ANALITYKA OGÓLNA I TECHNIKI POBIERANIA MATERIAŁU BIOLOGICZNEGO DLA STUDENTÓW III ROKU ANALITYKI MEDYCZNEJ, ROK AKADEMICKI 2020/2021, SEMESTR ZIMOWY

(1)

ANALITYKA OGÓLNA I TECHNIKI POBIERANIA MATERIAŁU BIOLOGICZNEGO

DLA STUDENTÓW III ROKU ANALITYKI MEDYCZNEJ, ROK AKADEMICKI 2020/2021, SEMESTR ZIMOWY

Ćwiczenia:

Miejsce: sala ćwiczeniowa Katedry Analityki Medycznej

Czas: środa 9:00-12:00, 12:30-15:30 (4h), ćw. 15 9:00-10:30, 12:15-13:45

Nr Data Temat Prowadzący

1

^07.10.20 Temat: Organizacja pracy w pracowni analityki ogólnej. Zasady prawidłowego pobrania krwi pełnej. Przygotowanie osocza, surowicy do dalszych analiz biochemicznych.

Zagadnienia:

Stanowiska pracy w pracowni analityki ogólnej. Zasady bezpieczeństwa w pracowni. Zagrożenia biologiczne i chemiczne. Niezbędne wyposażenie.

Regulamin użytkowania pracowni. Aktualne regulacje prawne. Zasady prawidłowego pobrania krwi pełnej różnymi systemami. Przygotowanie osocza, surowicy do dalszych analiz biochemicznych.

dr hab. Iwona Bil-Lula mgr Jakub Szyller

2

^14.10.20 Badanie ogólne płynów z jam ciała. Ocena właściwości fizyko- chemicznych. Różnicowanie płynów zapalnych i niezapalnych na podstawie cech laboratoryjnych. Ocena cytozy i układu odsetkowego w prawidłowych i patologicznych płynach z jam ciała. Formułowanie i walidacja wyniku.

Zagadnienia teoretyczne:

 Rodzaje płynów z jam ciała. Różnicowanie przesięków i wysięków. Kryteria biochemiczne. Kryteria Lighta.

 Sposób pobrania i transportu płynów z jam ciała do badań.

 Algorytm postępowania podczas badania płynu z jamy ciała.

 Badanie właściwości fizycznych i chemicznych płynów.

 Cytodiagnostyka płynów z jam ciała.

 Formułowanie wyniku badania płynów z jam ciała.

 Sposób pobierania i transportu płynu stawowego do badania laboratoryjnego.

 Algorytm postępowania podczas badania laboratoryjnego płynu stawowego.

 Badanie właściwości fizycznych płynów stawowych (objętość, barwa, przejrzystość, pH, obecność form upostaciowionych, np.

ciał ryżowych i fragmentów tkanek, próba Ropesa, pomiar lepkości płynu stawowego).

 Ocena cytozy w płynie stawowym. Ocena rozmazu barwionego płynu stawowego. Elementy morfotyczne w płynie prawidłowym i patologicznym.

 Badanie właściwości biochemicznych płynu stawowego (stężenie białka całkowitego, stężenie glukozy, lipidów, kwasu moczowego, ocena występowania czynników przeciwjądrowych, ocena RF- metodyka)

 Podział płynów stawowych wg. cech laboratoryjnych.

Formułowanie i interpretacja wyniku.

Ćwiczenia praktyczne:

• Różnicowanie płynów (przesięk, wysięk) na podstawie badania właściwości fizyko-chemicznych płynów z jam ciała (barwy, przejrzystości, objętości, tendencji do wykrzepiania, pH, próba Rivalty).

• Ocena preparatów cytologicznych płynów z jam ciała (rozmazy, preparaty uzyskane metodą zagęszczania w cytowirówce).

• Oznaczenie LDH w płynie z jamy ciała.

dr Anna Krzywonos-Zawadzka, mgr Agnieszka Olejnik

(2)

• Interpretacja wyników badań płynów z jam ciała. Próba ustalenia etiologii pochodzenia płynów.

• Ocena właściwości fizycznych płynu stawowego (objętość, barwa, przejrzystość, pH, obecność form upostaciowionych, próba Ropesa, pomiar lepkości metodą oceny długości tworzonej nici);

• Ocena barwionego preparatu cytologicznego;

• Interpretacja wyniku badania płynu z jamy ciała.

3

^21.10.20 Badanie płynu stawowego. Ocena właściwości fizyko-chemicznych płynu stawowego. Pomiar lepkości płynu stawowego. Odczyn Ropesa. Ocena typu płynu stawowego w oparciu o cechy laboratoryjne.

 Sposób pobierania i transportu płynu stawowego do badania

 laboratoryjnego.

 Algorytm postępowania podczas badania laboratoryjnego płynu stawowego.

 Badanie właściwości fizycznych płynów stawowych (objętość, barwa, przejrzystość, pH, obecność form

 upostaciowionych, np. ciał ryżowych i fragmentów tkanek, próba Ropesa, pomiar lepkości płynu stawowego).

