Hasło korporatywne w czasopismach - zarys problematyki

NR 11 (20) BIBLIOTEKA 2007

ANN A SZATKOWSKA

Hasło korporatywne w czasopismach

- zarys problematyki

Wstęp

Problem hasła korporatywnego w czasopismach to temat ważny i trudny. Warto go przybliżyć wszystkim zainteresowanym sprawą opracowania zbiorów bibliotecznych. Istotne jest także nowe spojrzenie na czasopisma, tj. przez pryzmat instytucji odpowie­ dzialnych za ich wydanie, co skutkuje szybszym i skuteczniejszym sposobem wyszuki­ wania w bazach bibliotecznych. Szansa taka zaistniała od momentu komputeryzacji bi­ bliotek na świecie i w Polsce, i cały czas stanowi niezwykle istotne zagadnienie we współczesnym bibliotekarstwie.

Osoby pracujące w opracowaniu - formalnym i rzeczowym - są odpowiedzialne za jakość opisów bibliograficznych, a w efekcie za szybkość i skuteczność dotarcia do dokumentu interesującego czytelnika. I tak jak w katalogu kartkowym bardzo ważna była - i nadal jest - znajomość alfabetu, tak w opracowaniu komputerowym niezmiernie istotne okazują się kropki i kreski - najdrobniejsza pomyłka w zapisie skutkuje tym, że nie można odnaleźć w komputerze poszukiwanego dokumentu.

Historia haseł korporatywnych i ich opracowania

Od około stu lat dążono do ujednolicania zasad katalogowania zbiorów i aby jed­ nocześnie ułatwiać pracę osobom katalogującym, opracowano cały szereg norm. Naj­ ważniejszą sprawą pozostają jednak możliwości wyszukiwawcze. Hasło korporatywne jest tym elementem opisu bibliograficznego, który ułatwia wyszukiwanie. W odniesie­ niu do czasopism, w tradycyjnym katalogu kartkowym tylko dokładna znajomość tytułu dawała możliwość jego odnalezienia. A że pamięć bywa zawodna, każdy kto szukał np. w Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu czasopisma o typowym tytule „Journal o f ...”,

wie jak pracochłonnym jest to zadaniem gdy nie zna się dokładnie dalszego jego ciągu. A kto nie denerwował się, szukając roczników, zeszytów naukowych, biuletynów czy sprawozdań? Komputeryzacja i szerokie zastosowanie hasła korporatywnego pokazało inną, szybszą możliwość wyszukiwania czasopism, właśnie poprzez nazwę instytucji. W przypadku czasopism jest to pierwsze lub pierwsze i jedyne oznaczenie odpowie­ dzialności.

Omawiając instrukcje katalogowania należy rozpocząć od przedwojennej, wyda­ nej w 1934 roku instrukcji Józefa Grycza zatytułowanej: Przepisy katalogowania w bi- bjotekach polskich. 1, Alfabetyczny katalog druków Następna, znana - myślę - wszyst­ kim bibliotekarzom norma, to: Skrócone przepisy katalogowania alfabetycznego : z p rze ­ p isó w katalogowania w bibliotekach polskich i alfabetyczny katalog druków w wyborze i opracowaniu Józefa Grycza i Władysławy Borkowskiej - pierwsze wydanie tej normy ukazało się w 1946 roku. W kolejnych latach opublikowano kilka jej edycji - ostatnie, szóste wydanie poprawione, ukazało się w 1975 roku. Książka ta była podstawową in­ strukcją dla osób opracowujących zbiory biblioteczne.

W Poznaniu w 1972 roku ukazała się bardzo ciekawa publikacja zatytułowana:

Alfabetyczne opracowanie zbiorów bibliotecznych Zofii Brasse, nie będąca normą, ale kompleksowo omawiająca zagadnienia związane z opracowaniem formalnym zbiorów bibliotecznych1.

W opracowaniu tym, w wykładzie piątym, zatytułowanym: Problem y szczegółow e

opisu katalogow ego: autorstw o korporatywne, transliteracja i transkrypcja, autorka opisuje hasło korporatywne całościowo, wyjaśniając co znaczy, skąd się wzięło i jak następowało jego przyjmowanie i rozszerzanie w zakresie stosowania. Dowiadujemy się, że głównym twórcą, pomysłodawcą był Antonio Panizzi, bardziej znany jako An- thony Panizzi (1797-1879), brytyjski bibliotekarz włoskiego pochodzenia. Współpraco­ wali z nim w tym zakresie Charles Coffin Jewett (1816-1868), amerykański bibliotekarz i bibliograf, oraz Charles Ammi Cutter (1837-1903) - jedna z najważniejszych postaci w historii amerykańskiego bibliotekoznawstwa. Oficjalne usankcjonowanie, zakres i me­ todę, hasło korporatywne uzyskało w momencie wydania pierwszych anglo-amerykań- skich przepisów katalogowania w 1908 roku2. W 1926 roku, po dokładnym przeanalizo­ waniu i przebadaniu efektywności wyszukiwania, zastosowano tego rodzaju hasła w ówczesnym Związku Radzieckim. Szwajcarska Biblioteka Narodowa zdecydowała się

1 Z o fia B rasse (1910-1984) b yła w ieloletnim pracow nikiem B iblioteki U niw ersyteckiej w Poznaniu. N ależała do

najlepszych znaw ców i praktyków opracow ania alfabetycznego w Polsce. Szczególnie interesowały ją tendencje w ujednolicaniu przepisów katalogow ych i bibliograficznych, a także zakres stosow ania autorstw a korporatyw nego, por. Słownik bibliotekarzy wielkopolskich, pod red. Franciszka Łozow skiego, Poznań 2001, s. 34.

