Joanna Błażyńska
WYCENA ŚRODKÓW TRWAŁYCH W USTAWIE O RACHUNKOWOŚCI I W MIĘDZYNARODOWYCH
STANDARDACH RACHUNKOWOŚCI
1. Wprowadzenie
Wycena jest jedną z istotniejszych kwestii w rachunkowości, a z obserwacji wynika, iż wycena bilansowa stanowi dla wielu podmiotów gospodarujących poważny problem. Wycena oznacza zbiór zasad, metod, technik i procedur obejmujących przyporządkowanie wielkości wyrażonych w nośniku pieniężnym obiektom, procesom lub zdarzeniom związanym z działalnością gospodarczą prowadzoną przez przedsiębiorstwo1. Jest to zatem proces zmierzający do usta- lenia kwot pieniężnych, w jakich poszczególne składniki sprawozdania finanso- wego zostaną ujęte i wykazane. Założenia koncepcyjne Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) wskazują na kilka różnych zasad wyceny stosowanych przy sporządzaniu sprawozdań finansowych, tj.2:
• zasadę koszu historycznego – aktywa ujmuje się na dzień nabycia w wartości równej zapłaconej za nie kwocie pieniężnej lub w wartości godziwej zapłaty niepieniężnej, dokonanej celem ich nabycia;
• zasadę aktualnej ceny nabycia – aktywa wycenia się w wartości równej kwo- cie, jaką należałoby zapłacić w razie nabywania takiego samego lub równo- ważnego składnika aktywów w chwili obecnej;
• zasadę wartości możliwej do uzyskania (realizacji) – aktywa wycenia się w wartości równej kwocie pieniężnej, jaką można by w chwili obecnej uzy- skać, zbywając dany składnik aktywów w normalnej, zaplanowanej transakcji;
• zasadę wartości bieżącej – aktywa wycenia się w zdyskontowanej wartości bieżącej przyszłych wpływów pieniężnych netto, które dana pozycja wypracu- je w toku działalności gospodarczej.
1 J. Turyna, Standardy sprawozdawczości finansowej, Difin, Warszawa 2006, s. 177.
2 Por. Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej, Stowarzyszenie Księgo- wych w Polsce, Warszawa 2004, s. 77.
Stosowanie powyższych zasad wyceny jest uzależnione od charakteru skład- ników majątkowych i innych okoliczności związanych z wyceną.
Należy zaznaczyć, że nie wszystkie rozwiązania przyjęte w standardach ra- chunkowości w zakresie wyceny mają przełożenie na polskie prawo bilansowe.
Dotyczy to między innymi środków trwałych, które często stanowią istotną po- zycję bilansową.
Celem niniejszego opracowania jest zaprezentowanie wybranych zagadnień związanych z wyceną środków trwałych oraz wskazanie podstawowych różnic między uregulowaniami zawartymi w ustawie o rachunkowości3 a stosowanymi w tym zakresie rozwiązaniami zawartymi w MSR. W artykule pominięto kwe- stie wyceny środków trwałych w budowie oraz ujęcia aktywów trwałych prze- znaczonych do sprzedaży.
2. Pojęcie środków trwałych
Ustawa o rachunkowości przez środki trwałe rozumie rzeczowe aktywa trwa- łe i zrównane z nimi, które spełniają łącznie następujące warunki:
• przewidywany okres ekonomicznej użyteczności4 jest dłuższy niż rok,
• są kompletne i zdatne do użytku,
• są przeznaczone na potrzeby jednostki.
Powyższa definicja jest zbudowana na podstawie kwalifikacji składników do aktywów jednostki. Środki trwałe stanowią zatem składniki majątkowe, które są kontrolowane przez jednostkę. Ponadto charakteryzują się długotrwałym użyt- kowaniem i są przeznaczone na potrzeby własnej działalności gospodarczej, tzn.
nie zostały nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych z tytułu przyrostu ich wartości. W takim przypadku musiałyby zostać ujęte w ramach inwestycji długoterminowych. Środki trwałe oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze zalicza się do ak- tywów trwałych jednej ze stron umowy, zgodnie z warunkami określonymi w ust. 4 ustawy o rachunkowości.
Standardy rachunkowości prezentują zagadnienia związane z ujmowaniem i wyceną środków trwałych w kilku standardach, a w szczególności w:
3 Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r., DzU z 2002, nr 76, poz. 694.
