PRZYDATNOŚĆ NAWOZU ENTEC 26 W UPRAWIE PORA NA ZBIÓR WCZESNY

(1)

Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu – CCCLXXXIII (2007)

Rocz. AR Pozn. CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: 529-532

EUGENIUSZ KOŁOTA, KATARZYNA ADAMCZEWSKA-SOWIŃSKA

PRZYDATNOŚĆ NAWOZU ENTEC 26 W UPRAWIE PORA NA ZBIÓR WCZESNY

Z Katedry Ogrodnictwa

Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu

ABSTRACT. Split application of 150 kg N·ha^-1 Entec 26 caused highest marketable yield of early leek. Leek plants fertilized in split doses of Entec 26, contained lower amount of N-NO3 in comparison to its preplant application.

Key words: Entec 26, ammonium nitrate, leek, yield, biological value

Wstęp

Nawożenie azotem jest jednym z zasadniczych czynników wpływających na wiel- kość i jakość plonu warzyw. Szczególnie ważne jest dla gatunków przeznaczonych na zbiór wczesny, którym należy zapewnić optymalne warunki wzrostu. W niesprzyjają- cych warunkach pogodowych, jakie mogą panować wiosną, a także przy nadmiernej ilości stosowanych nawozów istnieje niebezpieczeństwo, że część azotu nie zostanie przez rośliny przyswojona, lecz wypłukana do wód gruntowych zanieczyszczając śro- dowisko. W takich warunkach azot azotanowy może również zostać zakumulowany w nadmiernej ilości w tkankach części jadalnych warzyw.

Sposobem, który może wpłynąć na redukcję tych niekorzystnych zjawisk, jest wy- korzystanie w uprawie warzyw nawozu o przedłużonym działaniu Entec 26. Jego do- stępność dla roślin po zastosowaniu nawożenia jest przystosowana do ich fazy rozwo- jowej, a więc także do aktualnego zapotrzebowania na azot. Nawóz Entec 26 jest mie- szanką siarczanu amonu i saletry amonowej. Zawiera w swoim składzie 7,5% N-NO3, 18,5% N-NH4 oraz 13% S, a także stabilizator formy amonowej azotu – DMPP (fosfo- ran 3,4-dwumetylo pirazolowy), hamujący tempo nitryfikacji.

(2)

E. Kołota, K. Adamczewska-Sowińska 530

Materiał i metody

Badania przeprowadzono w latach 2003-2005 w Stacji Badawczo-Dydaktycznej, na- leżącej do Katedry Ogrodnictwa Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Do- świadczenie założono metodą losowanych podbloków w czterech powtórzeniach. Wiel- kość jednego poletka wynosiła 6 m² (4 × 1,5 m). Czynnik I doświadczenia obejmował następujące rodzaje nawozów azotowych i sposoby ich stosowania: saletra amonowa, zastosowana w dawce podzielonej, Entec 26 – w dawce podzielonej, Entec 26 – stoso- wany jednorazowo przed posadzeniem rozsady pora na pole. Czynnik II stanowiły zróżnicowane dawki azotu: 75 kg N·ha^-1, 150 kg N·ha^-1, 225 kg N·ha^-1. Przy nawożeniu dzielonym saletrą amonową lub nawozem Entec 26 stosowano jedno nawożenie po- główne – 1/2 dawki, gdy całość wynosiła 150 kg N·ha^-1 lub 1/3 dawki przy 225 kg N·ha^-1. Obiektem kontrolnym były poletka, na których nie prowadzono nawożenia N.

Nasiona pora odmiany ‘Roxton F1’ wysiewno w szklarni do wielodoniczek, o po- jemności jednej komórki 55,8 cm³, wypełnionych substratem torfowym, gniazdowo po trzy sztuki. W trzeciej dekadzie lutego wykonano przerywkę, pozostawiając w każdej doniczce po dwie sztuki roślin. Sadzenie rozsady przeprowadzono w dniu 15 kwietnia w rozstawie 25 × 20 cm. Przedwegetacyjną dawkę azotu zastosowano pod glebogryzar- kę tuż przed sadzeniem pora, natomiast nawożenie pogłówne w części obiektów – jednorazowo po pięciu tygodniach od daty sadzenia rozsady. Zbiór pora przeprowadzono 26 czerwca, określając wielkość plonu handlowego oraz zawartość w częściach jadalnych suchej masy, witaminy C i azotanów.

