Z. Uchnast
"Freedom to Learn", Carl R. Rogers,
Ohio 1969 : [recenzja]
Studia Philosophiae Christianae 8/2, 236-238
(IV w ie k po C hr.) p e d a g o g ik a eg ip sk a, k tó r e j sp a d k o b ie rc a m i je s t p r z e cież k u lt u r a Z ach o d u , a k tó r a o k a z a ła się „b o d ź c e m “ w y z w a la ją c y m id e e re n e s a n s u , n a w ią z u ją c e do k la s y k i s ta ro ż y tn e j, p o p rz e d z a ją c e n o w e h a s ła w d z ie d z in ie w y c h o w a n ia i n a u c z a n ia w o k re s ie o św ie c e n ia i d z ie w ię tn a s to w ie c z n e g o p o zy ty w izm u .
P rz y p is y u z u p e łn ia ją c e tr e ś ć ro z d z ia łó w z a jm u ją 117 s tr o n (sic!). Z a w ie r a ją o n e ty le w y ja ś n ie ń , szczeg ó ło w y ch w s k a z ó w e k i n o t b ib lio g r a ficzn y ch , że s ą n a jle p s z ą ilu s tr a c ją w ło ż o n e j p ra c y p rz e z M a r ro u w o m a w ia n e dzieło.
K s ią ż k ę u z u p e łn ia s ta r a n n y in d e k s rz e c z o w y i n a z w isk , k tó r e n a d a ją je j c h a r a k te r e n c y k lo p e d ii w y c h o w a n ia w o k re s ie s ta ro ż y tn y m i w c z e sn eg o śre d n io w ie c z a .
N a le ż a ło b y o c z e k iw a ć szy b k ieg o w z n o w ie n ia p rz e z P a ń s tw o w e W y d a w n ic tw o N a u k o w e e d y c ji H is to rii w y c h o w a n ia w sta ro ż y tn o ś c i, gdyż je j d o ty c h c z a so w y n a k ła d je s t ju ż c a łk o w ic ie w y c z e rp a n y .
T. P ió re k
C arl R . R ogers, F re e d o m to L ea rn , C h a rle s E. M e r rill P u b lis h in g C o m p
a n y , C o lu m b u s, O hio, 1969, s. 358.
W k sią ż c e n in ie js z e j R o g e rs p o d a je sw o je p ro p o z y c je o d n o śn ie m o ż li w o ści a p lik a c ji jeg o te o r ii oso b o w o ści i p sy c h o te ra p ii w z a k re s ie w y c h o w a n ia i n a u c z a n ia . M ó w iąc n a to m ia s t o u c z e n iu czy w y c h o w a n iu R o g e rs m a n a m y ś li ra c z e j te n ro d z a j u c z e n ia i w y c h o w a n ia , k tó r e d o p ro w a d z a do z a is tn ie n ia p e w n y c h k o n s tru k ty w n y c h z m ia n w oso b o w o ści u c z n ia i w je g o p o stę p o w a n iu .