4 Na okres ekonomicznej użyteczności wpływają w szczególności: liczba zmian, na których pracuje środek trwały, tempo postępu techniczno-ekonomicznego, wydajność środka trwałego mierzona liczbą godzin jego pracy lub liczbą wytworzonych produktów albo innym właściwym miernikiem, prawne lub inne ograniczenia czasu używania środka trwałego, przewidywana przy likwidacji cena sprzedaży netto istotnej pozostałości środka trwałego.
• MSR nr 16 – Rzeczowe aktywa trwałe;
• MSR nr 17 – Leasing;
• MSR nr 36 – Utrata wartości aktywów.
Według MSR nr 16 ─ Rzeczowe aktywa trwałe (§ 6) środki trwałe to skład- niki:
• które są utrzymywane w celu wykorzystania ich w procesie produkcyjnym lub przy dostawach towarów i świadczeniu usług, w celu oddania do używania innym podmiotom na podstawie umowy najmu lub w celach administracyj- nych;
• którym towarzyszy oczekiwanie, iż będą wykorzystywane przez czas dłuższy niż jeden okres.
Zgodnie z MSR nr 16 omawiane składniki są ujmowane w aktywach, jeżeli istnieje prawdopodobieństwo, że jednostka uzyska przyszłe korzyści ekono- miczne związane z tym składnikiem, a cenę nabycia lub koszt ich wytworzenia można wycenić w sposób wiarygodny. Taka klasyfikacja jest bardzo podobna do ujęcia aktywów w myśl ustawy o rachunkowości, która przez aktywa rozumie kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej war- tości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych.
Należy jednak wskazać na kilka zasadniczych różnic w zakresie ujęcia środ- ków trwałych w ustawie o rachunkowości i w standardach rachunkowości.
W szczególności ustawa o rachunkowości do środków trwałych zalicza:
• wieczyste użytkowanie gruntu,
• spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu.
Takiego rozwiązania nie przewidują MSR, zaliczając wyżej wymienione po- zycje do wartości niematerialnych bądź traktując je jako formę leasingu.
Standard nr 16 nie reguluje, co stanowi najmniejszą jednostkę podlegającą osobnemu ujęciu, tzn. odrębną pozycję. Wskazuje jedynie, że środki trwałe two- rzą aktywa o podobnym rodzaju i zastosowaniu, przykładowo (§37): grunty, budynki i budowle, maszyny, statki, samoloty, pojazdy mechaniczne, meble i in- stalacje, wyposażenie biurowe. W Klasyfikacji Środków Trwałych za podsta- wową jednostkę ewidencji przyjmuje się pojedynczy element majątku trwałego spełniający określone funkcje w procesie wytwarzania wyrobów i świadczenia usług. Do środków trwałych ustawa zalicza w szczególności:
a) nieruchomości – w tym grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu, bu- dowle i budynki, a także będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze wła- snościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu użytkowego;
b) maszyny, urządzenia środki transportu i inne rzeczy;
c) ulepszenia w obcych środkach trwałych;
d) inwentarz żywy.
MSR nr 16 dokonuje pewnych wyłączeń w zakresie stosowania tego standar- du, do których nie odnoszą się zapisy ustawy o rachunkowości, co niewątpliwie może powodować odmienne ujęcie tych składników. Wyłączenia w MSR nr 16 dotyczą (§3):
• rzeczowych aktywów trwałych zaklasyfikowanych jako aktywa przeznaczone do sprzedaży zgodnie z MSSF nr 5 – Aktywa trwałe przeznaczone do sprzeda- ży oraz działalność zaniechana;
• aktywów biologicznych związanych z działalnością rolniczą zgodnie z MSR nr 41– Rolnictwo;
• praw do zasobów mineralnych takich, jak ropa naftowa, gaz ziemny i podobne nieodnawialne zasoby naturalne.
Kolejna różnica dotyczy ujęcia części zamiennych. MSR nr 16 (§ 11) do- puszcza, aby części zamienne oraz sprzęt rezerwowy zostały wykazane jako rzeczowe aktywa trwałe, jeżeli jednostka oczekuje, że będą one wykorzystywane przez okres dłuższy niż rok. Takie rozwiązanie nie jest dopuszczone przepisami polskiej ustawy o rachunkowości, która przewiduje ujęcie takich składników, w majątku obrotowym, w zapasach.