2 Dostępny w Internecie:http://www.haworthpress.com/store/ArticleAbstract.asp?s id ^ F IA J 7 IWMKCP4HHTMPW 51HDT2GP7Q5DS7&ID=31960.

Hasło korporatywne w czasopismach - zarys problematyki 199

w 1955 roku na przyjęcie przepisów amerykańskich. W ślad za Szwajcarią podążyła Francja oraz inne kraje europejskie3.

Polska zobowiązała się do wprowadzenia hasła korporatywnego w katalogach w 1961 roku na międzynarodowej konferencji na temat zasad katalogowania, zorganizo­ wanej w Paryżu przez IFLA4. Deklarację taką w imieniu naszego kraju złożyła Włady­ sława Borkowska, ówczesna przewodnicząca zespołu ds. opracowania przepisów kata­ logowania, powołanego w maju 1959 roku. Niestety, nawet we wspomnianym wyżej,

poprawionym wydaniu, Skróconych przepisów katalogowania alfabetycznego autorstwa

Władysławy Borkowskiej, brak jakiejkolwiek wzmianki na temat hasła korporatywne­ go, także w przedmowie, a był to już rok 1975!

Warto zaznaczyć, że w latach 60. i 70. ubiegłego wieku w fachowych czasopi­ smach bibliotekarskich temat hasła korporatywnego przewijał się dość często. Pisały na ten temat, między innymi, Władysława Borkowska i Maria Lenartowicz. Tematem haseł korporatywnych w opracowaniu czasopism zajmowała się K. Pieńkowska, która propo­ nowała, aby sprawą autorstwa korporatywnego zająć się generalnie w stosunku do wszyst­ kich rodzajów druków5.

W 1986 roku ukazała się norma opracowana przez Marię Lenartowicz: Przepisy katalogowania książek. C zęść 1, Opis bibliograficzny. W podrozdziale 2.1.7. Oznacze­ nie odpow iedzialności - określenie czytamy: „nazwa(y) lub wyrażenie(a) określające osobę(y) i/lub ciało zbiorowe (autora, współtwórcę, instytucję sprawczą) odpowiedzialną za intelektualną i/lub artystyczną zawartość książki i wskazujące jej (ich) funkcje w powstaniu książki”6. Uznać to można za pierwszą, choć niepełną poprzez brak imprezy, definicję hasła korporatywnego.

Inne określenie: „ciałem zbiorowym nazywa się organizację lub grupę osób i/lub organizacji występującą pod własną nazwą jednoznacznie ją identyfikującą. Ciałem zbio­ rowym określa się też posiadające wyróżniającą nazwę okolicznościowe grupy lub im­ prezy, jak np. spotkania, konferencje, kongresy, zjazdy, ekspedycje, festiwale, wysta­ wy, targi a także synody i sobory”7.

Z podanych wyżej definicji wynika wyraźnie, choć warto jeszcze raz to wyjaśnić, że określenie hasło korporatywne obejmuje niejako dwie grupy haseł. Pierwsza z nich to: nazwa instytucji, autor zbiorowy, ciało zbiorowe, instytucja sprawcza. Wszystkie te określenia oznaczają w praktyce to samo. I druga grupa: nazwa imprezy, nazwa wyda­ rzenia. W tym wystąpieniu skupiam się przede wszystkim na pierwszej grupie haseł

3 Z. Brasse, Alfabetyczne opracowanie zbiorów bibliotecznych, Poznań 1972, s. 21-22.

4 M. Lenartowicz , O haśle korporatywnym niemal wszystko, „ Przegląd Biblioteczny”, R. 54, 1986, z. 1, s. 5. 5 K. Pieńkowska, Wybór hasła u opisie katalogowym wydawnictw ciągłych, „Bibliotekarz", R. 28, 1961, nr 2, s. 270.

6 Przepisy katalogowania książek. Cz. 1, Opis bibliograficzny, oprać. M aria Lenartowicz, W arszaw a 1986. s. 24.

korporatywnych, gdyż jak pokazuje praktyka i specyfika opracowania formalnego cza­ sopism właśnie one mają/mogą mieć pierwszorzędne znaczenie. Doświadczenie uczy, że są takie sytuacje, gdy te dwie grupy haseł uzupełniają się i funkcjonują w ścisłym powiązaniu.

Ważna jest świadomość, że hasła, a więc także hasło korporatywne, nie są elemen­ tem opisu bibliograficznego (w pewnym sensie), lecz pochodzą od opisującego, to on je tworzy, zachowując pewne, ściśle określone normą, procedury. Cały rekord hasła pod­ lega ścisłym sformalizowanym wymogom. Takie widzenie hasła zaleca ISBD (Interna­ tional Standard Bibliographic Description) - jest to czynnik towarzyszący opisowi bi­ bliograficznemu, umożliwiający włączenie lub wyszukiwanie opisu w obrębie określo­ nego zbioru informacji bibliograficznych8.

Przy takim spojrzeniu na sprawę opracowania, trzeba mocno podkreślić, że w pełni wyszkolonym katalogerem jest osoba, która posiada wiedzę i umiejętności tworzenia dwóch rekordów - rekordu bibliograficznego i rekordu hasła oraz rekordu zasobu, gdy mowa o opracowaniu czasopism.

W Polsce od początku lat 90. ubiegłego wieku, a więc od momentu komputeryzacji bibliotek, prowadzono szereg prac nad zasadami sporządzania kartotek haseł wzorco­ wych. Ważną datą jest rok 1993, kiedy to rozpoczęto współtworzenie Centralnej Karto­ teki Haseł Wzorcowych. Ważny, właściwie najistotniejszy efekt działań na tym polu stanowi wydana w 1999 roku, cały czas aktualna i obowiązująca, instrukcja pt.: Hasła osobowe, korporatywne i tytułowe pod red. Anny Paluszkiewicz i Marii Lenartowicz9. Polski Komitet Normalizacyjny w 2001 roku opublikował normę: Hasło opisu biblio­ graficznego: hasło korporatywne - PN-N-01230. Jako podstawę opracowania niniejszej normy przyjęto obowiązujące w tym zakresie zasady międzynarodowe, zawarte w do­ kumentach Międzynarodowej Federacji Bibliotekarskich Stowarzyszeń i Instytucji (IFLA)10.

Trzeba zaznaczyć, że wielką rolę w upowszechnianiu wiedzy na temat hasła kor- poratywnego odegrało Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich. Nasza organizacja za­ wodowa wydając literaturę fachową, między innymi takie tytuły jak: Przegląd B iblio­ teczny oraz B ibliotekarz, przyczyniała się do rozpowszechniania wiedzy na ten temat. Przeglądając powyższe tytuły, w rocznikach z lat 60. i 70. oraz dalszych ubiegłego wie­ ku, spotkać można wiele artykułów przybliżających temat hasła korporatywnego.

Hasło korporatywne w BU

Tę część rozważań chciałabym rozpocząć od postawienia pytania: Czy w starym

* Tam że, s. 6.

9 Hasta osobowe, korporatywne i tytułowe, oprać. M aria G ajow niczek-W oźniak [et al.], W arszawa 1999, s. 6. 10 Polska norma. Hasło opisu bibliograficznego, Hasło korporatywne, PN -N-01230, s. 1.

Hasło korporatywne w czasopismach - zarys problematyki 201

katalogu kartkowym Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu stosowano, zgodnie z zale­ ceniem, hasło korporatywne?

Przy pobieżnym spojrzeniu wydawać się może, że nie, ale uważne przyjrzenie się pozwala wyróżnić dwie grupy kapsułek11, w których karty katalogowe układano według innych kryteriów. I to jest to! Uważam, że kapsułki opisane hasłami: Sprawozdania instytucji i cial zbiorowych oraz Szkoły akademickie, Szkoły średnie, Szkoły zaw odow e

można uznać za początek haseł korporatywnych.. Pod tymi dwoma hasłami powtarzają­ cymi się w kilkunastu, kilkudziesięciu kapsułkach, karty katalogowe ułożone są w po­ rządku alfabetycznym - najpierw według nazw miast których dotyczą, a następnie w porządku alfabetycznym: sprawozdania instytucji, programu, spisu wykładów szkoły, której dotyczą. I tak, w pierwszej grupie kapsułek opisanych hasłem: Sprawozdania,

jako pierwsza pojawia się karta katalogowa z opisem Sprawozdania M agistratu Aachen.

| j p r « * f | * d « ł l » I n s t y t u c j i l c i a ł to l o r o w y c h

A rt« L » H i. n l f t r a r l a n - la a r d _of jo u t h Au»t r a i l * ta r.u a ! r a p o r t . . .

W grupie kapsułek, opisanych hasłem Szkoły akademickie, jako pierwsza pojawia się karta katalogowa z opisem programu dla studentów Królewsko-Technicznej Szkoły w Aachen.

