GOSPODARCZYCH W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM W III KWARTALE 2006 R.

ZMIANY NASTROJÓW

GOSPODARCZYCH W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM W III KWARTALE 2006 R.

Mieczys³aw Kowerski

, Dawid D³ugosz

, Jaros³aw Bielak

1. Wprowadzenie

Zgodnie z przyjêtymi za³o¿eniami w III kwartale 2006 roku badaniem ankietowym objêto 320 firm oraz 350 gospodarstw domowych z terenu woje- wództwa lubelskiego

.

Wœród badanych przedsiêbiorstw najwiêcej jest firm handlowych i us³ugowych (po 34,37%). Udzia³ przedsiêbiorstw przemys³owych wynosi 21,88%, natomiast budowlanych 9,38%.

Gospodarstwa domowe ankietowano w 22 spo- œród 24 powiatów, zachowuj¹c proporcje do liczby mieszkañców w tych powiatach z uwzglêdnieniem podzia³u na ludnoœæ miejsk¹ i wiejsk¹

.

Wœród badanych gospodarstw domowych prze- wa¿a³y gospodarstwa o dochodzie na osobê z prze- dzia³u 300-599 z³. Najmniej respondentów mia³o dochody nie wiêksze ni¿ 100 z³ na osobê.

2. Ogólny barometr nastrojów gospodarczych Obliczony dla III kwarta³u 2006 roku ogólny barometr nastrojów gospodarczych w wojewódz- twie lubelskim wyniós³ 4,93 punktu i by³ o 2,57 punktu ni¿szy od zanotowanego trzy miesi¹ce wczeœniej. Na poziom wskaŸnika najwiêkszy do- datni wp³yw mia³y wyniki uzyskane w budownic- twie (wskaŸnik dla tej bran¿y wyniós³ 40,28 punk- tów), zaœ najwiêkszy ujemny wp³yw mia³y kolej- ny raz gospodarstwa domowe, w których odnoto- wano ujemny poziom wskaŸnika (minus 5,55 punktu).

Tak wiêc utrzymuj¹ siê optymistyczne nastro- je wœród przedsiêbiorców i jednoczeœnie znacz- nie gorzej oceniaj¹ swoj¹ sytuacjê jak te¿ sytu- acjê w województwie konsumenci.

Prognoza na IV kwarta³ przewiduje zachowa- nie obecnego poziomu wskaŸnika (barometr we- d³ug przewidywañ wyniesie 5,10 punktu). Nie po- winny siê równie¿ znacz¹co zmieniæ wskaŸniki bran¿owe. Wszystkie firmy powinny zachowaæ dodatnie wskaŸniki nastrojów, mo¿e jedynie na- st¹piæ spadek optymizmu w bran¿y budowlanej, który zostanie zrekompensowany wzrostem pozy- tywnych nastrojów w us³ugach. Gospodarstwa domowe prognozuj¹ podobny do obecnego bada- nia poziom pesymizmu.

1

Katedra Informatyki i In¿ynierii Wiedzy Wy¿szej Szko³y Zarz¹dzania i Administracji w Zamoœciu

2

Szerzej metodologia badania przedstawiona zosta³a w opracowaniu: M. Kowerski, Metodologia badañ nastrojów gospodarczych w województwie lubelskim, Barometr Regionalny1/2007

3

Ze wzglêdów organizacyjnych nie prowadzono ankietyzacji w dwóch ma³ych powiatach uzupe³niaj¹c próbê gospodarstwami w innych podobnych pod wzglêdem struktur spo³eczno-gospodarczych powiatach.

Wykres 1. Barometry diagnostyczne dla województwa lubelskiego w latach 2001-2006

3. Barometr nastrojów wœród przedsiêbiorców W III kwartale 2006 roku wszystkie bran¿e od- notowa³y przewagê optymistycznych nastrojów.

