Adolf Dąb
O skutkach uznania przez sąd
rewizyjny rewizji za oczywiście
bezzasadną
Palestra 10/12(108), 121-122
ADOLF DAB
O skutkach uznania przez sqd rewizyjny rewizji
za oczywiście bezzasadnq
A rty k u ł d r a R o m an a Ł yczyw ka pt. „O czyw ista bezzasadność re w iz ji” jest pożyteczny, z a w ie ra w iele słu szn y ch uw ag, a w zw iązk u z p ra c a m i k o d y fik a c y j ny m i n a d no w y m k.p.k. je s t z p ew nością rów n ież w y jątk o w o a k tu a ln y . Je d n a k ż e prze d staw io n e w n im w skrócie n ie k tó re poglądy d a ją p o d staw ę do p e w n y c h z a strzeżeń oraz do dalszych rozw ażań.
1. T ak n p . z ca łą pew nością da się zak w estio n o w ać pogląd, czy n a g ru n cie obow iązującego dotychczas a rt. 3881 k.p.k. w y m ie rz en ie oskarżonem u przez sąd rew iz y jn y o p ła ty sąd o w ej w w y m iarze k ilk a k ro tn y m je st n aru sz e n ie m zakazu
re fo rm a tio n is in peius.
J a k w iadom o, w n a u c e p ra w a sp o rn a je st k w estia, ja k d ale k o pow inien sięgać zakaz re fo rm a tio n is in peius. N ie b r a k te ż poglądów de lege fe re n d a co do ro z szerzenia te g o za k az u poza g ran ice przew id zian e a rt. 388 § 3 i 4 o raz a rt. 393 i 473 lit. a) k.p.k. D opóki je d n a k o bow iązujący przep is zezw ala n a sto so w an ie — W o k reślonym w y p a d k u — p ew nych dolegliw ości (a a rt. 3881 k.p.k. n a w e t n a k a z u je to robić), d o p ó ty tr u d n o m ów ić o n a ru sz e n iu z a k az u re fo rm a tio n is in peius.
N ato m iast k ry ty k a te g o p rzepisu je st n ie w ą tp liw ie słuszna. Jeżeli a rt. 373 k.p.k. przy z a k ła d a n iu re w iz ji z w a ln ia oskarżanego i inne osoby (art. 362 k.p.k.) od r y gorów p rze w id zia n y ch w a rt. 371 k.p.k., to w y m ie rz an ie o skarżonem u k ilk a k ro tn e j op łaty b y łoby pozbaw ione w szelkiej logiki i w ręcz niedopuszczalne. J a k a ż w ięc lo g ik a u sp ra w ie d liw ia te g o ro d z a ju re s tr y k c je procesow e w obec oskarżonego, gdy n a jego rzecz rew iz ję sp o rząd za obrońca, do k tó reg o w iedzy i u m ie ję tn o ści o s k a r żony m a p ra w o m ieć zaufanie?
R e la ty w n y c h a ra k te r sędziow skiego p rze k o n an ia o oczyw istej bezzasadności r e w izji i p łynność g ran ic y m iędzy b ezzasadnością „oczyw istą” a po p ro stu n ie z a sa d nością zo stały w o m a w ian y m a rty k u le dostateczn ie w ykazane, a pogląd o n a d u ż y ciu .praw a przez oskarżan eg o , gdy w y k o n u je on sw o je p ra w a pro ceso w e (art. 360, 378 i§ 3 i 4 k.p.k.) p rzy pom ocy obrońcy, je s t i niesłuszny, i sk ie ro w a n y po d n ie w łaściw ym adresem .
2. P rz e p isy u tru d n ia ją c e stro n ie spow odow anie k o n tro li rew iz y jn ej w y ro k u p ie rw szej in sta n c ji są w ogóle n ie u za sad n io n e p rz y d w u in sta n cy jn o ści p o stę p o w an ia s ą dowego, a ry g o ry p rze w id zia n e w a rt. 371 k.p.k. po w in n y być tra k to w a n e rac zej jako w y m a g a n ia d yscypliny procesow ej, m a ją c e j sw e źró d ła w obow iązkach z a w odow ych. D otyczyć to p ow inno obrońcy, p ełnom ocnika i o sk arży ciela p u b licz nego. N aru szen ie ta k ie g o obow iązku przez spo rząd zen ie re w iz ji w a d liw e j z p u n k tu w id zen ia fo rm y i treśc i, ja k i re w iz ji oczyw iście bezzasadnej m ogłoby spow odow ać odpow iedzialność d y sc y p lin a rn ą a u to ra rew izji.
Je że li d o św iad czen ia p ra k ty k i rzeczyw iście w y m a g a ją r e a k c ji są d u rew izy jn eg o n a re w iz je „oczyw iście b ezzasad n e”, to w k ażd y m ra z ie ostrze ta k ie j re a k c ji p o w in no być sk ie ro w a n e ty lk o p rzeciw ko au to ro w i rew iz ji, a n ie przeciw ko o sk arżo nem u, n a k orzyść k tó reg o re w iz ja z o stała założona.
