Pytania i odpowiedzi prawne

Zenon Kosiński, Zdzisław

Krzemiński, Janusz Ławrynowicz

Pytania i odpowiedzi prawne

Palestra 13/7(139), 62-67

1969

62 P y ta n ia i o d p o w ie d z i p r a w n e _{N r 7 (13fl>}

głow ie jed y n eg o ch y b a w P K W N k o m p le tu D zien n ik a U sta w R zeczypospolitej P o l­ sk iej.

G łów ną działaln o ścią R e fe ra tu — poza w y d aw an iem zasięganych o pinii p r a w ­ n y ch — b yło stylizow anie, u k ła d a n ie a rty k u ło w e i p rz y b ie ra n ie w gotow ą fo rm ę n ap ły w a ją c y c h m asow o a ró żn o ro d n y ch w sw ej tre śc i p ra p ro je k tó w u sta w , d e k re ­ tó w i rozp o rząd zeń , k tó re n iek ied y tego sam ego d n ia m u siały być ro zp a trz o n e przez K om isję P ra w n ic z ą , z b ie ra ją c ą się o godz. 18. P ra c a w ięc b y ła gorączkow a i pełna p ośpiechu. Z r a n a poszczególne re s o rty p rz y sy ła ły n am w su row ym s ta n ie sw e czę­ sto n ie sk o o rd y n o w an e n o ta tk i, szkice i d e z y d e ra ty , k tó re m u sia ły p rz e jść przez ale m b ik R e fe ra tu , ab y n a s tę p n ie pod p o sta cią u p o rzą d k o w a n y ch p rzep isó w znaleźć się n a stole ciał p raw odaw czych, tj. K ra jo w e j R ad y N arodow ej, je j P re z y d iu m lub P K W N (d e k re ty i rozporządzenia),

A ty c h p ro je k tó w życie po d su w ało bez lik u , co je s t zrozum iałe, je śli się uw zg lęd ­ n i ów czesny b u rz liw y p o to k re fo rm polity czn y ch , społecznych i gospodarczych (w y starczy tu p rzy k ład o w o w ym ienić uistawę o o rg an iz ac ji i za k re sie d ziała n ia ra d n aro d o w y ch z dn. 11 w rz e śn ia 1944 r., d e k re t o sam o rząd zie te ry to ria ln y m z dn. 23 listo p a d a 1944 x., d e k re t o o chronie P a ń s tw a z dn. 30 p a ź d z ie rn ik a 1944 r., d ek re t 0 p rze p ro w ad z en iu re fo rm y ro ln e j z dn. 6 w rz eśn ia 1944 r., d e k re t o p rz e jęc iu n ie­ k tó ry c h lasó w n a w łasn o ść S k a rb u P a ń stw a z dn. 12 g ru d n ia 1944 r., d e k re t o w y ­ m ia rz e kairy d la fasz y sto w sk o -h itle ro w sk ich zb ro d n ia rz y z dn. 31 sie rp n ia 1944 r. itp., n ie m ów iąc ju ż o całej pow odzi ro zm a ity c h p rzep isó w z z a k re su d ziałan ia po­ szczególnych resortów ).

PK W N , zgodnie z u sta w ą o jego u tw o rz e n iu z dn. 21 lip c a 1944 r., sk ła d a ł się z dziiałaczy ru c h u podziem nego, k tó rz y p rz e d a rli się przez lin ię fro n tu , oraz z dzia­ łaczy P olo n ii ra d z ie c k ie j; p ięciu jego członków .przebyw ało pod o k u p a c ją n ie m ie c­ k ą , k ie ru ją c w a lk ą w yzw oleńczą w łączności z K ra jo w ą R ad ą N arodow ą.

