1
B a d a n i e e f e k t ó w w s p a r c i a
z r e a l i z o w a n e g o n a r z e c z o s ó b m ł o d y c h w r a m a c h P r o g r a m u O p e r a c y j n e g o W i e d z a E d u k a c j a R o z w ó j
I V R a p o r t W s k a ź n i k o w y
KWIECIEŃ 2019
2
B a d a n i e e f e k t ó w w s p a r c i a
z r e a l i z o w a n e g o n a r z e c z o s ó b m ł o d y c h w r a m a c h P r o g r a m u O p e r a c y j n e g o
W i e d z a E d u k a c j a R o z w ó j . I V R a p o r t W s k a ź n i k o w y
Autorzy: Marta Palczyńska, Mateusz Smoter, dr Daniel Kiewra Redakcja: dr Iga Magda, Marta Palczyńska, Mateusz Smoter
Raport został przygotowany przez konsorcjum IBS, IMAPP i IQS dla Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju.
Instytut Badań Strukturalnych ul. Wiśniowa 40B lok.8
02-520 Warszawa tel. 22 629 33 82 fax 22 355 29 49 e-mail: ibs@ibs.org.pl www.ibs.org.pl
Imapp Sp. z o. o.
ul. Puławska 145 02-715 Warszawa tel. 22 390 53 04 fax 22 379 62 83 e-mail: imapp@imapp.pl www.imapp.pl
IQS Sp z. o.o.
ul. Francuska 37 03-905 Warszawa tel. 22 592 63 00 fax: 22 825 48 70
e-mail: kontakt@grupaiqs.pl www.grupaiqs.pl
W badaniu wykorzystano dane Głównego Urzędu Statystycznego, Badania Aktywności Ekonomicznej Ludności 2017.
Główny Urząd Statystyczny nie ponosi odpowiedzialności za dane i wnioski zawarte w publikacji.
3
Spis treści
Spis wykresów... 5
Spis tabel ... 6
Najważniejsze wyniki raportu ... 8
Streszczenie ... 9
Main findings ...13
Summary ...14
1. Wprowadzenie i kontekst badania ...17
2. Uczestnicy wsparcia w okresie lipiec 2017 - czerwiec 2018 ...18
2.1. Struktura demograficzna uczestników... 20
2.2. Uczestnicy wielokrotni ...24
2.3. Formy wsparcia ...26
3. Badanie wskaźnikowe - metody i definicje ...31
3.1. Dane z ZUS ...31
3.2. Struktura próby i reprezentatywność badania ankietowego ...32
3.3. Definicje wskaźników ...34
3.4. Operacjonalizacja długoterminowych wskaźników rezultatu ...35
4. Wartości długoterminowych wskaźników rezultatu...37
4.1. Osoby kształcące się sześć miesięcy po opuszczeniu Programu ...39
4.2. Osoby pracujące sześć miesięcy po opuszczeniu Programu ... 40
4.3. Osoby prowadzące działalność na własny rachunek sześć miesięcy po opuszczeniu Programu ...42
4.4. Osoby w niekorzystnej sytuacji społecznej pracujące sześć miesięcy po opuszczeniu Programu ...44
4.5. Czynniki determinujące sukces zatrudnieniowy ...46
5. Pogłębiona analiza wyników badania wskaźnikowego ... 50
5.1. Subiektywna ocena udziału w Programie ... 50
5.2. Jakość pracy ...52
5.3. Własna działalność gospodarcza ...58
5.4. Przyczyny stojące za znalezieniem pracy oraz brakiem zatrudnienia ...63
5.5. Obowiązki opiekuńcze ...66
5.6. Migracje ...67
5.7. Odpływy z rolnictwa ...68
4
6. Wnioski i rekomendacje ... 70
Bibliografia...81
Załącznik 1. Definicje kluczowych pojęć ...82
Załącznik 2. Tytuły ubezpieczenia społecznego do wyliczania długoterminowych wskaźników rezultatu ...86
5
Spis wykresów
Wykres 1. Struktura płci uczestników Programu ... 20
Wykres 2. Struktura wieku uczestników Programu ... 20
Wykres 3. Struktura wykształcenia uczestników Programu ...22
Wykres 4. Struktura miejsca zamieszkania uczestników Programu ...22
Wykres 5. Udział osób z niepełnosprawnościami wśród uczestników Programu ...23
Wykres 6. Udział osób znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej wśród uczestników Programu ...23
Wykres 7. Struktura uczestników wg statusu na rynku pracy ...23
Wykres 8. Udział osób zarejestrowanych jako bezrobotne wśród ogółu osób należących do kategorii NEET i uczestników Programu...24
Wykres 9. Porównanie cech społeczno-demograficznych wielokrotnych uczestników projektów PO WER ze strukturą ogółu uczestników ...25
Wykres 10. Odsetek uczestników Programu korzystających z poszczególnych form wsparcia ...27
Wykres 11. Przeciętny czas wsparcia w podziale wg instytucji (w dniach) ...28
Wykres 12. Przeciętna liczba form wsparcia w podziale wg instytucji ...28
Wykres 13. Struktura wykształcenia korzystających z poszczególnych form wsparcia ...29
Wykres 14. Struktura wieku korzystających z poszczególnych form wsparcia ... 30
Wykres 15. Sukces edukacyjny a zatrudnieniowy ...38
Wykres 16. Osoby, które odniosły jakąkolwiek formę sukcesu aktywizacyjnego ...39
Wykres 17. Osoby kształcące się 6 miesięcy po opuszczeniu Programu ... 40
Wykres 18. Forma kształcenia uczestników projektów 6 miesięcy po zakończeniu udziału w projekcie ... 40
Wykres 19. Osoby pracujące 6 miesięcy po opuszczeniu Programu ...42
Wykres 20. Osoby prowadzące działalność na własny rachunek 6 miesięcy po opuszczeniu Programu ...43
Wykres 21. Struktura działalności gospodarczych wg sposobu ich założenia ...44
Wykres 22. Ocena przydatności wsparcia pod kątem rozpoczęcia działalności gospodarczej ...51
Wykres 23. Ocena przydatności wsparcia pod kątem znalezienia pracy ...51
Wykres 24. Ocena wykorzystania w obecnej pracy wiedzy i umiejętności zdobytych w trakcie aktywizacji ...52
Wykres 25. Liczba tytułów składek na ubezpieczenie społeczne lub zdrowotne wśród osób pracujących 6 miesięcy po zakończeniu aktywizacji ...53
Wykres 26. Najczęstsze tytuły składek wśród osób, które pracowały 6 miesięcy po zakończeniu aktywizacji ..54
Wykres 27. Podstawa składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne wg płci ...56
6
Wykres 28. Podstawa składki na ubezpieczenie społeczne wg płci i tytułu składki ...57
Wykres 29. Tygodniowy czas pracy osób pracujących najemnie ...58
Wykres 30. Struktura dotacji na rozpoczęcie działalności gospodarczej według sektora PKD ...59
Wykres 31. Typowo „kobiece” i „męskie” branże działalności gospodarczej ... 60
Wykres 32. Rozkład kwoty dotacji na założenie własnej działalności gospodarczej według płci ...61
Wykres 33. Odsetki osób, które wiedziały o możliwości otrzymania dotacji na założenie działalności gospodarczej, starały się o dotację i ją otrzymały według płci ...61
Wykres 34. Przyczyny nie ubiegania się o dotacje na działalność gospodarczą ...62
Wykres 35. Dochody z pracy kobiet i mężczyzn pracujących na własny rachunek, w ujęciu miesięcznym ...63
Wykres 36. Dochody z pracy kobiet i mężczyzn pracujących na własny rachunek, w ujęciu godzinowym ...63
Wykres 37. Kluczowe czynniki, które przyczyniły się do znalezienia pracy ...64
Wykres 38. Przyczyny braku zatrudnienia ...65
Wykres 39. Przyczyny bierności zawodowej ...65