 Ocena cytozy w płynie stawowym. Ocena rozmazu barwionego płynu stawowego. Elementy morfotyczne w płynie

 prawidłowym i patologicznym.

 Badanie właściwości biochemicznych płynu stawowego (stężenie białka całkowitego, stężenie glukozy, lipidów,

 kwasu moczowego, ocena występowania czynników przeciwjądrowych, ocena RF- metodyka)

 Podział płynów stawowych wg. cech laboratoryjnych.

• Ocena właściwości fizycznych płynu stawowego (objętość, barwa, przejrzystość, pH, obecność form upostaciowionych, próba Ropesa, pomiar lepkości metodą oceny długości tworzonej nici);

• Ocena barwionego preparatu cytologicznego;

• Interpretacja wyniku badania płynu z jamy ciała.

mgr Agnieszka Olejnik dr Anna Krzywonos-Zawadzka

4

^28.10.19

Badanie ogólne kału. Badanie w kierunku pasożytów i badanie mikrobiologiczne. Ocena ilościowa

wybranych składników biochemicznych.

Zagadnienia omawiane podczas prelekcji:

• Zasady prawidłowego pobrania i transportu próbek kału.

• Ocena makroskopowa i mikroskopowa próbek kału.

• Badanie kału w kierunku pasożytów;

• Ocena właściwości chemicznych próbek kału. Ocena zawartości białka i tłuszczów w kale.

Ćwiczenia praktyczne:

• Ocena makroskopowa próbek kału (barwa, kształt, spoistość, zapach, obecność: śluzu, pęczków włókien mięsnych, fragmentów tkanki łącznej, tkanek roślinnych, ropy, krwi, kamieni:

żółciowych, trzustkowych, kałowych,

• pasożytów);

• Wykonanie i ocena preparatów: bezpośredniego, z kwasem octowym, z płynem Lugola i z Sudanem III;

• Ocena występowania jaj i cyst pasożytów;

• Ocena pH i barwników żółciowych w kale;

• Wykrywanie krwi utajonej w kale testem kasetkowym.

dr Anna Krzywonos-Zawadzka mgr Marta Banaszkiewicz

(3)

5

^04.11.20 Badanie ogólne moczu. Ocena właściwości fizycznych i chemicznych moczu przy użyciu testów paskowych i prób chemicznych.

 Zasada i cel badania ogólnego moczu.

 Rodzaje próbek moczu wykorzystywanych do badania laboratoryjnego.

 Pobieranie standardowej próbki moczu do badania i sposoby przechowywania moczu (wg. ECLM i EUG).

 Badanie przesiewowe przy użyciu testów paskowych. Zasady oznaczeń i sposób wykonywania badania przy użyciu testów paskowych. Automatyzacja badań testami paskowymi.

Swoistość, interferencje, wyniki fałszywie pozytywne i fałszywie negatywne. Kontrola jakości badań testami paskowymi.

 Testy tabletkowe i testy probówkowe. Wady i zalety.

 Ocena właściwości fizycznych i chemicznych moczu (objętość, barwa, przejrzystość, pH, gęstość względna, osmolalność, zapach, glukoza w moczu-metody wykrywania i oznaczania, metody wykrywania: bilirubiny, urobilinogenu, ciał ketonowych i porfiryn w moczu, wykrywanie krwi w moczu, różnicowanie krwiomoczu, hemoglobinurii, mioglobinurii), znaczenie diagnostyczne oznaczanych parametrów biochemicznych.

 Zasady pracy z materiałem potencjalnie zakaźnym.

 Ocena właściwości fizyko-chemicznych moczu (barwa, przejrzystość, zapach, pH);

 Ocena właściwości chemicznych moczu przy użyciu testów paskowych;

 Przygotowanie próbki moczu do badania chemicznego.

Wykonanie prób: Mac-Williama, Watsona-Schwartza, Rosina, Legala.

dr hab. n. farm. Iwona Bil-Lula mgr Marta Banaszkiewicz

6

^18.11.20 Badanie mikroskopowe elementów upostaciowanych moczu prawidłowego i patologicznego z zachowanie zasad standaryzacji.

 Mikroskopowe badanie osadu moczu-zasady ogólne.

 Przygotowanie próbki do badania i wykonanie preparatu mikroskopowego.

 Cytowirowanie jako technika uzyskiwania trwałych preparatów osadu moczu.

 Czynniki wpływające na zmienność wyników w badaniu manualnym osadu moczu.

 Zalecenia Europejskiej Konfederacji Medycyny Laboratoryjnej dla badania osadu moczu.

 Upostaciowane i nieupostaciowane składniki osadu moczu, artefakty.

 Badanie jakościowe i półilościowe składników osadu moczu.

Sposób poprawnego formułowania wyniku badania.

 Techniki wizualizacji wspomagające badanie mikroskopowe.

Barwione preparaty osadu moczu.

 Znaczenie kliniczne badania ogólnego moczu ze szczególnym uwzględnieniem przydatności w diagnostyce zapaleń

dróg moczowych i nerek.