3. Początkowa wycena środków trwałych
Wycena składników środków trwałych powinna zostać przeprowadzana przy uwzględnieniu następujących warunków5:
• źródła pochodzenia składnika aktywów (np. z zakupu, wytworzenia we wła- snym zakresie itp.);
• określenia momentu wyceny, tzn. daty wprowadzenia składnika środków trwa- łych do ksiąg rachunkowych lub dnia zamknięcia roku obrotowego (dnia bilan- sowego).
Spełnienie powyższych warunków przekłada się na określenie wartości po- czątkowej środków trwałych i ich wyceny na dzień bilansowy.
Środki trwałe w momencie przyjęcia do użytkowania wycenia się w wartości początkowej, tj. według ceny nabycia lub po koszcie wytworzenia.
W myśl ustawy o rachunkowości cena nabycia obejmuje cenę zakupu obej- mującą kwotę należną sprzedającemu, bez podlegających odliczeniu podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, a w przypadku importu jest ona po- większona o obciążenia publicznoprawne oraz koszty bezpośrednio związane z zakupem i przystosowaniem składnika do wprowadzenia do obrotu, obniżone o rabaty, opusty, inne podobne zmniejszenia i odzyski. Cena może zawierać róż- nice kursowe, które nie podlegają aktywowaniu według MSR.
5 Por. Międzynarodowe Standardy Rachunkowości w praktyce polskich przedsiębiorstw, red.
Z. Kołaczyk, FORUM, Poznań 2002, s. 39.
Koszt wytworzenia środka trwałego obejmuje koszty pozostające w bezpo- średnim związku6 z jego wytworzeniem oraz uzasadnioną część kosztów po- średnich7. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie ceny nabycia czy też kosztu wytwo- rzenia środka trwałego, jego wyceny dokonuje się według ceny sprzedaży takiego samego lub podobnego składnika.
Zatem MSR nr 16, podobnie jak ustawa o rachunkowości, przyjmuje wycenę początkową środków trwałych według ceny nabycia lub po koszcie wytworze- nia8. Standard (§16) wskazuje jednak na dodatkowe elementy ceny (kosztu), które nie zostały uwypuklone w ustawie. Należą do nich szacunkowe koszty de- montażu i usunięcia składnika aktywów oraz przeprowadzenia renowacji miej- sca, w którym środek trwały się znajdował, do których jednostka się zobowiąza- ła w związku z nabyciem pozycji rzeczowych aktywów trwałych lub ich używa- niem przez określony okres dla celów innych niż produkcja wyrobów gotowych.
Jeżeli koszty te poniesiono w wyniku zużycia aktywów do produkcji zapasów, stosuje się uregulowania MSR nr 2 – Zapasy.
Różnica w ujęciu środków trwałych, w świetle ustawy o rachunkowości i MSR, może również wynikać z przyjętych wyłączeń kosztów niestanowiących ceny nabycia lub kosztu wytworzenia. Ustawa o rachunkowości w art. 28, ust. 3 wymienia koszty niezaliczane do kosztu wytworzenia. Są to koszty:
• będące konsekwencją niewykorzystanych zdolności produkcyjnych i strat pro- dukcyjnych;
• ogólnego zarządu, które nie są związane z doprowadzeniem produktu do po- staci i miejsca, w jakich się znajduje na dzień wyceny;
• magazynowania wyrobów gotowych i półproduktów, chyba że poniesienie tych kosztów jest niezbędne w procesie produkcji;
• kosztów sprzedaży produktów.
Natomiast MSR nr 16 (§19) przykładowo wskazuje na następujące koszty:
• koszty otwarcia nowego zakładu;
• koszty związane z rozpoczęciem wytwarzania nowego produktu lub świadcze- nia nowej usługi (łącznie z kosztami promocji i reklamy);
• koszty rozpoczęcia działalności w nowej lokalizacji lub wśród nowego seg- mentu klientów (łącznie z kosztami szkoleń pracowników);
• koszty administracyjne oraz inne ogólne koszty pośrednie.
6 Koszty bezpośrednie obejmują wartość zużytych materiałów bezpośrednich, koszty pozy- skania i przetworzenia związane bezpośrednio z produkcją i inne koszty poniesione w związku z doprowadzeniem do postaci i miejsca, w jakim środek trwały się znajduje w dniu wyceny.
7 Do uzasadnionej części kosztów pośrednich zalicza się zmienne, pośrednie koszty produkcji oraz tę część stałych, pośrednich kosztów produkcji, które odpowiadają poziomowi tych kosztów przy normalnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych.
