Andrzej F. Dziuba
"Polscy kanoniści (wiek XIX i XX)",
oprac. Joachim Roman Bar,
[Warszawa] 1981 : [recenzja]
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 26/1-2, 324-326
324 R ecenzje [26] Ks. H e n ry k M isztal p rz e d sta w ił w ro zp raw ie h a b ilita c y jn e j p ro b lem zup ełn ie nieo p raco w an y w lite ra tu rz e k an o n isty czn ej. O pracow ał te n p ro b le m m etodycznie, w o parciu o szeroką bazę źródłow ą i ju ry s p ru - d en c ję K o n g reg acji rzym skich. W niósł now e w arto śc i do k an o n isty k i polskiej.
O. Joachim 'R om an i Bar O FM C onv.
P olscy kanoniści (wiek X IX i X X ). Zebrane zbiorowo m ateriały opracow ał i ułożył O. Joachim Roman B a r , Akadem ia Teologii K atolickiej .1981, część pierw sza A —K, s. 284, część druga L— Ż,
s. 281
B a d ając te raźn iejszo ść i w y b ieg a ją c m yślam i w przyszłość nie m o gę zapom nieć ty ch , k tó rzy życiem i w k ład e m sw ej p ra c y doprow adzili n a u k ę do ak tu aln e g o staniu rozw oju. W każd y m fak c ie n a płaszczyź n ie n au k o w e j, choćby n a jb a rd z ie j genialnym , tk w i w iele elem entów w y p ra co w a n y ch przez poprzed n ie g en e racje uczonych, a n ie k ied y całe p o k o len ia poprzednie. Isto tn y m za d an iem je st w łaściw e w y k o rz y sta n ie tego dorobku. O czywiście m usi to być poprzedzone g ru n to w n y m i i w ieloaspektow ym i an alizam i. P roces w ielo stro n n y ch i w ie lo k ie ru n k ow ych b a d a ń źródeł i przy czy n sta n u dzisiejszej n a u k i pozw oli ró w nież odtw orzyć drogę, ja k a p ro w a d ziła do najn o w szy ch p rzem y śleń i osiągnięć.
Je d n y m z isto tn y ch elem en tó w b a d a ń przeszłości, b ard z iej szczegó łow ym , je st u sta le n ie ogólnych d an y c h biog raficzn y ch tw ó rcó w danej d yscypliny, co znacznie ułattw ia zrozum ienie ich sta n o w isk i o rie n ta cji naukow ych. W reszcie d a n e b iograficzne sta n o w ią pożyteczny m ar te ria ł dla dokładniejszego p o zn an ia procesów rozw ojow ych nau k i, w ty m p rz y p a d k u p ra w a kanonicznego w Polsce.
W ychodząc n a p rzeciw te m u za p o trzeb o w an iu A k ad em ia Teologii K ato lick iej w W arszaw ie w y d ała opracow anie P olscy ka n o n iści (w ie k
X I X i X X ) o p raco w an ą przez sp ecjalistó w z ' tego za k resu , pod k ie
r u n k ie m o. prof. Jo a ch im a R om ana B ara. P re z e n to w a n a p ra c a sk ła d a się z dw óch tom ów o łącznej objętości p onad 500 stron. C ałość po p rzed za w stęp re d a k to ra , w ykaz au to ró w b io g rafii oraz w ykaz sk ró tó w zastosow anych w bibliografii. W arto zauw ażyć, iż au to rz y b io g ram ów re p re z e n tu ją p ra w ie w szystkie śro d o w isk a n au k o w e Polski, itak diecezjalne ja k i zakonne. W ielu au to ró w zn an y ch je st ta k ż e ze sw y ch licznych w cześniejszych opracow ań o c h a ra k te rz e b iograficznym (np. ks. J. G lem p, o. J. R. B ar, o. R. Ś w iętochow ski). W skazuje to n a ich kom petencje, zw łaszcza fo rm a ln e w tego ty p u opracow aniach, co n ie p rz e k re śla ta k ż e k o m p e ten c ji m erytorycznych.
[27] R ecenzje 325 N ależy je d n a k zaznaczyć, iż bio g ram y pośw ięcone osobom ży jący m nie o patrzone podpisem au to ra , ze b ran e zostały w p rze w a ża jąc ej czę ści przez o. B a ra p rzy w sp ó łp racy kolegów z te re n u . H asła rozpoczy n a W ładysław A b ra h a m a kończy M a ria n A lek san d e r Ż urow ski. K aż dy z tom ów z a w iera n a końcu spis p rez en to w an y c h biogram ów , .a w to m ie d ru g im dodatkow o zam ieszczono jeszcze k r ó tk ie streszczenie w języ k u fra n cu sk im .