 Przygotowanie osadu moczu do wykonania preparatu mikroskopowego.

 Wykonanie niebarwionego preparatu mikroskopowego osadu moczu.

Ocena składników osadu moczu prawidłowego i patologicznego

(4)

7

^25.11.20 Oznaczenie białka w moczu metodą Extona. Ilościowa i półilościowa ocena mikroskopowa osadu moczu. Formułowanie i interpretacja wyniku.

 Białko w moczu (rodzaje białkomoczu, ocena selektywności białkomoczu, zwiększona albuminuria), metody wykrywania i oznaczania białka w moczu.

 Zasada oznaczenia białka w moczu metodą Extona.

 Standaryzacja badania osadu moczu; Standaryzowane zestawy komercyjne do ilościowej oceny osadu moczu.

 Automatyzacja oceny osadu moczu. Zalety i wady automatycznych analizatorów do oceny osadu moczu.

 Przygotowanie osadu moczu do wykonania preparatu mikroskopowego;

 Ilościowa ocena składników osadu moczu w standaryzowanych komorach do liczenia elementów osadu moczu.

 Ocena liczby erytrocytów, leukocytów i wałeczków wydalanych z moczem dobowym (ocena w komorze Bϋrkera).

 Oznaczenie białka w moczu metodą Extona.

8

^02.12.20 SPRAWDZIAN PRAKTYCZNYCH UMIEJĘTNOŚCI I WIEDZY TEORETYCZNEJ Z ĆWICZEŃ 4-7.

dr hab. n. farm. Iwona Bil-Lula

; mgr Marta Banaszkiewicz

9

^09.12.20 Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego. Ocena właściwości fizycznych

PMR. Badanie cytologiczne PMR. Ocena barwionych preparatów cytologicznych PMR.

Zagadnienia teoretyczne

 Pobranie i transport próbek PMR.

 Wskazania i przeciwwskazania do badania PMR.

 Badanie PMR. Ocena właściwości fizycznych PMR.

 Cytodiagnostyka PMR. Ocena cytozy w komorze Fucha- Rosenthala. Preparaty cytologiczne. Zasada wykonania preparatów cytospinowych.

 Elementy morfotyczne płynu prawidłowego i patologicznego.

• Ocena właściwości fizycznych PMR.

• Przygotowanie preparatu mikroskopowego barwionego metodą MGG.

• Przygotowanie preparatu cytologicznego metodą zagęszczania w cytowirówce.

• Ocena barwionych preparatów cytologicznych PMR.

mgr Agnieszka Olejnik dr hab. Iwona Bil-Lula

10

^16.12.20 Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego. Ocena właściwości chemicznych PMR. Oznaczenie glukozy w PMR metodą enzymatyczną. Ocena wewnątrzoponowej syntezy przeciwciał. Wskaźniki Hagedorna. Ocena barwionych preparatów cytologicznych PMR. Formułowanie wyniku.

 Właściwości chemiczne PMR.

 Jakościowa i ilościowa ocena białek w PMR. Metodyka.

 Białka specyficzne w PMR. Elektroforeza białek PMR.

Współczynniki płyn/surowica i wskaźnik Linka i Tiblinga- wady i zalety.

 Reibergramy- interpretacja.

 Ocena wewnątrzoponowej syntezy przeciwciał.

 Metodyka oznaczania glukozy i chlorków PMR. Znaczenie diagnostyczne oznaczanych parametrów biochemicznych.

 Badania dodatkowe- ze wskazań doraźnych.

mgr Agnieszka Olejnik dr hab. Iwona Bil-Lula

(5)

 Wykonanie odczynów białkowych w PMR.

 Oznaczenie glukozy w PMR metodą enzymatyczną.

 Ocena barwionych preparatów cytologicznych PMR.

 Interpretacja wyników w PMR na podstawie przeprowadzonych badań.

11

^13.01.21 SPRAWDZIAN PRAKTYCZNYCH UMIEJĘTNOŚCI I WIEDZY TEORETYCZNEJ Z ĆWICZEŃ 1-3.

mgr Marta Banaszkiewicz dr Anna Krzywonos-Zawadzka

12

^20.01.21 SPRAWDZIAN PRAKTYCZNYCH UMIEJĘTNOŚCI I WIEDZY TEORETYCZNEJ Z ĆWICZEŃ 4, 9, 10.

mgr Agnieszka Olejnik dr Anna Krzywonos-Zawadzka

13

^27.01.21 ĆWICZENIA ODRÓBKOWE. dr hab. Iwona Bil-Lula

dr Anna Krzywonos-Zawadzka

WARUNKI UZYSKANIA ZALICZENIA PRZEDMIOTU: zgodnie z sylabusem na stronie:

http://www.farmacja.umed.wroc.pl/content/analityka-medyczna i tablicy ogłoszeń Katedry Analityki Medycznej

Godziny konsultacji: 1 godz. tygodniowo; do ustalenia na pierwszych zajęciach

Przygotował: Sprawdził: Zatwierdził: