Sprawozdanie Polskiego Komitetu Pomocy Sanitarnej. Sierpień, wrzesień, październik 1914 r.

nOJlbCKIM KOMMTETb

CAHWAPHOI4 nOMOLUM

POL SKI KOMITET

POMOCY SANITARNEJ

f j

A B rY C T b CEHTflBPb OKTflBPb

1914 r.

OTHETT*

nOJlbCKArO KOMMTETA CAHMTAPHOfi nOMOLUM

T H n o r P A O H M E C K Y K ) P A B O T Y : T PA cD . 3 A B . A X Y P K E B H M 'b h Ko., B A P L U A B A . B Y M A r Y : H r H A T l f l B H H E P Tj, n E P E ^ i r b 9.

n E P E n j I E T T j : H . d>. m C t t K E T b , JI. E ) K H H A h Ko. M A P I E H I U T A T b 16.

( D O T O r P A O H M E C K I E C H M M K M : C T A H M C J I A B l ) H OcD O K Tj C O B H H C K l P I . K J IH I1 IE : T P A d ). 3 A B . B . B E P > K B H U K I H h Ko. K M ^ J l b H A R 61.

AOCTABHJ1H HA JlbrOTHbIX*b yCJIOBIflKTj OMPMbh

SIERPIEŃ WRZESIEŃ PAŹDZIERNIK

1914 R.

SPRAWOZDANIE

POLSKIEGO KOMITETU POMOCY SANITARNEJ

■ —— —__

■ P / a z e w ic i^

OFIAROW ANE NA WARUNKACH ULG O W yCH :

D R U K : Z A K L . G RAF. A. H U R K IE W IC Z i S-ka, W A R S Z A W A , M A R J E N S Z T A D T 16.

P A P IE R : IG N A C Y W IE N E R , P R Z E J A Z D 9.

O P R A W A : J. F. P U G E T , LE O N A R D JE R Z Y N A i S-ka, M A R J E N S Z T A D T 16.

ZD JĘC IA F O T O G R A F IC Z N E : S T A N IS Ł A W N O F O K -S O W IŃ S K I.

K L IS Z E : B. W IE R Z B IC K I i S-ka, C H M IE L N A 61.

nPEJIMCJIOBIE.

riyÓJiHKyfl H acT oam iw OTHeTb, m m pyKOBOflHMca yB-fepeHHocTbio, m to 6 o jrk e u ^ jie co o ó p aa H b iM T j HBJiaeTca ocB^flOMJieHie O ó m e c T B a o eyiuHOCTM sa^aMTa m p a ó o T b i Ilo jib C K a ro KoM M TeTa CaHMTapHOH rioM om M HbiH^b, K o rfla pa3BM BaeTca n o jiH a a e r o A^HTejibHOCTb, h-Łm ij n o c jrk 0K0H4aTejibH0M e a jiMKBHAauiH. 3t o He j^rfeiuaerb H3AaBaTb b t> ó y A y m eM ij n epioA H n ecK ie o t m c t m, hm oói^eAMHHTb BC-fc OTMeTHbm UMCjjpOBblfl AaHHbm nO OKOHMaHiH BOeHHbIKTj A^MCTBift, C b OÓIUHMTj HCTOpHMeCKHMTi OÓSOpONTb. HaCTOflluift, XOTH HaCTHHHblH OTHeTb, 3a~

H H T e p e c y e rb , AyMaeMTł, óojrfce lUMpoiria cc|)epbi H aiueił p a ó o T o w , p a c - UJMp9K5meM H30 AHH BT> AeH b K p y r b C B O ^ Tj A^HCTBiM, yCHJIHTb 0T3biBHMB0CTb 0 6 m ,e cT B a h ó y n e r b c n o co ó c T B O B aT b M3biCKaHiio HOBbixTbt MCTOMHHKOB-b AJIH nOnOJIHeHlSI HC4epnbIBaK)m HXC» y?Ke HailBWTj CpeflCTBTj.

OTMeTHbift nepioAT> sa K jn o n a e rb nepBbie Tpn M-fccaua BOHHbi.

3 a s t o BpeMH A ^aTejibH ocTb KoMHTeTa rjraBHbiMTa 06pa30MiD H anpa- BJieHa 6biJia kt> BHyTpeHHeft opraHH3au,iM h yAOBJieTBOpemio HyacAaMTi

ycTpoeHHbiK-b KoMMTeTOMia ynpe?KAeHiH. Bojrfce mwpoKyK) A^HTejib-

HOCTb nposiBHJiTj JiMiiib OTA^Jrb T paH cnopT a PaHeHHbiKii, npH n epe- B03K-fe paHeHHbWTj BTb npeA'fejiax'b B cero rop ow a (n . 14), a Taicnce CaHMTapHblH OtA^JITj, nOArOTOBJIHlOmiH OnblTHb^Tj CaHHTapOKTa H Ha- npaBJifliomiH mx,b btj Tpe6yiom,ifl hxt5 ynpe?KAeHifl, h coA^KcTBOBaBiiiiH 06uu,ecTBy K p a c H a ro K pecT a B t yeTpoMeTBt saropoAHbiKij m ropoACKMX'b

nepeBJisoMHbWTi nocTOBij.

C r p y n H p o B a H i e t o m h h k t j A aH H biX T> k t> c e M y O T M e T y T p e ó o B a j i o H S B -fe c T H a r o B p e M e H H , — n y ó J iM K y ji O H b m HbiH-fe, b t> n o jiO B M H -k A e K a 6 p a , c M H T a e m a H e o Ó K O A H M b iM ia y n a s a T b H a B e c b M a K p y n H o e p a c i u M p e m e A ^ flT e J ib H O C T H K o M H T e T a b td n o c j i t o T M e T H O M T i n e p io A " fe - H a n p H M - fc p ij K a c c o B b i H o ó o p o T - b 3 a c j r f e A y i o m i e m e c T b H e A e j i b yB e jiH H H J ic s i c t j 2 7 a o 1 0 1 T b ic a M M p y ó j i e f t , 3 B a K y a u ,ia h 3t> M ^ C T H b r a ij r o c n H T a j i e H erb 2 7 a o 5 1 TbiCH M H jih u ,t j, a T p a H c n o p T T s p a H e H H b w i j — c -b 6 6 a o 1 3 8 T b i c a n i j MeJIOB-fcK-b; KOJIMMeCTBO J ia s a p e T O B T a H n y H K T O B T j O ÓCJiyHCHBaeM bDTb CHMT>

O t a ^ j i o m t j cnb 5 9 a o 7 9 .

PRZEDMOWA.

Wydajemy to sprawozdanie w przeświadczeniu, iż pożyteczniej- szem będzie uświadomić w opinji ogółu, czem jest i jak pracuje P o l­

ski Komitet Pom ocy Sanitarnej, obecnie, gdy działalność jego rozwija się w całej pełni, niż odkładać to przedstawienie do ostatecznego zlikwidowania zakresu jego zadań. Nie wyklucza to ani wydawania następnych sprawozdań, ani ujęcia w jedną całość cyfr sprawozdaw­

czych po wojnie, wraz z historycznym rzutem oka na przeszłość;

takie choć częściowe sprawozdanie daje natomiast możność zaintere­

sowania świeżych sił tą pracą, której zakres codziennie się rozwija, pobudzenia ofiarności i pozyskania nowych środków na zasilenie za­

sobów, które się coraz bardziej wyczerpują.

Okres sprawozdawczy obejm uje pierwsze trzy miesiące wojny:

w tym czasie działalność Komitetu dotyczyła przedewszystkiem or­

ganizacji wewnętrznej i zaspokojenia potrzeb instytucji, przez Komitet wytworzonych. Tylko Wydział Transportu Rannych wykroczył po za te ramy, podejmując organizację transportu na całym obszarze miasta (p. 1 4 ) — jak również Wydział Sanitarny, wyrabiając i delegując sani- tarjuszki do instytucji pokrewnych oraz pomagając Towarzystwu Czer­

wonego Krzyża w urządzeniu posterunków opatrunkowych zamiejskich i miejskich.

Zebranie danych, zestawionych w sprawozdaniu, wymagało pewnego czasu — oddając je obecnie do druku w połowie Grudnia, nie mo­

żemy nie zaznaczyć iż działalność Komitetu w okresie drugim rozwi­

nęła się znacznie. Obrót pieniężny wzrósł przez następne 6 tygodni z 27 do 101 tysięcy rubli; ewakuacja ze szpitali miejscowych wzrosła z 27 do 51 tysięcy osób; obrót wydziału transportu wzrósł z 66 do 138 tysięcy osób, ilość szpitali obsługiwanych przez Wydział z 59 do 79.

Charakterystykę drugiego okresu, który nastąpił po terminie spra­

wozdawczym, stanowi znaczne rozszerzenie działalności Komitetu

po za zakres własnych instytucji, ku udzieleniu pomocy w pracy

XapaK TepH CTH H ecKO M nepTOM c jr fc u y io m a r o 3a OTMeTHbiMTD, n e p io A a flBjm eTCH ynacTie K o M H T e T a bt> T p y A a x T j A p y r n x rb opraHH3au,iM , b h ^ c o ó c T B e H H b iK ił ynpe?KAeHiM:

BoeuubiH e.iacmu

n e p e « a jiH B ^ A ^ H iio K o ­ M H TeTa n o jiH o e npoAOBOJibCTBie paHeHHbixTD, 3a BOSBpaTOM ij H 3flep -

^ e K -b , Ha B ^ h c k o m -b , KajiH iucKO M -b h I l e T p o r p a f l 1CKOM'b BOKaajiaK-b, r f l t b t> T e n e H in 6 H eA ^Jib n H T a jio c b ó o jr fe e 1 0 0 ,0 0 0 jHOAeft.

Bcepo-

c iu c u iu 3eM CKiiu CoW3h Jvfe>flTeJlbHOCTb CBOK5 BT> U apCTB ^ IloJlbCKOM^.