Wykres 40. Przyczyny bezrobocia ...65
Wykres 41. Przyczyny nieposzukiwania pracy przez osoby bierne zawodowo z kategorii NEET ...66
Wykres 42. Osoby, które po zakończeniu udziału w Programie miały pod opieką dziecko lub dorosłą osobę zależną ...67
Wykres 43. Odsetek osób pracujących 6 miesięcy po zakończeniu udziału w Programie względem obowiązków opiekuńczych ...67
Wykres 44. Odsetek osób pracujących w odległości ponad 50 km od miejsca zamieszkania sprzed udziału w Programie ...68
Wykres 45. Wartości wskaźników rezultatu wśród osób prowadzących lub pomagających w gosp. rolnym ....69
Wykres 46. Osoby prowadzące lub pomagające w gosp. rolnym a ubezpieczenie w KRUS przed uczestnictwem w Programie ...69
Wykres 47. Odpływy z rolnictwa ... 70
Wykres 48. Odsetek osób stwierdzających, że w ich przypadku do odejścia z rolnictwa przyczyniło się wsparcie w ramach Programu ... 70
Spis tabel
Tabela 1. Struktura uczestników projektów wg podmiotu aktywizującego ...19Tabela 2. Struktura próby oraz błędy maksymalne dla frakcji w wybranych przekrojach ...33
Tabela 3. Definicje wskaźników objętych niniejszym badaniem ...34
7
Tabela 4. Operacjonalizacja sposobu wyliczenia długoterminowych wskaźników rezultatu ...36 Tabela 5. Wartości długoterminowych wskaźników rezultatu ...37 Tabela 6. Szczegółowe wartości długoterminowych wskaźników rezultatu według przekrojów, % ...45 Tabela 7. Wyniki modelu logitowego tłumaczącego szanse, że osoba pracowała / prowadziła własną działalność 6 miesięcy po opuszczeniu Programu ...49 Tabela 8. Wnioski i rekomendacje ...75 Tabela 9. Wykaz kodów tytułów ubezpieczenia społecznego wykorzystanych do wyliczenia długoterminowych wskaźników rezultatu ...86
8
Najważniejsze wyniki raportu
64,9% uczestników pracowało, włączając w to prowadzenie działalności na własny rachunek, 6 miesięcy po zakończeniu udziału w aktywizacji.
28,5% uczestników powróciło do kształcenia 6 miesięcy po zakończeniu udziału w aktywizacji.
12,5% uczestników prowadziło własną działalność gospodarczą.
20% uczestników Programu nie odniosło ani sukcesu zatrudnieniowego, ani edukacyjnego.
54% osób, które powróciło do kształcenia uczyło się na studiach wyższych.
89% prowadzonych działalności gospodarczych było założonych dzięki dotacji uzyskanej w ramach Programu. Mężczyźni zakładali działalność gospodarczą dwukrotnie częściej niż kobiety.
2 razy rzadziej niż wynikałoby to ze struktury wykształcenia bezrobotnych, osoby z najniższym poziomem wykształcenia biorą udział w projektach PUP.
16% uczestników z najniższym poziomem wykształcenia powróciło do kształcenia w porównaniu do 30% w pozostałych grupach wykształcenia.
72% osób pracujących miało umowę o pracę, 8% umowę zlecenie, a 18% było samozatrudnionych.
2 287 zł brutto wyniosła przeciętna wartość wynagrodzenia osób pracujących na umowę o pracę.
Mężczyźni zarabiali 10% więcej niż kobiety.
12% osób pracujących znalazło zatrudnienie w odległości ponad 50 km od miejsca zamieszkania sprzed udziału w Programie.
20% kobiet oraz 9% mężczyzn miało pod opieką dziecko lub dorosłą osobę zależną. Obowiązki opiekuńcze zmniejszały szanse zatrudnienia tylko w przypadku kobiet.
Wartości długoterminowych wskaźników rezultatu
wskaźnik IV edycja
badania III edycja
badania II edycja
badania I edycja badania Liczba osób kształcących się
- 6 miesięcy po opuszczeniu programu PO WER 28,5% 27,4% 27,5% 17,0%
Liczba osób pracujących
- 6 miesięcy po opuszczeniu programu PO WER 64,9% 62,7% 59,5% 76,4%
Liczba osób prowadzących działalność na własny rachunek
- 6 miesięcy po opuszczeniu programu PO WER 12,5% 12,9% 14,1% 42,5%
Liczba osób, w niekorzystnej sytuacji społecznej, pracujących
- 6 miesięcy po opuszczeniu programu PO WER 63,8% 61,1% 54,5% 73,0%
9
Streszczenie
W niniejszym raporcie przedstawiono ocenę skuteczności wsparcia w ramach Osi Priorytetowej I PO WER, skierowanego do osób pozostających w kategorii NEET, tj. niepracujących oraz niekształcących się i nieszkolących się, w grupie wieku 15-29 lat. Jest to IV edycja badania wskaźnikowego. Wszystkie raportowane wyniki dotyczą 10 województw, w których interwencja finansowana jest ze środków Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych (YEI).
W raporcie wykorzystano dane z trzech źródeł: (1) z bazy danych SL o uczestnikach wsparcia i przyznanych formach wsparcia; (2) z badania ankietowego uczestników wsparcia, przeprowadzonego na próbie 1327 osób;
(3) z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Dane ZUS do wyliczenia długoterminowych wskaźników rezultatu zostały wykorzystane po raz drugi.
W ramach niniejszego badania analizą objęto ok. 74 tys. osób, które zakończyły udział w projektach w ramach Osi Priorytetowej I PO WER między początkiem lipca 2017 roku a końcem czerwca 2018 roku. Wśród uczestników projektów dominowali, jak do tej pory, bezrobotni aktywizowani przez powiatowe urzędy pracy (PUP), stanowiący 85% wszystkich uczestników. Osoby bierne zawodowo, niezarejestrowane w PUP, wsparcie mogą uzyskać w ramach projektów konkursowych WUP/MRPiPS i projektów pozakonkursowych OHP.
Nieznaczenie spadła liczba osób aktywizowanych w ramach projektów konkursowych, w ramach których aktywizowanych było 13% wszystkich uczestników. Jednocześnie, po raz kolejny zmniejszył się udział osób aktywizowanych przez Ochotnicze Hufce Pracy (OHP), których liczba spadła z 1987 do 1249. W konsekwencji osoby bezrobotne dominują wśród uczestników Programu (88%), co nie odpowiada strukturze osób należących do kategorii NEET w Polsce, wśród których tylko 37% stanowią osoby zarejestrowane w PUP.
Wśród uczestników wsparcia więcej było kobiet (57%) niż mężczyzn, dominowały również osoby młodsze, w wieku 18-24 lata (61%). Większość uczestników mieszkała na obszarach wiejskich (54%). Struktura uczestników wsparcia była wyraźnie zróżnicowana w zależności od podmiotu aktywizującego, co wynika m.in.
z różnych grup docelowych działań podejmowanych przez PUP i OHP.
Podobnie do wyników poprzedniego badania wskaźnikowego, osoby z wyższym wykształceniem są nadreprezentowane w projektach. 30% uczestników miało wykształcenie wyższe, podczas gdy wśród ogółu bezrobotnych do 30 roku życia jest to 17%. Odwrotna sytuacja miała miejsce w przypadku osób z wykształceniem gimnazjalnym lub niższym – 9% uczestników miała ten poziom wykształcenia w porównaniu do 22% wśród zarejestrowanych bezrobotnych w analogicznym wieku.