W części I R o g e rs p o d a je k ilk a p rz y k ła d ó w re a liz a c ji p ro p o n o w a n e j p rz e z sie b ie m e to d y u c z e n ia w ró ż n y c h s y tu a c ja c h szk o ln y ch . R e la c je te, w z b o g a c o n e n o ta tk a m i z p rz e b ie g u p ro c e s u u c z e n ia , u ja w n ia j ą ja k o s k u te k s to s o w a n ia te j m e to d y : ży w e w łą c z e n ie się u c z n i w o d k ry w a n ie ro li p rz e d m io tu n a u c z a n ia d la ro z w ią z a n ia ic h w ła s n y c h p ro b le m ó w ży cio w y ch , w ię k sz e z a a n g a ż o w a n ie się w z d o b y w a n ie w ia d o m o śc i i o d p o w ie d n ic h u m ie ję tn o śc i, sk ło n n o ść do d ia lo g u i d y sk u s ji, o d k ry w a n ie oso b is ty c h p o te n c jo n a ln o ś c i i tw ó rc z e ic h w y k o rz y s ta n ie w p ro c e s ie u c z e n ia się. W części II R o g e rs o m a w ia w a r u n k i o d k ry c ia i w y k o rz y s ta n ia p o zy ty w n y c h p o te n c jo n a ln o ś c i u c z n ia w p ro c e s ie u c z e n ia o ra z jeg o p o trz e b y ic h u rz e c z y w is tn ie n ia . W o p a rc iu o sw e b a d a n ia n a d p ro c e s e m p sy c h o te ra p ii i d o św ia d c z e n ia z te r e n u p ra c y p e d a g o g ic z n e j R o g ers d o ch o d zi do p rz e k o n a n ia , iż d e
c y d u ją c ą ro lę w ty m w y p a d k u o d k ry w a w ła ś c iw a p o s ta w a n a u c z y c ie la w z g lę d e m u c z n ia i sam eg o sie b ie o ra z k lim a t r e la c ji p e d a g o g ic z n e j w y z w a la ją c y u k r y te często p o te n c jo n a ln o ś c i do w łą c z e n ia się s p o n ta n ic z n eg o i k o n s tru k ty w n e g o w p ro c e s u c z e n ia się. K lim a t te n w y tw a rz a się d z ię k i s p o n ta n ic z n e m u u ja w n ia n iu p o s ta w y a u te n ty c z n o śc i, p o s ta w y a k c e p ta c ji b e z w a ru n k o w e j u c z n ia ja k o o soby g o d n e j s z a c u n k u ze w z g lę d u n a to k im o n je s t i k im m oże być, p o s ta w y ro z u m ie n ia e m p a ty c z n e g o p rz e ż y ć su b ie k ty w n y c h u c z n ia i z n a c z e ń ja k ie o n p rz y p is u je p rz e d m io to w i r e la c ji p e d a g o g ic z n e j o ra z p o s ta w y z a u fa n ia w n a tu r a ln e p o te n c jo n a ln o śc i u c z n ia do s p o n ta n ic z n e g o i k o n s tru k ty w n e g o p o d ję c ia się o d p o w ie d z ia ln o śc i za w ła śc iw y p rz e b ie g p ro c e s u n a u c z a n ia i w y c h o w a n ia .
N a u c z y c ie l s p e łn ia tu t a j ro lę k a ta liz a to r a d la r o z w ija ją c e j się i d o j r z e w a ją c e j p o tr z e b y u c z e n ia się o ra z je s t o d p o w ie d z ia ln y z a stw o rz e n ie o d p o w ie d n ic h w a ru n k ó w d la z a s p o k o je n ia te j p o trz e b y (d o s ta rc z e n ie le k tu ry , u d z ie la n ie in fo rm a c ji, d z ie le n ie się w ła s n y m i sp o s trz e ż e n ia m i ja k o o soby d o jr z a łe j i k o m p e te n tn e j w d a n e j d z ie d z in ie n a u c z a n ia itp .).