Hanajrb npn BbiAaioinHMCJi ynacTin KoMHTeTa: co b m ^ cth o óbui-b ycTpo- eHij Ha njiom,. B p o H H bt^ B apm aB ^b MaraaHHTi CoK)3a ajih nepeBH30M- HbHTb MaTepiaJIOBTj, ÓtjIbH H ÓOJIbHMMHbIKTj npHHajyleTKHOCTeH; o p r a -

HHsoBaHij V I-

oh

riepeAOBOH O rpsiAb

rjiji

noA^HpaHia paHeHHbrc-b

CTd nOJlfl 6paHH; OTKpbITbl npilOTbl paHeHHbIM"b BTj OÓbIBaTeJIbCKOMTj Kjiyófe Ha 160 m'Kcttd, btj C o ó p a H w Tcxhhkobtd — 500 M fecrb, Ha J3(bIHacaX,b

7

— 300 M ^ C rb , BTd OÓm eCTB^ FlpMKaSHHKOB^ — 100 H BTj yMH-

jm m t 3-

PoH T ajiepa Ha 250 M-fccrb. TaKace

BcepociucKiii Cowah

ropodoeh o ó p a m ajic a 3a coA^HCTBieM-b HaujHM^b OTA^JiaT-rb btd P a - AOM^b H K-fcjIbUaKTj.

H eo 6 xoA M M O o ó p a T H T b BHMMaHie Ha n o c T e n e H H o e , 3H aM H TejibHoe y M e H b m e H i e H a n jib iB a n o ^ e p T B O B a H i n , B n o jin -fe , B n p o H e M i j , e c T e c T B e H - H o e b t j BHAy B c e B 0 3 p a c T a K > m a r0 o ó ^ A H e n ifl p a 3 o p e H H a r o b o h h o h K p a a . B-b T e n e n in rnecTH nocjrfcA H H xrb H a n p . H eA^Jib n o c T y n n jio n o ^ e p T B O B a H ifl B c e r o 1 1 4 3 p y ó jia .

P a c x o A b i n o co A e p n c a H iK ) r o c n H T a jie H cTaH O B H Tca, b o M H orH xrb cjiyMaHX'b, T e n e p b y?we HenocHJibHbiMH a jih hxtd yM p eA H T ejie fl h n o n e - HHTejieH, a T a ic b k b k ij K o M H T e T a , npHHHM aa bt> c B o e B i e r n e n a cT H b ie r o c n H T a jiH , T p e ó o B a jr b r a p a H T in coA ep?K aH iH hxt> bt> T e n e H in 4 0 ^ ^ 0x15 M ^ c flu eB -b , t o mm npM6jiH?KaeMCfl kt> npHCKopÓHOM y c p o K y n p io c T a H O - BJieHifl A ^H C T B in MHOrHX'b, CTOJIb Heo6xOAHM bIXrb H blH ^ y M p e * A e H iH , ec jiH KOHeMHO, npHHOCHMaji mmh n o jib 3 a He ó y n e r b npH 3H aH a AOCTa- to m h o BbiAaiom eH CJi, a j i « O Ka3aH ia K o M H T e T y h s b h ^ M aTepiajibH O H

noAAep^KH.

JXjim 03HaK0MJieHifl ct> poAOMT> h CTeneHbio TpyAOB-b KoMHTeTa, B"b 3aMaTOHHOMiD n e p io A ^ e ro A^siTejibHOCTM, MSAaeTCH HacToam in OTHeTb.

Bapm aBa, AeKaópb

1 9 1 4

r.

innych organizacji a więc: Władze wojskowe powierzyły Komitetowi zajęcie się, za zwrotem poniesionych na ten cel wydatków, karmieniem rannych na dworcach, Wiedeńskim, Kaliskim i Piotrogrodzkim; w ciągu 6 tygodni nakarmiono tam przeszło 100000 osób. Wszec\)rosyjski Związek Ziemski rozpoczął swą działalność w Królestwie Polskiem przy wydatnym współudziale pracy ze strony Komitetu: zorganizowano wspólnie składy Związku dla środków opatrunkowych, bielizny i przy- borów szpitalnych na Placu Broni w W arszawie, utworzono VI Oddział Czołowy do zbierania rannych z placu boju; otwarto przytułki dla rannych w Resursie Obywatelskiej (160 m iejsc) w Stowarzyszeniu Techników (500 m iejsc) na Dynasach (300 m iejsc) w Stowarzysze­

niu H andlowców (100 m iejsc) i w szkole p. Edwarda Rontalera (250 miejsc). Również Wszecbrosyjski Związek Miast zwrócił się o współdziałanie do Oddziałów naszych w Radomiu i w Kielcach.

Natomiast zaznaczyć należy, iż wskutek wciąż wzrastającej biedy kraju, wyniszczonego przez wojnę, ofiarność publiczna uległa znacz­

nemu zmniejszeniu. Z ofiar przez 6 tygodni po okresie sprawozdaw­

czym wpłynęło zaledwie Rb. 1143.

Wydatki zaś wzrastają; z pośród kilku tysięcy osób, które ofiaro­

wały sw oją pracę Komitetowi bezinteresownie, u wielu zasoby pienię­

żne wyczerpały się zupełnie; Komitet musi zatem zacząć wyznaczać im pewne wynagrodzenie, które, choć będzie skromne i nie odpowia­

dające istotnej wartości pracy, wszelako w ogólnej sumie będzie stanowiło poważny wydatek.

Koszty utrzymania szpitali zaczynają w wielu wypadkach prze­

kraczać już możność ich fundatorów lub grona osób, które się ich założenia podjęły — ponieważ zaś, przyjmując szpitale prywatne pod swoją egidę, Komitet żądał zapewnienia utrzymania na okres cztero­

miesięczny, blizcy jesteśmy terminu, w którym wiele prac dla braku środków zawiesić wypadnie, jeśli pożyteczność tej pracy nie zostanie uznana za miarodajną do udzielenia Komitetowi z zewnątrz odpo­

wiedniej pomocy pieniężnej.

Celem wykazania zakresu i rodzaju prac Komitetu w okresie początkowym jego działalności wydane zostało niniejsze sprawozdanie.

W arszawa, w grudniu 1914 r.

OTJl ABJ1EHIE.

1 . 0 6 p a 3 0 B a H i e ^m C o c T a B T > K o M H T e T a .

2. Hanajia fl-fejiTejibHOCTH.

3. nOKpOBMTeJlbCTBO.

4. IlpeaMAiyM-b.

5. Biopo KoMHTeTa

m

CenpeTapiarb.

6. CnpaBOHHoe 6iopo.

7. Biopo po3AanH KHHrb

h

ra3eTT>.

8. Biopo npeccbi.

9. SBaKyauioHHoe Biopo.

1 0 . 3 B a K y a u , i o H H b i e n y H K T b i.

11. riepeBH30HHbie nocTbi.

12. IlepeABM^Hbie OTpaAbi.

13. BapiuaBCKie rocnMTajiH.

14. BpaneÓHbiM O

ta

^

jitj

.

15. OTA^JTb TpaHcnopTa PaHeHHbixT>.

16. IlpOBHHuiOHaJlbHblH OtA ^ Ij.

17. MarasHHij.

18. Xo3HMCTBeHHbIM O

t

A^JII

j

. 19. 4>HHaHCOBbIM OTA^JTb.

20. JJ,oxoAHbui npeAnpiflTm.

21. ,UeHe?KHbiH nowepTBOBaHia.

22. rio?KepTBOBaHisi btj HaTypt.

23. PacxoAbi KoMHTeTa.

24. Be3ruiaTHoe coTpyAHMMecTBo.

T R E Ś Ć .

1. Powstanie i Skład Komitetu 2. Zasady Działania

3. Protektorat 4. Prezydjum

5. Biura Komitetu i Sekretarjat 6. Biuro Informacji

7. Biuro rozdawnictwa gazet i książek 8. Biuro prasowe.

9. Biuro Ewakuacyjne 10. Punkty Ewakuacyjne 11. Posterunki Opatrunkowe

12. Oddziały Ruchome 13. Szpitale Warszawskie 14. Wydział Lekarski

15. Wydział Transportu Rannych 16. Wydział Prowincjonalny 17. Magazyn

18. Wydział Gospodarczy 19. W ydział Finansowy

20. Przedsięwzięcia dochodowe 21. Ofiary Pieniężne

22. Ofiary w naturze

23. Wydatki Komitetu

24. Ofiarność pracy.

1. 06pa3osaHie m cocras-b KoMHTeTa.

12/25 a B r y c T a 1914 r o f l a , H a c j i t f t y i o i u i H jie H b n o cji-fe n p i t s a a b t? B a p m a B y A . W . T y n K O B a , O c o 6 o - y n o jiH O M O H e H H a r o P o c c i f i c K a r o O ó m e c T B a K p a c H a r o K p e c r a , c o c T O s u io c b y K H a r H H H O p . B o p o H e u K o f l c o B ^ m a H i e , H a K oem > A . M . T y M K O B t , o 6 p a T H B - u iH C b 3 a c o jr k f t c T B ie M T . n o jiflK O B -b B-b c n a c a T e .u b H O H n o M o m w p a H e H H b iM -b , 6 b ijn > a a B -fe p e H ij, 4 T O n O J lb C K O e O Ó m e C T B O , n O H H M a H O Ó lU H O C T b 3 a f l, a 4 t H b lH t lU H e f i 6 o p b 6 b I , " O T O B O O K a - 3 a T b n o j iH o e c e M y c o f l- fe f ic T B ie , h o ? K e jia jio 6 b i c o c p e a o H H T b c b o h y c m i m bt> o a h o m t j ca M O C T O H T e jib H O M T * y M p e jK ^ e H iw , c b u ^ j i b i o h x t> o Ó T ^ e flH H e H ifl h u ,'k n e c o o 6 p a 3 H a r o n o - 6 y ? K fte H iH k t> n o J K e p T B O B a H ia M - b o 6 " f e f lH e B u ia r o H a c e j i e m a p a 3 o p e H H a r o b o h h o h K p a a .

H a cji^ayrom iii .neHb 06biBaTejibCKift K oM H Terb r. BapuiaBbi, CaHHTapHaa KoMMHcia

>KeHCKaro OTA-fejia K o e ro paHbiue yate xjionoTajia o k o jio yCTpoHCTBa rocnH Tara h c ó o p a ó t jib fl f l j w paHeHHbix-b, n pH 3 H ajn > K p a flH e TKejiaTejibHbiMTb ocHOBaHie o c o 6 a r o KoMHTeTa CaHHTapHOM r io M o m H h opraHH3au,ho c>Haro n o p y n H jr b KHsi3bK) 3ji.3HCJiaBy JlKróoMipcKOMy, HHaseHepy M a p ijm y JIioToaiiaBCKOMy h IocHtjjy BejiioBeficKOMy.