Projekty OHP kierowane były głównie do osób znajdujących się w trudnej sytuacji społecznej (80%). W tej edycji badania wyraźnie zmniejszył się udział najmłodszych uczestników (15-17 lat), czyli osób, które zaniedbywały obowiązek szkolny (spadek z 25% do 3% uczestników projektów OHP). W konsekwencji ta grupa wiekowa stanowiła zaledwie 0,16% ogółu uczestników Programu.
Wśród uczestników projektów konkursowych, podobnie jak wśród uczestników projektów OHP, większość stanowiły osoby bierne zawodowo, niezarejestrowane w urzędzie pracy (odpowiednio 82% i 89%). Projekty konkursowe często dotyczyły osób z niepełnosprawnościami, stanowiących 14% uczestników projektów konkursowych (wobec 4% przeciętnie wśród wszystkich uczestników wsparcia).
10
Projekty różnią się kompleksowością wsparcia w zależności od podmiotu aktywizującego. W ramach projektów PUP, oprócz form wskazanych jako obligatoryjne (doradztwo zawodowe, pośrednictwo pracy), niemal każdy z uczestników został objęty przynajmniej jedną formą wsparcia bardziej pogłębionego. Zdecydowanie najpopularniejszą formą wsparcia były staże i praktyki, z których skorzystało ponad 2/3 uczestników. Projekty prowadzone przez OHP były najbardziej kompleksowe – każdy z uczestników skorzystał średnio z 11,8 różnych form wsparcia. Wszyscy uczestnicy tych projektów skorzystali z doradztwa zawodowego lub pośrednictwa pracy. Ponad 90% uczestników OHP skorzystało z doradztwa psychologicznego, a także wzięło udział w szkoleniu lub kursie. 70% uczestników wzięło udział w stażu lub praktyce. Uczestnicy projektów konkursowych skorzystali średnio z 4,8 form wsparcia. Oprócz form obligatoryjnych, większość uczestników skorzystała z dwóch dodatkowych elementów: zdobywania wiedzy w ramach szkoleń i kursów oraz nabywania praktycznych umiejętności na stażu lub praktyce.
Raport przedstawia cztery długoterminowe wskaźniki rezultatu, monitorujące efekty uczestnictwa w Programie, które mierzą:
1) liczbę osób uczestniczących w kształceniu ustawicznym, programach szkoleniowych prowadzących do uzyskania kwalifikacji, przygotowaniu zawodowym lub stażu,
2) liczbę osób pracujących, łącznie z prowadzącymi działalność na własny rachunek, 3) liczbę osób prowadzących działalność na własny rachunek,
4) liczbę osób pracujących, łącznie z prowadzącymi działalność na własny rachunek, w niekorzystnej sytuacji społecznej.
Wszystkie wskaźniki odnoszą się do sytuacji osób aktywizowanych 6 miesięcy po zakończeniu udziału w Programie.
Odsetek osób kształcących się 6 miesięcy po zakończeniu aktywizacji wyniósł 28%. Wartość wskaźnika nie uległa praktycznie zmianie w porównaniu do poprzednich dwóch edycji badania. W przeciwieństwie do III badania wskaźnikowego, nie było znaczących różnic pomiędzy podmiotami aktywizującymi. Związane jest to prawdopodobnie ze zmianą struktury wieku uczestników projektów OHP. Osoby mniej wykształcone nie tylko rzadziej uczestniczyły w Programie, ale także zdecydowanie rzadziej powracały do kształcenia (16% wobec 30%
wśród pozostałych uczestników).
Odsetek osób pracujących 6 miesięcy po zakończeniu udziału w Programie wyniósł 65%. Stanowi to niewielki wzrost w stosunku do poprzedniej edycji badania (o 2 pp.). Szansa na znalezienie zatrudnienia była dodatnio powiązana z wiekiem osób uczestniczących i ich wykształceniem – wyniosła 72% dla osób w wieku 25-29 lat i 80% dla osób z wyższym wykształceniem. Aktywizacja przez PUP wiązała się z najwyższym wskaźnikiem sukcesu zatrudnieniowego, wynoszącym 69%. Było to 25 pp. więcej niż w przypadku projektów konkursowych i ponad dwukrotnie więcej niż w przypadku projektów OHP. Osoby długotrwale bezrobotne i bierne zawodowo rzadziej rozpoczynały pracę. Rzadziej sukces zatrudnieniowy odnosiły także osoby z niepełnosprawnościami (44%).
Odsetek osób prowadzących działalność na własny rachunek 6 miesięcy po zakończeniu udziału w Programie wyniósł 12%. Była to wartość zbliżona do tej z poprzedniej edycji badania. Podobnie jak w poprzednich edycjach badania, prowadzenie działalności na własny rachunek najczęściej towarzyszyło uprzedniemu otrzymaniu na nią dotacji – było tak wśród 89% osób, które rozpoczęły własną działalność. Mężczyźni dwa razy częściej niż
11
kobiety prowadzili działalność gospodarczą. Wynika to z mniejszej wiedzy kobiet na temat możliwości skorzystania z tej formy wsparcia (71% i 64% odpowiednio wśród mężczyzn i kobiet) oraz przede wszystkim z niższej skłonności kobiet do aplikowania o dotację (28% wśród mężczyzn i 14% wśród kobiet wiedziało o tej możliwości). Wskaźniki sukcesu wśród osób, które aplikowały o dotację, nie różnią się ze względu na płeć.
Odsetek osób w niekorzystnej sytuacji społecznej pracujących 6 miesięcy po zakończeniu udziału w Programie wyniósł 64%, a więc jedynie o 1 pp. mniej niż w przypadku ogółu uczestników. Jednocześnie w tej edycji badania zmianie uległa definicja tego wskaźnika. Spośród różnych typów trudnej sytuacji społecznej, najniższy odsetek pracujących zidentyfikowano w przypadku osób z niepełnosprawnościami i wyniósł on 44%.
Brak jakiegokolwiek sukcesu aktywizacyjnego dotyczył 20% uczestników wsparcia. 18% uczestników odniosło podwójny sukces, czyli zarówno powróciło do kształcenia, jak i rozpoczęło pracę lub działalność na własny rachunek.
Analiza ekonometryczna pokazuje, że uczestnicy projektów PUP mieli znacznie wyższe szanse na znalezienie zatrudnienia niż uczestnicy projektów konkursowych i OHP. Różnice te zmniejszają się, ale pozostają wyraźne nawet po uwzględnieniu czynników takich jak wykształcenie, województwo, wielkość miejscowości czy posiadanie niepełnosprawności.
Wśród osób, które pracowały 6 miesięcy po zakończeniu wsparcia, prawie wszystkie pracowały w oparciu o pojedynczą umowę. 72% pracujących osób pracowało w oparciu o umowę o pracę, 18% prowadziło własną działalność gospodarczą, zaś 8% wykonywała umowę agencyjną, umowę zlecenia lub umowę o świadczenie usług. 29% osób pracujących na umowę o pracę zarabiało dokładnie płacę minimalną – 2100 zł. Wartość przeciętna wynagrodzenia na umowę o pracę wzrosła w stosunku do poprzedniego roku o 16%. Jest to wzrost zdecydowanie wyższy niż 5% wzrost płacy minimalnej w analogicznym okresie. Kobiety na umowie o pracę zarabiały przeciętnie o 10% mniej niż mężczyźni. Jednocześnie z badania ankietowego wynika, że kobiety pracowały tygodniowo 10% mniej niż mężczyźni.
Mężczyźni prowadzący działalność gospodarczą założoną po zakończeniu udziału w Programie zarabiali znacznie więcej niż kobiety. Uwzględniając różnice w średnim czasie pracy kobiet i mężczyzn, luka w dochodach osób prowadzących działalność gospodarczą spada z 31% do 13%. Różnice w zarobkach wynikać mogą z faktu, że kobiety i mężczyźni podejmują działalność gospodarczą w odmiennych sektorach.
