Testowanie zgodności wyrobów z normami serii ISO 19100 oraz oznaczanie znakiem zgodności PN

TESTOWANIE ZGODNOŒCI WYROBÓW

Z NORMAMI SERII ISO 19100

ORAZ OZNACZANIE ZNAKIEM ZGODNOŒCI PN

TESTING OF PRODUCTS FOR CONFORMANCE

TO ISO 19100 SERIES STANDARDS AND LABELLING

WITH POLISH STANDARD CONFORMANCE MARK

Agnieszka Zwirowicz

Uniwersytet _{Warmiñsko-Mazurski w Olsztynie}

S³owa kluczowe: normy serii ISO 19100, ocena zgodnoœci, informacja geograficzna, zestaw testów abstrakcyjnych (ATS)

Keywords: ISO series 19100 standards, conformance testing, geographic information, abstract tests suite (ATS)

Wstêp

Normy w dziedzinie informacji geograficznej okreœlaj¹ metody, narzêdzia i us³ugi, które maj¹ zapewniæ definicjê, opis i zarz¹dzanie danymi. W normach podane s¹ te¿ sposoby dostêpu do danych, ich przetwarzanie, przedstawienie i przenoszenie miêdzy ró¿nymi œrodo-wiskami, systemami i lokalizacjami. Za³o¿enia normalizacyjne dotycz¹ce informacji geogra-ficznej nie bêd¹ ca³kowicie osi¹gniête w przypadku, gdy zarówno dane, jak i systemy nie bêd¹ zgodne z normami serii 19100.

Wzrost zainteresowania normami serii ISO 19100, podejmowanie inicjatyw maj¹cych na celu zastosowanie ich w tworzonych systemach i infrastrukturach oraz powo³ywanie siê na te dokumenty normatywne sk³ania do refleksji nad stosowanymi w praktyce sposobami wykorzystywania norm w formu³owanych modelach, procesach i us³ugach. Pomija siê tak-¿e potrzebê sprawdzenia poprawnoœci i testowania zgodnoœci tworzonych rozwi¹zañ z nor-mami.

Badanie zgodnoœci jest testowaniem produktów pod k¹tem wystêpowania okreœlonych charakterystyk wymaganych przez dokumenty normatywne. Testowanie zgodnoœci ma na celu ustalenie stopnia zgodnoœci wdro¿eñ i obejmuje sprawdzenie mo¿liwoœci implementacji wzglêdem wymagañ zgodnoœci definiowanych w normach, jak i stwierdzenie mo¿liwoœci wdro¿enia.

Ocena zgodnoœci z poszczególnymi normami w dziedzinie

informacji geograficznej, Norma ISO 19105 (ISO, 2005)

W kontekœcie norm serii ISO 19100 dana implementacja jest zgodna, je¿eli zastosowane s¹ wymagania zgodnoœci, które podawane s¹ w klauzuli zgodnoœci w ka¿dej normie.

2. ZgodnoϾ

Ka¿dy schemat aplikacyjny, który opatrzony jest klauzul¹ zgodnoœci z niniejsz¹ norm¹, musi spe³niaæ wszystkie wymagania opisane w zestawie testów abstrakcyjnych w Aneksie A.

Za³¹cznik A (normatywny)

Zestaw testów abstrakcyjnych A.1. Zestaw testów abstrakcyjnych

A.1.1. Wprowadzenie

Wszystkie przypadki testowe w tym za³¹czniku nale¿¹ do Typu Testu: Podstawowy. A.1.2. Identyfikator przypadku testowego: Test sk³adnika

a) Przeznaczenie Testu: okreœlenie zgodnoœci przez zapewnienie, ¿e sk³adniki jakoœci zosta³y u¿yte w opisie jakoœci.

b) Metoda Testu: sprawdziæ opis jakoœci i zweryfikowaæ elementy jakoœci danych (wraz z elementami podrzêdnymi jakoœci danych oraz deskryptorami elementu podrzêdne-go jakoœci danych) u¿yte dla zapewnienia iloœciowej informacji o jakoœci.

