Michał Siwiec-Cielebon
Odkłamywanie historii
Wadoviana : przegląd historyczno-kulturalny 7, 105-106
M ic h a ł S iw ie c-C ielebo n
O d k ła m y w a n ie historii
Apolonia Ptak, Maciej Korkuć
„Żołnierze porucznika Wądoinego. Z dziejów niepodległościo
wego podziem ia na ziem i wadowickiej 1945-1947
N a k ła d e m k r a k o w s k ie j F u n d a c ji C e n r u m D o k u m e n ta c ji C z y n u N ie p o d le g ło ś c io w e g o u k a z a ła s ię d łu g o o c z e k iw a n a k s ią ż k a M a c ie ja K o rk u c ia i A p o lo n ii P ta k, z a ty tu ło w a n a „ Ż o łn ie rz e p o r u c z n ik a W ą d o in e g o . Z d z ie jó w n ie p o d le g ło ś c io w e g o p o d z ie m ia n a z ie m i w a d o w ic k i e j 1 9 4 5 -
1 9 4 7 ” .K s ią ż k a s k ła d a s ię z d w ó c h n ie z a le ż n y c h o d s ie b ie c z ę ś c i. P ie rw s z a to o p r a c o w a n ie M a c ie ja K o r k u c ia „O d d z ia ł p a r ty z a n c k i M ie c z y s ła w a W ą d o in e g o « M ś c ic ie la » ” . P re z e n tu je o n a in fo r m a c je z e b r a n e p rz e z a u to ra p o d c z a s w ie lo le tn ic h b a d a ń n a d d z ie ja m i z b ro jn e g o p o d z ie m ia w M a ło p o ls c e p o z a k o ń c z e n iu II w o jn y ś w ia to w e j. A u to r s ię g n ą ł d o z a s o b ó w a rc h iw a ln y c h i z a c h o w a n y c h m a te r ia łó w z a ró w n o p o d z ie m ia , ja k te ż in s ty tu c ji a d m in is tr a c y jn y c h i a p a ra tu re p re s ji P o ls k i L u d o w e j. W d ru g ie j c z ę ś c i A p o lo n ia P ta k p r z e d s t a w iła „ D z ia ła ln o ś ć o d d z ia łu M ie c z y s ła w a W ą d o in e g o w ś w ie tle re la c ji” . Ta c z ę ś ć k s ią ż k i p o w s ta ła w w y n ik u d łu g o le tn ie g o d o c h o d z e n ia d o p r a w d y p rz e z a u to rk ę , k tó r a p o d ję ła s w o is te „ p r y w a tn e ś le d z tw o ” . A p o lo n ii P ta k n ie ty lk o u d a ło s ię d o trz e ć d o w ie lu ż o łn ie
rz y g ru p y „M ś c ic ie la ” , n ie je d n o k ro tn ie d z is ia j ju ż n ie ż y ją c y c h , a le p rz e d e w s z y s t k im u d a ło je j s ię n a k ło n ić ich d o w s p o m n ie ń . A p rz e c ie ż lu d z ie ci p rz e s z li p o w o jn ie g e h e n n ę w ię z ie ń , ś le d z tw i re p re s ji, k tó re p o z o s ta w ia ją c w n ic h n ie z a ta rte p ię tn o m u s ia ły r ó w n o c z e ś n ie n a k a z y w a ć z ro z u m ia łą o s tr o ż n o ś ć . Z e b r a n e re la c je p r e z e n tu ją w ie le n ie z n a n y c h s z e r s z e m u o g ó ło w i w y d a r z e ń , lu b p ro s tu ją p o to c z n ą w ie d z ę o n ic h , c z e rp a n ą d o ty c h c z a s je d y n ie z p u b lik a c ji U B -o w s k ic h h a g io g ra fó w z o s ła w io n y m S ta n is ła w e m W a ła c h e m n a c z e le . A p rz e d e w s z y s tk im p rz e d s ta w ia ją w y