W części I I I R o g ers p o d a je p e w n e s tw ie rd z e n ia o c h a r a k te r z e te o r e ty c z n y m o d n o śn ie p ro c e s u n a u c z a n ia . O to n ie k tó re z n ic h : C z ło w ie k p o s ia d a n a t u r a l n ą p o trz e b ę u c z e n ia s ię ; A u te n ty c z n e u c z e n ie się m a m ie j sce w ó w c z a s, gd y p rz e d m io t n a u c z a n ia je s t s p o s trz e g a n y ja k o m a ją c y z n a c z e n ie d la re a liz a c ji celó w o so b isty ch . U czen ie się, k tó r e w y m a g a z m ia n y k o n c e p c ji sa m e g o sie b ie je s t h a m o w a n e , h a m o w a n ie to je d n a k m o ż e b y ć z m n ie jsz o n e , je ś li z e w n ę trz n e z a g ro ż e n ia z m n ie js z o n e są do m in im u m . N iezależn o ść, tw ó rc z o ść i o d p o w ie d z ia ln e s a m o k ie ro w a n ie je s t z n a c z n ie u ła tw io n e , g dy s a m o k ry ty k a i o c e n a sam e g o sie b ie m a w ię k sz e z n a c z e n ie n iż o c e n a in n y c h osób. P o w y ż sz e s tw ie rd z e n ia s t a ją się d la R o g e rsa p u n k te m w y jś c ia do re f le k s ji n a d p ro g r a m e m szk ó ł w y ższy ch i sp o s o b e m jeg o re a liz a c ji.
W części IV p o d e jm u je p ro b le m a ty k ę w a rto ś c io w a n ia o ra z c e lu n a u c z a n ia i w y c h o w a n ia . R o g e rs p r ó b u je sp o jrz e ć n a te n p ro b le m n ie ja k o filo zo f lecz ja k o p sy ch o lo g i p s y c h o te ra p e u ta , k tó r y m ia ł m o żn o ść d o strz e c ro zw ó j p ro c e s u w a rto ś c io w a n ia . D la te g o te ż n ie p o d e jm u je się on r o z w a ż a n ia p ro b le m u w a rto ś c i o b ie k ty w n y c h , a le ra c z e j w a rto ś c io w a n ia s u b ie k ty w n e g o je d n o s tk i w o p a rc iu o je j te n d e n c ję do w y b o ru je d n e g o p rz e d m io tu a o d rz u c e n ie d ru g ie g o , j a k ró w n ie ż z w ra c a u w a g ę n a ro lę p e w n y c h osób z o to c z e n ia je d n o s tk i n a d o k o n y w a n y p rz e z n ią w y b ó r.
I n te r e s u ją c y m je s t d la R o g e rsa fa k t, iż n iezg o d n o ść k ry te rió w w a r to ś c io w a n ia s u b ie k ty w n e g o z k r y te r ia m i n a rz u c o n y m i je d n o s tc e p rz e z o to czen ie je s t p rz y c z y n ą p o w s ta n ia s ta n u n ie p o k o ju w e w n ę trz n e g o , a c z a se m n a w e t p o w s ta n ia z a b u rz e ń w f u n k c jo n o w a n iu osobow ości. G w a r a n te m w ła śc iw e g o ro z w o ju i d o jr z e w a n ia oso b o w o ści je s t z a c h o w a n ie i u d o s k o n a le n ie o rg a n iz m ic z n e g o p ro c e s u w a rto ś c io w a n ia . J e s t to w ykaz z a u
f a n ia R o g e rsa w is tn ie n ie n a tu r a ln e j p o z y ty w n e j te n d e n c ji k a ż d e j j e d n o s tk i do u tr z y m a n ia i w z b o g a c e n ia sie b ie p rz e z a k tu a liz a c ję sw y c h p o te n c jo n a ln o ś c i z a p e w n ia ją c y c h p e łn y ro z w ó j oso b o w o ści i o rg a n iz a c ję z a c h o w a n ia , k tó r e b y b y ło sk u te c z n e , ra c jo n a ln e i u sp o łeczn io n e. W części V R o g e rs p ro p o n u je k o n k r e tn y p ro g r a m p rz y g o to w a n ia i o d p o w ie d n ie j fo r m a c ji p e rs o n e lu p ed ag o g ic zn eg o o ra z p ro g r a m r e o r g a n i z a c ji a d m in is tr a c ji sz k o ln e j, k tó r a b y z d e c y d o w a ła się p o d ją ć ry z y k o re a liz a c ji je g o p ro p o z y c ji sp ra w d z o n y c h ju ż w w a r u n k a c h e k s p e r y m e n ta ln y c h . C h o d ziło b y z a te m o ry z y k o z a p e w n ie n ia u c z n io w i i w y c h o w a n k o w i k lim a tu w o ln o śc i p sy ch o lo g iczn ej, b y u czy ć go w o ln o śc i o d p o w ie d z ia ln e j z a u tr z y m a n ie i w z b o g a c e n ie sw ego is tn ie n ia p rz e z w łą c z e n ie się tw ó rc z e w p ro c e s n a u c z a n ia i w y c h o w a n ia sam eg o siebie.