B"b cocraBJieHHOMTi H a c K o p o H H ^ eH epo M Tj JIiOTOc.naBCKHMTj npeACTaBJieHiH bt> T jiaB - H oe Y n p aB JieH ie K p a c H a r o K p e c T a , yKa3aHO m oth b m ocH O B am a u npHHU,Hnbi 6 y A y u ;e ii a ts iT e jib H O C T H o c o 6 a r o llo jib C K a r o K oM H TeTa CaHHTapHOM H o m o ih h . n p e a e r a B J ie H ie s t o , ct> pasp-feiuHTejibHOH HaAnHCbK) B o e H H a r o F e H e p a ;r b - r y 6 e p H a T o p a r . B apm aB b i h e a OKpecTHOCTeił, 6biJio HanpaB.neHO nocpeACTBOM-Ł r. TynKOBa bt> r ie T p o r p a fl-b , O TK yaa n o T e ji e r p a c J j y n o jiy n e H O y T B e p j K a e m e H S J io a t e H H b u ij b t^ h c m t j n p e a n o jio > K e H if t . I lo f lr o T O B H - TejibH b ie Tp yflb i, bt> 0 C0 6 eHH0 CTH 0TH0CHTejibH0 T p a H c n o p T a paHeHHbix"b, 6bU(H n p ean p H - H flTbi e m e a o n o jiy n e H ia c K a 3 a H H a r o O T B ^ T a .

16/29 T o r o ?Ke aBrycTa cocToanocb nepBoe o 6 m e e co6paHie KoMHTeTa.

n o c j l i H'fccKOJIbKMX'b n e p e M ^ H lj, OKOHMaTeJlbHO K oM M T C rb CCjjOpMHpOBajlCfl BTj CJrfc- a y io m e M - b c o c T a B - h :

rioneHHTejibHHua OHHaHeoBaro OTfl-fena: MapKH3a EniraaBeTa Be^eno-ibCKaa.

Ilp eflcfeA a T ejib : K^h. SflSHCJiaBT. JlK)6oMipcKiH.

BHue-ripeflcfeflaTejiH: Kh. OpaHumiiKa BopoHeuKaa h K^h. CeBepHH-b MeTBepTHHCKifl.

Y n o jiH O M O M e H H b ie :

JlenyTaTTj bt> SBaKyauioHHyio Ko m m h c h o: IocHcjjt BejiioBeiicKiii.

CeKpeTapb KoMHTeTa u saMfccTHTejibfJlenyTaTa: Hhhc. M apijm ii JIiOTOCJiaBCKift.

Ka3HaM eH: A H flp e ft P oT B a H jvb .

H jieHbl OTfltjTOB1>: reH pH X 'b ' BwpTlOMncfjeJIb, C TetJjaH ^ Jl,MOXOBCKiH, JI,p. CTaHH- cnaBTi ^ H iu e p -b , MecjiaB-b ^HKOBCKift, OpHflpHXT> tOpbeBHM-b, J lp . O paHuwuieK-b KieBCKiw, T p . N b m ^ jib C K a fl, JI,p. Ah t o h t> PacoHAT>, M aB pH K ifi C n oK o p H b i, B a H a a CTOKOBcicaH, lO jiia CBHfla, Kh. M Hxawjn> B o p o H e m rifi.

1. Pow stan ie i sk ła d Komitetu.

Nazajutrz po przyjez'dzie do Warszawy Pana A. J. Guczkowa, nadzwyczajnego pełnomocnika Ros. Tow . Czerwonego Krzyża, odbyła się dnia 25 sierpnia 1914 roku u Księżny Michałowej Woronieckiej konferencja, w której Pan Guczkow zwrócił się 0 współdziałanie Polaków w akcji ratunkowej dla rannych, i otrzymał zapewnienie, że społeczeństwo polskie, w zrozumieniu wspólnych zadań tej walki, jaknajchętniej po­

mocy udzieli, ale pragnęłoby ześrodkować swe wysiłki w jednej odrębnej instytucji, aby je zebrać w zbiorową całość i tern samem pobudzić ofiarność zbiedzonej doszczęt­

nie ludności w stratowanym przez wojnę kraju.

Dnia następnego Komitet Obywatelski m. Warszawy, w którym Komisja Sanitarna Sekcji Kobiecej już przedtem podjęła prace przygotowawcze nad utworzeniem szpitali 1 zbieraniem bielizny dla rannych, uznał powstanie osobnego Komitetu Pom ocy Sanitar­

nej za wysoce pożądane i delegował do jego utworzenia Księcia Zdzisława Lubomir­

skiego, Inżyniera Marjana Lutosławskieego i Pana Józefa Wielowieyskiego.

W opracowanym dorywczo przez Inżyniera Lutosławskiego podaniu do Głównego Zarządu Czerwonego Krzyża, zestawiono motywy powstania i zasady działania osobnego Polskiego Komitetu Pom ocy Sanitarnej; podanie to, po zaopatrzeniu w nadpis zezwa- lający przez Wojennego Gubernatora m. Warszawy i okolic, zostało przekazane przez p. Guczkowa do Piotrogrodu, zkąd otrzymało zatwierdzenie w drodze telegraficznej.

Prace przygotowawcze podjęto przed otrzymaniem odpowiedzi, szczególnie w dziedzinie transportu rannych.

Dnia 29/VIII Komitet zebrał się na pierwsze posiedzenie plenarne. Skład Komi­

tetu po paru zmianach jest następujący:

Protektorka Wydziału Finansowego: Elżbieta Margrabina Wielopolska.

Prezes: Zdzisław Książe Lubomirski.

W iceprezesi: Franciszka Księżna Woroniecka i Seweryn Książe Czetwertyński.

Pełnom ocnicy:

Delegat do Komisji Ewakuacyjnej: Józef Wielowieyski.

Sekretarz Komitetu i Zastępca Delegata: Inż. Marjan Lutosławski.

Skarbnik: Andrzej Rotwand.

Członkowie W ydziałów: Henryk Biertiimpfel, Stefan Dmochowski, Dr. Stanisław Fiszer, Adw. przys. Czesław Jankowski, Fryderyk Jurjewicz, Dr. Franciszek Kijewski, Hr. Mycielska, Dr. Antoni Rząd, Maurycy Spokorny, Wanda Stokowska, Julja Świdówna, Michał Książe Woroniecki.

3BaKyau,ioHHbiM nym crb Ha neTp0rp0A3K0Mi» BOKaant.

Pu n kt ew a k u a cy jn y na d w o rc u P io tro g ro d z k im

2. Haiana fltHTenbHOCTM.

Jl-fejiTejTbHOCTb KoMHTeTa 0CH0BaHa Ha cjitayioiuHKT} HaManaxT>:

a ) U -fe jib K o M H T e r a — y n o p f lA O H H T b n o M o m b p a H e H H b iM -b , n p H H O C H M y io n o jib C K H M -b H a c e j ie H ie M t L J a p c T B a r i o n b C K a r o , n y T e M i j : c 6 o p a n o a c e p T B O B a H if t A e H e jK H b w -b h b t> H a - T y p t ; y c T p o f t c T B a c n e K T a K J ie f t h H H b ix T j f lo x o f lH b ix 'b n p e f l n p i a T i f t ; y c T p c m c T B a h s a B ^ A b i - B a H in p a 6 o T o f t r o c n H T a ji e f t , J i a s a p e r o B - b , n e p e B H S O H H b ^ -b n y H K T O B ii, i i o c t o b t j h o t p h a o b t j , a o m o b t j h n a T p o H a T O B -b m is i B b i3 A o p o B J iM B a K )m n x 'b h t . n . 3 a B e A e H if t ; n p e a o c T a B J ie H iH p a H e H - H biM -b ó t n b j i , O A e a t flb i h n M m H , a T a ic a t e H p a B C T B e H H O H n o M o m u ; o 6 y H e H ia c a H H T a p o B T >

h c e c T e p - b h 0 p r a H H 3 0 B a H ia h 3t> H H X 'b B c n o M o r a T e ^ b H b u - b K a a p o B - b A Jifl r o c n H T a j i e f l , ca H H T a p H b ix "b n o fe A O B - b , n p w r p a H c n o p r k h a B a ic y a iiiw p a H e H H b ^ ^ ; y c T p o iic T B a T p a H c n o p T - H biXT> n o c o ó i f l h 0 p r a H H 3 0 B a H ia T p a H c n o p T a p a H e H H b ix - b ; H a K O H e u ij — n y T e M t b c ^ T ) B e A y iH H X T > KT> Haw feM eHHOM u fc jM C n O C O Ó O B -b .

6 ) M n e H b i K O M H T e T a C H a 6 ? K a iO T C f l O c o ó o - y n o jiH O M O H e H H b iM iD 0 6 m e c T B a K p a c H a r o K p e c T a yA O C T O B -fcp e H isiM M . B "b c j i y n a t B b i6 b iT ia Koro H w 6 y A b h 3 t> H H C Jia m jt c h o b t j, K o m h t c t t j 3 a M t m a e T T > B a is a H c ii o n yT e M T > K 0 0 n T a u ,in .

b) B d b ocTajibHbie coTpyAHHKH KoMHTeTa n o jiy n a jo rb noAnwcaHHbia ^{o ah h m t}> ^h3^t>

AByx,b ynojiHOMOMeHHbw-b hjih jihuomtj cneuiajibHO kt> ceMy AOB^peHHbiMt, HMeHHbia Jierw- THMauiH, npeAOCTaBJiHłomiH ^hmt> npaBO HOCHTb aMÓJieMy K p a cH a ro K p e c T a ^ct> ocoóbiM-b 3HaKOMi> KoMHTeTa (KpacHasi nepeBM3Ka, noBbiuie nepeB$ł3KH K p a cH a ro K p ecT a , ^ct> ^bmijuh-

3BaKyau,ioHHbiH nyHKTT» Ha B-Łhckomt* Botoaji-b.