P K W N fu n k c jo n o w a ł sto su n k o w o b ard z o k ró tk o , n ie ca łe pół ro k u (od dn. 21 lipoa 1944 r. do ko ń ca tegoż ro k u , a w ięc do czasu p o w sta n ia R ządu Tym czasow ego R zeczypospolitej P olskiej), a m im o to sp e łn ił on zaszczytnie sw e za d an ia, re a liz u ­ ją c w y ty c z n e M a n ife stu L ipcow ego i tw o rzą c zrę b y p o lsk iej pań stw o w o ści ludow ej w ty m n ajg o rę tsz y m i n a jtru d n ie js z y m o k resie — obok toczącej się jeszcze w ted y 1 n ie u k ończonej w a lk i z najeźdźcą h itlero w sk im .

l»VTAI%liĄ I OOROWIEDZI PttAWWE

P Y T ANI E:

J a k i e p r z e p i s y r o z p o r z ą d z e n i a R a d y M i n i s t r ó w z d n i a 9 s t y c z n i a 1 9 6 9 r. w is p r a w i e n i e z a w i e s z a n i a p r a w a d o r e n t y l u b e m e r y t u r y p o w i n n y b y ć z a s t o s o w a n e d o r ó ż - n y c h g r u p t ł u m a c z y ?

ODP OWI E DŹ :

Do tłu m ac zy re n c istó w (tj. u p ra w n io n y c h do św iadczeń pieniężnych z ty tu łu p rzy z n an ia e m e ry tu ry , r e n ty in w alid zk iej lu b re n ty rodzinnej) w k w estii

nieza-N r 7 (139) P y ta n ia i o d p o w ie d z i p r a w n e

w ieszan ia p ra w a do e m e ry tu ry lu b r e n ty m a ją zastosow anie p rze p isy rozp o rząd ze­ n ia R a d y M in istró w z d n ia 9 sty c zn ia 1969 r. w sp ra w ie n ie zaw ieszan ia p r a w a do e m e ry tu ry lu b r e n ty (Dz. U. N r 3, poz. .16), a w szczególności — je śli re n c is ta osiąga zaro b k i z w y k o n y w an ia z a ję cia lu b zaw odu tłu m a c z a — sto s u je się p rzepisy:

'1) p a ra g ra fu 2 uist., 1 p k t l tego ro zp o rząd zen ia — jeżeli re c ista -tłu m a c z z a ­ tru d n io n y je s t n a p o d sta w ie um ow y o p ra c ę ;

2) p a ra g ra fu 2 u st. 1 p k t 8 lit. a) — jeżeli w y k o n u jąc zaw ód tłu m a c z a p o d le g a on p o d atk o w i obro to w em u i dochodow em u lu b ty lk o dochodow em u;

3) p a r a g ra fu 2 u st. 1 p k t 8 lit. b) — jeżeli tłu m ac z podlega po d atk o w i od w y n a ­ grodzeń, w y k o n u jąc sw o je za ję cie tłu m ac za n a p o d staw ie um ow y zlec en ia lu b um ow y o dzieło.

K w e stia sto so w a n ia w sk az an y c h w yżej p rze p isó w mie p o w in n a n asu w a ć żad n y ch tru d n o śc i, gdyż sfo rm u ło w an ia ty c h p rzepisów są ja sn e i jednoznaczne:

A d 1). P rz ep is te n m a zasto so w an ie do re n c isty z a tru d n io n eg o w c h a r a k te rz e tłu m a c z a n a p o d sta w ie um ow y o p ra c ę w niep ełn y m w y m iarze godzin lub d o ry w ­ czo, k tó reg o z a ro b k i z tego ty tu łu n ie p rz e k ra c z a ją 750 zł m iesięcznie.

A d 2). p rz e p is te n m a zastosow anie do tłu m aczy w y k o n u ją c y c h sw ój zaw ód (zajęcie), k tó rz y z tego ty tu łu p o d le g a ją p o d atk o w i obrotow em u i dochodow em u lu b ty lk o jdochodowem u, jeżeli k w o ta p o d a tk u , bez u w zg lę d n ie n ia u lg i zw olnień, n ie p rz e k ra c z a rocznie 1 800 zł. P ra k ty c z n ie biorąc, należy uzyskać zaśw ia d cze n ie odpow iedniego w y d ziału finansow ego stw ie rd z a ją c e , że w zw iązku z w y k o n y w an iem za ję cia tłu m a c z a p o d atek dochodow y i o b ro to w y (jeśli je s t on p obierany) mie p rz e ­ k ra c z a 1 800 zł w sk a li rocznej. K w estię kosztów u zy sk an ia dochodu p o d le g ają ce g o o p o d atk o w a n iu p o d atk iem dochodow ym re g u lu ją p rz e p isy p ra w a p o d atk o w e g o . P rz e p isy dotyczące n ie zaw ieszan ia p r a w a do e m e ry tu ry lu b r e n ty nie z a jm u ją się sp ra w ą o b ro tu czy dochodu m iesięcznego lu b rocznego, lecz u z a le ż n ia ją zaw ieszen ie p r a w a od e m e ry tu ry lu b re n ty od w ysokości k w o ty p o d a tk u (w sk a li rocznej) od w y k o nyw anego zajęcia.