Obowiązki opiekuńcze są istotną barierą wejścia kobiet na rynek pracy. Wymieniane są jako jedna z głównych przyczyn ich bierności zawodowej, a wśród kobiet aktywnych zawodowo, które zdecydowały się wziąć udział w Programie, kobiety obciążone obowiązkami opiekuńczymi miały mniejszą szansę na odniesienie sukcesu zatrudnieniowego. Mężczyźni dwukrotnie rzadziej deklarują opiekę nad dzieckiem lub osobą zależną, a ten fakt nie wpływa na ich szanse zatrudnieniowe.
Uczestnicy Programu aktywnie poszukujący pracy, ale bezrobotni 6 miesięcy po zakończeniu udziału we wsparciu jako główną przyczynę niepodjęcia zatrudnienia wskazywali, że pracodawcy poszukiwali osób o innych kwalifikacjach niż posiadane przez nich. Jednak niechęć do dojazdów, czy za niskie wynagrodzenie były także często wymienianymi powodami niepodjęcia pracy (odpowiednio 26% i 15%).
12
Połowa osób rozpoczęła pracę w tej samej miejscowości co miejsce zamieszkania sprzed udziału w Programie.1 Mężczyźni prawie dwukrotnie częściej niż kobiety rozpoczynali zatrudnienie w miejscowościach znacznie oddalonych od ich miejsca zamieszkania sprzed udziału w Programie.
1 Brak informacji o miejscu zamieszkania po zakończeniu udziału w Programie.
13
Main findings
64,9% of the participants were in employment 6 months after finishing the Programme (including self-employment).
28,5% of the participants returned to education 6 months after finishing the Programme.
12,5% of the participants were in self-employment.
20% of the participants achieved neither the employment nor educational outcome.
54% of those who returned to education, enrolled into tertiary education.
89% of the own businesses were started after the participant received a subsidy through the Programme. Male participants started own businesses twice as often as female participants did.
Unemployed with the lowest level of education participated in the Programme 2 times less often than suggested by the education structure of all unemployed.
16% with the lowest level of education returned to education compared to 30% in other education groups.
72% of the employed participants had employment contracts, 8% contracts of mandate, and 18%
were self-employed.
The average gross wage among those with employment contracts equalled 2287 PLN. The gender wage gap equalled 10%.
12% of the employed participants started work in the location over 50 km away from where they lived before participating in the Programme.
20% of women and 9% of men were taking care of a child or a dependent adult. Caretaking reduced the probability of starting employment only in the case of women.
The four outcome indicators and their values
Indicator IV indicator
study III indicator
study II indicator
study I indicator study Participants in education or training
- six months after participation in OP KED 28,5% 27.4% 27.5% 17.0%
Participants in any employment
- six months after participation in OP KED 64,9% 62.7% 59.5% 76.4%
Participants in self-employment
- six months after participation in OP KED 12,5% 12.9% 14.1% 42.5%
Disadvantaged participants in any employment
- six months after participation in OP KED 63,8% 61.1% 54.5% 73.0%
14
Summary
This report presents the evaluation of the effectiveness of the Operational Programme Knowledge, Education, Development (OP KED) directed at individuals in NEET category, that is not in employment, education or training, in age group of 15-29. This is the fourth edition of the indicator study. All reported results consider 10 voivodships, in which the intervention was financed by Youth Employment Initiative.
The report uses data from three sources: (1) a database containing information on the participants and the forms of support provided; (2) survey carried out on 1327 the Programme participants; (3) from the Social Insurance Institution (SII). Data from SII, used for the calculation of long term results indicators are employed for the second time.
This study looked at 74 000 individuals, who concluded their participation in projects carried out as part of Operational Programme Knowledge, Education, Development between beginning of July 2017 and the end of June 2018. Amongst the participants of the projects unemployed, registered in the Local Labour Offices (LLO) dominated, representing 85% of all individuals in the study. Inactive individuals, who are not registered in LLO, can received support through Regional Labour Office (RLO) projects and Voluntary Labour Corps (VLC). There was a slight decrease in the number of participants in RLO projects, which provided support to 13% of the total.
At the same time, yet again, the number of individuals participating in projects organised by Voluntary Labour Corps decreased, from 1987 to 1249. As a results, unemployed individuals dominated amongst the participants of the Programme (88%) and it does not correspond to the composition of NEETs category in Poland, where only 37% of these individuals are registered in LLO.
Amongst the participants there were more women (57%) than men and younger individuals, within the age bracket of 18-24, also dominated (61%). Most of the participants lived in rural areas (54%). The composition of characteristics of participants was visibly different depending on who was providing the support; it is due inter alia to different target groups of the projects run by LLO and VLC.
Similarly to the results of the previous indicator study, individuals with tertiary education are overrepresented in all projects. 30% of participants had tertiary education, while it is only 17% of total number of unemployed up to the age of 30. This pattern is reversed in case of lower and lower secondary education – 9% of participants had this level of education while 22% were registered unemployed within the same age group.
Projects run by VLC were mainly directed towards disadvantaged individuals (80%). In this year’s study there was a significant decrease in participation of the youngest group (15-17), that is, individuals with truancy issues (drop from 25% to 3% of participants in VLC projects). As a result this group constituted only 0,16% of all participants of OP KED.
Amongst the participants of RLO projects, as well as the participants of VLC projects, majority consisted of inactive individuals, not registered in local labour office (82% and 89% respectively). RLO projects were often directed towards disabled individuals, who constituted 14% of participants of RLO projects (against 4% of the total number participants).
The projects differ in the comprehensiveness of support depending on the institution leading the project. LLO’s projects, apart from the compulsory forms of support (career guidance, job search assistance), almost all participants received at least one other “hard” form of support. The most common form of support was
15
internship used by 2/3. Projects led by VLC were most comprehensive, where each participant partaken, on average, in 11,8 different forms of support. All of these individuals used career advice and/or job search help.
Over 90% of participants of VLC used counselling, as well as participated in a training course. 70% took part in an internship. Participants of RLO projects used on average 4,8 forms of support. Apart from the compulsory, most participants engaged in two additional forms of support: acquiring knowledge through training courses and acquiring skills through internships.
This indicator study reports four long term outcome indicators, aimed at monitoring of the effects of Programme participation. The indicators measure:
1) the number of individuals participating in continued education, training programmes leading to a qualification, an apprenticeship or a traineeship,
2) the number of individuals in employment, including self-employed, 3) the number of self-employed individuals ,
4) the number of disadvantaged individuals in employment, including self-employment.
All of the indicators refer to the situation of the Programme participants 6 months after the completion of their participation.
The share of participants in education 6 months after completion of the support amounted to 28%. The size of this indicator does not differ much from the previous studies. In comparison to the Third Indicator Study, there is no big differences between the institutions providing support. It is likely due to the change in the age composition of VLC project participants. Less educated individuals were not only less likely to participate in the Programme, but also were significantly less likely to return to education (16% against 30% of the total number of participants).
The share of individuals working 6 months after conclusion of their participation in the program amounted to 65%. It represents a slight increase in comparison to the previous studies (2 percentage points). The probability of finding employment was positively correlated with the age of participants and their education – it equalled 72% for 25-29 year olds and 80% for individuals with tertiary education. LLO support had the highest success rate regarding employment, it reached 69%. It was 25 percentage points more than RLO projects and twice as high as VLC projects. Long term unemployed and inactive individuals were less likely to start employment. Also, individuals with a disability were less likely to achieve employment success (44%).
The share of self-employed individuals 6 months after completion of participation in the Programme is equal to 12%. This is close to results in previous studies. Similarly to previous edition, self-employment was synonymous with receiving a subsidy – it was the case for 89% individuals, who started a business. Men were twice as likely to be self-employed. It is a result of lower knowledge of this form of support for women (71% for men and 64%
for women respectively) and most importantly it is due to a lower probability of application (28% amongst men and 14% of women, who knew about this support form). Success indicators for individuals who applied for the subsidy do not vary with gender.