Wyniki i dyskusja

Wyniki przeprowadzonych badań nie wykazały istotnie zróżnicowanego wpływu rodzaju nawozu na plonowanie pora uprawianego na zbiór wczesny. Stwierdzono jednak, że plon handlowy tego warzywa przy dzielonym zastosowaniu nawozu Entec 26 był nieco większy aniżeli po użyciu tego nawozu w jednorazowej dawce przedwegeta- cyjnej lub saletry amonowej. Wyraźniejsza różnica, wynosząca odpowiednio 6,4 i 5,3%, zaznaczyła się zwłaszcza w obiektach nawożonych dawką 150 kg N·ha^-1. Efekt działa- nia jednorazowej dawki nawozu Entec 26 i saletry amonowej był zbliżony. Podobne wyniki uzyskali również Hähndel i Zerulla (2000, 2001), którzy w uprawie wielu gatunków warzyw wykazali lepsze działanie nawozu Entec, stosowanego zwłaszcza w dawce podzielonej. Jednak udowodnili oni większy wpływ tego nawozu na plonowanie roszponki, kalafiora, rzodkiewki, kapusty chińskiej, u których plon zwiększył się o 41, 12,3, 11,1 i 8,4%, aniżeli w przypadku pora (5,6%).

Wykazano również, że optymalną dawką azotu dla pora wczesnego jest 150 kg N·ha^-1, niezależnie od rodzaju zastosowanego nawozu. Mniejsza dawka N okazała się niewystarczająca, powodując spadek plonu średnio o 8%. Zwiększenie jej do 225 kg N·ha^-1 było nieuzasadnione, ponieważ nie zaobserwowano wzrostu plonu pora wczesnego, a przeciwnie – stwierdzono jego niewielki spadek.

Wcześniej prowadzone badania wykazały pozytywny wpływ nawożenia środkami zawierającymi inhibitor nitryfikacji DMPP na wartość biologiczną warzyw. Hähndell i Zerulla (2000), Hähndell i Strohm (2001), a także Pasda i in. (2001) zwracają uwagę

(3)

Przydatność nawozu Entec 26 w uprawie pora... 531

Tabela 1 Plon handlowy pora oraz jego wartość biologiczna w zależności od nawożenia azotem

(średnio w latach 2003-2005)

The marketable yield and biological value of leek in relation to nitrogen fertilization (mean for 2003-2005)

Entec-26 Dawka N

Nitrogen rate (kg·ha^-1)

Saletra amonowa

Ammonium nitrate Dawka dzielona

Split application Dawka jednorazowa Single application

Średnia Mean

Plon handlowy (t·ha^-1) – Marketable yield (t·ha^-1)

75 42,77 41,98 43,13 42,63

150 45,61 48,17 45,11 46,30

225 44,04 45,59 43,00 44,21

Średnia – Mean 44,14 45,25 43,75 44,38

Kontrola – Control 35,41

NIR0,05 dla – LSD0.05 for:

sposobu nawożenia – method of fertilization dawki nawozu – nitrogen rate

interakcji I×II – interaction I×II

n.i./n.s.

4,34 n.i./n.s.

Sucha masa (%) – Dry matter (%)

75 17,02 15,57 15,95 16,18

150 15,49 15,09 14,25 14,94

225 13,96 14,49 11,87 13,44

Średnia – Mean 15,49 15,05 14,02 14,85

Witamina C (mg·100 g^-1 ś.m.) – Vitamin C (mg·100 g^-1 f.m.)