N ależy p o d k reślić, że chociaż je s t to p ra c a w y k o n y w an a n a p o d sta w ie um ow y zlecen ia lu b um ow y o dzieło w ro zu m ien iu p ra w a cyw ilnego, to je d n a k p odlega ona p o d atk o w i od o b ro tu i dochodow em u, a n ie p o d atk o w i od w yn ag ro d zeń . P o ­ d a tk o w i od w y n ag ro d zeń p o d le g a ją za ro b k i (w ynagrodzenia) o trz y m y w a n e n a po d ­ sta w ie um ow y o dzieło lu b um ow y zlec en ia ty lk o w ted y , gdy o d p o w iad a ją one p rz e ­ pisom a rt. 4 u st. 1 p k t 2 u sta w y z d n ia 4 lu teg o 1949 r. o p o d a tk u od w y n a ­ gro d zeń i przep iso m ro zp o rzą d zen ia w ykonaw czego z d n ia 17 m a rc a 1949 r., a w szczególności przepisom § 7 w b rz m ie n iu u sta lo n y m p rzez § 1 p k t 1, 2, 3 ro z p o rz ą ­ dzenia M in istra F in a n só w z d n ia 21 m a ja 1951 r.

A d 3). P rz ep is te n m a zastosow anie do tłu m ac zy -re n cistó w , k tó rz y u z y s k u ją do­ chód z tłu m ac ze ń n a p o d sta w ie um ów zlecenia lu b o dzieło, jeżeli um ow y te od ­ p o w ia d a ją p rzepisom a rt. 4 u sta w y o podlatku od w y n ag ro d zeń d przep iso m w yko­ naw czym (o czym w spom niano w yżej) oraz jeżeli k w o ta dochodu n ie p rz e k ra c z a 750 zł m iesięcznie, p rz y czym za dochód ta k i u w aż a się k w o tę sta n o w ią c ą p o d sta w ę w y m ia ru te g o podlatku. I znow u s p ra w a kosztów u zy sk an ia d o chodu i p o d sta w y o p o d a tk o w a n ia — to k w e stia p ra w a finansow ego (podatkow ego), a n ie p rzep isó w p ra w a ubezpieczeniow ego. P ra k ty c z n ie b iorąc, żeby r e n ta czy e m e ry tu ra nie b y ła zaw ieszona, n ależy p rze d staw ić o d p o w ied n ie zaśw iadczenie stw ie rd z a ją c e k w o tę m iesięcznego dochodu będącego p o d sta w ą o p o d atk o w an ia i jeżeli ta k w o ta nie p rz e ­ k ra c z a 750 .zł, r e n ta czy e m e ry tu ra nie p odlega zaw ieszeniu.

Z en o n K o siń sk i

•64 P y ta n ia ł o d p o w ie d z i p r a w n e N r 7 (139)

2

P Y T A N I E : C z y a d w o k a t w y s t ę p u j ą c y n a p o d s t a w i e p e ł n o m o c n i c ­ t w a p r o c e s o w e g o w s p r a w i e o o d s z k o d o w a n i e m o ż e w y ­ s t ę p o w a ć n a p o d s t a w i e t e g o s a m e g o p e ł n o m o c n i c t w a p r z e d o r g a n a m i j e d n o s t k i g o s p o d a r k i u s p o ł e c z n i o n e j w r a z i e p r z e k a z a n i a s p r a w y p r z e z s ą d n a m o c y o b o ­ w i ą z u j ą c y c h p r z e p i s ó w o ś w i a d c z e n i a c h p i e n i ę ż n y c h p r z y s ł u g u j ą c y c h w r a z i e w y p a d k u p r z y p r a c y ? O D P O W I E D Z :