P u n kt ew a k u a cyjn y na d w o rcu W iedeń skim .

2. Z a sa d y działania.

Działalność Komitetu oparto na zasadach następujących:

a ) Celem Komitetu jest zorganizowanie pomocy, niesionej rannym ze strony polskiej ludności Królestwa Polskiego przez: zbieranie ofiar pieniężnych i w naturze;

urządzanie przedstawień i innych przedsięwzięć dochodowych; urządzanie i kierowanie pracą szpitali, lazaretów, punktów, posterunków i oddziałów opatrunkowych, domów i patronatów dla ozdrowieńców i t. p. zakładów; udzielanie rannym bielizny, odzieży i posiłków oraz pomocy moralnej; nauczanie sanitarjuszy oraz sanitarjuszek i organizo­

wanie ich w kadry do pomocy w szpitalach, pociągach sanitarnych, przy przewo­

zie i ewakuacji; urządzanie środków przewozowych i organizowanie transportu rannych;

wreszcie stosowanie wszystkich prowadzących do zamierzonego celu sposobów.

b) Członkowie Komitetu otrzymują zaświadczenie swojej godności od nadzwy­

czajnego pełnomocnika Towarzystwa Czerwonego Krzyża; w razie ustąpienia którego­

kolwiek z członków Komitetu, wakanse uzupełnia Komitet przez kooptację.

c ) Wszyscy inni współpracownicy Komitetu otrzymują imienne legitymacje, pod­

pisane przez jednego z dwóch pełnomocników lub osobę specjalnie po temu upowa­

żnioną i dające im prawo używania znaku Czerwonego Krzyża, wraz z osobną oznaką Komitetu (czerwona opaska, ponad opaską Czerwonego Krzyża, z wyszyciem lub na-

T O H HJIH H d K p a ilie H H O H Ó^JIOH C H p e H O H ; H Jie H b l K o M H T e T a B w k c T O B b llllM T O H C H p e H b l y n o - T p e Ó J I fllO T T j M ^ A H y io ) . B c n O M O r a T e j I b H b lH JIHMHblft C O C T a B -b n O J iy M a e T T j H M H H H b lH J ie r H T H - M a u iH A p y r o r o r a n a h h o c h t t ^ J iH iu b n e p e B J ł3KM K o M H T e T a — 6e3Tj n p a B a y n o T p e6j ie H if l K p a c H a ro K p e c T a .

r ) KoM HTeTT) OTK pbiBaeTi> n p o B H H u io H ajib H b ie O T fli^ e H iH h r ie p e B H 3 0 HHbie n o - CTbi fljm paHeHHbixT>, ct> B ^ ao M a afl.MHHHCTpaTHBHbixT> BJiacTeft h K p a c H a r o K p e c T a . B t> K a w a o M -b O -r a ijie H iH K o m h t c t t j H a3 H a M a e n > T p e x i> ynojiH OM OM eH H bwij, K o ro p b iM -b n o - p y n a e r b o p r a H H 3 au,iK> y n p aB J ieH ia h H a a 3 0 p a 3 a npaBHJibHoft A ^H TejibH O CTbK ) O H a ro . O t a ^ - jieHisi, 3 a noftnHCbio flByx"b H3"b TpexT> ynojiHOMOMeHHbwi^, B b ifla io rb JierHTHMauiw h yAOCTO- B"fepeHiH n o y K a 3 aHHbmT> KoMHTeTOMT> o 6 p a 3 u,aMT>. JJ/fcnTejibHocTb O T .n tjie H ifi h B d b x i>

Booóme yMpejKAemfi, ycTpoeHHbixT> K^omhtctomtj, oóycnoBJiHBaeTCsi MHCTpyKuisiMM KoMHTeTa.

a ) 3aBeflema u ynpe?K,n,eHi$i ycTpoeHHbia KoMHTeTOM-b, hjih cocTOsnuisi B"b ero B^A^HiH a TaKHce jwua, kohmt> Komhtctti nopynHjrb Hcnojmeme onpeflfejienHbL^b o

6a-

3aHHOCTeft, CHa6?KaK>TCH, flJiH npeflCTaBJieHia BJiacTsmij bt> cjiynafc HaAOÓHOCTM, oi})nniajib- HblMH CBHA^rejlbCTBaMH KoMHTeTa, yKa3blBaK>m,HMH HX'b npaBa H 3aaaMH.

e ) BHyTpeHHSia nepenwcKa nojtfiHCbiftaeTca o tt> h m c h h KoMHTeTa, npeflcŁflaTejieM Tj u C e isp e T a p e irb . rie p e n u c K a ktj BJiacxflMrb, CBHffiłTejibCTBa h jierMTHMau,iH nonnncbiBa- K5TCH OflHHMT> H3"b yn0JlHOM04eHHbIXT>. IlepenHCKy O T ł k o B T ) nOflnHCbIBaeT-b 3 aB % - Ayiomift O T fltjia , 3a CKp-fcnoft C eicpeTapa KoMHTeTa.

3BaKyau,ioHHbiM nyHKi b Ha KanHiucKOMi> BOK3aji"fe.

Pu n kt ew a k u a cy jn y na d w o rcu Kaliskim .

malowaniem białej syreny; członkowie Komitetu noszą zamiast wyszytej syreny — m o­

siężną). Personel pomocniczy otrzymuje odmienne legitymacje imienne i używa tylko opaski Komitetu (b e z prawa noszenia Czerwonego Krzyża).

d ) Komitet tworzy na prowincji Oddziały oraz Posterunki dla rannych, zawia­

damiając o tem władze administracyjne i Czerwonego Krzyża; w każdym Oddziale Komitet mianuje 3-ch pełnomocników, którym powierza zorganizowanie Zarządu i nad­

zór nad prawidłową działalnością Oddziału. Za dwoma podpisami z pośród trzech peł­

nomocników, Oddziały wydają legitymacje i świadectwa według wzorów wskazanych przez Komitet. Działalność Oddziałów i w ogóle wszystkich instytucji, utworzonych przez Komitet, normuje się przez instrukcje Komitetu.

e ) Zakłady i instytucje, utworzone przez Komitet lub przyjęte pod jego egidę, oraz osoby, którym Komitet powierzył spełnianie pewnego urzędu lub funkcji Komitetu otrzymują świadectwa urzędowe, określające ich prawa i zadania, do legitymowania się wobec władz.

f ) Korespondencję wewnętrzną podpisuje Prezes i Sekretarz w imieniu Kom i­

tetu; papiery do władz, świadectwa i legitymacje podpisuje jeden z pełnomocników.

Korespondencję Wydziałów podpisuje Kierownik Wydziału i kontrasygnuje Sekretarz Komitetu.

rocriHTa;ib Cb. Mnxanjia ( 3 jiexTopajibH aa 2).

S zp ita l Św. M ich ała (E le k to ra ln a 2).

3) KoMHTerb Beae-rb TOMHyK) OT^eTHOCTb jieHejKHbiM-b o6opoTaMT> w ny6jiHKyeTT>

iiOBpeMeHHO OTHeTbi o CBoeft fl-ŁsrrejibHOCTH. OKOHHaTejibHbm OTMer-b KoMHTeTa SyaeT-b onyóJiHKOBaH-b bt> TeneHin 3 -xt> M-fecaueBi, nocjit OKOHnaHia ero AtftcTBifi.

3. riOKpOBMTen bCTBO.

no

xoflaTaHCTBy MapKH3bi BejienojibcicoH, K aM ep rep -b JI,Bopa, MjieHT> KoMHTeTa, O pnflpH x-b KDpbeBHHi) yflocTOHJica ayiueH uiefi y ESI H M I l E P A T O P C K A r O B E J IM M E C T B A r O C y ^ A P b l H H H M n E P A T P H U b I M A P I M ( D E J l O P O B H b l . E R B E J 1 H M E C T B O , H eaa- bhchmo OT-b IloKpoBHTejibCTBa p acn p o cT p aH eH H aro Ha bcŁ yMpeiKfleHiji K p a c H a ro K p ecT a, cneuiajibHO 6nar0B0JiHJia npHHHTb noju> CBoe IloKpoBHTejibCTBo nojibcidft K oM H T erb C a ­ HHTapHOH ri0M0U;H.

no

3TOMy noBOfly ^ott> niaBH aro ynpaBJieHia PocciftcKaro 06m ecTBa KpacHaro K p e - CTa nojiyneHO yBtflOMJieHie ^ott> 17/30 ceHTflópa 3a JMs 30497, cjrfcayioinaro coflepjKaHia:

B i j nOJIbCKift KoM H TeTT. CaHHTapHOH n o M o m H .

r O C y ^ A P b H M n E P A T O P T s , no npeacTaBJieiH E r O B E J l H M E C T B y M hh hctpohtj H M n E P A T O P C K i A r O H.Bopa, Bceno,miaHHeftiiiaro AOKJiaaa Moero B-b 10-bift aeHb ceHTsópa c .r., B C E M H J I O C T H B ^ H L U E cohsbojihji-b Ha npHHHTie nojibCKaro KoMHTeTa CaHHTapHoft noMom n PocciftcKaro OómecTBa KpacHaro KpecTa nofl-b A B ry C T b H L U E E noKpoBHTejibCTBO E5I H N n E P A T O P C K A r O BEJIMMECTBA r O C y H A P H H H H M n E P A T P H U b I M A PIH © E O JlO PO B H bl.

O TaKOM-b B b l C O H A H U J E M T } COH3BOJieHin flOJirOMTj C4HT3K) yB^AOMHTb nOJIbCKift K oH H TeT-b CaHHTapHOH nOMOHlH.

npeac-feflaTejib TjiaBH aro ynpaBJieHia, ro ^ m e ft c T e p ij (n o ju iH c a H o ) A . H ji b H H - b .