Ilustracja nr l:T rzy kolejne karty katalogowe opisane hasłem: Sprawozdania instytucji i ciał zbiorowych

11 Kapsułka katalogowa - karty katalogowe o wymiarze 30 x 6 cm, ułożone w porządku alfabetycznym , spięte metalową klamrą.

i 195815 I I S z k o ły ak a d e m ic k ie A ach e n ,T e c h n is c h e Ho c h s c h u le . P e r s o n a l - u n d V o r le s u n g s v e r z e ic h n is f » r d a s . S t u d i e n j a h r i j S z k o ł y a k a d e m i c k i e A a c h e n . R h e i n i s c h - - M e s t f ä ] i s c h e - t e c h n i s c h e - _ - H o e h s c ł m l e |A a c h e n , A l m a " M a ' t e r A a u e n s i s . B e r i c h t e a u s d e m . L a b ® » . -d -a r> . - * S z k o ł y a k a d em i ck i e

Aachen. H a n d e l s h o c h s c h u l e a n g e l e h n t an die Kttnigl/ichÜTeoh- n l so h e H o c h s c h u l e zu A a c h e n P r o g r a m m ... för das S t u d i e n j a h r ... W / 1 5 2/ '• | S z k o ł y a k a d e m i c k i e J T ä r f i u a . A a r h u a ü n l v e r a l t e t T Ä r a b e r e t n l n g . . • ____________ ». ±ly1.

Ilustracja nr 2: C ztery karty katalogowe opisane hasłem: Szkoły akadem ickie

Interesujące byłoby uzyskanie odpowiedzi na pytanie czy w innych bibliotekach naukowych stosowano takie same lub podobne metody stosowania hasła korporatywne- go przy opracowywaniu typowych wydawnictw ciągłych, takich jak sprawozdania in­ stytucji oraz spisy i programy szkół?

Nowy sposób patrzenia na czasopismo i indeksy

Dla ogromnej rzeszy czytelników jest oczywiste, że chcąc wyszukać książkę w kata­ logu bibliotecznym, muszą zapamiętać jej autora, redaktora, osobę opracowującą. Czy patrząc na czasopismo, czytelnik potrafi skierować swą uwagę na takie zapisy zamiesz­ czone przy jego wydaniu i opracowaniu, które pozwalają zapamiętać inny element wyszu­ kiwawczy niż tylko tradycyjny tytuł? Warto zwrócić uwagę na potrzebę takiego spojrze­ nia na czasopismo, które pozwala zauważać nazwę/nazwy instytucji w tytule, podtytule, w nagłówku lub w innym miejscu. Na wybranych czterech tytułach wydawnictw ciągłych postaram się podpowiedzieć, jak to robić.

Przy tytule Calendarium p ro Clero D iocesis Vilnensis in Annum Domini..., w wy­ łonieniu nazwy instytucji dodatkową trudność stwarza język - wydaje się, że w tym

Hasło korporatywne w czasopismach - zarys problematyki 203

przypadku szybciej poradzi sobie starsze pokolenie, uczące się języka łacińskiego obo­ wiązkowo w szkołach średnich. Instytucją wydającą i odpowiedzialną jest DiecezjaWi- leńska.

K)

CALENDARIUM

1916

.

S um ptibus C a n cellarlae C u rlae Episcopalis. T yp ls oflcinae A . R u tk o w s k i.

19 15.

i

Ilustracja nr 3: Strona tytułowa Calendarium pro Clero Dioecesis Vilnensis in A nnum Domini

Rekord hasła korporatywnego Diecezji Wileńskiej przedstawia się następująco:

110 2 \a Ecclesia CatholicaAb Diecezja Wileńska.

410 2 \a Diecezja Wileńska.

410 2 \a Kościół KatolickiAb Diecezja Wileńska. 410 2 \a Dioecesis Vilnensis.

665 9\a Diecezja Wileńska erygowana w 1388. W 1925 podniesiona do rangi archidiecezji - Archidiecezja Wileńska.

670 \a Zwiastuny powszechnej radości: ruch budowy kościołów w diecezji wi­ leńskiej w latach 1890-1914 / Waldemar F. Wilczewski. - Białystok, 1995. 670 \a Studia Teologiczne. - R. 5-6(1987-1988)

670 \a Catalogus Ecclesiarum Et Cleri Dioecesis Vilnensis. - 1924.

670 \a Calendarium pro Clero Dioecesis Vilnensis in Annum D om ini.... - 1916. Wytłuszczonym drukiem zaznaczono wersję nazwy instytucji, występującą w ty­ tule oraz wersję przyjętą, wyznaczoną przez osobę tworzącą hasło - z zachowaniem reguł obowiązującej normy.

W kolejnym przykładzie, w lewym dolnym narożniku okładki widoczne są nazwy trzech towarzystw naukowych.

vol xui BiBP SiI I no 3

--- Jou rna l of

---THE HISTORY OF ---THE BEHAVIORAL SCIENCES

TABLE O f CONTENTS

The Social Control of Behavior Control Behavior Modification.

Individual Rights, and Research

Ethics in Amenca. 1971-1979 4huandra Rtittwlorl

American Psychology and the Religious Imagination

RotonC fu H i

Parapsychology on the Couch: The Psychology of Occult Belief in Germany, c. 1870-1939

Mmifm WoHfnm

The Rise of Soviet Sociolinguistics from the Ashes of VOUterpsychoioQM

& #g Bftnćtsi

i m i r Mil

p u b lish e d hi n lfilith o tf w ith

C h et'on The In teiiłaiton sl S o cie ty for the History of B e< i« *o r« l an d S o c ia l S c ia t ic a s

Ilustracja nr 4: O kladka Journal o f the H istory o f the Behavioral Sciences

E u io p e a n S o cie ty for the Histuty Of the Human S c ie n c e s (ESH HSl

Forum lot H isloty of Human S c ie n c e IFHHSl

Hasło korporatywne w czasopismach - zarys problematyki 205

Rekord hasła korporatywnego pierwszej instytucji:

110 2 \a Cheiron, International Society for the History of Behavioral and Social Sciences.