I. P rz e d e w szy stk im trz e b a stw ie rd z ić , że w ta k zred ag o w an y m p y ta n iu (n a ­ d esłan y m p rzez adw . S.K.) u ży to te rm in u , k tó ry m a o k re ślo n ą tre ść . M ianow icie p i ­ sze się w ty m p y ta n iu , że ad w o k a t le g ity m o w a ł się w sądow ym p o stę p o w an iu c y ­ w iln y m pełnom ocnictw em p r o c e s o w y m . Z te k s tu a rt. 88 k.p.c. w yn ika, że pełnom ocnictw o m oże być albo pro ceso w e (bądź ogólne, bąd ź szczególne do p r o ­ w ad z en ia poszczególnych spraw ), albo te ż do n ie k tó ry c h ty lk o czynności p ro c e ­ sow ych. Z a k re s p ełn o m o cn ictw a p r o c e s o w e g o o k reślo n y zo stał w y ra ź n ie w a r t. 91 k.p.c. O tóż p ełnom ocnictw o pro ceso w e o b e jm u je z sam ego p ra w a u m o ­ c o w a n ie do:

1) w szy stk ich łączących się ze sp ra w ą czynności procesow ych, n ie w y łączając p ow ó d ztw a w zajem nego, sk a rg i o w zn o w ien ie p o stęp o w an ia, p o d a n ia o zło­ żenie re w iz ji n ad z w y cz ajn e j i .postępow ania w yw ołanego ich w niesieniem , ja k o te ż w n iesien iem in te rw e n c ji głów nej przeciw ko m ocodaw cy;

2) w szelkich czynności dotyczących zabezpieczenia i egzekucji;

3) u d ziele n ia dalszego p ełn o m o cn ictw a procesow ego ad w o k a to w i lu b ra d c y p r a w ­ n em u ;

4) za w a rc ia ugody, zrzeczenia się ro szczen ia albo u zn a n ia p o w ó d ztw a, jeżeli czynności t e n ie zo stały w yłączone w d an y m p ełnom ocnictw ie;

5) o d b io ru kosztów p ro ce su od stro n y p rze ciw n ej.

S koro w ięc a d w o k a t le g ity m o w a ł się pełnom ocnictw em p r o c e s o w y m , to jego um ocow anie n ie ro zc iąg a się n a czynności ty p u a d m in istra c y jn e g o , k tó r e m a ją ^m iejsce poza fo ru m są d o w y m. 1

II. J a k w iadom o, a rt. 92 k.p.c. p rz y jm u je , że zak res, czas tr w a n ia i sk u tk i um ocow ania szerszego niż pełn o m o cn ictw o procesow e, ja k ró w n ież um o co w an ie do ■poszczególnych czynności p rocesow ych o ce n ia się w ed łu g tre ś c i p ełnom ocnictw a

o ra z p rze p isó w p ra w a cyw ilnego.

S tro n y m ogą w ięc ok reślić szerzej za k res p ełnom ocnictw a, niż to w y n ik a z te k ­ stu a r t. 91 k.p.c. fekoro zaś ta k , to n ie m o żn a w yłączy ć ta k ż e te g o ro d z a ju sy ­ tu a c ji, w k tó re j pełn o m o cn ictw o sw ym za k rese m o b ejm ie ta k ż e czynności w y k ra ­ cz a ją c e poza p o stę p o w an ie sądow e. D la p rz y k ła d u : m ogą być w y m ien io n e w łaśn ie czynności dotyczące p o stę p o w an ia a d m in istra c y jn e g o . Je ż e li tego ro d z a ju sy tu a c ja -Pow stanie, to n ie m o żn a k w estio n o w ać u p ra w n ie ń p ełnom ocnika do w y stę p o w a n ia

i S z e rz e j n a te n t e m a t p is a łe m w a r t y k u l e p t.: Z a k re s p e łn o m o c n ic tw a w są d o w y ifl ^ p o s tę p o w a n iu c y w iln y m , „ P a l e s t r a ” n r 8/1967, s. 3 i n .