d a r z e n ia w id z ia n e o c z y m a ich b e z p o ś re d n ic h u c z e s tn ik ó w , c o n a d a je k s ią ż c e w a lo r a u te n ty c z n o ś c i i d o d a je n ie w ą tp liw e j a tra k c y jn o ś c i. O p r a c o w a n ie M . K o r k u c ia p o z w a la u m ie js c o w ić o p is y w a n e fa k ty n a s z e rs z y m h is to r y c z n y m i s p o łe c z n y m tle n a s z y c h d z ie jó w . W k s ią ż c e u m ie s z c z o n o ró w n ie ż o b s z e rn y a n e k s ź ró d ło
w y. p rz e d s ta w ia ją c y k ilk a d z ie s ią t c ie k a w y c h d o k u m e n tó w lu b ic h fra g m e n tó w , do k tó r y c h d o ta r ł w w y n ik u a r c h iw a ln e j k w e r e n d y M . K o r k u ć . D r o b n e n ie ś c is ło ś c i w n a z e w n ic tw ie to p o g ra fic z n y m , p o p e łn io n e n a jw y ra ź n ie j p rz e z a u to ra , n ie u m n ie j s z a ją w a rto ś c i p u b lik a c ji, a le w d ru g im w y d a n iu w a rto b y ło b y p o k u s ić s ię o k o re k tę i w e ry fik a c ję n a z w .Z a m ie rz e n ie m a u to ró w i w y d a w c ó w b y ło , a b y o b y d w ie c z ę ś c i k s ią ż k i u z u p e łn ia ły s ię w z a je m n ie . T e n p o m y s ł s p ra w d z ił s ię p ra k ty c z n ie w „ Ż o ł n ie rz a c h p o ru c z n ik a W ą d o ln e g o ", tw o rz ą c c a ło ś ć n ie p o w ta rz a ln ą i d a ją c p rz e g lą d s y tu a c ji o ra z o b r a z ó w c z e s n y c h w y d a r z e ń n a z ie m i w a d o w ic k ie j, o d b ie g a ją c y od d o ty c h c z a s s e r w o w a n y c h n a m p ła s k ic h i je d n o s tr o n n y c h „ c z a r n o - b ia ły c h ” w iz ji n a s z e j n a jn o w s z e j h is to r ii.N a le ż y m ie ć n a d z ie ję , ż e „Ż o łn ie rz e p o ru c z n ik a W ą d o l n e g o ” to p ie rw s z a , a le n ie o s ta tn ia p u b lik a c ja o d k ła m u ją c a te n fra g m e n t n a s z y c h d z ie jó w . W k s ią ż c e z a b ra k ło b o w ie m o d p o w ie d z i n a w ie le p y ta ń i w ą tp liw o ś c i d o ty c z ą c y c h o p is y w a n y c h fa k tó w . N a jp ra w d o p o d o b n ie j b ra k in fo r m a c ji ź ró d ło w y c h o w ie lu w ą tk a c h ó w c z e s n e j d z ia ła ln o ś c i p o d z ie m n e j, a le ta k ż e o d z ia ła n ia c h a p a ra tu te r r o r u w ła d z y lu d o w e j, s k ie r o w a n y c h p r z e c iw k o k o n s p ir a c ji, s p o w o d o w a ł o s tr o ż n o ś ć a u to ra w fo r m u ło w a n iu te z i o p is y w a n iu w y d a rz e ń . A s z k o d a , b o m o ż e w r e s z c ie , p o p ię ć d z ie s ię c iu s ie d m iu la ta c h u d a ło b y s ię n a m ro z w ik ła ć z a g a d k ę k ilk u z b ro d n i p rz y p is y w a n y c h p o d z ie m iu , o k tó r y c h je d n a k w ia d o m o , ż e d o k o n a li ich p o d s z y w a ją c y s ię p o d k o n s p ira to r ó w fu n k c jo n a