4. l1pe3HAiyMb.

n0HMeH0BaHH0e bt> H an ajit npe3HAiyMT> co 6 n p a jio cb , npn coyMacTin npeflCTaBHTejieii OTfl-fejiOB-b, CHanajia easeftHeBHO, a ct> 3/16 ceHTfl6psi Hepe3-b « e H b — bt> nojifleHb, bt> 3 a - ciAaTejibHOM-b 3aji-Ł 3anaflHoro BaHKa (yji. K o m e S y JMs 6 ) . npe3HAiyMT>, ynojiHOMO- neHHoe KoMHTeTOMT>, p im a jio B d b T e s y m ia ft-fcjia h AOKjiaabiBajio Bnooifc.ncTBiH TaKOBbin btj o6mHXT5 3actflaHiflXT> KoMHTeTa, cocTOHBaBiuHxca CHanajia bt> Kaasayio cy 66 oT y BenepoM-b, B-b 6. A B o p u t B a p . K p o H e H 6 e p ra (M a 3 0 B e u K a a yji. M 22), a 3arfcM-b bt> SanaflHOMTj BaHidb, noM ipij h8,uo6hocth.

5. Biopo KoMHTeTa m ceKpeTapiarb.

C eK p e T ap c K oe B io p o , KaK-b h flp y ria 6 io p o KoMHTeTa (3 a HCKJHOHemeM-b O nH aH - c o B a ro O Tjdkjia), noM-ŁiuaioTCH bt> KBapTHpaxrb, 6e3B03Me3flH0 npeAOCTaBJieHHbixT> ajih ceft u-Łjih r. A H a p e e ir b PoTBannoM -b, bt> aowfe Jsfs 3 no yji. H euajioft. Oh h CHa6?KeHbi no?KepTBOBaHHbiMH 06m ecTBOM -b „ U e fle p rp e H T j" TejiecjjOHaMH; c{)npMoft „ B p . BopKOBCKie"

ajieKTpHHecKHMH jiaMnaMH; s a c T b io cJj h pm o h „ M a i s o n K a ft a l" , pejiaKuieft ra3eTbi , , S ło w o “ h 3aHHMaromHMMC5i bt> OTA'fejiax,b HacTHbiMH jiHUdMH M eó ejibio; cjjHpMaMH „ 3 . repjIflXT><‘ ,

„ H . nmOJlKOBCKiH" H „ M . B flO K t-B p y H T j" nmuymHMH H KOnnpHblMH MaUJHHaMH. KpOM-fe T o ro KoM naH ia SjieKTpHMecTBa Ha nojiOBHHy noHH3HJia u^H y ajieKTpHHecKoft aH eprin, a pa3Hbm cjjHpMbl CHaÓftHJIH 6lOpO, HJIH BnOJIH^ AapOMTj, HJIK no nOHHJKeHHblMt U^HaMlj nncbMeHHbiMH MaTepianaMH h ÓJiaHKaMH.

B o r jia B t ceK p eT ap iaT a CTonrb ynoJiHOMOHeHHbiH h ceKpeTapb KoMHTeTa, hhjk. M a p iflH ij JlioTocjiaBCKin. Kpow fe noAroTOBKH OHepejiHbWTj a t j i i j bt> sac^AaHiti

g ) Komitet prowadzi ścisłą rachunkowość i ogłasza perjodycznie szczegółowe sprawozdanie ze swej działalności. Ostateczne sprawozdanie Komitetu zostanie ogło­

szone w ciągu 3-ch miesięcy po ukończeniu jego działań.

3. P r o t e k t o r a t .

Wskutek starań, wszczętych przez Margrabinę Wielopolską, Szambelan Dworu, C zło­

nek Komitetu p. Fryderyk Jurjewicz uzyskał posłuchanie u JEJ C ESARSKIEJ M O ŚCI NAJJAŚNIEJSZEJ P A N I M ARJI TEODORÓWNy, która niezależnie od Protektoratu rozciągniętego na wszystkie instytucje Czerwonego Krzyża, raczyła przyjąć specjalnie pod swój Protektorat Polski Komitet Pom ocy Sanitarnej.

W tej sprawie otrzymano od głównego Zarządu Towarzystwa Czerwonego Krzyża zawiadomienie z dnia 30 września za Ne 30497 treści następującej:

„Jego Cesarska Mość Najjaśniejszy Pan, po przedstawieniu Mu mego raportu przez Pana Ministra Najwyższego Dworu, w dniu 10 września naj- miłościwiej raczył zezw olić na przyjęcie Polskiego Komitetu Pom ocy Sani­

tarnej pod Najwyższy Protektorat Jej Cesarskiej Mości Najjaśniejszej Pani Marji Teodorówny.

O tem Najwyższem Pozwoleniu uważam za swój obowiązek zawiado­

mić Polski Komitet Pom ocy Sanitarnej."

Przewodniczący Głównego Zarządu Rossyjskiego Towarzystwa Czerwonego Krzyża.

Ochmistrz: (podpisano) A. I l j i n .

4* P r e z y d j u m .

Wymienione na wstępie Prezydjum zbierało się codziennie w południe w sali sesjonalnej Banku Zachodniego (Kotzebue Ns 6) przy współudziale przedstawicieli poszczególnych wydziałów; od 16/IX posiedzenia odbywały się co drugi dzień. P re­

zydjum decydowało z upoważnienia Komitetu wszystkie sprawy bieżące i referowało je następnie na posiedzeniach plenarnych Komitetu, które się odbywały początkowo co sobota wieczorem w b. pałacu Bar. Kronenberga (M azow iecka .Ne 22), a następnie w Banku Zachodnim, w miarę potrzeby.

5* B iu ra Kom itetu i sekretarjat.

Biuro Sekretarjatu jak również i inne biura Komitetu (z wyjątkiem Wydziału Finansowego) mieszczą się w lokalach, użyczonych na ten cel bezinteresownie w domu przy ul. Niecałej JMq 3 przez pana Andrzeja Rotwanda; zostały one zaopatrzone ofiarnie w telefony przez Towarzystwo „C edergren", w lampy elektryczne przez firmę „Braci Borkowskich", w m eble częściowo przez „Maison Kaftal", Redakcję „S łow a " i przez pracujące w biurach osoby prywatne w maszyny do pisania i kopjowania przez firmy E. Gerlach, J. Pszczółkowski oraz J. B łock-K . Brun; Kompanja Elektryczna obniżyła do połowy cenę prądu elektrycznego; różne firmy zaopatrzyły biura, bądź darmo, bądź po zniżonych cenach w materjały piśmienne i druki.

Na czele sekretarjatu stanął sekretarz Komitetu i jego pełnomocnik, inżynier Marjan Lutosławski. P o za przygotowaniem porządku dziennego posiedzeń Prezydjum

ripe3HjuyMa KoMHTeTa, bt> hcmtj noMorajiH ceicpeTapio rr. MmaTifi EapaHOBCKifi h ABrycrb 3aneBCKifl, ceKperapiarb saB-feflbiBan-b BHyTpeHHeft aAMHHMCTpauiefi B c t x i 6łopo KoMH­

TeTa H KaCCOBOH HaCTblO. CeicpeTapeMT}, KaK"b ynOJIHOMOHeHHbIMT> KoMHTeTa, nOAnHCbl- BajiHCb jierHTHMauiw h CBHjt-feTejibCTBa, HcnojiHsuiacb KoppecnoHaeHuiH ct> BJiacTHMH, npo- uieHifl h t. n. KaHuejiapcKHMH 3aHHTiflMH ceKpeTapcKaro 6iopo pyKOBOAHJii. CHanajia r. Tafleyun> 3ejiHHCKifi, a co 2/15 OKTfl6p» KceHA3i> Ap. Ka3HMip-b JIioTocjiaBCKifi. Bbi- Aany JierHTHMauiw ncnojiHjurb r. łOjiiyurb 3ajieBciriH, perHCTpaTypy bcjih r. B. flKOBHUKiii h r. Mapia OjibiueBCKaH, Kaccy ?Ke hchctoboactbo— r. JI. PyacHUKifi. riepenucKOH Ha MauiH- Hax*b 3aHHMajiHCb rr. BapaHOBCKaa, BjiaAHXT>, TaHAejibCMaHT), 3bixepT-b h KpynHHCKaa.

K p O M i nOHMeHOBaHHbIXT>, BT> KaHUejI$ipCKHX'b 3aHflTiflXT> B p eM eH H O 6 e 3 B 0 3 M e 3 flH 0 n o M o r a jiH T a K a te h a p y r i e c oT p y A H H K H .

6. CnpaeoHHoe 6iopo.

K o M H T e T i> c r a p a j i c f l , n o b o s m o j k h o c t h, c n p a B H T b c n c t> 3 a A a n e H 6 b ic T p a r o h TO M H aro c o o 6 m e m H CB-fcA-fcmH poAHbiM T> p a H e H b ix T j o M ^ c r Ł h x t> n p e 6 b iB a H iH . y c T p o e H H a a n e p B O - H an a jibH O b t> H -k isoT op b M -b r o c n H T a jiH X 'b B b iA a n a cnpaBOKT> H e c o o T B ^ T C T B O B a jia T p e 6 o - BaHiflMT> h 3 ark M T > 6 b u ia 3 a n p e m e H a .

Ko m h t c t t j H c x0 A a T a H C T B 0 B a ji'b p a 3 p % u ie H ie B o e H H a r o r e H e p a j r b - r y ó e p H a T o p a Ha B b iA a n y h3t> b cŁx t> 6ojibHHu,T> h r o c n H T a jie ii B o e H H b ^ T i, K p a c H a r o K p e c T a , r o p o A C K H x ,b

S zp ita l JNlfl 10 (D z ie ln a 67).

Komitetu (w czem dopomagali sekretarzowi panowie Ignacy Baranowski i August Z a­

lewski) sekretarjat prowadził administrację wewnętrzną biur Komitetu i kasowości; prócz tego sekretarz w charakterze pełnomocnika Komitetu podpisywał legitymacje, świa­

dectwa, załatwiał podania i korespondencję z władzami i t. p. Pracami kancelaryjnemi biura Sekretarjatu kierował początkowo pan Tadeusz Zieliński zaś od dnia 15/X ksiądz Dr. Kazimierz Lutosławski; wydawanie legitymacji załatwiał pan Juljusz Zalewski. Reje- straturę prowadził p. W. Jakowicki i p. Marja Olszewska; Kasę i rachunkowość p. L. Różycki; pisanie na maszynach załatwiały pp. Baranowska, Handelsmanówna, Krupińska, Wladichówna i Zychertówna.