N r 7 (139) P y ta n ia i o d p o w ie d z i p r a w n e _•fi

n a fo ru m a d m in istra c y jn y m n a p o d sta w ie je d n eg o ty lk o p ełn o m o cn ictw a, m a ją ­ cego je d n a k z w oli stro n szerszy z a k re s n iż pełnom ocnictw o procesow e.

I II . Je ż e li ta k ie ro zszerzen ie z a k re su pełno m o cn ictw a n ie m ia ło m ie jsc a, to p e ł­ no m o cn ik p rocesow y m oże się sp o tk ać ze sk u te cz n y m za rzu te m , iż n ie je s t o n p r a w ­ n ie w y leg ity m o w an y należycie, gd y chodzi o p o stę p o w an ie a d m in istra c y jn e .

P rzech o d ząc do p o stę p o w an ia a d m in istra c y jn e g o , należy zaznaczyć, że a r t. 29 k.p.a. dopuszcza z a stę p stw o p rze z p ełn o m o cn ik a, ch y b a że c h a ra k te r czynności w y m ag a osobistego d z ia ła n ia m ocodaw cy. Is tn ie je w ięc p o dobna do k.p.c. re g u la c ja p ra w n a . P o w a ż n a ró żn ic a r y s u je się je d n a k m iędzy ty m i p o stę p o w an ia m i, je śli cho­ d zi o pod m io to w y zasięg p ełnom ocnictw a. I ta k a r t. 30 k.p.a. w § 1 sta n o w i, że .pełnom ocnikiem stro n y m oże być k a ż d a osoba fizyczna p o sia d a ją c a zidolność do czynności p ra w n y c h . W sp ra w a c h m n ie jsz e j w ag i o rg an a d m in istra c ji p ań stw o w e j m o ż e n ie żądać p ełnom ocnictw a, je że li pełn o m o cn ik iem je s t członek najbliższej rod zin y lu b domowndk stro n y , n ie m a zaś w ątp liw o ści co do is tn ie n ia i za k resu u p o w aż n ien ia do w y stę p o w a n ia w im ien iu stro n y .

A d w o k a t m oże zatem w ystępow ać w c h a ra k te rz e p ełnom ocnika w czynnościach ty p u a d m in istra cy jn e g o .

Je ż e li p o sia d a n e przez tegoż a d w o k a ta pełnom ocnictw o, u p o w a ż n ia ją c e go do w y stę p o w a n ia w sądow ym p o stę p o w an iu cyw iln y m , nie za w ie ra k la u z u l ro zszerza­ ją c y c h fo ru m , p rz e d k tó ry m m oże d ziałać ad w o k a t, k o nieczne je s t złożenie osob­ nego pełn o m o cn ictw a, o p ie ra jąc eg o , się n a a rt. 29 i 30 k.p.a.

W sp ra w a c h m n ie jsz ej w agi n a ogół n ie żąd a się p rz e d sta w ia n ia p e łn o m o cn ictw a p rz e z a d w o k a ta. Bez tr u d u o trz y m u je m y np. zaśw iadczenia o k re śla ją c e za ro b k i k lie n tó w itp . G dyby je d n a k w ład z a za żą d a ła pełnom ocnictw a, to a d w o k a t p o w i­ n ie n to p ełnom ocnictw o złożyć. O znaczałoby to w p ra k ty c e konieczność w zięcia now ego p ełnom ocnictw a, ch y b a że a d w o k a t m a ju ż p ełnom ocnictw o u p o w aż n iając e go do w y stę p o w a n ia w p o stęp o w an iu sądow ym i ad m in istra c y jn y m . Adw . Z. K r z e m iń s k i

3

P Y T A N I E : J a k a b ę d z i e o d p o w i e d z i a l n o ś ć w ł a ś c i c i e l a p o j a z d u i P Z U ( s o l i d a r n a ci z y i n s o l i d u m ) p r z y z a ł o ż e n i u , ż e k i e ­ r o w c a z w o l n i ł s i ę o d o d p o w i e d z i a l n o ś c i z a s z k o d ę ? S ta n f a k ty c z n y s p r a w y :