The share of disadvantaged individuals working 6 months after complication of participation in the programme is equal to 64%, which amounts to 1 percentage point less than the total average. At the same time, in this year’s study the definition of this indicator has changed. Taking into account different types of disadvantages, the lowest share of employed was identified amongst individuals with disabilities and equalled to 44%.
16
Lack of any positive outcome concerned 20% of all participants . 18% of participants had more than one positive outcome, that is they returned to education as well as started working or were self-employed.
Econometric analysis shows, that participants of LLO projects had much higher probability of employment than RLO or VLC participants. These differences decrease, but continue being visible, after such characteristics like education, voivodship, the size of town or disability are included.
Amongst individuals, who worked 6 months after the completion of the support, almost all worked on a single contract. 72% of working were employed on an employment contract, 18% were self-employed, while 8% were employed on another type of contract. 29% of working, employed on a work contract, were earning exactly the minimum wage – 2100zl. The average wage has increased by 16% in comparison to the previous year. It is significantly higher than the 5% increase in minimum wage for the same period. Women employed on an employment contract were earning on average 10% less than men. At the same time, survey results show that women worked 10% less a week than men.
Self-employed men who started their business with subsidy from the Programme earned considerably more than women. Taking into account the average hours worked by men and women, the gap in earnings drops from 31% to 13%. The differences in income may be due to the fact that women and men are self-employed in different industries.
For women caring responsibilities are an important barrier to employment. They are mentioned as the main reason for economic inactivity, and amongst economically active, women who participated in the Programme and were burdened with caring responsibilities, were less likely to be successful employed. Men declared caring responsibilities, children or adults, half of the time in comparison to women, and it had no effect on their employment success.
Participants of the Programme actively seeking employment, but sill unemployed 6 months after the completion of participation as the main reason for lack of employment declared that employers looked for individuals with a different qualification set than theirs. Nonetheless, the reluctance to commute, or too low wages were also mentioned as the reasons (26% and 15% respectively).
Half of individuals started employment in the same town as their home address before the participation in the Programme.2 Men were almost twice as likely as women to start employment in town significantly far from their home address from before the participation in the Programme.
2 No information about the place of residence after the completion of the Programme.
17
1. Wprowadzenie i kontekst badania
Niniejszy raport jest czwartym z pięciu raportów wskaźnikowych opracowywanych w ramach Badania efektów wsparcia zrealizowanego na rzecz osób młodych w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER), realizowanego przez konsorcjum IBS, Imapp i IQS na zlecenie Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju.
Stanowi on kontynuację analiz zawartych w poprzednich raportach wskaźnikowych, które zostały zrealizowane odpowiednio w kwietniu 2016, kwietniu 2017 i marcu 2018 roku.3 Podobnie jak we wcześniejszych raportach wskaźnikowych, głównym celem raportu jest określenie stopnia realizacji długoterminowych wskaźników rezultatu dla osi I PO WER. W ramach niniejszego badania przeanalizowano efekty wsparcia osób, które zakończyły udział w projekcie pomiędzy 1 lipca 2017 r. a 30 czerwca 2018 r.. Łącznie badaniem objęto prawie 74 tys. osób.
Głównym celem niniejszego raportu jest przedstawienie wartości czterech wskaźników rezultatu długoterminowego, mierzących efekty wsparcia realizowanego na rzecz osób młodych w PO WER, 6 miesięcy po zakończeniu udziału we wsparciu. Wszystkie dotyczą interwencji finansowanej ze środków Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych (Youth Employment Initiative, YEI), która objęła swoim zasięgiem 10 województw (dolnośląskie, kujawsko-pomorskie, lubelskie, lubuskie, łódzkie, małopolskie, podkarpackie, świętokrzyskie, warmińsko-mazurskie i zachodniopomorskie). Tym samym raport stanowi źródło danych pozwalających na wypełnienie wymagań informacyjnych wynikających z Rozporządzeń i Wytycznych Komisji Europejskiej, dotyczących monitorowania i ewaluacji wsparcia na rzecz osób młodych oraz zobowiązań wpisanych do treści Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój.
Oprócz pomiaru wskaźników rezultatu długoterminowego, w ramach raportu przedstawiono szczegółową strukturę społeczno-demograficzną uczestników wraz z porównaniami do struktury ogółu bezrobotnych w wieku do 29 lat zarejestrowanych w PUP. Przedstawiono także charakterystykę form wsparcia stosowanych przez poszczególne podmioty realizujące projekty w ramach I Osi Priorytetowej PO WER. Oddzielny rozdział poświęcono pogłębionej analizie zagadnień szczególnie istotnych z punktu widzenia celów interwencji i efektów realizowanych działań.
3 I Raport Wskaźnikowy: www.power.gov.pl/media/19541/IBS_I_Raport_Wskaznikowy_07042016.pdf, II Raport Wskaźnikowy: www.power.gov.pl/media/43140/raport_29_08_17.pdf
III Raport Wskaźnikowy: www.power.gov.pl/media/56886/III_raport_wskaznikowy_27_03_18.pdf
18
2. Uczestnicy wsparcia w okresie lipiec 2017 - czerwiec 2018
W niniejszym rozdziale przedstawiono szczegółową strukturę społeczno-demograficzną uczestników projektów realizowanych w ramach I Osi Priorytetowej PO WER, w ramach Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych (Youth Employment Initiative, YEI). Łącznie analizą objęto prawie 74 tys. osób, które skorzystały z oferowanego wsparcia i które zakończyły udział w Programie w okresie między 1 lipca 2017 roku a 30 czerwca 2018 roku.
Liczebnie była to grupa zbliżona do tej analizowanej w ramach III Raportu Wskaźnikowego obejmującego uczestników, którzy zakończyli udział w projektach PO WER w okresie między 1 lipca 2016 roku a 30 czerwca 2017 roku.
W stosunku do poprzedniego raportu struktura uczestników w podziale według podmiotu aktywizującego zmieniła się niewiele - największy był udział osób, które brały udział w projektach aktywizacyjnych organizowanych przez powiatowe urzędy pracy - 85%. W projektach konkursowych udział wzięło 13%
uczestników, a projektach Ochotniczych Hufców Pracy niecałe 2% uczestników. Struktura uczestników objętych III badaniem wskaźnikowym wynosiła odpowiednio: 83% (projekty PUP), 14% (projekty konkursowe) i niecałe 3% (projekty OHP). Analizując wszystkie edycje badania można zauważyć, że spada liczba osób objętych wsparciem w projektach OHP – w tej edycji badania takich osób było prawie 3 razy mniej niż w ramach II badania wskaźnikowego. Odsetek osób objętych wsparciem w ramach projektów konkursowych ustabilizował się na poziomie 13 -14% (9,8 – 10,4 tys. uczestników) w ostatnich dwóch edycjach badania. Odsetek osób objętych wsparciem PUP był najwyższy w każdej edycji badania i mieścił się w granicach 85-95%.