Prócz tego w pracy biurowej pomagali c z a s o w o inni współpracownicy.

6. B iu ro Inform acji.

Komitet starał się zadosyć uczynić palącej potrzebie, aby rodzinom rannych módz udzielać szybko i sprawnie wiadomości o ich miejscu pobytu; zorganizowane początko­

wo w niektórych szpitalach wydawanie informacji zupełnie nie odpowiadało potrzebom i zostało wkrótce zabronione.

Komitet uzyskał od generał-gubernatora wojennego specjalne pozwolenie otrzym y­

wania ze wszystkich szpitali: wojskowych, Czerwonego Krzyża, miejskich i prywatnych

H H aC TH b IX b, CnHCKOBTj HaXOftflm HXCfl B b HHXT>, npHB03HMbIXT> H BblB03HMbIX"b p a H e - HbIX"b H C(J>OpMHpOBa^"b HX"b a j I ( } ) a B H T H b l H K a p T O H H b l H K a T a jlO T T ), npH nOMOIUH n p e A O C T a B fle H H b ix -b (J w p M o fi „ M . E j i o k ^ - K . B p y H b “ uncacfcoB b n K a p T o n e K b .

B o raaB-fe c n p a B O H H a ro 6 i o p o n o c T a B i i e m , r . A jie is c a iu p - b J ln n H H C K i», K o e M y n 0 M0 - r a i o r b r r . K a 3 H M ip b r io a r o p c K iii- O K O J iO B - b u CTaHHCJiaB-b B o h u ^ o b c k i K .

CnpaBOHHoe 6 io p o o paHeHbu-b cTajio fliftcTBOBaTb c b 5/18 cem sióp si.

H a BbiaaBaeM bw-b y Bxo.ua ny6jinid> KapTO H Kaxb, OTM-feHajiHCb (jbaMHJiin po3bicKH- BaeMbIXT> paH eH bIX "b , H s a f Ł w b T aK O B b lfl B 0 3B pam aJIH C b C b OTM ^TKOH O HaX03K,neniH a a H H a ro p a H e H a ro b t> BapmaB'1; u btj KaKOMT> h m c h h o r o c n H T a jit; KpoMfe T o r o Bbifl,a' B a jio c b 3HaHHTej]bHoe mhcjio T aK oro-?K e po.ua o t b^to b tj n o n o ^ r k h n o T ejierpatjfiy (n T o r o a o 2 0 0 cnpaBOKTj eJKe,n,HeBHo).

B io p o ycTpoeHO bt> nap T ep H om ,, AOCTynHOM-b c t , yjini;bi noM-femeHiH, bt> a o m^

^ 6 3 n o yji. H eu ajioft, BbiAaeTb KpowŁ T o ro a p y ria C B ^fliH ia, HanpaBJiflH ny6jiHKy KT> COOTBtTCTBeHHblM-Ł JlHUaMb H OTfl-fejiaMTj.

K poM -fe B b iu ie n oH M e H O B a H H b ^ -b p y K O B O flH T e jie ii, B-b 6 i o p o 3 a H M N a jin c b :

HpH BbinojiHeHiH KapToneKb h B b i^ an t cnpaBOKi>: rr. KoBajieBCKan XajiHHa, JIiinHH- CKan RHHHa, OjibxoBHH b KoHpaA-b ( m j i . ) , Tp?KUHHCKa« CTecJjaHiH, ro jibju jje fle p -b 3y3aHHa, JlwnMHCKaji EBreHisi, J lm ib n o n b EBreH ia u BaooTbiHCKiH BorflaFTb. Ilp n noJiyneHin enHe- kobtj H3b rocnH Tajiefi: rr. EjieH em dii, 3aBafl3Kiii, BajinrypcisiM, nioTpoBCKiH, M yu iajrb-

FocnHTajib bt> A B o p u t rp. BpaHHUKOH „<t>pacicaTH“ .

spisu rannych, którzy się w nich znajdują, są dowożeni i wywożeni, i sporządził ich k a t a l . o g k a r t k o w y a l f a b e t y c z n y przy pomocy użyczonej przez firmę J. Błock - K. Brun, kartoteki.

Na czele biura informacji stanął p. Aleksander Lipiński i prowadzi je przy pomocy panów: Kazimierza Podhorskiego-Okołówa i Stanisława Wojciechowskiego.

Biuro informacji o rannych zaczęło działać dnia 18/IX.

Interesanci otrzymywali u wejścia kartki na których wypisywali nazwisko rannego i na tej samej kartce otrzymywali odpowiedź czy się znajduje w Warszawie ranny i w jakim szpitalu; prócz tego udzielono licznych odpowiedzi listownych i tele­

graficznych (ogółem do 200 informacji dziennie).

Biuro informacji mieści się w parterowym, dostępnym z ulicy lokalu przy ul. N ie­

całej N ° 3, udziela pozatem różnych informacji licznym interesantom, skierowywując ich do właściwych wydziałów lub osób.

Prócz wymienionych kierowników, pracowały w biurze informacji następujące osoby:

Przy wypełnianiu kartek i wydawaniu informacji: p p. Halina Kowalewska, Janina Lipińska, Konrad Olchowicz (junior), Stefanja Trzcińska, Zuzanna Goldfeder, Eugenja Lipińska, Eugenja Lilpop i Bohdan Wasiutyński.

Przy odbieraniu list ze szpitali: pp. Eleniecki, A. Zawadzki, Waligórski, Pio-

S zp ita l w pałacu hr. B r a n ic k ie j: .F ra s c a ti*.

CKiii, BepHHK-b, TaTapKeBHHi,, K pyneuK iii, ripycKifi, ByKaTbi u U e 3 a p ifl IloAropcKift-OKOJiOBb h npw KapTOHHOM-b uiKacJjy r. K oT4eAoc{)b.

■ B io p o OTKpbiTO ct> 10 -th yTpa ao Hacy aha h c b 4-xt> a o 6 -th Benepa, kpom%

BOCKpeCGHift u npa3AHHKOB-b.

7. Biopo postami KHMnb m raserb.

O p ra H H a a u ie fi p a cn p e A ^ J ie H ia n o rocnHTajismb ?KepTBOBaHHbix-b k h h h> h r a 3 e r b 3aHnjicn A p . Ba. TaTapKeBMm>, npn coynacTiH r r . EopMaHa, r 0?Kyx0BCK0H, ,0,pe?Ke EjieH bi m Y n e H e u K a ro .

,Hjih ceft ivfejin, btj 5 nyHKTax't ropoAa ycTpoeHbi 6ojibiuie hihhkk, e t HaAnHCbio

„ra3eTbI

HJIH

paHeHb]Xb“ , H3b KOHXb eJKeAHCBHO BMHMMaJlOCb 3HaHHTejIbHOe KOJIHHeCTBO pa3HbixT> nepioAHMecKHX'b K3AaHift, Koropbia aaT^MTi copTwpoBanHCb h, nocjrfe OTÓpoca HeroAHwxT>, pa3B03HJiHCb n o rocnHra^MMb, 0praHH30BaHH0ft

hjih

cero 6pHraAoń K>Hbixb B ejiocuneAH C TO B b.

IT0?KepTB0BaHHbI5I KHHrH AOCTaBJIHJIHCb B b rOCnHTajlH T"f>Mb-?Ke nyTeM b.

H tK O T O p oe hhcjio KHHrb OTnpaBJieHO B b Ile T p o r p a A b h M ocK By, ju ia aB a sy n - pOB3HHblXb Ty Aa. rioJlflKOBb, a B3aM"ŁHb MX"b nOJiyneH-b OTb „BoJIbHO - 3K0H0MHHeCKar0 06m ,ecTBa bt> rieTporpaA'fe“ T p a n c n o p T b pyccKHXT> KHi-trb ajih p a u e n b ix b PyccKHXb, H3Jl’feMKBaK>mHXC51 B b 6ojlbHHU,ax'b KoMHTeTa.

8. Biopo npeccbi.

Hjih peAaKTHpoBaHin h AOcTaBJieHia npeccfc coo6m,eHift KoMHTeTa, }KepTBOBajia bt> 3TOMb OTHOuieHm CBOvi TpyA'b CeKuia HH({)0pHau,i0HH0-npecc0BaH 06biBaTenbcKaro KoMHTeTa, bt> KoropoH npHHfljTH y n a c T ie: rr. aABOKaTb 3MHJib Pannanoprb, ynpaBJiH- romift ceKuieft, H. MonyjibCKiH h r-?Ka C. SeftAJiepb, cenpeTapii, aABOKai-b C t. U,apb h 3 6 . PaA3eioBCKafl, Ae?KepHbie.

9. 3BaKyaMlioHHoe 6iopo«

JJ,enyTaTOMb bt> Bapm aBCK yio 3BaKyau,ioHHyio Kommmóio, n o A b npeAC-feaaTeJib- cTBOMb re H e p ajia C k o p h h o , c o c t o m i i. ynojiHOMOHeHHbifi KoMHTeTa r. K>. BejiioBeftcKift.

M rib JKe 0praHH30BaH0 o c o ó o e 6 io p o , b o raaB^b C b r. BpoHeBCKHMb u npH coTpyAHH- HecTB"f> rr . ByjiaKOBCKaro AAaM a, BocHHCKaro OrecjbaHa, 3 b ix e p T b flABHrH, EcJjpeMOBa Oeo(j5HAa, EcjjpeMOBa J leo n a p A a, EcjjpeMOBa JleOHapAa (c b iH a ), K o jib ó e p r a O c K a p a , K o jib - 6 e p r a CTaHHCJiaBa, KypHaTOBCKaro B a iy ia B a , JlaBpbiHOBHHa M a p ijw a , IleHbKOBCKaro T e - o p rin , Ilo A r o p c K a r o OKo/ioBa Ka3HM ipa, PanHHCKaro K a3HN)'pa, PyuiKOBCKaro 5lHa, C n y - CHHCKaro Ka3HMipa h TepnHKOBCKaro T e o p r ia .