S a m o c h ó d b ę d ą c y w ła s n o ś c ią u s p o łe c z n io n e g o z a k ła d u p r a c y a k ie r o w a n y p rz e z k ie r o w c ę - p r a c o w n ik a te g o z a k ła d u n a j e c h a ł n a p rz e c h o d z ą c e g o p rz e z je z d n ię m a ło ­ le tn ie g o c h ło p c a , lic z ą c e g o w c h w ili w y p a d k u 12 l a t. W y łą c z n ą p r z y c z y n ą w y p a d k u (w e d łu g u s ta le ń p r o k u r a t u r y ) b y ło n a g łe w y b ie g n ię c ie m a ło le tn e g o n a je z d n ię z k l a t k i s c h o d o w e j, w p r o s t p o d s a m o c h ó d , t a k że k ie r o w c a n ie b y ł w s t a n ie z a h a m o w a ć i u n ik n ą ć w y p a d k u .

M a ło le tn i d o z n a j o b r a ż e ń c ia ła w w y n ik u w y p a d k u i d o c h o d z i z te g o t y t u ł u r o s z ­ c z e ń o o d s z k o d o w a n ie o d w ła ś c ic ie la p o ja z d u , k ie r o w c y i P Z U .

66 P y ta n ia i o d p o w ie d z i p r a w n e _{N r 7 (138)}

O D P O W I E D Ź :

P y ta n ie p ra w n e zostało sfo rm u ło w a n e p rz y założeniu, że k ie ro w c a zw olnił się od o d p o w iedzialności za szkodę. N ie w y ja śn io n a je st je d n a k k w e s tia o dpow ie­ dzialności p o sia d ac za p o ja zd u z ty tu łu w in y (art. 415 i n ast. k.c.) i lu b z ty tu łu ry z y k a (a rt. 435 i 436 k .c .)2, co m a is to tn e zn aczenie dla sp raw y . D la u ła tw ie n ia ro zw aż ań p rze p ro w ad z im y je p rzy założeniu, że w o m aw ian y m w y p a d k u is tn ie je odpow iedzialność cy w iln a p o sia d ac za (z ty tu łu w in y lu b z ty tu łu ry zy k a) z a szkodę w y rz ąd z o n ą ru c h e m jego pojazdu.

P rz e d e w szy stk im n ależy zw rócić u w ag ę n a to, że obow iązkow e u bezpieczenia k o m u n ik a c y jn e1 o b e jm u ją d w a ro d z a je ubezpieczeń:

— u bezpieczenie n a s tę p stw nieszczęśliw ych w y p ad k ó w

— u b ezp ieczen ie odpow iedzialności cyw ilnej po siad acza (kierow cy) p o ja zd u m e ­ chanicznego.

U bezpieczenie n a s tę p stw n ieszczęśliw ych w y p ad k ó w p o le g a n a ty m , że jeżeli w sk u te k ru c h u p o ja zd u m echanicznego poszkodow any dozna u szk o d zen ia ciała, ro z s tro ju zd ro w ia lu b poniesie śm ierć, to zak ład ubezpieczeń w y p łac a św iadczenie nie za leż n ie od tego, czy w y p ad e k n a s tą p ił z w in y po siad acza (kierow cy) p o jazd u , czy te ż n a w e t z w y łąc zn e j w in y poszkodow anego. 4 W ynika to z przepisów § 6 i n. cy to w an eg o rozporządzenia.

Z obow iązkow ego ubezpieczenia o d p ow iedzialności cy w iln ej z a k ła d ubezpieczeń od p o w iad a w ted y , gdy p o siad acz lu b k ie ro w c a p o ja zd u m e ch an iczn eg o b ę d ą zobo­ w iązan i — n a p o d sta w ie o bow iązującego p r a w a — do odszk o d o w an ia za szkodę w y rząd zo n ą p rzez r u c h te g o p o ja zd u (§ 14 i n a s t. r o z p o r z ą d z e n i a ) Z ubezp ieczen ia odpow iedzialności cyw ilnej z a k ła d ubezpieczeń o d p o w iad a w g ra n ic a c h o d p o w ie­ dzialności cyw iln ej p o sia d ac za lu b k ie ro w c y p o ja zd u m echanicznego — zgodnie z p rze p isam i § 15 ro zporządzenia.

