Ir land ia Li tw a Lu kse m bu rg Lotwa Mal ta Ni emc y P ol ska P or tug al ia Rumuni a S łow ac ja S łow en ia Sz wec ja W ęgr y Wi el ka B ryt an ia W łoc hy 1990 przyrosty 1990-2011

Rys. 6. Współczynnik obciążenia demograficznego w latach 1991–2011. Źródło: [10].

Według danych Eurostatu współczynnik obciążenia demograficznego wzrósł w Polsce z 15,4% w 1990 roku do 19,0% w 2011 roku, o 3,6 punkty procento-we.

Wzrost wskaźnika oznacza, że zarówno gospodarka w Polsce, jak i osoby w wieku produkcyjnym narażone są na większe obciążenia we wspieraniu starze-nia się ludności.

Zdrowe starzenie się ludności w ocenie lat życia w zdrowiu

w krajach Europy w latach 2004–2009

Ocena oczekiwanej długości życia bez niepełnosprawności dla konkretnego kraju czyli lat życia w zdrowiujest od kilku lat celem badań Statystyki Docho-dów i Warunków Życia4_{. Oczekiwaną liczbę lat życia bez niepełnosprawności}

osoby w wieku x lat oblicza się zgodnie ze wzorem (por. [7, 8]):

x x i i x l YWD DFLE ₌

∑

(

)

YWDx – liczba lat przeżytych w przedziale wieku [x, x+5) bez

niepełnosprawno-ści,

lx – liczba osób dożywających wieku x,

Lx – liczba lat przeżyta przez badaną kohortę (np. 100 000 osób) w wieku [x, x+5),

ω – potencjalny czas życia (np. 100 lat),

πx – udział (%) osób z niepełnosprawnością w przedziale wieku [x, x+5).

Przeprowadzone badanie subiektywnej niepełnosprawności osób mają zdia-gnozować poziom wzrostu miernika lat zdrowego życia ludności w wieku 65+, który jest konsekwencją poprawy stanu zdrowia osób w tej grupie wiekowej. Fakt, że miernik średniej długości życia bez niepełnosprawności nie zależy od wielkości oraz struktury wieku populacji, pozwala na bezpośrednie porównanie poziomu zdrowotności starszych mieszkańców krajów europejskich i ocenę mo-delowej zmiany stanu zdrowotnego starzejącego się populacji (por. [8]).

PL CZ LV SK SLO H LT 4 6 8 10 12 14 eki w ana d ługo ść ż yc ia bez ni epe łnospr aw no ści

Rys. 7. Oczekiwana długość życia i oczekiwana długość życia bez niepełnosprawności mężczyzn w wieku 65 lat

Źródło: opracowanie na podstawie [11, 12].

W latach 2004–2005 oczekiwana długość życia bez niepełnosprawności wśród 65-letnich mężczyzn była najwyższa w Danii (13,2), Norwegii i Islandii (12,5) natomiast najniższa w Estonii (3,4) i na Słowacji (4,8).

Oczekiwana długość życia bez niepełnosprawności wśród 65 letnich męż-czyzn w Polsce w 2004–2005 roku wynosiła 8,4.

A I P LU IS F FIN GR EST B S PL N DK E IRL CZ LV M D SK SLO H GB CY NL LT 2 4 6 8 10 12 14 12 13 14 15 16 17 18 19 oc ze ki wa na d ług ość ż yc ia b ez ni ep eł no sp ra wno ści

oczekiwana długość życia

Rys. 8.Oczekiwana długość życia i oczekiwana długość życia bez niepełnosprawności mężczyzn w wieku 65 lat w 2009 roku

Źródło: opracowanie na podstawie [11, 12].

