M. Lisiewski
Pytania i odpowiedzi prawne
Palestra 6/9(57), 65-67
prr/lllff/l I
O D P O W I E D Z I R RA WHI E P Y T A N I E * . : Z a r ó w n o p r z e p i s a r t . 175 k.p.c., j a k i a r t . 206 k.p.k. u z n a j ą t e r m i n z a z a c h o w a n y , j e ż e l i p r z e d j e g o u p ł y w e m z o s t a ł o p i s m o o d d a n e w p o l s k i m u r z ę d z i e p o c z t o w y m l u b t e- l e g r a f i i c z m y m . J a k i n a t o m i a s t w a r u n e k — c o d o z a c h o w a n i a t e r m i n u — o b o w i ą z u j e w r a z i e n a d a n i a p i s m a w z a g r a n i c z n y m u r z ę d z i e p o c z t o w y m l u b t e l e g r a f i c z n y m ? K w e s t i a t a j e s t b a r d z o a k t u a l n a n a W y b r z e ż u , g d z i e c z ł o n k o w i e z a ł ó g n a s z e j c o r a z s i l n i e j r o z b u d o w u j ą c e j s i ę f l o t y h a n d l o w e j n i e m a j ą n i e k i e d y c z a s u n a p r z y g o t o w a n i e p i s m a p o d c z a s k r ó t k i e g o p o s t o j u s t a t k u w p o r c i e o j c z y s t y m p r z e d w y r u s z e n i e m w z a g r a n i c z n y r e j s ( z w ł a s z c z a j e ż e l i n i e u s t a n o w i l i p e ł n o m o c n i k a ) . O D P O W I E D Z :W niesienie pism a procesow ego do sąd u je s t czynnością procesow ą. Czynności ta k ie w chodzą w za k re s w y m ia ru sp raw ied liw o ści, a w ięc w za k res ju ry sd y k c ji k ra jo w e j. S ąd y polskie sto s u ją w g ra n ic a c h te j ju ry sd y k c ji polskie p ra w o o po stę p o w an iu .
P rz e p isy k o d e k s u p o stę p o w an ia cyw ilnego dotyczące za ch o w a n ia te rm in ó w są
str ic ti iuris. Sąd N ajw yższy w orzeczeniu z d n ia 16.IV.1955 r. w sp ra w ie 1 CO
20/55 (OSN 56, poz. 69) w składzie 7 sędziów w y ja śn ił, że s tro n a chcąc zachow ać p rz e p isa n y te rm in do d o k o n an ia czynności w fo rm ie p isem n ej, p o w in n a oddać pism o w ty m te rm in ie w sądzie w sk az an y m w u sta w ie lu b w ysłać pism o pod •adresem tego są d u w polsk im urzęd zie pocztow ym . Je że li w ięc o d d an ie p ism a w p rz e p isa n y m te rm in ie w in n y m jeszcze m iejscu m iałoby odnieść te n sam sk u te k , k onieczny b yłby w ty m w zględzie szczególny przepis.
P o lsk i s ta te k m o rsk i, m a jąc y c e rty fik a t O krętow y i podnoszący b a n d e rę polską, k o rz y sta n a pełn y m m o rzu z p ełn ej e k s te ry to ria ln o śc i, a w ięc ty m sam y m i z ju ry sd y k c ji k ra jo w e j. N a obcych w odach w ew n ętrz n y ch i te ry to ria ln y c h p rz y słu g u je m u pow yższy im m u n ite t w g ra n ic a c h m ięd zy n aro d o w y ch um ów i zw yczajów . Je'żeli w ięc w zw iązk u z ty m p o lski s ta te k m o rsk i p odlega ju ry s d y k c ji k rajo w e j, to o b o w iązu je n a nim p o lski k o d ek s p o stę p o w a n ia cyw ilnego. P on iew aż na s ta t k a c h m o rsk ic h nie m a polskich u rzędów pocztow ych, przeto za chow anie te rm in u w sposób p rze w id zia n y w a rt. 175 k.p c. nie je s t m ożliw e. K a p ita n s ta tk u je st w p ra w d z ie n a m ocy p rzepisów k o d ek su 'm orskiego z d n ia 1.XII.1961 r. (Dz. U. N r 58, poz. 318) oraz u sta w y z d n ia 28.IV.1952 r. o p ra c y n a p olskich m orskich s ta tk a c h h an d lo w y ch w żegludze m ię d zy n aro d o w ej (Dz. U. N r 25, poz. 171 z późn.