75 17,42 19,52 17,40 18,11

150 17,04 15,93 16,96 16,64

225 19,33 19,30 17,30 18,64

Średnia – Mean 17,93 18,25 17,22 17,80

N-NO3 (mg·kg^-1 ś.m.) – N-NO3 (mg·kg^-1 f.m.)

75 174,5 72,0 102,0 116,2

150 200,0 118,0 111,0 143,0

225 244,5 131,5 141,5 172,5

Średnia – Mean 206,3 107,2 118,2 143,9

na ciemnozielone zabarwienie liści roślin oraz wyraźne zmniejszenie się zawartości azotu azotanowego w częściach jadalnych warzyw, np. sałaty i marchwi – dwukrotnie, roszponki i szpinaku o 45%, a pora o 16,5%. Wyniki analiz części jadalnych pora po- twierdzają te spostrzeżenia. Nawożenie podzieloną dawką nawozu Entec 26 przyczyniło się do spadku zawartości N-NO3 o niemal 50%, a jednorazowo o 42,7% w stosunku do zawartości w porze nawożonym saletrą amonową.

(4)

E. Kołota, K. Adamczewska-Sowińska 532

Zwiększające się od 75 kg·ha^-1 do 225 kg·ha^-1 dawki N w postaci badanych nawozów spowodowały zmniejszenie zawartości suchej masy w porze (średnio 16,18-13,44%) i jednocześnie zwiększenie ilości azotanów o 23% i 48,5%.

W świetle przeprowadzonych dotychczas badań warto wskazać, nie tylko na ko- rzystne działanie plonotwórcze nawozów zawierających DMPP, lecz także na ich pozytywny wpływ na środowisko, ze względu na skuteczne ograniczanie strat azotu, wyni- kające z jego wypłukiwania lub emisji w postaci gazowej oraz zdrowie człowieka (Hähndell i Zerulla 2000, 2001, Hähndell i Strohm 2001, Pasda i in. 2001). Naj- większe korzyści przynosi ich stosowanie na glebach lekkich oraz w warunkach obfi- tych opadów lub nawadniania.

Wnioski

1. Największy plon handlowy w uprawie na zbiór wczesny wydał por nawożony po- dzieloną dawką 150 kg N·ha^-1 w postaci nawozu Entec 26.

2. Zastosowanie nawozu Entec 26 w dawce podzielonej na przedwegetacyjną i po- główną przyczyniło się do mniejszej akumulacji N-NO3 w częściach jadalnych pora.

Literatura

Hähndel R., Strohm M. (2001): Neue stabilisierte N-Dünger: Weitere Erfahrungen. Gemüse 6:

13-16.

Hähndel R., Zerulla W. (2000): Wirkung auf Ertrag und Qualität von Gemüse bei Entec Dün- gung. Gemüse 3: 14-16.

Hähndel R., Zerulla W. (2001): Effects of ammonium – stabilized N-fertilizer on yield and quality of vegetables. Acta Hortic. 563: 81-86.

Pasda G., Hähndel R., Zerulla W. (2001): Effect of fertilizer with the new nitrification inhibitor DMPP (3,4-dimethylpyrazole phosphate) on yield and quality of agricultural and horticultural crops. Biol. Fert. Soils 34, 2: 85-97.

THE EFFECT OF ENTEC 26 – STABILIZED NITROGEN FERTILIZER ON YIELDING OF EARLY LEEK

S u m m a r y

Data of the field study indicate that Entec 26 applied at split doses showed higher influenced in early leek production than single Entec 26 pre-plant dose or ammonium nitrate application.

Highest differences (by 6.4 and 5.3% respectively) were found when 150 kg N per ha was applied. For early leek production, irrespective of kind of the fertilizer the optimum nitrogen dose was 150 kg N per ha. Application of 75 or 225 kg N·ha^-1 decreased early leek yield. Leek plants fertilized in split doses of Entec 26 contained lower amount of N-NO₃ by 50% and single application by 42.7% in comparison to those supplied with ammonium nitrate.