410 2 \a Cheiron.

410 2 \a International Society for the History of Behavioral and Social Sciences. 410 2 \a Cheiron, International Society for the History of the Behavioral and Social Sciences.

410 2 \a International Society for the History of Behavioral and Social Sciences - Cheiron.

665 9\a Cheiron, International Society for the History of Behavioral and Social Sciences powstało w 1968.

670 \a Journal of the History of the Behavioral Sciences. - Vol. 42, no. 3(2006). 670 \a LCA online

670 \a http://edirc.re- pec.org/data/cheirea.html 670 \a http://people.stu.ca/ -cheiron/

W tym przypadku, nazwa w ystępująca na okładce je st jednocześnie nazwą przyjętą jako obowiązująca, wyznaczo­

na przez osobę opracowującą hasło.

Czasopismo to, jest także możliwe do wyszukania przez nazwy dwóch pozostałych insty­ tucji, po wpisaniu ich nazw w od­ powiednim indeksie.

Okładka trzeciego czaso­ pisma zawiera nazwę instytu­ cji wydającej tytuł, choć jest ona w ydrukow ana m niejszą czcionką. Wydaje się, że tylko bardziej wytrawny czytelnik spostrzeże, że jest to:

Deutsch-B altischer L ehrerverband in c c , , , , D ... , D. ... ,

Ilustracja nr 5: otrona tytułow a Baltische B latter fur

Lettland. allgem ein-kulturelle Fragen

Balttfcfjc Blätter

f ü r a l l g e m e i n = f ult ur elle

fjerausg«geben » o m Deutfdj- S altifd jen fcijrerperbanb in tettlanb.

2. Jahrgang.

Riga, (925.

Derlag b tt S i l v a n blutig (S. C flffltr

Rekord hasła korporatywnego tej instytucji wygląda następująco:

110 2 \a Deutsch-Baltischen Lehrerverband in Lettland.

410 2 \a Deutschbaltischen Lehrerverband in Lettland.

670 \a Baltische Blätter für allgemein-kulturelle Fragen. - Jg. 1(1924). Ostatni przykład ilustruje wydawane regularnie sprawozdanie towarzystwa.

Berichte

des Vereins

Schlesischer

Ornithologen

Im Auftrag« daa Varalne haraua- gegaban von □ r. M a r tin S c h la li Gansrat dftkrailr d t a V a r a tn a S c h i a a l a c h a r O r n lih a la g a n , 23, Jahrgang 1938 4 Haft« u. 1 SondarWt mH 8 Tafeln, 20 Abb., , 0 3 Karton, 14 Taballsn f) J J u. fl Taktzsichnungsn. K

-Druck u, Komml*aiomw«H*g; Nntassr Dnjch*r«i G.m.b.H. ... ... ... ... rf

Ilustracja nr 6: Strona tytułow a Berichte des Vere­ ins Schlesischer Ornithologen

Dokument ten można odszukać także pod nazwą instytucji. Oto rekord hasła for­ malnego.

110 2 \a Śląskie Towarzystwo Ornitologiczne (Wrocław).

410 2 \a Śląskie Towarzystwo Ornitologiczne we Wrocławiu.

410 2 \a Verein Schlesische Ornithologen.

Hasło korporatywne w czasopismach - zarys problematyki 207

670 \a Berichte des Vereins Schlesischer Ornithologen. - 13, H. 2(1927). 670 \a http://www.biol.uni.wroc.pl/instzool/zep/avifauna/index.html

Wytłuszczonym drukiem zaznaczono nazwę występującą w tytule oraz nazwę ofi­ cjalną, wybraną i zastosowaną przez osobę tworzącą rekord i przyjętą w Centralnej Kar­ totece Haseł Wzorcowych.

Istnieje także potrzeba pokazania jednego przykładu opisu bibliograficznego biu­ letynu, tytułu typowego dla wydawnictw ciągłych, w którym hasłem korporatywnym jest nazwa imprezy - w tym przypadku Międzynarodowe Targi Poznańskie.

r * Opi» 50*978

Skatalogowano Utwórz. 07-03-15 Aktual. 07 03 22

Pole Wsk.Tekst Kopie 1

■ IDR

■ o ttt zz20i]/H 4S 47l

sa

or, 200/0322012200.0

008 070320d19361936pl uu|p| ||||00|||0|iol c

039 9 200/0322012? VLOAD 200703211112 qlb 200703201120 vuam 0 *0 POZN U/PK POZN U/PK POZN U/AS

•* 1 0 poi

?*»*> U0 B iule tyn Targów M iędzynarodowych : o ficja ln y organ Targów Międzynarudowyr.h w Poznaniu / |red.: B o le s ła w Szczepkowski).

760 P o zn ań : W ydawnictwo Biuletynu Targów M iędzynarodowych. 1936.

300 50 cm.