* P y ta n ie n a d e sła ł apl. adw . W a ld e m ar N iem otko, Z espół A d w o k ack i N r 1 w G dyni.
66 P yta n ia i odpow iedzi p ra w n e N r 9 (57) zm.) w yposażony w p ra w o do w y k o n y w a n ia — w zak reślo n y ch g ra n ic a c h — j u ry sd y k c ji k ra jo w e j, je d n a k ż e w śró d czynności w chodzących w za k res tego u p r a w n ie n ia nie m ieści się u p o w ażn ien ie do p rz y jm o w a n ia pism procesow ych, ró w n o rzęd n eg o z w n iesien iem ich do sądu.
P o dobnie p rz e d sta w ia się sp ra w a , je śli chodzi o u d ział w om aw ian ej k w e stii polsk ich p la có w ek d y p lo m aty czn y ch i k o n su la rn y c h . A ni jed n e, an i d ru g ie nie p ro w a d zą e k s p e d y to r p oczty polsk iej. U d zia ł p la có w ek d y plom atycznych w z a k re sie m iędzynarodow ego p o stę p o w an ia cyw ilnego og ran icza się do u d o k u m e n to w a n ia , d o ręc zeń i pom ocy p ra w n e j. U sta w a zaś z 11.XI.1924 r. o o rg an iz ac ji i czyn nościach k o n su ló w (Dz. U. N r 103, poz. 944), u p ra w n ia ją c a k o n su ló w do w y k o n y w a n ia szereg u czynności w chodzących w za k res ju ry sd y k c ji k ra jo w e j, n ie w y m ie n ia w śród n ich p rz y jm o w a n ia pism pro ceso w y ch ze sk u tk ie m p rze w id zia n y m w a r t. 175 k.p.c.
A g en to w i a r m a to ra u sta w a w ogóle n ie p rz y z n a je p ra w a w y k o n y w a n ia ju r y s d y k c ji k ra jo w e j, nie m oże w ięc on p rzy jm o w a ć p ism procesow ych ze sk u tk ie m w n ie sie n ia ic h do sądu.
N ato m ia st z chw ilą gdy pism o w y sła n e za g ra n ic ą p rzejd zie — w try b ie e k s p e d y cji pocztow ej — do r ą k polskiego u rz ę d u pocztow ego, sp ełn io n a je s t p rz e sła n k a p rze w id z ia n a w a rt. 175 k.p.c. D owód, k ie d y to n astąp iło , może być p rz e p ro w ad z o n y nie ty lk o n a p o d sta w ie ste m p la pocztow ego um ieszczonego n a p rz e sy ł ce, lecz ta k ż e z a pom ocą każdego innego śro d k a dow odow ego, albow iem k o d ek s nie p rz e w id u je w ty m w zględzie żad n y ch ograniczeń. W ystarczy w ięc n a w e t do m n ie m a n ie fa k ty c z n e , o ja k im m ow a w a rt. 241.