W 2009 roku mężczyzna w wieku 65 lat w krajach europejskich mógł ocze-kiwać 16,5 lat życia bez niepełnosprawności. Oczekiwana długość życia bez niepełnosprawności 65-letnich mężczyzn wynosiła 13,6 lat w Szwecji i Norwe-gii, osiągając tym samym najwyższą wartość w Europie. Wysoki poziom zano-towano również w Islandii (12,7). Najniższą oczekiwaną długość życia bez nie-pełnosprawności wśród 65-letnich mężczyzn odnotowano na Słowacji (3,5) Ło-twie (4,8) i Estonii (5,6). W Polsce wartość ta kształtowała się na poziomie 6,9 lat.

A P GR B PL DK IRL CZ LV M D SK SLO H GB CY NL LT 4 6 8 10 12 14 16 ocz eki w ana d ług ość ż yc ia bez ni epe łnosp raw no ści

Rys. 9. Oczekiwana długość życia i oczekiwana długość życia bez niepełnosprawności kobiet w wieku 65 lat

W latach 2004–2005 oczekiwana długość życia bez niepełnosprawności wśród 65-letnich kobiet była najwyższa w Danii (14), Norwegii i Islandii (12,3), natomiast najniższa w Estonii (3,6) i na Litwie (4,3). Omawiany wskaźnik wy-nosił w 2004 roku w Polsce 10,2 lat.

A P LU IS FIN GR EST B S PL N DK IRL CZ LV M D SK SLO H GB CY NL LT 2 4 6 8 10 12 14 16 17 18 19 20 21 22 oc ze ki wa na d ługo ść ż yc ia be z ni ep eł nospr aw no ści

oczekiwana długość życia

Rys. 10. Oczekiwana długość życia i oczekiwana długość życia bez niepełnosprawności - kobiet w wieku 65 lat w 2009 roku

Źródło: opracowanie na podstawie [11, 12].

W 2009 roku kobieta w wieku 65 lat w krajach europejskich mogła oczeki-wać 8,9 lat życia bez niepełnosprawności. Oczekiwana długość życia bez nie-pełnosprawności wśród kobiet w wieku 65 lat wynosiła 14,7 lat w Szwecji, 14 – Norwegii oraz Islandii (13,5), osiągając najwyższą wartość w Europie. Najniż-szą oczekiwaną długość życia bez niepełnosprawności odnotowano w krajach europejskich w Słowacji (2,9), Estonii (5,4) i Portugali (5,5). W Polsce wartość ta kształtowała się na poziomie 7,7 lat.

Podsumowanie

Podsumowując powyższe rozważania należy podkreślić, że starzenie się spo-łeczeństwa i koncepcja aktywność osób starszych stanowi cel kilku unijnych programów i działań, tj.:

— Europejskiego Funduszu Społecznego [13],

— Progressu – wspólnotowego programu na rzecz zatrudnienia i solidarności społecznej [14],

— Grundrvigu wspólnotowego programu na rzecz działań w dziedzinie zdrowia na lata 2008–2013 [16],

— Komfortowego funkcjonowania osób starszych w społeczeństwie informa-cyjnym [17],

— Badawczo-rozwojowego programu, którego celem jest podwyższenie jakości życia osób starszych poprzez zastosowanie nowych technologii informacyj-no-komunikacyjnych [18],

— Programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowacji [19].

Na starzenie się społeczeństwa nie można patrzeć jak na problem. Starzenie ,,od góry piramidy” to wielkie osiągnięcie cywilizacyjne. Rozwój medycyny i lepsze warunki bytu powodują, że mieszkańcy UE żyją coraz dłużej i powinni starzeć się godnie i zdrowo.

W 2004–2005 roku mężczyzna wieku 65 lat w UE mógł oczekiwać 8,4 lat życia bez niepełnosprawności, zaś kobieta – 10,2 lat. W 2009 wartość ta dla ko-biet wynosiła 7,7 lat a dla mężczyzn 8,4 lat życia bez niepełnosprawności. Nie-stety w latach 2004–2009 wartość DFLE w wieku 65 zmalała dla mężczyzn 1,5 lat a dla kobiet o 2,5 lat.

Literatura

[1] Frątczak, Sobieszak A., Sytuacja demograficzna – społeczna osób starszych,

[w:] Seniorzy w społeczeństwie polskim, GUS, Warszawa 1999.