19
Tabela 1. Struktura uczestników projektów wg podmiotu aktywizującego
liczba uczestników odsetek uczestników ogółem
typ grupa docelowa 07.2014 – 06.2018 07.2017 - 06.2018 07.2016 - 06.2017 07.2015 - 06.2016 07.2014 - 06.2015 07.2014 – 06.2018 07.2017 - 06.2018 07.2016 - 06.2017 07.2015 - 06.2016 07.2014 - 06.2015
projekty pozakonkursowe PUP (Działanie 1.1)
osoby młode w wieku 18-29 lat bez pracy, zarejestrowane w PUP jako bezrobotne (dla których został ustalony I lub II profil pomocy), które nie uczestniczą w kształceniu i szkoleniu - tzw. młodzież NEET
208 551 62 772 62 352 74 571 8 856 88,0% 85,0% 83,4% 95,2% 87,9%
projekty pozakonkursowe OHP (Działanie 1.3)
osoby młode, w tym niepełnosprawne, w wieku 15-24 lat, bez pracy, które nie uczestniczą w kształceniu i szkoleniu - tzw. młodzież NEET, w tym w szczególności osoby niezarejestrowane w urzędach pracy
8067 1 249 1 987 3 610 1 221 3,4% 1,7% 2,7% 4,6% 12,1%
projekty konkursowe wybierane przez WUP
(Działanie 1.2)
osoby młode, w tym niepełnosprawne, w wieku 15-29 lat, bez pracy, które nie uczestniczą w kształceniu i szkoleniu - tzw. młodzież NEET, w tym w szczególności osoby niezarejestrowane w urzędach pracy, z wyłączeniem grupy określonej dla trybu konkursowego w poddziałaniu 1.3.1 (MRPiPS)
20449 9 857 10 444 148 0 8,6% 13,3% 14,0% 0,2% 0%
łącznie 237 067 73 878 74 783 78 329 10 077 100% 100% 100% 100% 100%
Źródło: Opracowanie własne.
20
2.1. Struktura demograficzna uczestników
Struktura demograficzna uczestników projektów realizowanych w ramach I Osi Priorytetowej PO WER, którzy zakończyli udział w Programie w okresie między 1 lipca 2017 roku a 30 czerwca 2018 roku, nie różni się znacząco od struktury obserwowanej w III Raporcie Wskaźnikowym. Nadal dominującą grupą były kobiety, które stanowiły ok. 57% wszystkich uczestników projektów. Ich udział był nieco mniejszy w przypadku projektów realizowanych przez OHP oraz w projektach konkursowych (po ok. 53%), niż w projektach PUP (58%). Większy udział mężczyzn można było zaobserwować jedynie w przypadku najmłodszej grupy wieku (15-17 lat), aktywizowanej przez OHP i projekty konkursowe, co niewątpliwie jest związane z częstszym porzucaniem nauki przez młodych mężczyzn. Ogółem, przewaga kobiet wśród uczestników projektów PO WER odzwierciedla strukturę wszystkich zarejestrowanych bezrobotnych w wieku do 29 lat, wśród których kobiety stanowiły w 2017 roku ok. 64%.
Wsparcie realizowane w ramach I Osi Priorytetowej PO WER kierowane jest do osób w wieku 15-29 lat. Grupy docelowe są jednak zróżnicowane w zależności od podmiotu aktywizującego, co jest widoczne w strukturze uczestników według wieku. W szczególności, powiatowe urzędy pracy rejestrują tylko osoby pełnoletnie i tylko one mogły brać udział w projektach aktywizacji zawodowej, natomiast Ochotnicze Hufce Pracy wspierają jedynie osoby w wieku do 24 roku życia.
Struktura wieku uczestników w analizowanym okresie była podobna do struktury obserwowanej w III Raporcie Wskaźnikowym. Dominowały osoby w wieku 18-24 lata. Ich udział wśród ogółu uczestników wynosił 61%.
Udział osób w wieku 18-24 lata był wyraźnie większy wśród osób aktywizowanych przez OHP (97%) oraz uczestników projektów konkursowych (67%). Natomiast udział osób nieco starszych, w wieku 25-29 lat, był największy wśród osób uczestniczących w projektach powiatowych urzędów pracy (41%). Warto zauważyć, że w projektach OHP realizowanych w ramach PO WER wyraźnie zmniejszył się udział najmłodszych uczestników (15-17 lat), czyli osób, które zaniedbywały obowiązek szkolny. Ich udział zmalał w porównaniu z poprzednim okresem z 25% do 3%. Osoby z najmłodszej kategorii wiekowej w tej edycji badania stanowiły znikomą część uczestników wsparcia – na prawie 74 tys. uczestników, zaledwie 121 osób było w wieku 15-17 lat (0,16%).
Wykres 1. Struktura płci uczestników Programu Wykres 2. Struktura wieku uczestników Programu
Źródło: Opracowanie własne. Źródło: Opracowanie własne.
42% 47% 47% 43%
58% 53% 53% 57%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
PUP OHP projekty
konkursowe ogółem mężczyźni kobiety
3% 1%
59%
97%
67% 61%
41% 32% 39%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
PUP OHP projekty
konkursowe ogółem 15-17 18-24 25-29
21
Struktura uczestników według wykształcenia4 była zróżnicowana w zależności od podmiotu realizującego wsparcie. Ogółem, 62% uczestników posiadało wykształcenie średnie lub policealne, 28% - wyższe, a 10% - gimnazjalne lub niższe. Relatywnie najlepiej wykształceni są uczestnicy projektów aktywizacyjnych realizowanych przez PUP – wyższe wykształcenie posiadało 30%, a gimnazjalne lub niższe – zaledwie 9% osób.
Na przeciwległym biegunie znajdują się uczestnicy projektów OHP – w tym przypadku, aż 40% uczestników miało wykształcenie co najwyżej gimnazjalne, 59% średnie lub policealne a niecały 1% wykształcenie wyższe.
Wynika to ze specyfiki działalności Ochotniczych Hufców Pracy, które pracują z młodzieżą defaworyzowaną, pochodzącą ze środowisk o szczególnie trudnej sytuacji społeczno-ekonomicznej, w tym z młodymi zaniedbującymi obowiązek szkolny. Ponadto, jak już wcześniej wspomniano, wsparcie OHP kierowane jest do osób do 24 r.ż. Struktura uczestników projektów konkursowych była bardziej zbilansowana. Odsetek osób z wyższym wykształceniem (18%) był zbliżony do odsetka osób z wykształceniem gimnazjalnym i niższym (16%). Odsetek osób z wykształceniem średnim lub policealnym wynosił 66%.
Struktura uczestników projektów finansowanych ze środków PO WER dość wyraźnie odbiega od struktury wykształcenia obserwowanej wśród ogółu bezrobotnych w wieku poniżej 30 lat. W szczególności, wyraźnie większy jest odsetek osób z wyższym wykształceniem wśród uczestników projektów PO WER (28%) niż wśród ogółu bezrobotnych 30 lat (17%). Niedoreprezentowane są natomiast osoby z wykształceniem gimnazjalnym lub niższym (10% wśród uczestników wobec 22% wśród ogółu bezrobotnych poniżej 30 roku życia). Dotyczy to zwłaszcza uczestników programów aktywizacyjnych realizowanych przez powiatowe urzędy pracy. W przypadku osób w wieku 18-24 lata, może to wynikać w pewnym stopniu z warunków Gwarancji dla Młodzieży, które wymagają, by osoba otrzymała wsparcie w ciągu 4 miesięcy od rejestracji w PUP. Co naturalne, wśród osób pozostających relatywnie krótko w rejestrze PUP (poniżej 4 miesięcy) większy jest udział osób z wyższym wykształceniem, które relatywnie szybciej niż inni znajdują pracę i wyrejestrowują się z rejestru, niż wśród ogółu bezrobotnych. Ponadto z Programu mogą skorzystać jedynie osoby bezrobotne zakwalifikowane do I lub II profilu, czyli osoby, które są prawdopodobnie lepiej wykształcone niż osoby, którym przypisano profil III.
Jeżeli chodzi o miejsce zamieszkania, większość uczestników zamieszkiwała obszary wiejskie (54%). Podobnie jak w przypadku wyników III badania wskaźnikowego, jedynym wyjątkiem były projekty realizowane w trybie konkursowym, w których większy był odsetek osób mieszkających na obszarach miejskich (59%) niż wiejskich (41%).
4W całym raporcie poziomy wykształcenia są zgodne z Międzynarodową Standardową Klasyfikacją Wykształcenia (ISCED) - gimnazjalne lub niższe (ISCED 0-2), średnie lub policealne (ISCED 3-4), wyższe (ISCED 5-8).