362 o R. i . no 11JO marca 1936) no 3|3 maja 1936).

*>00 Opis także na podst. b a zy CKCzP.

son - Tyt. n ag ł.

515 W zapow iedzi czasopism a m ia ło się ukazywać podczas targów poznańskich. 611 2 Międzynarodowe Targi Poznańskie czasopism a. 650 Targi Polska Poznań czasopism a.

/0 0 1 Szczepkowski. B o le s ła w |1H87 I9 6 0 |. Red. 711 ? M iędzynarodowe Targi Poznańskie.

998 BU 200/0JASck

998 BU200703PKc

998 BU700703HAr

Pole I DR N a g ł6 w rk (Obowi^zkirwyl Podpole

| Zamkni) | Edycja p ozycji | Status | Zesta w y

Ilustracja nr 7: R zadko spotykan y p rzykład - czasopism o z hasłem korporatyw ­ nym typu impreza

Rekord hasła korporatywnego typu impreza - zaznaczone dwie wersje: hasło przy­ jęte oraz nazwę występującą w biuletynie.

111 2 /a Międzynarodowe Targi Poznańskie.

411 2 /a MTP.

411 2 /a Internationale Mustermesse in Poznań.

411 2 /a Targi Międzynarodowe w Poznaniu.

511 2 /a Targ Poznański.

511 2 /a Międzynarodowy Targ Poznański.

667a Targ Poznański organizowano od 1921, początkowo mial charakter krajo­ wy. Od 1925 przekształciły się w targi międzynarodowe i nosiły nazwę Między­ narodowy Targ Poznański. Od 1928 poznańska impreza przyjęła nazwę Mię­ dzynarodowe Targi Poznańskie.

670 /a Z biegiem lat : 75 lat Międzynarodowych Targów Poznańskich. - Poznań, 1996.

670 /a Kp. Intern. Mustermesse in Poznań (Polen) : vom 29.IV. - 6.V. 1928. - Bydgoszcz, [1928],

670 /a Kp. Poznań Fair Magazine. - 1982.

Równie ważna jak umiejętność patrzenia na czasopismo, jest wiedza i świadomość różnorodności baz bibliotecznych i im tylko właściwych nazw indeksów wyszukiwaw­ czych dla hasła korporatywnego. Przykładowe nazwy indeksów hasła korporatywnego to: autor zbiorowy lub nazwa wydarzenia, autor zbiorowy, nazwa imprezy, nom de col­ lectivité, institution, name authority headings, name of an organization, Körperschaft, main author, author, autorzy instytucje imprezy, issuing body.

W systemie Horizon nazwę hasła korporatywnego wpisać należy w indeks: autor zbiorowy lub nazwa wydarzenia.

W WebPAC, w dostępie online, wygląda to następująco:

Hasło korporatywne w czasopismach - zarys problematyki 209

1 3 WebPAC: W yszukiwanie dla: Biblioteka Uniwersytecka Microsoft Internet Explorer _{u i r s r a} PM*. Edyc)« Widok lAjbione Narzędzia Pomoc

l i j J ' i ź l f Ł / ^ W y s a * « | ' / f l A f l t o a 4 $ | g - @ ~

»

Adres i f http:/,/iS0.254.35. tt l/weboac-] .2-buamPl/wgbfokar,exe?n*w+-acce«+top v H P'iejdź tjteza “ B i b l i o t e k a U n i w e r s y t e c k a W y b ie rz inn ą b ib lio te k ę *»

I 9 S M 1 & I Ę ^ S S O S I ■ f ■ m f f B M l f t U U I — _{i iiS Bssasa}

W p r o w a d ź w y r a ż e n i e w y s z u k i w a w c z e :

® S z u k a j w e d łu g : Auto r alfa be tycz ni a v | S zu kaj |

O M u lt i-in d B X O

Autor a lfabetycznie S ło w a z na zw iska (.AK.)

S ło w a z a u to ra z b ió r / im p re z y (.WK.) T y tu ł alfa be tyczn ie

1 P a ra m e try w yszi S ło w a z tytu łu (.TK.) C za so p ism a alfa be tyczn ie S ło w a z c z a s o p is m (T Z .) S e rie alfa be tyczn ie S ło w a z ty tu łu s e rii (.RK.) H a s ło przadm iotow B a lfa be tyczn ie S ło w a z h a s ła (.S K ) L o ka ln e h a s ło a lfa b e tyczn ie S ła w a z h a s e ł lo ka ln ych (.LK.) IS BN

IS S N

P yta n ia i ko m e n tarze Sygnatura D111D6 release opt Z 3 9 .5 D C o p y r ig h t (c ) 1 9 9 6 -2 D 0 1 D yni* (D e u ls c h la n d ) GmbH

« Gotowe Internet

Ilustracja nr 9: Indeks hasła korporatyw nego w WebPACK

W systemie bibliotecznym Virtua, obsługującym katalog NUKAT, nazwę instytu­ cji lub imprezy wpisywać należy w indeks: Author.