Wartoœæ barometru diagnostycznego nastrojów go- spodarczych przedsiêbiorców wynios³a 11,21 pun- ku i by³a tylko o nieca³e 3 punkty ni¿sza od zanoto- wanej w poprzednim kwartale. Niewielki spadek wskaŸnika jest wynikiem pogorszenia siê nastrojów w przemyœle (aczkolwiek wskaŸnik w przemyœle jest nadal stosunkowo wysoki i wynosi 15,30 punk- tu) i us³ugach (równie¿ dodatni nastrój na poziomie 6,07 punktów). Pozosta³e dwie bran¿e (budownic- two i handel) odnotowa³y wzrost optymizmu w bie-

¿¹cym kwartale w porównaniu z poprzednim ba- daniem (odpowiednio o nieca³e 2 oraz 7 punktów).

Warto zauwa¿yæ, ¿e sporz¹dzona trzy miesi¹- ce wczeœniej prognoza nastrojów wœród przed- siêbiorców w pe³ni sprawdzi³a siê (wartoœæ pro- gnozowana: 10,21 punktu, wartoœæ otrzymana w obecnym badaniu to 11,21 punktu). Przewidywa- nia przedsiêbiorców na IV kwarta³ 2006 r. zak³a- daj¹ utrzymanie siê pozytywnych nastrojów na obecnym poziomie (wskaŸnik prognostyczny 11,95 punktu). Przewagê pozytywnych nastrojów sygnalizuj¹ kierownicy przedsiêbiorstw funkcjo- nuj¹cych we wszystkich analizowanych dzia³ach gospodarki.

Wykres 2. Barometr diagnostyczny i prognostyczny przedsiêbiorców dla województwa lubelskiego w latach 2001-2006

4. Nastroje gospodarcze konsumentów

Barometr nastrojów gospodarstw domowych w III kwartale 2006 roku by³ o nieca³e 2 punkty ni¿szy ni¿ w II kwartale i osi¹gn¹³ wartoœæ minus 5,55 punktów. Oznacza to niewielki spadek zado- wolenia wœród konsumentów. Przyczyn¹ tego jest przede wszystkim niekorzystna ocena sytuacji fi- nansowej gospodarstw domowych, spadek pozio- mu oszczêdnoœci oraz pesymizm w ocenie sytu- acji na rynku pracy w województwie.

Tabela 1. Komponenty buduj¹ce barometr

diagnostyczny konsumentów w III kwartale 2006 roku

Wœród komponentów buduj¹cych barometr tyl- ko jeden (poziom wydatków na dobra konsump- cyjne) zwiêkszy³ siê co przy malej¹cym saldzie poziomu oszczêdnoœci i negatywnej ocenie sytu- acji finansowej mo¿e oznaczaæ coraz wiêksze wydatki na bie¿¹c¹ konsumpcj¹.

Prognozy barometru konsumenckiego na IV kwar- ta³ wskazuj¹ na pog³êbienie siê nastrojów pesymi- stycznych. Przewidywana wartoœæ barometru na- strojów gospodarczych gospodarstw domowych w IV kwartale wyniesie minus 6,36 punktów.

Wykres 3. Barometr diagnostyczny i prognostyczny nastrojów gospodarczych konsumentów województwa lubelskiego

Tabela 2. Komponenty buduj¹ce barometr prognostyczny konsumentów w IV kwartale 2006 roku

5. Bran¿owe barometry nastrojów gospodarczych w III kw. 2006 r.

Zgodnie z przyjêt¹ metodologi¹ zdesezonalizo- wane salda odpowiedzi na pytania diagnostyczne i prognostyczne w poszczególnych bran¿ach zo- sta³y uœrednione, co da³o bran¿owe barometry na- strojów gospodarczych.

5.1. Przemys³

Barometr diagnostyczny przemys³u w III kwar- tale 2006 roku wyniós³ 15,30 punktu i by³ ni¿szy od najwy¿szego w historii badañ jaki osi¹gniêto kwarta³ wczeœniej (22,64 punktu). Pogorszenie (i to wiêksze) nastrojów przedsiêbiorcy przemys³o- wi przewidywali ju¿ kwarta³ wczeœniej.