8 W myśl standardów rachunkowości cena nabycia lub koszt wytworzenia jest kwotą zapłaco- nych środków pieniężnych lub ich ekwiwalentów lub wartością godziwą innych dóbr przekaza- nych z tytułu nabycia składnika aktywów w momencie jego nabycia lub wytworzenia.
Kolejna różnica, na którą należy zwrócić szczególną uwagę, dotyczy wyce- ny tzw. niskocennych środków trwałych. Ustawa o rachunkowości przyjmuje w przypadku wyceny takich obiektów podejście wynikowe i zezwala na jedno- razowe ich ujęcie w kosztach okresu. Standardy rachunkowości wymagają, aby środki trwałe użytkowane długotrwale podlegały amortyzacji przez okres ich ekonomicznej użyteczności.
Inne regulacje zawarte w MSR nr 16 (§23 i §24), niemające swojego odpo- wiednika w ustawie o rachunkowości, dotyczą ujęcia płatności odroczonej za okres dłuższy od normalnego terminu spłaty kredytu kupieckiego oraz wymiany jednego niepieniężnego składnika aktywów na drugi, którego wartość ustala się w wysokości wartości godziwej, chyba że transakcja wymiany nie ma treści ekonomicznej lub nie można wiarygodnie ustalić wartości godziwej żadnego z wymienionych aktywów.
4. Wycena środków trwałych następująca po początkowym ujęciu
Zgodnie z polskim ustawodawstwem, w myśl zasady ostrożnej wyceny9, środki trwałe wycenia się według cen nabycia lub kosztów wytworzenia, lub wartości przeszacowanej (po aktualizacji wyceny środków trwałych), pomniej- szonych o odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości.
W MSR nr 16 do bilansowej wyceny środków trwałych przewidziano dwa rozwiązania, tzn. modele oparte na:
• cenie nabycia lub koszcie wytworzenia (model kosztowy),
• wartości przeszacowanej.
Jednostka jest zobligowana do wyboru zasady (polityki) rachunkowości do- tyczącej sposobu wyceny środków trwałych i konsekwentnego jej stosowania w odniesieniu do całej grupy rzeczowych aktywów trwałych.
Według modelu opartego na cenie nabycia lub koszcie wytworzenia, po po- czątkowym ujęciu środków trwałych jako składnika aktywów, wykazuje się je według ceny nabycia lub po koszcie wytworzenia pomniejszonych o zakumulo- waną amortyzację oraz o zakumulowane odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości.
Drugie rozwiązanie zakłada, że po początkowym ujęciu środków trwałych jako składnika aktywów, których wartość godziwą10 można wiarygodnie ustalić,
9 Rachunkowość międzynarodowa, red. L. Bednarski, J. Gierusz, PWE, Warszawa 2001, s. 88.
10 Zgodnie z MSR nr 16, wartość godziwa jest kwotą, za jaką na warunkach rynkowych skład- nik aktywów mógłby zostać wymieniony pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi stronami transakcji.
pozycję taką wykazuje się w wartości przeszacowanej, stanowiącej jej wartość godziwą na dzień przeszacowania, pomniejszonej o kwotę późniejszych zaku- mulowanej amortyzacji i późniejszych zakumulowanych odpisów aktualizują- cych z tytułu utraty wartości.
Niewątpliwie sposób dokonywania wyceny środków trwałych w prawie bi- lansowym jest bliższy rozwiązaniom przyjętym w modelu kosztowym. Należy zaznaczyć, że standard w tym wariancie nie mówi o aktualizacji wyceny, lecz jedynie o odpisach amortyzacyjnych i trwałej utracie wartości. Natomiast ustawa o rachunkowości wskazuje, że środki trwałe mogą, na podstawie odrębnych przepisów, ulegać aktualizacji wyceny. Ustalona w ten sposób wartość księgowa netto środka trwałego nie powinna być wyższa od jego wartości godziwej11, której odpisanie w przewidywanym okresie jego dalszego używania jest ekono- micznie uzasadnione. Powstałą na skutek aktualizacji wyceny różnicę wartości netto środków trwałych odnosi się na kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny i nie może być ona przeznaczona do podziału. Kapitał ten podlega zmniejszeniu o różnicę z aktualizacji wyceny uprzednio zaktualizowanych, zbywanych lub zlikwidowanych środków trwałych, która wpływa na kapitał (fundusz) zapasowy lub inny o podobnym charakterze, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej.