& Virtu a NUKal baza glowna . n r j ® 1 1 Fie Search Options Took Wfridcw Help

I ?{J B B i ) •' . A c iar - .fe CR

Szczególne wymogi stawia rekordom haseł Centralna Kartoteka Haseł Wzorco­ wych. Ośrodek Formatów i Kartoteki Wzorcowych Haseł Formalnych kontroluje rekor­ dy haseł formalnych wprowadzane do NUKAT. Prowadzi szkolenia i staże w zakresie zasad tworzenia wszystkich typów haseł.

Hasło korporatywne to hasło, którego jedyną lub pierwszą częścią jest nazwa ciała zbiorowego. Nazwa ta musi być nazwą własną, indywidualną, podaną w formie oficjal­ nej. Osoba tworząca rekord hasła ma obowiązek dotrzeć do nazwy oficjalnej, lub w przypadku niemożności ustalenia wersji oficjalnej, przyjąć nazwę występującą najczę­ ściej w dokumentach lub w różnego rodzaju wydawnictwach informacyjnych - ency­ klopedie, między innymi: Słownik polskich towarzystw naukowych, Towarzystwa na­ ukowe w Polsce autorstwa Waldemara Rolbieckiego, spisy i wykazy, np. Polskie towa­ rzystwa naukowe od XV wieku, wykaz w oprać. Michała Flisa, i Juliana Wójcika przy współudziale Heleny Kotarbiny, słowniki informacyjne lub strony domowe instytucji.

I 3 S tow arzyszen ie B ib lio te k a rz y P o ls k ic h . W arszaw a ba zy ngo pi Baza d a n ych o rg a n iz a c ji p o zarzq M ic ro s o ft In te rn e ! [x p lo re r R H

Piłk Edycja Widok Uiubior* Narzędzia Pomoc *

WsłMz • “' ¡Z I Wyszukaj . Uubtof* JÍ 4 a

-.- a

A 6 n¡493 httpi//bazy.ngo.pi/s«afchyrto.asp?k^50eoap-dan«Srcz®qolowe - n»—

5080

STOWARZYSZENIE BIBLIOTEKARZY POLSKICH - WARSZAWA

Potiah Ubrariana Aasoctation

woj mazowieckie Dota aMuaHzacH: 2007-01-25 m WYKORZYSTANE ŚRODKÓW Z 1S ■ POLA DZIAŁAŃ INNE W ORMAC JE WYCINKI PRASOWE DOTYCZĄCE ORGANIZACJI

1 SPRAWDŹ AKTUALNOŚĆ DANYCH

le ie li dane w y m a g a j aktualizacji lufa uzupełnienia prołlmy przeor' do »trany

AKTUALIZACJA DANYCH

■ WERSJA DODRUKU HISTORIA

Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich wywodzi się z po w itale j w 1015 roku w W arszawie K o m isji Historii Książnic I Wiedzy Blbllo1eczne| Je| członkowie powołali w 101 ? r Związek Bibliotekarzy Poleldch i tę daię uznaje slg za początekfunkc|onowanla Stowarzyszenia Po odzyskaniu niepodległości Związek podjął różnorodne działania na rzecz czytelnictwa, Inicjował tworzenie bibliotek, czytelni, tanich wydawnictw W 1 027 r zgłosił akces do Międzynarodowe! Federacji Stowarzyszeń Bibliotekarskich (IFLA), 9tając 9lę Jago członkiem-załoźycielem. W latach okupacji Związek działał Jako organizacja tajna, nierzadko współpracująca z ruchem oporu. W i 946 odrodził się pod n a z*ą Związek Bibliotekarzy l Archiwistów Polskich, jednakie specyfika zawo'dowa l różnice programowe obu grup d o p ro w a d z iły w i0 5 4 r do wyodrębnienia Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich

MISJA

- Czynny współudział wtworzenlu zasad polityki bibliotecznej, Informacyjne] I wydawnicze], ■ dążenie do zachowania piśmiennictw a dla kultury narodowe] I rozwoju czytelnictwa, - Inspirowanie, rozwijanie l popierania zainteresowań naukowych oraz doskonalenie umiejętności fachowych członków Stowarzyszenia,

- rozbudzanie I popieranie Inicjatyw zawodowych I społecznych bibliotekarzy oraz pracowników Informacji naukowej,

- Integrac]a środowiska zawodowego,

- podnoszenie społecznego prestiżu I ochrona zawodu blblloiekarza oraz warunków lego wykonywania, - ksziałiowanie właściwych postaw etycznych I społecznych bibliotekarzy I pracowników Informacji naukowei

Ilustracja nr 11: Przykładow a strona źródłow a w ykorzystana do tworzenia hasła korporatyw nego SBP

Obowiązuje podjęcie takich kroków poszukiwawczych, aby uzyskać możliwie wszystkie informacje na temat danej organizacji czy instytucji, całą jej historię, łącznie z datą powstania (w przypadku instytucji polskich element obowiązkowy), i ustania

dzia-Hasło korporatywne w czasopismach - zarys problematyki 211

łałności, zmianami nazw, wersjami nazwy, ewentualnymi podziałami, lub na odwrót, datą połączenia kilku instytucji w jedną, itp.