Bt> 6 io p o cocpeAOTOHHBanHCb Bc"fe 6 y M a rn , K a c a io m iflc a noM"femeHHbixb B b ro c n n - TaJinxb KoMHTeTa p aH eH H bixb. C nncK H riocjitAHHX'b c o o 6 m a jm c b noAJieasamuM-b Bjia-

cthmtj; raitme Benach Komponb

CBo6oAHbiXb B b rocnnTaji$iX'b.

K b 18/31 OKTHÓpj! B-b cocroflmHx-b Bb B%AiHin KoMHTeTa B b B ap u ia B t rocnHTa- Ji«xb ycTpoeHo 6w ao 790 M ic T b ; in> aTOMy BpeMeHH AOCTaBAeHO B b rocnHTajiH Bb o 6- meMb 1855, 3BaKynp0BaH0 1179, ocTajiocb 676 paHeHbixb.

10. BeaKyai^ioHHbie nyHKTbi.

KoMHTeTT> y^aCTBOBaA-b Bb yCTpO H CTB i 3BaKyauiOHHbIX-b nyHKTOBb Ha >KeJli3H0- AOpOJKHbIXb B O r3ajiaX b, rJiaBHbIMT> 0 6 p a 3 0 M b B b JIH Iłi KHHrHHH <Pp. BopOHeUKOH H m - lle BaHAbi C to k o b c k o m , a paBHo, Ha3HaHeHHaro KoM H TeTO M b rAaBHbiMb B p a ^ e M ii 3B aKya- uiOHHbixi> nyHKTOBb, Ap. K a3H M ipa Jly6eH C K aro .

trowski, Muszalski, Konrad Wernik, Tatarkiewicz, Krupecki, Pruski, Bukaty, Cezary Podhorski-Okołów.

Przy kartotece: p. Kotschedoff.

*

Biuro jest czynne od 10-ej do 1-ej i od 4-ej do 6-ej, prócz niedziel i świąt.

7. Biuro ro zd aw n ictw a gazet i Książek.

Zorganizowaniem rozdawnictwa gazet i książek w szpitalach zajął się p. dr. W ła­

dysław Tatarkiewicz przy współudziale panów: Ulenieckiego i Bormana, oraz pań:

Gorzuchowskiej i Heleny Drege.

Umieszczono w tym celu w 5 punktach miasta wielkie skrzynie z napisem „G a ­ zety dla rannych", w których zbierano codziennie znaczną ilość druków.

Zorganizowano segregację tych druków, usuwając z nich stare lub bezwartościowe, poczem rozwożono je przy pomocy utworzonej w tym celu brygady młodych cyklistów.

Ofiarowane książki dostarczano do szpitali tą samą drogą.

Pewną ilość książek wysłano do Petersburga i do Moskwy dla ewakuowanych Polaków i otrzymano wzamian od „ Wolno-ekonomicznego Towarzystwa w Petersburgu*

transport książek rosyjskich dla rannych Rosjan w szpitalach Komitetu.

8. B iu ro prasow e.

W celu redagowania i posyłania do prasy komunikatów Komitetu, korzystano z pomocy, zaofiarowanej w tym względzie przez Sekcję informacyjno-prasową Kom i­

tetu Obywatelskiego, w której pracowały osoby następujące-, pp. adw. Emil Rappaport, kierownik sekcji; J. Moczulski i Z. Zeidlerowa, sekretarze; adw. St. Car i Z. Radzie­

jowska, dyżurni.

9. B iu ro Ew akuacyjne.

Delegatem Komitetu do Komisji Ewakuacyjnej, utworzonej w Warszawie pod prze­

wodnictwem Generała Skoryno, był pełnomocnik Komitetu p. Józef Wielowieyski, który zorganizował osobne biuro pod kierunkiem p. Broniewskiego; pomocnikami zaś byli:

pp. Bułakowski Adam, Jefrem off Leonard, Jefrem off Teofil, Jefrem off Leonard (syn), Kolberg Oskar, Kolberg Stanisław, Kurnatowski Wacław, Pieńkowski Jerzy, Podhorski- Okołów Kazimierz, Ławrynowicz Marjan, Raczyński Kazimierz, Ruszkowski Jan, Spusiń' ski Kazimierz, Terlikowski Jerzy, Wosinski Stefan, Zychertówna Jadwiga.

Biuro to prowadziło wszystkie papiery rannych umieszczonych w szpitalach pod egidą Komitetu, komunikując ich spisy codziennie odnośnym władzom i utrzymywało ewidencję miejsc wolnych w poszczególnych szpitalach.

W dniu 31 października miejsc urządzonych w szpitalach Komitetu w Warszawie było 790; dowieziono do szpitali tych ogółem 1855, ewakuowano 1179, pozostało 676 rannych.

lO. Punkty E w akuacyjne.

Komitet pomagał do zorganizowania punktów ewakuacyjnych na dworcach kole­

jowych, którymi opiekowały się szczególnie księżna Michałowa Woroniecka i panna Wanda Stokowska, jak również mianowany przez Komitet lekarz naczelny punktów ewakuacyjnych Dr. Kazimierz Łubieński.

Początkow o zorganizowano punkty na dworcu Piotrogrodzkim, potem na Wiedeń-

TOCIIHTajlb BT» PHMCKOH rOCTHHHHltt (HOBOCeHaTOpCKafl yn. !.)•

CHa^aJia ycTpoeH O nyHKTb Ha n eT porpaflC K orrb BOKcajj-fe, a a rta rb Ha B ^hckomtj, KajiHiucKOM-b, TpoeuKOMt h Bim h h o bcko m tj. Ha B pecrcK O M b B o iccajii 0praHH30BaHb nyHKT-b 6e3-b cojtŁmctbij! KoM HTera.

Ha Ka^flOM-b BOKcajife CKOMnaeisTOBaHO 2 rp y n n w caHHTapoK b, KOTopbia aejK ypH jW H a 3 CM-fcHbi, no 8 M acoBb Ka?KflaH. C n n c o K b ji.e?KypiiBiunxb jw u,b npHJlOJKeHb K b ceMy OTHeTy.

B b HaMa.Tfe KoMHTerb, KpoMfe CaHHTapHOH noMomn, 3anHMajica Ha aBaKyauioHHbUTj nyHKTaxb> TaioKe h MenKHMb x03HiicTB0M'b, t. e. po3flaneH xjrk6a, Maro, ca xa p y, Ta6aKy h t. n., ho Bnocji-feacTBiw, no 2KejiaHiio 3BaKyau.ioHHoft KoMMHciH, npHHJUib n o flb CBoe ynpaBjieHie n o jw o e np0,n0B0JibCTBie paHeHbiXb, npw B03M-femeHiH BJiacTHMH n0H0CHMbixb pacxOAOBb.

J3,jih aaB-feflbiBaHia 3Toft nacTbio ycTaHOBneno Ha BOKcajiaxb xo3aeB b, a hm chho : r. BjiaAHCJiaBa J lyó en cK a ro na Kajwm cKO M b BOKcajrfe,

r. K o c T p o Ha TpoeuKOM b u BannHOBCKOM-b h

r. MoHneacKaro Ha B^HCKOMb BOKcaji"k. nocji^aH W co ep x b Toro Hafl3opb Haflb nocTaBKoft npoAyKTOBb Ha a p y r i e BOKca;ibi, a TaK?Ke xo3$wcTBeHHbiMb cneTOBO^- CTBOMb. KpoM-fe Toro H a BOKcajiax,b Ha3HaMeHbi 6hjih c T a p m in c e c T p w , (Ha B^HCKOMb r. M a p is i HaxoBCKan, Ha KanmucKOMb r. Cocfna Kyjiema, H a HerporpaftCKOMb KaHOHHMKa m -lle Co(J)ifl OcbHflJiOBCKaa u Ha TpoeuKOMb r. KoHflpamcafl), noneneniio KOHXb 6biJn>

nopyneHb xo3«MCTBeHHbift h caHHTapHbift nopjiflOKb Ha nyHKTaxb.

S zp ita l w H ote lu R zym skim (N o w o s e n a to rs k a 1).

skim i Kaliskim, oraz na Grójeckim i Wilanowskim. Punkt na dworcu Brzeskim zor­

ganizowano bez współudziału Komitetu.

Na każdym z dworców urządzono w 2 grupach na 3 zmiany, po 8 godzin każdy, dyżury sanitarjuszek. Spis osób, które brały stały udział w tych dyżurach, załączony został do niniejszego sprawozdania, (p. 24).

Początkowo, poza pomocą sanitarną, Komitet zajm ował się na punktach ewakua­

cyjnych gospodarką podręczną, rozdawaniem chleba, herbaty, cukru, tytoniu i t. p., następnie, na życzenie Komisji Ewakuacyjnej, Komitet zorganizował i wziął pod swój zarząd całkowite żywienie rannych, otrzymując od władz zwrot poniesionych wy­

datków.

W tym celu ustanowiono gospodarzy w osobach:

p. Władysława Łubieńskiego na dworcu Kaliskim,

p. Apol. Kostro na dworcach Grójeckim i Wilanowskim, oraz

p. Stan. Mączewskiego na dworcu Wiedeńskim, który pozatem m iał nadzór nad dostawą produktów na inne dworce i rachunkowością tej gospodarki; na każdym dworcu była mianowana starsza siostra (p. Marja Czachowska na dworcu Wiedeńskim, p. Zofja Kuleszyna na dworcu Kaliskim, Kanoniczka p. Zofja Ośniałowska na dworcu Piotro- grodzkim i p. Kondracka na dworcu Grójeckim ), których pieczy powierzony był po­

rządek gospodarczy i sanitarny na punktach.

11. nepessisoHHbie nocTbi.

C^t> npn6jiH7KeHieM-b BoeHHbix-b H M cT B ia ^{k t}> BapuiaB-fe, 0 -^bo K pacH . K p e c T a npeaJio?KHJio KoMHTeTy ycTpoHTb, 3a B03BpaT0MT> pacxoaoBT>, psiab 3aropoflH bixb nepeBHSCHHbiKTj n o- CTOBTj, HMeHHO B"b flÓjIOHH-Ł, CoxaHeB-fe, TpOflaHCK^, T p o flu i, T o p i KaJIbBapbH H riHJiaB^, a TaKJKe KOMaHjwpoBaTb Ha Ka»;abu'i h3Tj HHX-b caHMTapHbift OTpaa-b Bb cocTaB-fe t}>enba- u iepa ^h 6 caHHTapoKb.