122 A d o l f D ą b Nr 12 (108)
T re ść a rt. 440 § 2 p ro je k tu k.p.k. z roteu 3963 — to ro zw iązan ie id ą c e w łaśn ie w ty m k ie ru n k u , choć n ie w iadom o, dlaczego o d n o si się ono ty lk o do a d w o k a ta Je d n a k ż e praiktyczna w a rto ść ró w n ie ż i te g o p rze p isu je st co n a jm n ie j w ą tp li w a. W k ażdym raz ie n ie w ą tp liw ie słuszny je s t pogląd, że n ie pow inno być m ie jsc a n a taiki przepis w k o d ek sie p o stę p o w an ia karn eg o . C hodzi tu bow iem 0 ikw estię, co do k tó re j sta n o w isk o są d u rew iz y jn eg o m a c h a ra k te r u ch w a ły o z n a czeniu adm in istr ac y jn o - por z ąd k ow ym .
Co p ra w d a pogląd są d u rew iz y jn eg o o oczyw istej bezzasadności re w iz ji może być w y ra żo n y w d w o ja k i sposób: albo w u za sa d n ien iu w y ro k u , albo w o d rę b n y m akcie, p o d ję ty m n a n a ra d z ie n a d w yrokiem . N a g ru n cie a rt. 440 § 2 p r o je k tu k.p.ik., w obu w y p a d k a c h s ą d rew iz y jn y b y łb y obow iązany zaw iadom ić ra d ę adw okadką o złożeniu przez ad w o k a ta re w iz ji oczyw iście b ezzasadnej.
Czy m ożna je d n ak bez za strze że ń przy jąć, że ta k ie w ła śn ie sta n o w isk o są d u rew izy jn eg o m u si p rzy b rać fo rm ę postan o w ien ia, i to n a p o d staw ie a rt. 42 k.p.k.? W istocie rzeczy b y ła b y to p rzecież u c h w a ła m a ją c a sw e oparcie w przepisach u stro jo w y ch , a zrealizo w an a przez za w iadom ienie ra d y ad w o k ack iej.
T ru d n o ró w n ież zgodzić się z poglądem , że ta k ie „ p o stan o w ie n ie” n ab ra ło b y cech praw om ocności. B yłoby ono — rzecz oczyw ista — n ie z a sk a rż a ln e ja k o p o sta n o w ien ie d ru g iej in sta n c ji, choć m ogłoby być uchylone p rzez te n że sąd. A p rze cież is to tą praw om ocności orzeczenia je s t jego n iew zruszalność.
T ym b a rd z ie j tr u d n o zgodzić się z poglądem , 'że sta n o w isk o s ą d u rew iz y jn eg o m ogłoby w ja k ie jk o lw ie k m ie rze w iąz ać k o m isję d y sc y p lin a rn ą . P rzesą d za n ie z g ó ry o w in ie przez o rg an do te g o n ie p o w o łan y i w try b ie n ie p rze w id zia n y m — n ie d a się w n aszy m u sta w o d a w stw ie n a w e t pom yśleć. A przecież k o m isja dys c y p lin a rn a o rze k a n a p ra w a c h są d u szczególnego, a zasady niezaw isłości sędziów 1 sw o b o d n ej o ce n y dow odów m a ją tu w p e łn i zastosow anie.
3. Być m oże, obaw y, że p rze p is a rt. 440 p ro je k tu k.p.ik. m ógłby być p rzez sądy re w iz y jn e n a d u ż y w an y , s ą przesadzone. W a rto je d n a k przypom nieć, że przep is te n m a sw ą genezę w d aw n y m p rze p isie art. 531 w 'brzm ieniu k.p.k. z r. 1932. Tyle że ów przepis b a rd z ie j p rec y zo w ał p o d sta w y zaw iad o m ien ia w ład z y d y sc y p lin a r n ej a d w o k a ta i odnosił się w yłączn ie do k asac ji. Z am ieszczanie w k.p.k. tego r o d z a ju „zag ro żen ia” d la ad w o k a ta , i to n a g ru n cie re w iz ji (choćby ze w zględu n a o dm ienność tego śro d k a odw oław czego), je st oczyw istym anach ro n izm em .
N ie od rzeczy będzie ró w n ież przypom nieć, że jeszcze b a rd z ie j anachroniczny je s t p rze p is a rt. #271 k.p.k. (d. a rt. 311 k.p.k. w b rz m ie n iu z r. 1932), k tó ry pozw ala sądow i n a usunięcie ad w o k a ta od u d ziału w sp raw ie. Czy b y w a ją w czasie ro z p ra w sąd o w y c h ta k o stre in c y d en ty , k tó re w y m ag a ły b y ta k d ra sty c z n e j i n a ty c h m iasto w ej re p re s ji? Sądzić by n ależało , że do z a p ew n ie n ia p raw id ło w eg o p rzebiegu ro zp raw y w y sta rc z ą in n e śro d k i przew id zian e w p rzep isach u stro jo w y ch o tzw. policji se sy jn ej. A przecież przepis te n m a jeszcze b ard z iej d rasty c zn y i d y sk ry m i n a c y jn y c h a ra k te r. P oza ty m z re g u ły u tru d n iło b y to sądow i, a n ie u ła tw iło p ro w ad zen ie ro zp raw y .
J a k w ięc w idać, n ie k tó re p rzepisy z in n e j fo rm a c ji p o lity cz n o -p raw n e j m ogą n a s n a d a l fascy n o w ać sw o ją rze k o m ą użytecznością, sk o ro m im o ty lu okazji n o w eliza cy jn y c h o k az u ją się n a d a l żyw otne. Byłoby zjaw isk iem sm u tn y m , gdyby n a d a l p o k u to w ały złudne poglądy co do p ra k ty c z n e j p rzy d a tn o ści w k o d ek sie p o stę p o w an ia k arn e g o jak ieg o k o lw iek ro d z a ju p rzep isó w re p re sy jn y c h w sto su n k u do adw okatów .