D otychczasow e ro z w a ż a n ia p ro w a d z ą d o w n io sk u , że w w y p a d k u w sk az an y m w p y ta n iu p oszkodow anem u p rz y s łu g u je roszczenie:

1) do P ań stw o w e g o Z a k ła d u U bezpieczeń — z ty tu łu obow iązkow ego u b ez p ie­ czenia n a s tę p s tw nieszczęśliw ych w y p ad k ó w ;

2) do P ań stw o w eg o Z a k ła d u U bezpieczeń i p o siadacza p o ja z d u — z ty tu łu ob o ­ w iązk o w eg o ubezp ieczen ia o dpow iedzialności cy w iln ej p rz y założeniu, że k ie ­ ro w c a zw olnił się od te j odpow iedzialności, a posiadacz o d p o w iad a za w y ­ p a d e k z ty tu łu w in y do ry z y k a. 6

P rz ec h o d ząc d o k w e stii p rze d sta w io n e j w p y ta n iu , n ależy p rz e d e w szystkim w ziąć pod u w ag ę p rz e p isy re g u lu ją c e s p ra w ę odpow iedzialności so lid a rn e j. W m yśl a r t. 369 k.c. zobow iązanie je s t so lid a rn e , jeżeli to w y n ik a z u sta w y lu b z czyn­ ności p ra w n e j.

l N a p r z y k ła d w te d y , g d y p o ja z d b y ł te c h n ic z n ie n ie s p r a w n y , o c z y m k ie r o w c a n i e W ied ział.

* N a p r z y k ła d w r a z ie u s t a le n ia p rz e z b ie g łe g o , że w s y t u a c j i p o w s ta łe j n a Je z d n i w m o ­ m e n c ie w y p a d k u b a r d z ie j d o św ia d c z o n y k ie r o w c a z d łu g o le tn ią p r a k t y k ą p o t r a f i ł y b y u n i k ­ n ą ć p o tr ą c e n ia p o sz k o d o w a n e g o . * R o z p o rz ą d z e n ie R a d y M in is tró w z d n ia 24.IV.1968 r . w s p r a w ie o b o w ią z k o w y c h u b e z ­ p ie c z e ń k o m u n ik a c y jn y c h (D z. U . N r 15, p o z . 89). 4 Z w y j ą t k a m i p rz e w id z ia n y m i w § ,4 u s t . 2 1 § 7 u s t. 11 ro z p o rz ą d z e n ia . • Z w y ją tk a m i p rz ew id zian y m i w § 16 ro zp o rz ąd ze n ia. • N a le ż y z w r ó c ić u w a g ę , że z g o d n ie z p r z e p is a m i § 20 r o z p o rz ą d z e n ia ś w ia d c z e n ia z o b o ­ w ią z k o w e g o u b e z p ie c z e n ia N W i OC, p r z y s łu g u ją c e t e j s a m e j o so b ie z t y t u ł u te g o s a m e g o ■ d a rz e n ia , n ie k u m u l u j ą się , le c z u l e g a j ą k o m p e n s a c ie .

N r 7 (139) P y ta n ia i 'o d p o w ie d z i p r a w n e ₆₇

Z aró w n o p rze p isy u sta w y z d n ia 2.XII.1958 r. o ubezpieczeniach m a ją tk o w y c h i osobow ych (Dz. U. N r 72, poz. 357 z późn. zm ianam i) ja k i p rz e p isy ro zp o rzą­ d ze n ia R ad y M in istró w z d n ia I24.IV.1968 r. w sp raw ie ob o w iązu jący ch u b ez p ie­ czeń k o m u n ik a c y jn y c h (Dz. U. N r 15, poz. 89) n ie z a w ie ra ją przepisów , z k tó ry c h by w y n ik ało , że ubezpieczyciel {zakład ubezpieczeń) i posiadacz (kierow ca) p o ja zd u m echanicznego o d p o w iad a ją so lid arn ie za s k u tk i zdarzenia, w w y n ik u k tó re g o osobie p o szk o d o w an ej p rz y słu g u je p ra w o dochodzenia roszczeń od sp ra w c y w y ­ p a d k u i o d za k ła d u ubezpieczeń. W p raw d zie p rze p isy § 18 ust. 3 pow yższego ro z ­ po rzą d zen ia zobow iązują są d do za pozw ania za k ła d u ubezpieczeń w raz ie w y s tą ­ p ie n ia osoby u p ra w n io n e j n a d rogę są d o w ą b ezpośrednio przeciw ko posiadaczow i lu b k ie ro w c y p o ja zd u m e ch a n ic z n e g o 7, je d n a k ż e przepis te n n ie s tw a rz a odpow ie­ dzialności so lid a rn e j po siad acza (kierow cy) p o ja z d u i za k ła d u ubezpieczeń w r o ­ zu m ien iu a rt. 369 k.c.