Sprawdziæ opis jakoœci i zweryfikowaæ przegl¹dowe elementy jakoœci danych u¿yte dla zapewnienia nieiloœciowej informacji o jakoœci.

c) Odwo³anie: ISO 19113:2002, 5.1.

Klauzula ta definiuje wszystkie wymagania, które musz¹ byæ spe³nione, aby mo¿na by³o stwierdziæ zgodnoœæ z dan¹ norm¹. Klauzula stanowi punkt wyjœcia do testowania zgodno-œci. Wszystkie wymagania dla klauzuli zgodnoœci podawane s¹ w za³¹czniku A.

Fragment za³¹cznika z normy PN-EN ISO 19113:2009:

Norma 19105 (ISO, 2005) zawiera ramy, pojêcia i metodologiê testowania i kryteria, które musz¹ byæ osi¹gniête, aby stwierdziæ mo¿na by³o zgodnoœæ z normami serii ISO 19100. Dokument definiuje za³o¿enia zgodnoœci, pojêcie zgodnej implementacji, metodologiê testo-wania zgodnoœci, metody testów okreœlaj¹cych zgodnoœæ z normami w dziedzinie informacji geograficznej, wskazówki dotycz¹ce definiowania klauzuli zgodnoœci. Ocena zgodnoœci do-tyczy danych, jak i oprogramowañ, a tak¿e us³ug i specyfikacji.

Normalizacja metod testowania oraz kryteria zgodnoœci z normami w dziedzinie informa-cji geograficznej pozwala na weryfikacjê zgodnoœci z dokumentami normatywnymi.

Etapy testowania obejmuj¹ definicjê zestawu testów abstrakcyjnych, definicjê metod te-stowania i procesy szacowania zgodnoœci przeprowadzane przez laboratoria testuj¹ce, które sporz¹dzaj¹ raport testu zgodnoœci.

Wymagania zgodnoœci dzieli siê na obowi¹zkowe (powinny byæ uwzglêdniane), warun-kowe (powinny byæ uwzglêdnione, je¿eli maj¹ zastosowanie warunki zdefiniowane w specy-fikacji), opcjonalne (mog¹ byæ wybrane, gdy pasuj¹ do implementacji).

W celu oszacowania zgodnoœci implementacji powinna byæ podana informacja dotycz¹ca opcji, które zosta³y zaimplementowane. Pozwala ona na przetestowanie zgodnoœci wzglê-dem odnoœnych wymagañ i tylko wzglêwzglê-dem nich, a dla laboratorium testuj¹cego pozwala na orientacjê w analizowanej implementacji (Implementation Under Test, IUT) oraz na okreœle-nie granic dziedziny testów. Taka informacja mo¿e byæ wygenerowana za pomoc¹ proformy ICS (Implementation Conformance Statement).

Testy dzieli siê na testy podstawowe (zapocz¹tkowuj¹ proces oceny zgodnoœci) i testy mo¿liwoœci (sprawdzenie, czy mo¿liwoœci IUT pokrywaj¹ siê z tymi zadeklarowanymi w ICS). Podany w klauzuli zgodnoœci zestaw testów abstrakcyjnych wskazuje ewentualne testy mo¿liwoœci, które powinny byæ u¿yte jako podstawowe.

Testy podstawowe mog¹ mieæ formê abstrakcyjnych lub wykonawczych. Wstêpnie stwierdzaj¹, czy dana implementacja jest/nie jest zgodna z norm¹ i decyduj¹ o przeprowadze-niu testów mo¿liwoœci. Testy mo¿liwoœci oceniaj¹ spójnoœæ z wymogami zgodnoœci i stwier-dzaj¹ przyczyny ewentualnych b³êdów.

Laboratorium testuj¹ce powinno otrzymaæ dodatkowe informacje zwi¹zane z IUT w postaci dokumentu wed³ug proformy IXIT (Implementation Extra Information for Te-sting). W dokumencie powinny znaleŸæ siê informacje, które umo¿liwi¹ laboratorium przy-gotowanie odpowiednich testów wykonawczych (Executable Test Suite, ETS) i dokonanie oceny ich wyników, a tak¿e odniesienie do innych ICS oraz analizê administracyjnych szcze-gó³ów. Dla ka¿dego procesu oceny zgodnoœci powinien byæ przygotowany IXIT. Etapy oceny zgodnoœci przedstawione s¹ na rysunku 1.