riu s z e u rz ę d u b e z p ie c z e ń s tw a . P rz y k ła d e m m o ż e tu b y ć z a m o rd o w a n ie d z ia ła c z a lu d o w e g o , k ie ro w n ik a s z k o ły w T łu c z a n i a n a s tę p n ie w J a s z c z u ro w e j, m a jo ra W ła d y s ła w a W iś n io w s k ie g o . M o r d e rs tw o d o k o n a n e w b ia ły d z ie ń n a u ja w n io n y m k a p ita n ie F e lik s ie K w a rc ia k u p s. „ S ta s z e k " ta k ż e d o m a g a s ię h is to ry c z n e j p ra w d y . To ty lk o p ie r w s z e z b rz e g u p rz y kła dy, ile je s z c z e p o z o s ta je d o w y ja ś n ie n ia . Z a p e w n e n ie m a w d o s tę p n y c h a u to ro w i a rc h iw a c h z a c h o w a n y c h d o k u m e n tó w , m o g ą c y c h w y ja ś n ić fu n k c jo n o w a n ie na z ie m i w a d o w ic k ie j o d d z ia łó w rz e k o m e g o p o d z ie m ia , w y k o n u ją c y c h „c z a rn ą ro b o tę ” n a rz e c z s tru k tu r b e z p ie c z e ń s tw a p u b lic z n e g o , a c z k o lw ie k w ia d o m o , ż e fu n k c jo n a riu s z e b e z p ie k i w g ru p a c h ta k ic h p o te re n ie p o w ia tu w a d o w ic k ie g o g ra s o w a li, n ie je d n o k ro tn ie z a ła tw ia ją c p rz y o k a z ji s w o je p ry w a tn e p o ra c h u n k i w n ie w y g o d n y m i d la n ic h o s o b a m i. T a k ż e tru d n a d o w y ja ś n ie n ia , a p rz y ty m n ie w ą tp liw ie b o le s n a je s t ro la , ja k ą o d e g ra ło k ilk u ż o łn ie r z y p o d z ie m ia , s c h w y ta n y c h p rz e z fu n k c jo n a riu s z y U B i z m u s z o n y c h b ą d ź p rz e k u p io n y c h d o w s p ó łp r a c y o b ie tn ic ą z a c h o w a n ia ż y c ia , w o ln o ś c i c z y p o p ro s tu b e z k a rn o ś c i. „K o s ” , k tó ry z a m o rd o w a ł M ie c z y s ła w a S p u łę „ F e lu s ia ” to ty lk o je d e n z ta k ic h p rz y p a d k ó w .J a k w id a ć , w ie le s p ra w o c z e k u je je s z c z e n a u ja w n ie n ie , z b a d a n ie i w y ja ś n ie n ie , a le o m a w ia n a p u b lik a c ja je s t n ie w ą tp liw ie k a m ie n ie m m ilo w y m n a d ro d z e o d k ła m y w a n ia n a jn o w s z e j h is to rii n ie ty lk o z ie m i w a d o w ic k ie j (p rz e z to o k re ś le n ie n a le ż y ro z u m ie ć d a w n y p o w ia t w a d o w ic k i, o b e jm u ją c y ta k ż e w ię k s z ą c z ę ś ć d z is ie js z e g o p o w ia tu s u s k ie g o ), a le z n a c z n e g o o b s z a ru z a c h o d n ie j M a ło p o ls k i. W a rto w ię c s ię g n ą ć p o ,„Ż o łn ie rz y p o ru c z n ik a W ą d o ln e g o ” . P o w in n i to u c z y n ić n ie ty lk o ci, k tó rz y in te re s u ją s ię n a jn o w s z ą h is to rią P o ls k i, a le p rz e d e w s z y s tk im p rz e d s ta w ic ie le n a jm ło d s z e g o p o k o le n ia . P o p ro s tu d la p o z n a n ia p ra w d y.