Z. U c h n a st
C h a rles A . C u rra n , R e lig io u s V a lu e s in C o u n se lin g a n d P sy c h o th e r a p y ,
S c h e e d a n d W a rd ., In c., N e w Y o rk , 1969, s. 398.
Ch. A. C u rra n , u r. w 1913 r. w F ila d e lfii, U .S.A., k sią d z k a to lic k i i e k s p e r t II S o b o ru W at., je d e n z p ie rw s z y c h u c z n i i w s p ó łp ra c o w n ik ó w C. R o g ersa. C u r r a n p o d ją ł się m . in. p o g łę b ie n ia i u z a s a d n ie n ia ty c h a s p e k tó w te o r ii oso b o w o ści i p s y c h o te ra p ii ro g e r ia ń s k ie j, k tó r e u ła tw i a j ą z ro z u m ie n ie c z ło w ie k a i w a ru n k ó w je g o ro z w o ju o ra z z n a c z e n ie tego,
co w n o si re lig ia w życie c z ło w ie k a i ro zw ó j jeg o osobow ości.
R e la c jo n o w a n a p o n iż e j k s ią ż k a C u r r a n a je s t k o n ty n u a c ją p o d ję te g o p rz e z n ieg o te m a tu w : „ C o u n se lin g a n d P s y c h o th e ra p y : T h e P u r s u it V a lu e s “ (1968). T y m ra z e m C. s ta w ia so b ie z a c e l o p ra c o w a n ie p e w n y c h w a ru n k ó w u ła tw ia ją c y c h m ię d z y lu d z k ą r e la c ję o so b o w o ścio w ą, k tó r a b y p o z w o liła n a o d k ry c ie i o sią g n ię c ie o so b isty c h w a rto ś c i, ja k ie w n o si w życie je d n o s tk i r e lig ia ; w a rto ś c i u ła tw ia ją c y c h in te g ra c ję osobow ości, sk u te c z n o ść p o s tę p o w a n ia i p e łn ą je j d o jrzało ść .
C zęść I. T w ó rc z e p o ra d n ic tw o p sy c h o te ra p e u ty c z n e . W rozdz. I C u r r a n p ra g n ie d o strz e c i w y ja ś n ić d r a m a t c z ło w ie k a p rz e ż y w a ją c e g o s w ą in d y w id u a ln o ś ć i g ra n ic e sw o ic h m o żliw o ści j a k i jeg o d ą ż e n ie do w y jś c ia p o za sie b ie p rz e z p o z n a n ie d ru g ie g o c z ło w ie k a i m iło ść w z g lę d e m n ie go. R ozw ój i w ła ś c iw e u k ie r u n k o w a n ie te j p o trz e b y w p ro c e s ie p s y c h o te r a p ii je s t is to tn y m w a r u n k ie m a k c e p ta c ji i z ro z u m ie n ia d ru g ie g o czło w ie k a (T o tal O th e r). D la c z ło w ie k a re lig ijn e g o m o że te n p ro c e s o k azać się b a rd z o k o rz y s tn y m d la u ś w ia d o m ie n ia so b ie p o trz e b y n a w ią z a n ia ży w ego i o so b ow ościow ego k o n ta k tu z B ogiem , k tó r y „ s ta ł się n a m p o d o b n y z w y ją tk ie m g rz e c h u “.