Testowaniu zgodnoœci podlegaj¹ nastêpuj¹ce zagadnienia w obszarze informacji geograficznej:

m modele danych geograficznych i operatory, w tym schematy przestrzenne, czasowe,

regu³y schematów aplikacyjnych, przestrzenne operatory;

m zarz¹dzanie danymi geograficznymi, w tym katalogowanie, odniesienia przestrzenne

za pomoc¹ wspó³rzêdnych oraz identyfikatorów geograficznych, zasady jakoœci, pro-cedury oceny jakoœci, metadane;

Rys. 1. Diagram czynnoœci UML procesu oceny zgodnoœci

Przygotowania do testowania Sporz¹dzenie raportu testu zgodnoœci Analiza wyników Przeprowadzenie kampanii testowania

m us³ugi;

m profile i normy funkcjonalne.

W testowanie zgodnoœci mog¹ byæ zaanga¿owane ró¿ne instytucje, zarówno na poziomie krajowym, jak i miêdzynarodowym (rys. 2). Wœród tych organizacji nale¿y wymieniæ m.in. radê kontroluj¹c¹, jednostkê akredytuj¹c¹, laboratorium testuj¹ce i jednostkê certyfikuj¹c¹.

Rada kontroluj¹ca rozwi¹zuje ewentualne ró¿nice interpretacyjne, które mog¹ siê pojawiæ przy zastosowaniu okreœlonego zestawu testów abstrakcyjnych. Jest ona niezale¿na od ISO/ TC 211 i wspomaga laboratoria testuj¹ce w interpretacji wymaganych technicznych aspek-tów w danym abstrakcyjnym zestawie tesaspek-tów. Jednostka akredytuj¹ca przeprowadza for-malny proces, który zapewnia, ¿e laboratoria testuj¹ce s¹ kompetentne do przeprowadzania odpowiednich typów testów. Tylko akredytowane laboratoria mog¹ przeprowadzaæ formal-ne testy zgodnoœci. Laboratorium testuj¹ce sporz¹dza raporty testów klientom, ale tak¿e na proœbê klientów jednostce akredytuj¹cej. Jednostka certyfikuj¹ca ustala kryteria wydawania certyfikatów na podstawie raportów sporz¹dzanych przez laboratoria.

Rys. 2. Diagram UML struktury jednostek zaanga¿owanych w testowanie zgodnoœci zgodnie z ISO 19105 (ISO, 2005)

Regulamin certyfikacji wyrobów na zgodnoœæ z PN,

Znak Zgodnoœci wyrobu z PN

Polski Komitet Normalizacyjny (PKN) wyda³ zarz¹dzenie (Nr 44, 2008) dotycz¹ce certy-fikacji wyrobów na zgodnoœæ z Polsk¹ Norm¹ (PN) i oznaczania Znakiem Zgodnoœci z Polsk¹ Norm¹.

Ocena zgodnoœci wyrobów z wymaganiami odpowiedniej Polskiej Normy mo¿e byæ wyra¿ona przez oznaczenie wyrobu Znakiem Zgodnoœci z Polsk¹ Norm¹. Znak Zgodnoœci jest m.in. wizualn¹ prezentacj¹ deklaracji zgodnoœci, oznaczeniem, ¿e wyrób jest certyfiko-wany oraz informacj¹, ¿e wyrób i proces jego wytwarzania podlega nadzorowi niezale¿nemu od producenta.

PKN okreœla PN w³aœciwe do przeprowadzenia certyfikacji wyrobów. Okreœlenie PN za w³aœciw¹ mo¿e nast¹piæ z inicjatywy w³asnej PKN, na wniosek jednostki certyfikuj¹cej lub na wniosek skierowany przez producenta lub importera do jednostki certyfikuj¹cej. W aktu-alnym wykazie PN okreœlonych jako w³aœciwe do przeprowadzania certyfikacji, nie wystê-puj¹ PN w dziedzinie informacji geograficznej. Wœród jednostek certyfikuj¹cych nie ma takich, których zakres upowa¿nienia do certyfikacji obejmuje implementacje z dziedziny in-formacji geograficznej.