S am o o d d an ie p ism a k a p ita n o w i s ta tk u celem p rz e k a z a n ia do są d u w k r a ju je go tre śc i te leg rafic zn ie lu b rad io fo n ic zn ie nie m oże w yw ołać s k u tk u określonego w a rt. 175 k.p.c., bo k a p ita n a s ta tk u ż a d en p rze p is p ra w a nie u p o w ażn ia do p r z y j m o w an ia p ism p rocesow ych w pow yższym celu d la w y w o łan ia o m aw ianego s k u t- v k u. P o w sta je je d n a k p y ta n ie, czy pism o pro ceso w e m oże być w niesio n e sk u te c z n ie do są d u za pom ocą te le g ra m u lu b ra d io fo n u , jeżeli n a o ry g in ale b ąd ź s tro n a, bąd ź je j p ełn o m o cn ik um ieszczą sw ój podpis. P rz y n a d a n iu te le g ra m u lu b r a d io fo n u p o cz ta z a trz y m u je — ja k w iadom o — o ryginał, -n atom iast a d re s a t o trz y m u je ty lk o jego odpis. Ze w zg lęd u za te m n a p rze p is a rt. 133 § 1 p k t 4 k.p.c. t e le g ra m lu b rad io fo n nie czyni zadość w y m ag a n io m p rze w id zia n y m d la p ism a p ro cesowego. N iem n iej je d n a k , n ie je s t on z tego p o w o d u p ozbaw iony w szelk iej do niosłości. T ele g ra m czy rad io fo n p o d le g a bow iem stosow nie do a rt. 137, 374 i 376 k.p.c. u zu p e łn ie n iu n a w ez w a n ie są d u — w te rm in ie przez te n sąd z a k re ślo nym — p o d p isem stro n y czy pełno m o cn ik a. N a d a ją c za te m te le g ra m lu b ra d io fon, m ogą o n i w y słać jedno cześn ie do są d u d u p lik a t zao p atrz o n y w p o d p is (ew en tu a ln ie w ra z z p ełnom ocnictw em ), w te le g ra m ie zaś lu b w rad io fo n ie m ogą prosić sąd ju ż z gó ry o z a k re śle n ie w w e z w a n iu (o u zu p e łn ie n ie te le g ra m u lu b rad io fo n u podpisem ) te rm in u w y sta rc za jąc eg o w n o rm a ln y m try b ie ek sp ed y c ji pocztow ej do n a d e jśc ia w y słan eg o p ism a n a czas do sądu.
Z a g ra n ic ą tr a k t u je się b a rd z ie j lib e ra ln ie sk ła d a n ie ośw iadczeń w sądzie w fo r m ie p ism p rocesow ych p rzez n a d a n ie te le g ra m u . T a k np. w ło sk i Codice penale w a rt. 198 ust. 2 i 199 ust. 5 zezw ala n a te le g ra fic z n e w n iesien ie o d w o łan ia z ty m sk u tk iem , że d o za ch o w an ia usitaw ow ych te rm in ó w w y sta rc z y n a d a n ie te le g ra m u n a poczcie. W NRD i N R F oraz A u strii, gdzie n ie m a p rz e p isu o tre śc i naszego a rt. 175 k.p.c., w y tw o rz y ła się zw yczajow o p ra k ty k a , a p ro b o w a n a w dużej m ie rz e p rze z d o k try n ę , że n a d a n ie te le g ra m u w y s ta rc z a do z a ch o w a n ia te rm in u p rze w id zia n eg o do w n iesien ia o św ia d cz en ia stro n y . W p ra k ty c e sądów polskich,
Nr 9 (57) P yta n ia i o dpow iedzi praw ne 67
zw łaszcza S ąd u N ajw yższego, p rec ed en só w ta k ic h nie znalazłem . W je d n y m nie o p u b lik o w a n y m dotychczas o rzeczeniu (z -dnia 27.11.1962 r. 3 CZ 6/62), d o ty c z ą
cym teleg raficzn eg o n a d a w a n ia , Sąd N ajw yższy uznał, że w sk a z a n a w a rt. 175 k.p.c, za sa d a dotycząca o d d a n ia p ism a w polsk im u rzędzie pocztow ym , sto so w an a ta k ż e w sto su n k u do d o k o n y w an ia w p ła t p rz e k a z a m i pocztow ym i (a n a
w e t bezgotów kow ym i b an k o w y m i zleceniam i przelew u), m a z ty c h sam ych
w zględów zastosow anie ta k ż e do p rze k azó w teleg raficzn y ch . Je d n a k ż e te za ta n ie m a zw iązku ze sposobem sk ła d a n ia o św iadczeń w sądzie, d la któ reg o szcze gólne te rm in y są p rzep isan e. D o k try n a p o lsk a te leg rafic zn y m sk ła d a n ie m o św ia d czeń w sądzie w cale się nie zajm u je.