22
Wykres 3. Struktura wykształcenia uczestników Programu Wykres 4. Struktura miejsca zamieszkania uczestników Programu
Źródło: Opracowanie własne. Dane nie zawsze sumują się do 100%
ze względu na zaokrąglenia. Źródło: Opracowanie własne.
Odsetek osób z niepełnosprawnościami wśród uczestników projektów wyniósł 4% i był taki sam jak w przypadku III Raportu Wskaźnikowego. Zwiększył się natomiast udział osób z niepełnosprawnościami wśród uczestników projektów konkursowych (z 12% do 14%), o 1 pp. zmniejszył się natomiast udział osób z niepełnosprawnościami wśród uczestników projektów OHP (z 10% do 9%). Oznacza to, że podobnie jak w poprzednim okresie (III Raport Wskaźnikowy), projekty konkursowe, realizowane m.in. przez NGO, w pewien sposób „wyspecjalizowały” się we wspieraniu osób z niepełnosprawnościami, co można traktować pozytywnie, ponieważ mogą być one lepiej dostosowane do specyficznych potrzeb takich osób niż np. systemowe wsparcie w ramach PUP.
Podobnie jak w poprzednim Badaniu Wskaźnikowym, wsparcie realizowane przez OHP szczególnie często było kierowane do osób znajdujących się w trudnej sytuacji społecznej5 - 80% uczestników projektów OHP zaliczało się do tej grupy. Odsetek osób w trudnej sytuacji ogółem w projektach PO WER ogółem wynosił 58%. W przypadku projektów realizowanych przez PUP było to 59% uczestników, a w przypadku projektów konkursowych 53% osób.
5W tej edycji badania zmianie uległa definicja osoby znajdującej się w trudnej sytuacji społecznej. W odróżnieniu od III Raportu Wskaźnikowego w niniejszym raporcie nie analizujemy sytuacji gospodarstwa domowego zgodnie z Załącznikiem 2b do Szczegółowego Opisu Osi Priorytetowych Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020, wersja z 9.07.2018 r.
9%
40%
15% 10% 22%
62%
59%
66% 62% 61%
30%
1% 18% 28% 17%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
PUP OHP projekty
konkursowe ogółem bezrobotni
<30 gimnazjalne lub niższe (ISCED 0-2)
średnie i policealne (ISCED 3-4) wyższe (ISCED 5-8)
44% 47% 59% 46%
56% 53% 41% 54%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
PUP OHP projekty
konkursowe ogółem obszary wiejskie (DEGURBA 03)
obszary miejskie (DEGURBA 01 i 02)
23
Wykres 5. Udział osób z niepełnosprawnościami
wśród uczestników Programu Wykres 6. Udział osób znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej wśród uczestników Programu
Źródło: Opracowanie własne. Źródło: Opracowanie własne.
Struktura uczestników według statusu na rynku pracy jest silnie związana z liczbą osób aktywizowanych przez poszczególne podmioty. Ogółem, 56% uczestników stanowiły osoby krótkotrwale bezrobotne, 32% - długotrwale bezrobotne, a 12% - bierne zawodowo. Projekty realizowane przez PUP, które objęły największą liczbę uczestników (prawie 63 tys.), są kierowane wyłącznie do osób bezrobotnych. Wśród tej grupy osób 64%
stanowiły osoby krótkotrwale bezrobotne a 36% osoby długotrwale bezrobotne. Wśród uczestników projektów konkursowych oraz OHP większość stanowiły osoby bierne zawodowo, niezarejestrowane w urzędzie pracy (odpowiednio 82% w przypadku projektów konkursowych i 89% w przypadku projektów OHP). Większą koncentrację OHP i instytucji realizujących projekty konkursowe na osobach biernych zawodowo należy uznać za korzystną, gdyż dzięki temu wsparcie trafia również do osób, które są poza zasięgiem działania powiatowych urzędów pracy.
Wykres 7. Struktura uczestników wg statusu na rynku pracy
Źródło: Opracowanie własne.
2%
9%
14%
4%
0%
2%
4%
6%
8%
10%
12%
PUP OHP projekty
konkursowe ogółem niepelnosprawni
59% 80%
53% 58%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
PUP OHP projekty
konkursowe ogółem osoby w trudnej sytuacji
64%
3% 10%
56%
36%
8% 8%
32%
89% 82%
12%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
PUP OHP projekty
konkursowe ogółem krótkotrwale bezrobotni długotrwale bezrobotni bierni zawodowo
24
W kontekście struktury uczestników według statusu na rynku pracy warto zwrócić uwagę na jedną kwestię.
Dane BAEL pokazują, że w województwach objętych projektami YEI, odsetek osób z kategorii NEET zarejestrowanych w powiatowych urzędach pracy wynosi 37%. Oznacza to, że 63% młodych NEETsów pozostaje poza rejestrami PUP. Tymczasem wsparcie w ramach YEI kierowane jest w głównej mierze do osób bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy. 88% uczestników wsparcia to osoby bezrobotne.
85% uczestników bezrobotnych brało udział w projektach PUP, pozostałe 3% w projektach realizowanych przez inne podmioty. Oznacza to, że wsparcie YEI nie trafia do znacznej grupy NEETów, którzy pozostają poza rejestrami publicznych służb zatrudnienia. Są to najczęściej osoby bierne zawodowo i niechętne do aktywizacji. Dotarcie ze wsparciem do tej grupy osób jest szczególnie trudne i wymaga stosowania odpowiednich narzędzi i kanałów komunikacji oraz współpracy lokalnych partnerów (instytucji rynku pracy ze szkołami, ośrodkami pomocy społecznej, organizacjami pozarządowymi itp.). Wydaje się, że należałoby w większym stopniu obejmować ich działaniami realizowanymi w ramach projektów współfinansowanych ze środków EFS.
Wykres 8. Udział osób zarejestrowanych jako bezrobotne wśród ogółu osób należących do kategorii NEET i uczestników Programu.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BAEL 2017 i bazy o uczestnikach projektów.
2.2. Uczestnicy wielokrotni
Spośród prawie 74 tys. uczestników projektów I Osi Priorytetowej PO WER analizowanych w niniejszym badaniu, jedynie 555 osób (mniej niż 1%) wzięło udział w więcej niż jednym projekcie w badanym okresie. Są to zatem osoby, które nie osiągnęły zamierzonych celów po udziale w pierwszym projekcie i które zdecydowały się na ponowny udział w okresie krótszym niż 1 rok.
Charakterystyki społeczno-demograficzne wielokrotnych uczestników są zbliżone do charakterystyk ogółu uczestników. Jest jednak kilka wymiarów, które istotnie wyróżniają wielokrotnych uczestników projektów PO WER spośród pozostałych osób aktywizowanych w Programie. Zwraca uwagę przede wszystkim wyższy
37%
88%
63%
12%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
BAEL YEI
NEETs zarejestrowani w PUP NEETs nie zarejestrowani w PUP
25
odsetek osób biernych zawodowo a także wyższy odsetek osób aktywizowanych w ramach projektów konkursowych. Może to wynikać z większego oddalenia od rynku pracy osób biernych niż bezrobotnych i znaczących trudności w osiągnięciu trwałego efektu wsparcia np. w postaci znalezienia pracy lub powrotu do edukacji. Jednocześnie nieco częściej, w co najmniej dwóch projektach, brały udział osoby z niepełnosprawnościami. Wśród wielokrotnych uczestników PO WER więcej było również osób młodszych, w wieku 18-24 lata oraz osób posiadających wykształcenie średnie lub policealne. Większy był również odsetek osób zamieszkujących na terenach miejskich.