W III kwartale salda odpowiedzi na wszystkie pytania by³y dodatnie jednak by³y one ni¿sze ni¿

kwarta³ wczeœniej. Najwy¿sza przewaga odpo-

wiedzi wskazuj¹cych poprawê sytuacji w porów-

naniu z odpowiedziami sygnalizuj¹cymi pogorsze-

nie wyst¹pi³a przy ocenie zamówieñ na produkty

przemys³owe (saldo 26,92). Bardzo wysokie do-

dat(17,43) oraz produkcjê sprzedan¹ przedsiê-

biorstw przemys³owych (20,21).

Optymistyczne jest równie¿ dodatnie chocia¿ równie¿ mniejsze ni¿ kwarta³ wczeœniej saldo odpo- wiedzi dotycz¹cych zatrudnienia. Nadal utrzymuje siê rozpoczêta w I kwartale 2005 roku przewaga udzia³u przedsiêbiorców informuj¹cych o zwiêkszeniu zatrudnienia nad informuj¹cymi o spadku za- trudnienia.

Wykres 4. Barometr diagnostyczny i prognostyczny nastrojów przedsiêbiorców przemys³owych

Wartoœæ barometru prognostycznego przemys³u (15,48) wskazuje, ¿e sytuacja przedsiêbiorstw przemys³owych w IV kwartale powinna byæ po- dobna do tej z III kwarta³u. Przewidywana stosun- kowo wysoka dodatnia wartoœæ tego barometru wskazuje na utrzymanie siê d³ugookresowego tren- du poprawy nastrojów przedsiêbiorców przemy- s³owych, która wystêpuje do pocz¹tku badañ.

Jedynym niepokoj¹cym symptomem jest prze- widywane ujemne saldo odpowiedzi na pytania o wielkoœæ zatrudnienia w IV kwartale; wiêcej przedsiêbiorców przemys³owych prognozuje spa- dek ni¿ wzrost zatrudnienia, chocia¿ z drugiej stro- ny tak¹ sytuacjê przedsiêbiorcy przewidywali ju¿

kwarta³ wczeœniej i te prognozy nie sprawdzi³y siê.

Tabela 3. Komponenty buduj¹ce barometr diagnostyczny przemys³u w III kwartale 2006 roku

Tablica 4. Komponenty buduj¹ce barometr

prognostyczny przemys³u w IV kwartale 2006 roku

5.2. Budownictwo

W III kwartale poprawi³a ju¿ i tak bardzo dobra sytuacja w budownictwie a barometr nastrojów w tej bran¿y zanotowa³ najwy¿sz¹ wartoœæ w hi- storii badañ (40,28). Salda odpowiedzi na wszyst- kie pytania w III kwartale by³y znacznie wy¿sze ni¿ w I kwartale. Przy czym szczególnie du¿¹ war- toœæ (54,37) odnotowano w przypadku pytania do- tycz¹cego sytuacji finansowej – jest to najwy¿sza wartoœæ w ca³ym okresie badania. Zdecydowana wiêkszoœæ przedsiêbiorców budowlanych informo- wa³a o wzroœcie zamówieñ na ich us³ugi w III kwar- tale (35,70), chocia¿ saldo odpowiedzi by³o ni¿- sze w porównaniu z II kwarta³em. W przypadku budownictwa wzrost zamówieñ by³ wiêkszy ni¿

w przypadku przemys³u.

Tabela 5. Komponenty buduj¹ce barometr diagnostyczny budownictwa w III kwartale 2006 roku

Tylko nieznacznie mniejsze od najwy¿szego w historii badañ by³o saldo odpowiedzi na pytanie o zmiany zatrudnienia (24,23).

Równie¿ w budownictwie przewiduje siê po- gorszenie nastrojów w IV kwartale, ale progno- styczna wartoœæ barometru (17,87) œwiadczy o utrzymaniu d³ugookresowej tendencji poprawy nastrojów w budownictwie. Salda odpowiedzi na wszystkie pytania dotycz¹ce czwartego kwarta-

³u s¹ dodatnie co oznacza, ¿e wiêcej responden- tów zak³ada poprawê ni¿ pogorszenie sytuacji fi- nansowej, wielkoœci produkcji budowlano-mon- ta¿owej, zamówieñ na us³ugi budowlane i zatrud- nienia.