Przyjęcie do wyceny środków trwałych drugiego podejścia przewidzianego w MSR nr 16, w odniesieniu do ustawy, niesie za sobą dalsze rozbieżności. We- dług standardu przeszacowania przeprowadza się na tyle regularnie, aby wartość bilansowa nie różniła się w istotny sposób od wartości, która zostałaby ustalona przy zastosowaniu wartości godziwej na dzień bilansowy. Przeszacowaniu pod- lega cała grupa środków trwałych, a nie wybrane jej składniki. Częstotliwość dokonywania przeszacowań zależy od zmian wartości godziwej przeszacowy- wanych pozycji środków trwałych. Przeszacowanie wymagane jest zatem wtedy, kiedy wartość godziwa środka trwałego różni się istotnie od jego wartości bilan- sowej. W praktyce określenie wartości godziwej składników środków trwałych, wobec częstego braku dla nich cen rynkowych, jest utrudnione. Przeszacowanie środków trwałych przewidziane w podejściu alternatywnym w MSR nr 16, nie jest zatem tożsame z regulacją w prawie bilansowym.
Regularna wycena środków trwałych zakwalifikowanych do grup wycenia- nych według modelu wartości przeszacowanej pociąga za sobą następujące kon- sekwencje:
a) jeżeli wartość składnika aktywów wzrosła wskutek przeszacowania:
• zwiększenie zalicza się bezpośrednio do kapitału własnego jako nadwyżkę z przeszacowania lub
11 Zgodnie z ustawą o rachunkowości, za wartość godziwą przyjmuje się kwotę za jaką dany składnik aktywów mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane na warunkach trans- akcji rynkowej, pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowiązanymi ze sobą stronami.
• jako przychód w takim zakresie, w jakim odwraca ono zmniejszenie war- tości z tytułu przeszacowania tego samego składnika środków trwałych, któ- re poprzednio ujęto jako koszt danego okresu;
b) jeżeli wartość bilansowa składnika aktywów zmniejszyła się wskutek prze- szacowania:
• zmniejszenie ujmuje się jako koszt danego okresu lub
• zmniejszenie wynikające z przeszacowania bezpośrednio rozlicza się z nad- wyżką z przeszacowania w zakresie, w jakim zmniejszenie nie przewyższa kwoty nadwyżki z przeszacowania dotyczącej tego samego składnika akty- wów.
Nadwyżkę z przeszacowania odniesioną na kapitał własny można przenieść do niepodzielonego wyniku z lat ubiegłych w momencie usunięcia odpowiadają- cego jej składnika aktywów z bilansu.
Zarówno ustawa o rachunkowości, jak i standardy rachunkowości wyma- gają umniejszania wartości środków trwałych o odpisy amortyzacyjne. Zgodnie z ustawą, odpisów amortyzacyjnych dokonuje się do momentu zrównania warto- ści odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych z wartością początkową środ- ka trwałego lub przeznaczenia go do likwidacji, sprzedaży lub stwierdzenia jego niedoboru, z ewentualnym uwzględnieniem przewidywanej przy likwidacji ceny sprzedaży netto pozostałości środka trwałego. Okres lub stawkę i metodę amor- tyzacji ustala się na dzień przyjęcia środka trwałego do używania.
MSR nr 16 wskazuje, że odpisów amortyzacyjnych dokonuje się tak długo, jak długo wartość końcowa środka trwałego nie przewyższa jego wartości bilan- sowej, nawet wtedy, gdy wartość godziwa tego składnika przewyższa jego war- tość bilansową. Przyjęta metoda amortyzacji wymaga weryfikacji, co najmniej na koniec każdego roku finansowego, a istotna zmiana w trybie konsumowania przez jednostkę gospodarczą korzyści ekonomicznych skutkuje zmianą metody amortyzacji w zakresie odzwierciedlającym tę zmianę.
W standardzie przyjęto, że każda część składowa aktywów trwałych jest amortyzowana osobno, jeżeli cena nabycia lub koszt wytworzenia jest istotny w porównaniu z ceną nabycia lub kosztem wytworzenia całej pozycji. Takiego rozwiązania nie przewiduje ustawa o rachunkowości, według której środek trwa- ły jest ujmowany jako nierozerwalna całość.