Komitet ISO do spraw szacowania zgodnoœci

(Committee on conformity assessment, ISO/CASCO)

Komitet do spraw szacowania zgodnoœci (ISO/CASCO) jest g³ówn¹ jednostk¹ ISO do spraw zapewnienia, utrzymania i promowania norm, które maj¹ s³u¿yæ wdro¿eniu, ocenie i formu³owaniu dobrych praktyk w szacowaniu zgodnoœci. Komitet podejmuje liczne przedsiêwziêcia, takie jak np. poszukiwanie sposobów szacowania zgodnoœci z normami, przygotowywanie dokumentów normatywnych dotycz¹cych praktyk testo-wania, inspekcji i certyfikowania produktów, procesów oraz us³ug, promowanie norm i odpowiedniego ich u¿ywania, a tak¿e uznawanie krajowych i regionalnych systemów szacowania zgodnoœci.

Wymogi stawiane produktom, us³ugom, systemom zarz¹dzania w procesie szacowania zgodnoœci, jak i równie¿ same procesy szacowania opisane s¹ w normach i przewodnikach ISO/IEC. Szacowanie zgodnoœci mo¿e polegaæ na testowaniu produktu/us³ugi pod k¹tem dostosowania lub dzia³ania zgodnego z okreœlonymi wymaganiami, na inspekcji produktu lub procesu w celu sprawdzenia warunków bezpieczeñstwa i zgodnoœci z przepisami, a tak¿e wdra¿aniu systemów zarz¹dzania.

Oceny zgodnoœci mo¿e dokonaæ dostawca produktu, us³ugi lub implementacji przez de-klaracjê zgodnoœci. Proces oceny mo¿e tak¿e przeprowadziæ u¿ytkownik lub niezale¿na jednostka szacuj¹ca zgodnoœæ.

Program OGC testowania dostosowañ

(OGC Compliance Testing Program)

Wagê zagadnienia szacowania zgodnoœci dostrzeg³o Open Geospatial Consortium two-rz¹c Program testowania dostosowañ (wczeœniej nazywa³ siê programem testowania zgod-noœci), który definiuje podejœcie, zasady i procedury wykorzystywane przez OGC w testo-waniu implementacji na zgodnoœæ ze specyfikacjami implementacyjnymi. W przypadku po-twierdzenia dostosowania do dokumentów OGC istnieje mo¿liwoœæ otrzymania odpowied-niego certyfikatu OGC.

Procedura testowania sk³ada siê z trzech etapów. Przebieg poszczególnych kroków mo¿e siê ró¿niæ w zale¿noœci od u¿ytego zestawu testów. Po pierwsze kandydat musi pobraæ ze strony OGC odpowiedni zestaw testów. Nastêpnie organizacja kandyduj¹ca testuje swój produkt, a w przypadku pozytywnego wyniku wszystkich testów dostosowañ sama przy-gotowuje raport podsumowania testu, za³¹czaj¹c wykorzystany zestaw testów, wyniki testu kopiê umowy i kopiê oprogramowania. Raport przesy³any jest do koordynatora, który po analizie dokumentów dokonuje orzeczenia o dostosowaniu siê lub nie do specyfikacji OGC. Po tym etapie wydawany jest certyfikat dostosowania. W przypadku negatywnej oceny koordynatora wystosowywany jest list z opisem b³êdów i ewentualnie przyczynami ich po-wstania. Sam fakt stwierdzenia przez koordynatora dostosowania do specyfikacji nie upo-wa¿niania organizacji testuj¹cej swoje implementacje do umieszczania informacji o tej zgod-noœci. Staje siê to mo¿liwe dopiero po dokonaniu odpowiedniej op³aty (Trademark Licensing Fee).

W przypadku pojawienia siê w¹tpliwoœci dotycz¹cych interpretacji specyfikacji imple-mentacyjnych oraz potrzeby ich objaœnienia formowana jest specjalna grupa (Revision Wor-king Group, RWG) spoœród cz³onków Komitetu Technicznego OGC.