O dnośnie do stro n y fo rm a ln e j, k ażdy b io g ram z a w iera z a ry s życia kanonisity z jednoczesnym w y p u n k to w an ie m jego działalności kościel- n o -a d m in istra c y jn e j i nau k o w ej. N ie p o d a je n a to m ia st p ełn ej bib lio g ra fii działalności n au k o w e j, k tó rą m ożna u sta lić już n a p odstaw ie d o stę p n y ch b ib lio g ra fii. Je śli istn ie ją opraco w an ia o d an y m kanoni*- ście, zw łaszcza biograficzne, n o tu je się je p rzy końcu arty k u łu . P r e ze n to w an e b io g ram y p o m ija ją w zasadzie ocenę n au k o w ej tw órczości k an o n istó w , poniew aż, ja k zaznacza sam re d a k to r, będzie to m ożliw e dopiero po p rz e p ro w ad z en iu szczegółow ych studiów , k tó ry c h w p rze w aż ają ce j części n a d a l b ra k . P odobnie i b ib lio g ra fia przy k ońcu a r ty k u łó w nie jesit k o m p le tn a i b ardzo zróżnicow ana w sw ym zak resie w zależności od poszczególnych au to ró w haseł.
N aw et ta k pobieżna i sch em aty czn a p re z e n ta c ja opraco w an ia Pol
scy ka n o n iści w sk a z u je n a je j bogactw o objętości zap reze n to w an y c h
b io g rafii oraz ich c h a ra k te r, n iek ied y pionierski, p rz y n a jm n ie j w t a k im w ym iarze. W ydaje się, iż o pracow anie to, m im o znacznej o b ję to ści, nie je st jeszcze pełn y m słow nikiem k an o n istó w polskich X IX i X X w ieku. M a te ria ł tu zgrom adzony m oże być je d n a k w y k o rz y sta n y w b ard z o różn y ch form ach, służąc n au c e p olskiej, zanim k an o n iści
o p ra c u ją g ru n to w n y słow nik, oczywiście po p rzeprow adzeniu, w sp o m n ia n y c h w yżej, dalszych b a d a ń szczegółow ych. M im o w y d aw an ia S ło w
n ik a p o lsk ic h teologów k a to lic kic h (A kadem ia Teologii K atolickiej, W arszaw a), czy S ło w n ik a po lskich p isa rzy fra n c iszk a ń sk ic h (A rchi w u m P ro w in c ji OO. B ern a rd y n ó w , K a lw a ria Z ebrzydow ska) należy oczekiw ać n a opraco w an ie pośw ięcone polskim kanonistom ,, o b ejm u ją ce ju ż n ie ty lk o X IX i X X w iek. P ełn e p o zytyw ne predyspozycje do tak ieg o opraco w an ia d aje prezentow anie w yd aw n ictw o A kadem ii Teologii K atolickiej.
R e d a k to r o p raco w an ia sy g n a liz u je w e w stępie, iż k ry te riu m k la sy fi k a c y jn e to działalność p isa rsk a, d y d ak ty cz n a w ja k ie jś uczelni oraz elem e n ty narodow ościow e ro zu m ian e b ard z o szeroko.
Siedząc
w ykaz n az w isk d a je się je d n a k zauw ażyć p ew n e pom inięcia. Od stro n y fo r m a ln e j w y stę p u ją pew ne błędy, sk ró ty , k tó ry c h b r a k w w y k azie lu b in n e niż ta m zap o w ied zian e (por. np. s. 1.1, 1'ltt, 134 w to m ie pierw szym ). W w y stę p u jąc ej b ib lio g ra fii za u w aża się n ie p ełn e opisy cy to w a n y ch pozycji, b r a k k o n se k w e n cji (por. np. tom p ierw szy s. 17, 34, 47, 55, 73, 128). O dnośnie do stro n y te ch n ic zn e j zauw aża się w w ie lu fra g m e n ta c h n ie sta ra n n e pow ielenie, co znacznie u tru d n ia odczy326 R ecenzje [28] ta n ie . U ste rk i te w y stę p u ją w b ardzo różnym n atę ż e n iu w poszcze gólnych egzem plarzach. W ydaje się, iż je st to elem ent dość istotny w p rzy p a d k u sy n tety czn y ch in fo rm acji, p rz e p la ta n y c h dość licznym i datam i.
P re z e n to w a n e o p raco w an ie rzu ca w iele św ia tła n a dzieje p ra w a k a nonicznego w Polsce w X IX i X X w ieku. P rz eg lą d osobowy je st p r a w ie kom p letn y . Z pew nością obraz te n w y m ag a dalszych u zupełnień i dopow iedzeń. N ależy je d n a k ufać, iż re d a k to r obecnego w y d a n ia p o p ro w ad zi rozpoczęte p ra c e dalej, ab y w efekcie w ydać w ispom niany sło w n ik kanonistów .
Polscy ka n o n iści sta n o w i w aż n ą pozycję w polskich w y d aw n ic tw ac h
z z a k resu p ra w a kanonicznego. Z nacznie u ła tw ia spojrzenie n a w iele w spółczesnych zjaw isk z te j dyscypliny n a g ru n cie polskim . N ależy z a te m w y ra zić szczególną w dzięczność całem u zespołow i au to rsk ie m u a zw łaszcza red a k to ro w i, k tó ry o pracow ał i ułożył cały m a teria ł, W y d aw n ictw u A k ad em ii Teologii K ato lick iej zaś za w łączenie do p la n u w ydaw niczego n in ie jsz ej pozycji.