Z pow yższego w y n ik a, że a n i u sta w a, an i czynność p ra w n a n ie p rz e w id u ją o d ­ p ow iedzialności so lid a rn e j za k ła d u ubezpieczeń i posiadacza (kierow cy) p o ja zd u m echanicznego w za k re sie obow iązkow ych ubezpieczeń k o m u n ik a cy jn y ch .

Z d ru g ie j je d n a k s tro n y n ależy zw ażyć, że w ra z ie zajścia z d a rz e n ia o b ję teg o o m aw ian y m i ubezpieczeniam i poszkodow any je s t u p ra w n io n y do zgłoszenia ro sz ­ czenia za ró w n o w obec p o siadacza (kierow cy) p o ja zd u m echanicznego, ja k i w obec za k ła d u ubezpieczeń, p rzy czym sp e łn ie n ie p rz e z te n zak ład św ia d cz en ia z ty tu łu u b ezpieczenia odpow iedzialności cyw ilnej p o w oduje w ygaśnięcie te g o roszczenia w sto su n k u do sp raw cy szkody. O dpow iedzialność je d n a k ty c h zobow iązanych o p ie ra się n a różn y ch p o d sta w ac h . S p ra w c a bow iem szkody o d p o w iad a e x d elid to ubezpieczyciel zaś z ty tu łu u b ezpieczenia odpow iedzialności d elik to w ej tego

sp raw cy . i I

P rz e d sta w io n y w yżej s ta n rzeczy u z a sa d n ia w niosek, że odpow iedzialność z a ­ k ła d u ubezpieczeń w 'zakresie obow iązkow ego u b ezp ieczen ia o d p ow iedzialności cy w iln ej p o sia d ac za i(kierowcy) za w y p a d k i spow odow ane ru ch e m p o ja zd ó w m e ­ chanicznych i odpow iedzialność cyw ilna te g o posiadacza (kierow cy) o d p o w iad a ją p o ję ciu so lid arn o ści n ie p ra w id ło w ej, cz y li tzw . odpow iedzialności in so lid u m .*

S k u te k ta k ie j odpow iedzialności je s t zbliżony do s k u tk u so lid arn o ści b ie rn e j, p o ­ n ie w a ż sp e łn ie n ie św iadczenia p rze z je d n eg o z dłużn ik ó w (np. z a k ła d ubezpieczeń) z w a ln ia pozositałych (posiadacza, kierow cę). W obec bow iem n a p ra w ie n ia szkody w ierz y cie la, o d p a d a p o d sta w a do u trz y m a n ia się o bow iązku św iadczenia, m im o że ty tu ł odpow iedzialności dłużn ik ó w je s t ró żn y.9

P ow yższe ro z w a ż a n ia p ro w a d zą do w niosku, że odpow iedzialność po siad acza (kierow cy) p o ja zd u m echanicznego za szkodę w y rząd zo n ą ru ch e m tego p o jazd u i o dpow iedzialność P ań stw o w eg o Z a k ła d u U bezpieczeń, w y n ik a ją c a z obow iązko­ w ych u b ezpieczeń k o m u n ik a cy jn y ch , n ie je st o d p ow iedzialnością so lid a rn ą , lecz odpow iedzialnością in solidum.™

Adw. J a n u s z Ł a w ry n o w ic z

7 Z a p o z w a n ie z a k ła d u u b e z p ie c z e ń n a s t ę p u j e w t r y b ie a r t . 195 k .p .c .

8 W . C z a c h ó r s k i : P r a w o z o b o w ią z a ń w z a ry s ie , P W N , W a rsz a w a 1969, s . 1*7. • W . C z a c h ó r s k i : o p. c it.