[2] Ostasiewicz W., Majczak J., Utracone lata życia na Dolnym Śląsku, „Śląski

Przegląd Statystyczny”, nr 2(8), red. W. Ostasiewicz, AE, Wrocław 2003. [3] Robine J.M., Jagger C., Egidi V., Selection of Coherent Set of Health

Indica-tors, Euro-REVES, Montpellier, France 2000.

[4] Robine J.M., Romieu I., Clavel A., Are we living longer, healthier lives in the EU, Montpellier, France 2005.

[5] Robine J.M., Jagger C., Mathers C.D., Crimmins E.M. (eds.), Determining health expectancies, Chichester UK: Wiley, 2003.

[6] Szarota Z., Gerontologia społeczna i oświatowa, WNAP, Kraków 2004.

[7] Ucieklak-Jeż P., Zastosowanie metody Sullivana do porównania oczekiwanej średniej długości życia mężczyzn i kobiet bez niedomagań chorobowych,

Biblioteka Wiadomości Statystycznych, t. 56, Warszawa 2008.

[8] Ucieklak-Jeż P., Analiza stanu oczekiwanej długości życia bez niepełno-sprawności w Polsce, „Pragmata Tes Oikonomias” V, red. P. Ucieklak-Jeż,

M. Kulesza, AJD, Częstochowa 2011.

[9] Wysociński J., Miszczuk, Problemy medyczne i społeczne ludzi starych, [w:]

Jabłoński L. (red.), Sanologia. Nauka o zdrowiu społeczeństwa, Warszawa

1998.

[11] http://www.echim.org (data dostępu: 31.10.2012). [12] http://www.eurohex.eu (data dostępu: 31.10.2012).

Akty prawne

[13] Rozporządzenie (WE) nr 1081/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego (Dz.U.L.210 z 31.07.2006, s. 12).

[14] Decyzja nr 1672/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 paź-dziernika 2006 r. ustanawiająca wspólnotowy program na rzecz zatrudnie-nia i solidarności społecznej – Progress (Dz.U.L.315 z 15.11.2006, s. 1). [15] Decyzja nr 1720/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15

li-stopada 2006 r. ustanawiająca program działań w zakresie uczenia się przez całe życie (Dz.U.L.327 z 24.11.2006, s. 45).

[16] Decyzja nr 1350/2007/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 paź-dziernika 2007 r. ustanawiająca drugi wspólnotowy program działań w dziedzinie zdrowia na lata 2008–2013 (Dz.U.L.301 z 20.11.2007, s. 3). [17] Decyzja nr 1982/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18

grudnia 2006 r. dotycząca siódmego programu ramowego Wspólnoty Euro-pejskiej w zakresie badań, rozwoju technologicznego demonstracji (2007– 2013) (Dz.U.L.412 z 30.12.2006, s. 1).

[18] Decyzja nr 742/2008/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 lipca 2008 r. w sprawie udziału Wspólnoty w podjętym przez kilka państw człon-kowskich programie badawczo-rozwojowym, którego celem jest podwyż-szanie jakości życia osób starszych poprzez zastosowanie nowych technolo-gii informacyjno-komunikacyjnych (Dz.U.L.201 z 30.07.2008, s. 49). [19] Decyzja nr 1639/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24

paź-dziernika 2006 r. ustanawiająca Program ramowy na konkurencyjności i in-nowacji (2007–2013) (Dz.U.L.310 z 09.11.2006, s. 15).

Ageing of Populations in European Countries

Summary: The aim of this paper is presentation of changes in ageing of the populations and general health of elderly people in Poland and other European countries. Another aim of this paper is checking the level of changes in general state of health in groups of elderly people, the consequence of which is ageing to populations. The measure indicating the level of gen-eral good health of a population is Disability Free Life Expectancy – DFLE.

Key words: ageing of populations, general health of elderly people Disability Free Life Ex-pectancy – DFLE