Zakoñczenie

Fakt rosn¹cego zainteresowania normami serii ISO 19100 w Polsce, w krajowych insty-tucjach i s³u¿bach (w tym geodezyjno-kartograficznej) zwi¹zanych z informacj¹ geogra-ficzn¹ ogromnie cieszy. Œwiadomoœæ mo¿liwoœci wykorzystania tej grupy dokumentów nor-matywnych w tworzonych koncepcjach i implementacjach jest niezmiernie wa¿na. Koniecz-noœæ ich zastosowania wynika z potrzeby zapewnienia dostêpu do danych, ich przetwarza-nia, przedstawienia w ró¿nych œrodowiskach implementacyjnych i przenoszenia miêdzy ró¿-nymi systemami i lokalizacjami.

Wa¿nym etapem w procesie powszechnego wykorzystania norm serii ISO 19100 staje siê sprawdzenie (oszacowania) zgodnoœci implementacji z tymi dokumentami. W chwili obecnej kwestia ta w odniesieniu do norm w dziedzinie informacji geograficznej nie jest w ¿aden sposób uregulowana na poziomie poszczególnych instytucji i s³u¿b, a tak¿e Polskiego Komi-tetu Normalizacyjnego. Przyjmowana przez dostawców rozwi¹zañ konwencja powo³ywania siê na normy w tworzonych specyfikacjach jest niewystarczaj¹ca i nie daje gwarancji fak-tycznego i w³aœciwego zastosowania koncepcji i rozwi¹zañ przedstawianych w tych doku-mentach.

Podstaw do wypracowania pewnych procedur dotycz¹cych szacowania zgodnoœci z normami w dziedzinie informacji geograficznej dostarczaj¹ poszczególne normy, w tym naj-wa¿niejsza w tym zakresie ISO 19105 (ISO, 2005). W artykule przedstawiono pewne prak-tyczne, realizowane podejœcia (przez PKN, ISO/CASCO, OGC) do szacowania zgodnoœci z dokumentami normatywnymi i specyfikacjami implementacyjnymi, które mog¹ s³u¿yæ po-moc¹ do ustalenia pewnych zasad i rozwi¹zañ organizacyjnych oraz przedmiotowych na szczeblu krajowym w odniesieniu do norm serii ISO 19100.

Literatura

Open Geospatial Consortium, 2004: Compliance Testing Program, OGC Project Document 3-085r2. PN-EN ISO 19105: 2005: Informacja geograficzna – Zgodnoœæ i szacowanie zgodnoœci.

PN-EN ISO 19113:2009: Informacja geograficzna – Podstawy opisu jakoœci.

Zarz¹dzenie nr 44 Prezesa Polskiego Komitetu Normalizacyjnego z dnia 1 grudnia 2008 r. w sprawie ustano-wienia „Regulaminu certyfikacji wyrobów na zgodnoœæ z Polsk¹ Norm¹ i oznaczania wyrobu Znakiem Zgodnoœci z Polsk¹ Norm¹”.

http://www.iso.org/iso/resources/conformity_assessment/objectives_and_structure_of_casco.htm http://www.pkn.pl/?pid=znak_pn_wprowadzenie

Abstract

Building of Spatial Data Infrastructures requires using ISO 19100 series standards. There are many doubts about practical approach to the subject in the proposed models, processes and services. No attention is paid to the need of the conformance testing of applications to the ISO 19100 series standards. The author analyzes the kinds of conformance tasting to ISO 19100 series standards, and the concepts and methodology of compliance testing. Also, the practical approach realized by PKN, ISO/CASO and OGC of compliance testing to standards and implementation specifications is presen-ted in the paper, which can be helpful to establish some rules and organizational and subject solutions of conformance testing to ISO standards at national level. Due to free and unspecified approach of applications’ suppliers to the required conformance to ISO 19100 series standards, there is no guarantee of real conformance of implementations to the ISO geographic information standards and that is why there is the need to establish some procedures and abstract test suites to test conformance.

dr in¿. Agnieszka Zwirowicz agnieszka.zwirowicz@uwm.edu.pl