Wśród wielokrotnych uczestników projektów PO WER największy odsetek stanowią osoby, które wzięły udział zarówno w projekcie PUP, jak i w projekcie konkursowym (49%). Kolejną grupą były osoby, które dwukrotnie wzięły udział w projektach konkursowych (33%), a trzecią pod względem liczebności grupę stanowiły osoby, które wzięły udział zarówno w projekcie PUP, jak i projekcie OHP (11%). Nie było uczestników, którzy dwukrotnie wzięli udział w projektach OHP. 6 osób wzięło udział w projektach 3-krotnie.
Wykres 9. Porównanie cech społeczno-demograficznych wielokrotnych uczestników projektów PO WER ze strukturą ogółu uczestników
Źródło: Opracowanie własne.
33%
7%
60%
36%
64%
0%
67%
33%
12%
68%
20%
56%
44%
13%
27%
16%
56%
85%
2%
13%
43%
57%
0%
61%
39%
10%
62%
28%
46%
54%
4%
56%
32%
12%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%
PUP OHP projekty konkursowe mężczyźni kobiety 15-17 18-24 25-29 gimnazjalne lub niższe (ISCED 0-2) średnie i policealne (ISCED 3-4) wyższe (ISCED 5-8) obszary miejskie (DEGURBA 01 i 02) obszary wiejskie (DEGURBA 03) niepełnosprawni bezrobotni niedługotrwale bezrobotni długotrwale bierni zawodowo
podmiotpłećwiekwykształcenie
miejsce zamieszka nia
tr. sytstatus na rynku .pracy
wielokrotni uczestnicy ogółem
26
2.3. Formy wsparcia
Wsparcie osób młodych w ramach I Osi Priorytetowej PO WER zgodnie z wymaganiami Programu musi zawierać przynajmniej trzy formy indywidualnej i kompleksowej pomocy. Dwie z nich zostały wskazane jako obligatoryjne dla wszystkich uczestników, a trzecia i ewentualnie kolejne – jako fakultatywne, wybierane w zależności od potrzeb i możliwości uczestników.
Do form obligatoryjnych zaliczono identyfikacje indywidualnych potrzeb uczestników oraz usługi pośrednictwa pracy lub doradztwa zawodowego. Przy czym diagnoza indywidualnych potrzeb nie figuruje w dostępnych danych jako oddzielna forma wsparcia. Natomiast dane potwierdzają, że niemal wszystkie osoby objęte wsparciem skorzystały albo z pośrednictwa pracy, albo z doradztwa zawodowego, natomiast ok. 30%
uczestników skorzystało z obu tych form w trakcie realizacji projektu.
Udział osób korzystających z poszczególnych form wsparcia w ramach aktywizacji prowadzonej przez powiatowe urzędy pracy był bardzo zbliżony do udziału obserwowanego w poprzednim okresie, analizowanym w III Raporcie Wskaźnikowym. Średnio każdy z uczestników projektów PUP skorzystał z 2,4 różnych form pomocy. Oprócz form wskazanych jako obligatoryjne (doradztwo zawodowe, pośrednictwo pracy), praktycznie każdy z uczestników został objęty przynajmniej jedną formą wsparcia bardziej pogłębionego. Nadal zdecydowanie najpopularniejszą formą wsparcia były staże i praktyki, z których skorzystało ponad 2/3 uczestników. Można więc w pewnym uproszczeniu stwierdzić, że w przeważającej części środki PO WER w PUP finansują program stażowy dla osób młodych. Spośród pozostałych form wsparcia, najwięcej osób skorzystało z dotacji na założenie działalności gospodarczej (13%), bonu na zasiedlenie (8%) oraz szkolenia lub kursu (6%).
W porównaniu do poprzednich Raportów Wskaźnikowych, dalej rośnie popularność bonu na zasiedlenie, a spada szkoleń i kursów.
Projekty realizowane przez OHP oraz projekty konkursowe są bardziej kompleksowe niż projekty PUP, które oferują przeważnie tylko jedną fakultatywną formę wsparcia. Spowodowane jest to sposobem oceny urzędów pracy, który premiuje wysoką efektywność zatrudnieniową liczoną oddzielnie dla każdej formy wsparcia.
Podobnie jak we wcześniejszych okresach, OHP oferowało najbardziej kompleksowe wsparcie osobom młodym pozostającym poza edukacją i zatrudnieniem. Przeciętnie każda aktywizowana przez OHP osoba skorzystała z 11,8 form wsparcia, z czego średnio 5,9 należy do kategorii „Inne”. Wszyscy uczestnicy projektów OHP skorzystali z doradztwa zawodowego lub pośrednictwa pracy, a prawie 90% z obu tych form wsparcia. Ponad 90% uczestników OHP skorzystało z doradztwa psychologicznego, a także wzięło udział w szkoleniu lub kursie.
70% uczestników wzięło udział w stażu lub praktyce, jednocześnie pobierając stypendium.
W ramach projektów konkursowych, każdy z uczestników skorzystał przeciętnie z 4,8 różnych form wsparcia.
Niemal każda z aktywizowanych osób skorzystała z obligatoryjnych form wsparcia: pośrednictwa pracy lub doradztwa zawodowego, przy czym aż 77% skorzystało z nich obu. Analiza odsetka osób korzystających z form fakultatywnych wskazuje, że aktywizacja w ramach projektów konkursowych najczęściej składała się z dwóch dodatkowych elementów: zdobywania wiedzy w ramach szkoleń i kursów oraz nabywania praktycznych umiejętności na stażu lub praktyce. Z obu tych form wsparcia skorzystało bowiem aż 56%
uczestników. Dodatkowo, 16% uczestników brało udział tylko w szkoleniu lub kursie, a 17% - jedynie stażu lub praktyce. W stosunku do poprzedniego raportu wskaźnikowego wzrósł z 2% do 7% odsetek osób korzystających w ramach projektów konkursowych z bonów szkoleniowych.
27
Spośród pozostałych form wsparcia oferowanych w projektach konkursowych, uczestnicy najczęściej korzystali z różnego rodzaju doradztwa (w tym psychologicznego, edukacyjno-zawodowego).
Wykres 10. Odsetek uczestników Programu korzystających z poszczególnych form wsparcia
Uwagi: na wykresie przedstawiono formy wsparcia, z których skorzystało min. 0,5% uczestników.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie bazy SL.
11%
1%
2%
2%
3%
6%
8%
13%
45%
70%
77%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
inne wyposażenie st. pracy bon szkoleniowy inne doradztwo prace interwencyjne szkolenie / kurs bon na zasiedlenie dotacja na dz. gosp.
doradztwo / poradnictwo staż / praktyka pośrednictwo pracy
PUP
100%
1%
4%
63%
70%
77%
88%
91%
95%
100%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
inne doradztwo eduk.-zaw.
opieka nad dzieckiem wyposażenie st. pracy staż / praktyka stypendium pośrednictwo pracy szkolenie / kurs doradztwo psychologiczne doradztwo / poradnictwo
OHP
23%
1%
1%
1%
2%
2%
2%
3%
7%
15%
28%
32%
72%
73%
84%
91%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
inne usługa zdrowotna doskonalenie zawodowe usługa społeczna bon stażowy zwrot kosztów przej. / zakw.
dotacja na dz. gosp.
stypendium bon szkoleniowy doradztwo eduk.-zaw.
doradztwo psychologiczne inne doradztwo szkolenie / kurs staż / praktyka pośrednictwo pracy doradztwo / poradnictwo
projekty konkursowe
14%
1%
2%
2%
2%
2%
3%
5%
6%
7%
11%
16%
52%
70%
78%
0% 20% 40% 60% 80% 100%
inne bon stażowy wyposażenie st. pracy stypendium doradztwo eduk.-zaw.
bon szkoleniowy prace interwencyjne doradztwo psychologiczne inne doradztwo bon na zasiedlenie dotacja na dz. gosp.
szkolenie / kurs doradztwo / poradnictwo staż / praktyka pośrednictwo pracy
ogółem