Jlna Ha;yie?Kamaro o6opyaoBaHisi cn x b nyHKTOBb KoM H TeTb KOMaHaHpoBanb:

bt> RÓJiOHHy rp . 3 a . TbiuiKeBHMa, B-b CoxaMeB'b r . B ji. JlySeHCKaro, bt> fpoa3H C K b r. TpM ^eB C K aro, Bb r p o e m > r. Tap^nHCKaro, Bb T o p y K ajibB apbio r. JKeHHHKOBCKaro h Bb rinjiaBy rp . JIoch.

CaHHTapHOH C eK u ieii B p a s e S n a r o O r a l n a Ha3HaMeH-b B-b flónoH n y OTpaa-b B-b cocTaB-fe: cjjenbauiepa r. A . MnxaHJioBa h caHHTapoK-b: JI. LllHMaHCKOH, R . JIhuicbckoh, M . K au npoB H H b, B . KyóaHbHH Kb h M . l I I a x0BCK0H; B-b CoxaM eB-b: cfjejibamepa P w n a c a h caHHTapoK-b: T . PbiH ac-b, K ) . rpyrceBC K ofi, M . M bh h ck o h , B . JIuaTKe, <t>. F a p a3HHCKOH h B . C y K b ; B b T p o e u b : cfsejibauiepa K o t t t j , caH H TapoK b: B . O t t o , C . 3a r p o a3Kofi, E . I l p y - iuhhckoh, A . rieHTaKeBHH-b, E . TopaeBCKOH h M . Jl,aHHUieBCKOH; B b T o p y K a ;ib B a p ń o :

$ e jib a u ie p a CTaMHpoBCKaro h caH H TapoK b: B . rpymHHCKoft, A . M aeBCKofi, K . T a y s e , B . J ly - pbIHCK0H - H0BaK b H M . 5IpMOJIOBHHb; B b IlHJiaBy: (jbejlbauiepa RjiyBKa H caH H TapoK b:

B . > K e6p0BCK0fi, KD. HoBaKOBCKoft, E . JlHHUieBCKOH, ł O . K o6ep*HUKOH, 3 . BajiHHCKOH h A . CBeHUKofi.

Bc^taCTBie 3aH5m5I BpaJKeCKHMH BOHCK3MH nOHMeHOBaHHbIX-b M-fecTHOCTefi, n o c T b i 3TH, nOCJI-b H'fecKOJIbKHXb aH eft a^HCTBifl 6bIJ1H 0T03BaHbI. T ojIb K O OaHH-b r p o e U K lfi HOCTb, OTnpaBHBUiiflCH BO TJiaB-fe C b HJieHOMb K oM H T eT a r. K ) . BejliOBeHCKHMb, Ha B03BpaTH0M b nyTH He y c n t j i b cK p b iT b c a n e p e a b H-feMeuKHMH BoftcKaMH h 6biJib 3 a a ep ?sa H b bt> rjiyxoB-fe, r a ^ p a 6 o T a jib a o BpeMeHH OTCTyrnieHia H-JłMueBb, B b T e n e m n 1 0 aH efi, c o 6 n p a n h n e p e - Ba3biBaa p a H e H b ix b bt> nojiHOM-b pa3rap-Ł 6htbm.

n o jKejiam io O c o S o -y n o jiH O M o n e H H a ro O-Ba K p a c H a r o K p e c T a , npeacTaBJieH-b E M y n o a p o Ó H b iw p a n o p r b o Bbiaaiom eiicH ataTejibHOCTH c e r o oTpsiaa.

KpoM-fe 3 arop oaH b ix -b nocTOB-b, K o M H T e T b n o M a ra jib B b ycTpoiiCTB-fe u coaepacaH iH n o c T a B b 3 a a m n CyaeÓHOH n a jia T w , b t> 6. asopu-fe r p . KpacHHCKHX-b. yc t p o h c t b o m t j c e r o n o c T a 3aB-Łabman-b k h. M H xaH jrb B o p o H e u K ifi, a xo3avicTBeHHOio MSCTbio 3aHHMajmcb r r . J la y p a BaJieBCKaa h A a e jia O ó p o M n a jib C K a a .

12. flepeABHMCHbie OTpHflbi.

B b n o M o m b n e p c o H a jiy n0HMeH0BaHHbix-b Bbiuie n o cT O B b , caH H TapH bixb no-fe3aoBb H nOCTOpOHHHX-b rOCnHTaJieft, K o M H T e T b KOHaHaHpOBajIb, n o M%P% HaaOÓHOCTH, OTpnabl caHHTapoK-b, n o npeaJioJK em io CaHHTapHOH C e K iy n B p a M e 6 H a ro O T a fcjia .

OaHH-b H3-b TaKHX-b OTpjiaOB-b, BTj COCTaB-fe r r . B . BaJIHlIieBCKOH, M . HenOKOHMHU- ko h h M . RpaceHUKofi, o6 cjiy*H B a io m iR caHHTapHbiii nofeaa^ 1003, CBOHMb nojie3HbiMb T p y a o M b , Bbi3BaJib H an paB jieH H yjo B b K o M H T e T b 6 jia r0 a a p H 0 C T b c T a p m a r o no*Ł3aH oro Bpana.

13. BapuiaBCKie TocnHTanH.

BojTbiiiHHCTBO BapuiaBCKHXb rocnHTajieft coaepataTCH Ha noasepTBOBaHin rpynnw jiH U b B b HHXb 3aHHMałom.HXC5i; H-fecKOJTbKHMb TOJibKO rocnH T ajiH M b K o M H T e T b rapaH TH -

poBanb H-feK0T0p0e noco6ie, hjih aaace noKpbiTie Bcero 6K)aweTa.

M 3 B J i e H e H i f l H3b oTneTOBb rocriHTajieft cocTaBJieHbi b t > cji-Łayiomeft T a 6 j i n u t .

11. P osteru n k i o p atru n k o w e.

Gdy bitwy zaczęły się zbliżać do Warszawy, Tow . Czerwonego Krzyża zaprojek­

towało urządzenie Posterunków Opatrunkowych zamiejskich w Jabłonnie, Sochaczewie, Grodzisku, Grójcu, Górze Kalwarji i Pilaw ie i zaproponowało Komitetowi zajęcie się urządzeniem tych punktów (za zwrotem kosztów ), oraz delegowanie do każdego z nich oddziału sanitarnego, złożonego z felczera i sześciu sanitarj uszek.

Do zajęcia się urządzeniem tych punktów Komitet w ydelegował do Jabłonny hr. Edwar­

da Tyszkiewicza, do Sochaczewa pana Wł. Łubieńskiego, do Grodziska pana Gryżewskiego, do Grójca pana Garczyńskiego, do Góry Kalwarji pana Żęczykowskiego, do Pilawy hr. Łosia.

Sekcja Sanitarna Wydziału Lekarskiego wyznaczyła do Jabłonny oddział złożony z felczera Aleksandra Nichajłowa, oraz sanitarjuszek: Szymańskiej Leokadji, Liszewskiej Janiny, Kacprowicz Marji, Kubańczyk Władysławy i Szachowskiej Marty; do Sochaczewa został wydelegowany felczer Rynas, oraz sanitarjuszki: Rynasowa Teresa, Grużewska Julja, Iwińska Marja, Liedtke Wanda, Harazińska Franciszka, Suck W alerja; do Grójca: felczer Kott, sanitarjuszki: Otto Berta, Zagrodzka Zofja, Pruszyńska Helena, Piętakiewicz Aniela, Gorajewska Elżbieta, Daniszewska M arja; do Góry Kalwarji: felczer Stamirowski, sanitarjuszki: Gruszczyńska Wanda, Majewska Aleksandra, Hauke Karolina, Duryńska- Nowak Władysława, Jarmołowicz M arja; do Pilaw y: felczer Jałówka, sanitarjuszki:

Żebrowska Wanda, Nowakowska Józefa, Janiszewska Helena, Kobierzycka Józefa, Ba­

lińska Eleonora, Święcka Antonina.

Posterunki te wkrótce zwinęły działalność, zostały bowiem po paru dniach ogar­

nięte przez nieprzyjaciela, wskutek czego oddziały zostały z nich wycofane. Tylko Oddział Grójecki wyjechał pod kierunkiem członka Komitetu pana Józefa W ielow iey­

skiego; otrzymawszy rozporządzenie cofnięcia się, nie zdążył ominąć wojsk niemieckich i został zatrzymany w Głuchowie, gdzie pracował przez 10 dni w pełnym wirze bitwy, zbierając i opatrując rannych, aż póki Niem cy w szybkim ódwrocie nie opuścili go.

O przebiegu męskiej akcji tego oddziału został, na życzenie specjalnego pełno­

mocnika Czerwonego Krzyża, złożony szczegółowy raport.

Prócz posterunków zamiejskich Komitet pomógł w urządzeniu i utrzymaniu po­

sterunku, założonego w b. pałacu hr. Krasińskich (gmach izby sądowej na pl. Krasińskich).

Urządzeniem tego posterunku kierował ks. Michał Woroniecki, stroną gospodarczą za­

jęły się panie: Walewska Laura i Obrąpalska Adela.

12. O d d zia ły Ruchom e.

Do obsługi sanitarnej posterunków (p . w yżej), pociągów sanitarnych, oraz obcych szpitali Komitet delegował w miarę potrzeby oddziały sanitarjuszek, zakwalifikowanych przez Sekcję Sanitarną Wydziału Lekarskiego.

Szczególnie w pociągu JMs 1003 pomoc naszych sanitarjuszek: Jarzęckiej Marji, Niepokojczyckiej Marji i Maliszewskiej Władysławy, okazała się owocną, co zaznaczyło się w podziękowaniu, otrzymanem przez Komitet od naczelnego lekarza tego pociągu.

13. Szpitale W arszaw sk ie.

Większość szpitali warszawskich utrzymywana jest z ofiarności grona osób, które się danym szpitalem zajmują; niektórym tylko szpitalom Komitet zagwarantował pewną zapomogę lub pokrycie budżetu.

Wyciąg sprawozdań poszczególnych szpitali zestawiono w następującej tablicy: