Czjkowski Ignacy I

1

S P IS Z A W A R T O ŚC I TEC ZK I r v

. . ' i . f e ^ OY 1

<J 5 . Ł i M t y S . & l & s * .

( h x o . O . U M . . ...

I. M ateriały dokum entacyjne

f i . / M

1/1 - relacja właściwa

I/2 - dokum enty (sensu str/cto) dot. osoby relatora k. 2r S / 1 - 4

1/3 - inne m ateriały dokum entacyjne dot. osoby relatora —

II. M ateriały uzupelnienlające relację

. Inne m ateriały (zebrane przez „relatora"): ---

i l l / 1 - dot. rodziny r e l a t o r a --- "

III/2 - dot. ogólnie okresu sprzed 1939 r. — - III/3 - dot. ogólnie okresu okupacji ( 1 9 3 9 - 1 9 4 5 ) III/4 - dot. ogólnie okresu po 1945 r . --- - lil/5 - i n n e . . . --- ---

!V. Korespondencja

/. W ypisy ze źródeł [tzw.: „nazwiskowe karty informacyjne”) . 1 , 5

/I F n ł n n r a f i p £ 1 /U ? 4 aA)

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

ZAMO

kamień upamiętniający śmierć mieszkańców Bełku.

uzi<?n 13 listopada 1944 roku byt dla rodziny Czajkowskich najtragiczniej­

szy. Tego dnia o świcie do ich go-

sr^-derstwa znajdującej sie. we «' aż dę yyy;

Bełk nie opodal Lidzbarka Welskiego za- przeciwko oki jechały zmotoryzowane oddziały jaod-

komrnando. Najpierw obstawiono wszy­

stkie zabudowania, następnie kilku hitle­

rowców wtargnęto do mieszkania. Pa paru minutach na podwórko wyprowa­

dzeni zostali: Ignacy Czajkowski, jego córka Stefania i dwóch synów

i Zygmunt.

Ocalali członkowie grupy „RoW na­

tychmiast nawiązali kontakt z party/a<

tami oddziału , Pomorze’’ I wspóim ufiSfljłetatoiif rf. Aleksander Kor u-

W tym samym czasie hitlerowcy z innego oddziału prowadzili do pobliskie­

go lasu dwóch rolników z tej samej wsi:

Władysława Kaffkę i Ignacego Romano- w9*4ego. Pądołączeniu dę nich rodziny

‘ jjkowskich, rozstrzelano ich razem", rając się zatrzeć ślady zbrodni. Wieść lorderstwie ^pełnionym na bezbron­

n i ludziach rozeszła się bardzo szy­

to yvśród mieszkańców wsi i Lidzba- a. Wielu ludzi w Bełku orientowało się, a Czajkowscy współpracują z partyzan­

tami. Niektórzy jednak wokół ich tajem­

niczej śmierci snuli różne przypusżcze- nia. Dopiero po paru tygodniach jasne się stało, że mord był odwetem za współ­

działanie z partyzantami.

V - i ••

I Pierwsi partyzanci pojawili się w oko­

licznych lasach we wrześniu 1944 r.

niow już jako partyzgntgrupy ,,Połr.

rźę" nawiązał kontakt z rodziną Czajko wskich. Współpraca ta układała si^ z pożytkiem dla partyzantów. Dom Czaj­

kowskich stał się punktem przekazywa­

nia konspiracyjnych informacji * zaopa Ignacy ^ trywania w żywność. Jeszcze prze ) roz strzelaniem /odziny Czajkowskich'ich syn Bronisław wstąpił do grupy ,,Pomo­

rze". Brał on udział we wszystkich a- kcjach organizowanych przez dowód/

Iwo grupy.

Hitlerowcy od dłuższego czasu obser­

wowali dom Czajkowskich. Napływyty do rticn wiadomości, że rodzina ta współ­

pracuje 7, partyzantami,_Orionlov/.*li sie Że opnłciz Czajkowskich party zantom sympatyzują Władysław Kalfka i Ignacy Romanowski. Najbardziej roz­

wścieczyli się, gdy doniesiono >m o wstąpieniu, do^pąrtyząnJJti. Bronisiawt CzajkowśtóegO.'Nie mogąc go schwytuc postanowili zemścić ęię na rodzinin

Rozstrzelano wówczas prawie całą ro dzinę Czajkowskich. Jednak ich śmierć jak wiele innych, została już w niedłu­

gim czasie pomszczona. 19 stycznia 5 roku wojska radzieckie II Frontu 1345

6 września w pobliżu Konopat wylądo- Białoruskiego pod dowództwem marsiał wała kilkuosobowa grupa spadochronia- k i Konstantego Rokossowskiego wy rzy polskich. Był to oddział dywersyjno- goliły miasto Lidzbark i okolice Skort-

* rozpoznawczy pod kryptonimem, c ^ ł się w. tpn/sposób . najękrutnMszy i„Pomorze”. Na jego czele stał ppoi. okres w dziejach miasta.i Jego mięs*

; Henryk Myćko i ppor. Józef Lipiński. tańców. Aleksander Koreniew wraz z

I

Dyslokacja grupy nastąpiła w okolicach jfUkoma towarzyszami z „Pornosa Czarnego Bryńska. Jej zadaniem było Wyłączyli się do armii radzieckiej i prze- ' 'zakazywanie do ciowooztwa danycn • ,cały szlak bojowy aż do Badu,o

^dotyczących menu v*ojiik ‘i-;* ^ [-'■ \...

?baz, sprzętu, prowadzenie sabotażu, f, A ŁkaanderK Ó ie^m toszLut*,"-

Polska grupa została w okresie póż-

| niejfezym wzmocniona przez radzieckich spadochroniarzy, których celem także było prowadzenie akcji dywersyjnej i rozpoznawczej. Wylądowali oni 13 wrze­

śnią pod Bełkiem. Ta kilkunastoosobowi”*

grupa pod kryptonimem „Reki" na skeftek zdrady w krótkim czasie zosta- *

ła rpzbita. Ocalał dowódca kpr. Aleksan­

der; Koreniew oraz kilku żołnierzy.

AleKsander Koreniew, goszcząc trzy lata temu w Lidzbarku, ze smutkiem wspo­

minał śmierć telegrafistki. Została ona wkrotce po lądowaniu zdradzona przez códię sołtysa Rymackiego — Emmę.

W zasadzce przygotowanej przez jagd-^

konńmando poniosła śmierć. Był to*'*

wielki cios dla grupy ,,Retd", bowiem te­

legrafistka miała ze sobą radiostację, przy pomocy której miano nadawać mel- I dunki do dowództwa w Kijowie.

Ckim. W jednym ze swoich tonijków wierszy pisze i wspomina o telegrafi­

stce oraz innych współtowarzyszach walk pod Lidzbarkiem. Ten tomik wiei- szy wraz z dedykacją ofiarował Muzeum Historycznemu w Lidzbarku Weiskim

Społeczeństwo Lidzbarka nie zaporn niało o koszmarnych dniach okupacj,

■ Ofiarom zbrodni hitlerowskiej pośv,i,.

cono kilka tablic pamiątkowych. Z iniciti tywy Miłośników Lidzbarka WelsKieg^

niedawno odsłonięto kolejną tablicę usy tuowaną na miejscu straceń z 13 listo pada 1944 r. W odsłonięciu tablicy odział wzięły rodziny Czajkowskich, Romano

^skich, Kaffków. Licznie przybyć mie (Ukańc-y Lidzbarka j okolic. Była to ma nifestacja na rzećz~p3Kojui ipaferstw*

broni żołnierzy polskich i radzieckich

y • . . . ■ • ... ; ;

EDWARD KLEMENS

14

15

16

17

18

19

20

21

22

Wróciła po 50 latach

Na terenie diecezji toaińskiej w parafii Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Lidzbarku Welskim na 3. kilometrze drogi wiodącej z Lidzbarka do Bełku stoi przydrożna kapliczka z figurką Matki Bożej Niepoka­

lanej. W odległości 150 m od niej znajduje się gospodarstwo rolne, które wśród okolicznych mieszkańców jest znane pod nazwą "Czajewo". Jego właścicielem jest aktualnie Roman Czajkowski.

Około 1885 r. ówczesny właściciel Czajewa, Tomasz Czajkowski, ufundował kapliczkę, która przetrwa­

ła do 1 939 r. Hitlerowcy kapliczkę zburzyli, a Figurkę wyrzucili do pobliskiego lasu. Po niedługim czasie Ignacy Czajkowski, syn Tomasza, Figurkę znalazł, oczyścił i umieścił na honorowym miejscu jako pamiątkę po swoim

ojcu. . ....

Nadszedł tragiczny dzień 13 listopada 1944 r., kiedy hitlerowcy zamordowali Ignacego z dwoma syna­

mi i córką. Figurkę zabrała druga córka Ignacego, Marianna Łożyńska i przechowała ją aż do 1994 r.

W tym roku obecny właściciel Czajewa, Prawnuk Tomasza, Roman Czajkowski w 5Q. rocznicę tragicz­

nych wydarzeń, chcąc uczcić pamięć swoich przodków, zrekonstruował kapliczkę. W maju 1995 r: pod przewo­

dnictwem ks. prob. M. Wiśniewskiego w uroczystej procesji przeniesiono Figurkę z Czajewa do nowej kaplicz­

ki, która została poświęcona.

Po 50 latach Matka Boża wróciła na swoje miejsce, a pizechodnie jak dawniej zdejmują nakrycia gło­

wy oddając hołd swojej Pani.

W ito ld C z a jk o w s k i (w n u k T o m a s z a ) Niedziela 19 stycznia 1997

23

:7ć)nCZCLf C-ZCtfćzDćJS&ć S & żzfo'/'

r ^ 3 s ^

/ 2 2 & *~/<a,X>JZC Z,, Ś ro /3 & J a ? 7>c?c<ec?c> iz c Z & T ś c A '^

S ż c y ^ & ć / /e ^ c y / J ^ r? ? c i H o J u

c&ć£ & //& 3 ' & r & , !/ć ‘'Zź-fy ^7c?rt ĆZ/3&G- ^s 7ec/z J ; Ź3ć?

/R. <ć i

24

25

26

27

28

29

30

31

P

32

33

34