Kolejnym elementem wpływającym na wycenę środków trwałych jest trwała utrata wartości. Trwała utrata wartości, w myśl ustawy o rachunkowości, zacho- dzi wtedy, gdy istnieje duże prawdopodobieństwo, że kontrolowany przez jed- nostkę składnik aktywów nie przyniesie w przyszłości w znaczącej części lub w całości przewidywanych korzyści ekonomicznych. Taka sytuacja uzasadnia dokonanie odpisu aktualizującego doprowadzającego wartość składnika akty- wów, wynikającą z ksiąg rachunkowych, do ceny sprzedaży netto, a w przypad- ku jej braku, do ustalonej w inny sposób wartości godziwej. Odpisów z tytułu
trwałej utraty wartości środka trwałego12 dokonuje się w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych. Jeżeli jednak środek trwały podlegał wcześniej, na pod- stawie odrębnych przepisów, aktualizacji wyceny, odpisy z tytułu trwałej utraty wartości zmniejszają odniesione na kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny róż- nice spowodowane aktualizacją wyceny, a ewentualna nadwyżka, nad różnicami z aktualizacji wyceny, obciąża pozostałe koszty operacyjne.
MSR nr 16 w kwestii odpisów aktualizujących z tytułu utraty wartości odsyła do MSR nr 36 – Utrata wartości aktywów. MSR nr 36 w sposób bardzo sforma- lizowany odnosi się do problemu utraty wartości. W standardzie zdefiniowano odpis aktualizujący z tytułu utraty wartości jako nadwyżkę wartości bilansowej danego składnika aktywów nad jego wartością odzyskiwaną. Przez wartość od- zyskiwaną rozumie się natomiast cenę sprzedaży netto składnika aktywów lub jego wartości użytkowej (zdyskontowane przepływy pieniężne z użytkowania środka trwałego), zależnie od tego, która z nich jest wyższa. A zatem w ustawie o rachunkowości mówi się o doprowadzeniu wartości środka trwałego do ceny sprzedaży netto (lub w inny sposób ustalonej wartości godziwej), a według stan- dardu należy dokonać wyboru wartości wyższej między ceną sprzedaży netto a wartością użytkową. Ponadto standard, w porównaniu z prawem bilansowym, określa znacznie szerszy katalog przesłanek (§9 – przesłanki pochodzą z zew- nętrznych i/lub wewnętrznych źródeł informacji) wskazujących na utratę warto- ści. W przypadku ich wystąpienia jednostka jest zobowiązana do przeprowadze- nia szacunku wartości odzyskiwalnej.
5. Podsumowanie
Od 1994 roku ustawa o rachunkowości podlega ciągłej ewolucji, a rewolu- cyjne zmiany wprowadzono zwłaszcza w 2000 r. Od 1 stycznia 2005 r. obowią- zuje nowelizacja, w której skoncentrowano się przede wszystkim na wprowa- dzeniu standardów rachunkowości jako podstawy prowadzenia rachunkowości i sporządzania sprawozdań finansowych niektórych spółek. Uregulowania przy- jęte w polskim prawie bilansowym i w MSR/MSSF nadal różnią się w pewnych obszarach. Trudno jest jednoznacznie wyrokować, czy to dobrze, czy źle. Spory na ten temat nie milkną, można bez trudu przytoczyć argumenty za lub przeciw.
Niezależnie jednak od tego, w jakim kierunku będzie się rozwijać rachunko- wość, na dzień dzisiejszy globalizacja wymusza uzyskiwanie porównywalnych danych, a co za tym idzie – ograniczanie rozwiązań alternatywnych. Kwestie wyceny składników majątkowych, w tym między innymi środków trwałych,
12 Trwała utrata wartości środka trwałego zachodzi w szczególności w przypadku zmiany technologii produkcji, przeznaczenia do likwidacji, wycofania z używania.
w zgodzie z uregulowaniami międzynarodowymi, a przede wszystkim świado- mość występujących różnic, mają istotne znaczenie nie tylko dla jednostek zo- bligowanych do stosowania międzynarodowych standardów, ale również dla tych, które mogą je stosować fakultatywnie.
Literatura
Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej, Stowarzyszenie Księgowych w Pol- sce, Warszawa 2004
Międzynarodowe Standardy Rachunkowości w praktyce polskich przedsiębiorstw, red. Z. Koła- czyk, FORUM, Poznań 2002
Rachunkowość międzynarodowa, red. L. Bednarski, J. Gierusz, PWE, Warszawa 2001 Turyna J., Standardy sprawozdawczości finansowej, Difin, Warszawa 2006
Ustawa o rachunkowości a Międzynarodowe Standardy Rachunkowości, red. J. Gierusz, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr sp. z o.o., Gdańsk 2002
Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r., DzU z 2002 nr 76, poz. 694 ze zm.