Tabela 6. Komponenty buduj¹ce barometr

prognostyczny budownictwa w IV kwartale 2006 roku

Wykres 4. Barometr diagnostyczny i prognostyczny nastrojów przedsiêbiorców budowlanych

Pomimo spadku w stosunku do trzeciego kwar- ta³u nadal utrzymuje siê wysoka wartoœæ salda odpowiedzi na pytanie o przewidywan¹ wielkoœæ zamówieñ (30,10), a wiêc nadal wœród wiêkszoœci przedsiêbiorców budowlanych panuje optymizm co do mo¿liwoœci rozwijania swoich us³ug.

5.3. Handel

Otrzymane za III kwarta³ 2006 roku wyniki w handlu s¹ zgodne z przewidywaniami przedsiê- biorców tej bran¿y poczynionymi trzy miesi¹ce wczeœniej. Indeks diagnostyczny wyniós³ 6,07 punktu i by³ o 2,47 punktu wy¿szy od notowanego trzy miesi¹ce wczeœniej. G³ównym czynnikiem wzrostu by³a poprawa wielkoœci obrotów firm han- dlowych co zauwa¿alnie zwiêkszy³o pozytywn¹ ocenê sytuacji finansowej firm. Niepokoj¹cym czynnikiem mo¿e byæ jednak zmniejszenie wiel- koœci zatrudnienia, które mo¿e prowadziæ do po- gorszenia nastrojów w najbli¿szym kwartale.

Tabela 7. Komponenty buduj¹ce barometr diagnostyczny handlu w III kwartale 2006 roku

Pozytywny nastrój w handlu utrzymuje siê od trzech kwarta³ów co œwiadczyæ mo¿e o d³ugookre- sowych pozytywnych zmianach nastrojów w tej bran¿y.

Wykres 5. Barometr diagnostyczny i prognostyczny nastrojów przedsiêbiorców handlowych

Prognoza na kolejny kwarta³ zak³ada nieznacz- ne pogorszenie nastrojów (wskaŸnik prognostycz- ny dla handlu to 3,38), jakkolwiek bran¿a nadal pozostanie w strefie optymizmu. Na nastrój wp³yw bêdzie mia³ spadek obrotów oraz dalsze zmniej- szanie siê zatrudnienia. Spadek obu wskaŸników odbije siê negatywnie na ocenie sytuacji finanso- wej firm handlowych.

Tabela 8. Komponenty buduj¹ce barometr

prognostyczny handlu w IV kwartale 2006 roku

5.4. Us³ugi

Zanotowane w III kwartale 2006 roku wyniki firm œwiadcz¹cych us³ugi komercyjne by³y zbli-

¿one do prognoz z poprzedniego kwarta³u.

WskaŸnik nastrojów spad³ do poziomu 6,07 punk- tu (prognoza zak³ada³a poziom wskaŸnika w oko- licach 9 punktów).

Tabela 9. Komponenty buduj¹ce barometr diagnostyczny us³ug w III kwartale 2006 roku

Wykres 6. Barometr diagnostyczny i prognostyczny nastrojów przedsiêbiorców us³ugowych

Podobnie jak w bran¿y handlowej spadek war- toœci wskaŸnika jedynie obni¿y³ poziom optymi- zmu, jakkolwiek nastroje s¹ dalej pozytywne. Po- gorszenie siê by³o wynikiem negatywnych zmian wszystkich komponentów buduj¹cych wskaŸnik diagnostyczny.

Prognoza na IV kwarta³ zak³ada nieznaczn¹ poprawê nastrojów w bran¿y us³ug. Pozytywne zmiany winny nast¹piæ g³ównie z tytu³u zwiêk- szania zatrudnienia, przy czym przedsiêbiorcy prognozuj¹, ¿e nast¹pi niewielki spadek popytu na ich us³ugi co mo¿e doprowadziæ do utrzyma- nia bie¿¹cego poziomu wskaŸnika w najbli¿szym kwartale.

Tablica 10. Komponenty buduj¹ce barometr

prognostyczny us³ug w IV kwartale 2006 roku