Hasło korporatywne może zawierać dopowiedzenia uszczegóławiające miejsce, zakres i czas działalności danej instytucji.

Hasła instytucji mających rozbudowaną strukturę organizacyjną tworzy się według ściśle określonych reguł: ciało nadrzędne, ciało podrzędne, co przedstawia ilustracja 1 1 .

Hasło: 6 0 0 7 9 9 S ka ta lo g o w a n o P o le W s k .T e k s t U tw ó rz . 03-0 2 -2 7 (Autor) A ktu a l. 0 3 -04-22 O p is y 3 n 01 0 7 0 0 3 2 2 0 0 1 1 2 0 3 0 9 0 1 0 0 .0 01 01 03 n | a |n n n a b b n ja ana |d x 0 1 1203 n 0 1 0 7 0 0 3 2 KR U /bs KR U /bs KR U /B B

U n iw e rs y te t im . A d am a M ic k ie w ic z a (P ozna n). In s ty tu t A n tro p o lo g ii. In s ty tu t A n tro p o lo g ii U n iw e rs y te tu im . A d a m a M ic k ie w ic z a w P o z n a n iu . In s ty tu t A n tro p o lo g ii UAM.

A dam M ic k ie w ic z U n iv e r s ity . In s titu te of A n th ro p o lo g y . In s titu te of A n th ro p o lo g y of A dam M ic k ie w ic z U n iv e r s ity . In s ty tu t A n tro p o lo g ii UAM p o w s ta ł w 1 987. Kp. N ow e te c h n ik i i te c h n o lo g ie bad an m a te r ia łó w k o s tn y c h : trz e c ie W a r s z ta ty A n tro p o lo g ic z n e . - W a rs z a w a , 200 0. h ttp ://m a in .a m u .e d u .p ijrb io lo g ia jlh is to ria .h tm l INP'1 997/1 998 Var. E v o l. V o l.9 (2001) P o le LD R N a g łó w e k P o dpole Z a m k n ij I E d y c ja p o z y c ji | S tatus

Ilustracja nr 12: R ekord hasła korporatyw nego odw zorowujące strukturę hierar­ chiczną

Szczególną trudność przy tworzeniu rekordów haseł sprawiają organy ciała zbio­ rowego terytorialnego - są to ciała zbiorowe powołane lub zarządzane przez ciało zbio­ rowe terytorialne i pełniące funkcje ustawodawcze: sądowe, administracyjne, informa­ cyjne, wojskowe i dyplomatyczne12. Ilustracja nr 12 przedstawia jedno z takich haseł.

Utw órz. 05 1 2-1 3 Ak lu ni OG-11 -02 [Autor] O p isy 2 n 2DD5D5BD31 0511 29n||a|nnnabbn ja a ra |c x06 11 02 n 2005056031

20061 1020004 VLOAD 20 06 10 31 20 37 d lik 20 06 10301016 vhu w 200601190017 VLOAO 20 05 11291012 umcs

LURL U/AO . LUBL U/AO W R O/EJ LUBL U/H Ps /! W A U/DD Po lska. M in isterstw o Edukacji Narodowej (2005).

M in iste rstw o E d uka cji N arodowej. MFN.

M in ister Edukacji Narodowej.

R ozp orząd zen iem R ad y M in istró w Z dn. 23 s ierpn ia 2005 w w yniku p rz e k s z ta łc e ń w M in iste rstw ie Edukacji Narodowej i Sportu utworzono M in is te rs tw o Sportu o ia z M in is te rs tw o Edukacji N arod ow e j, z n ie s io n e R ozp o rzą d ze n ie m R ad y M in is tró w z dn. 31. pa źd zie rn ika 2005.

D z. U. 2005, N r 165. po z. 1367 D z. U . 2005. N r 220. po z. 1079

D z ie n n ik U rzę d o w y M in istra Edukacji N arodow ej- Nr 3 |2 5 p a id z . 2005]-. D z. U. 2005, nr 220. p o z. 1879.

Pole LDR N a g łó w e k Podpole

Status

Ilustracja nr 13: Rekord hasła - ciała zbiorowego terytorialnego

W przypadku instytucji kościelnych, oprócz zasad ogólnych przyjętych dla nazw ciał zbiorowych, wprowadzono pewne szczególne postanowienia, np. jako nazwę ujed­ noliconą dla Kościoła Katolickiego zastosowano nazwę w języku łacińskim13.

" Hasto 450725

Skatalogowano Utw órz. 02 00 23 Aktu ni. 05 07-25

Pole W sk.Tekst (Autor) O p ls y 1

LDR a e i n 00033050 068 000930n||a|nnnatatm ja a ra |c 009 X050725 01 0 n 00033050 039 9 200507250020 t VLOAD 20 05 07 22 11 40 thp 200205311519 load 200507100013 VLOAD 200507152303 r f fik nun 11 fi 2 KR 2 9 5/D W KR 29 5/DW d KR U/bs KR 295/AJ E cclesla C atholica. t P o n tilicia C om m isslo Bíblica. 0 2 K o ś c ió ł K a lo licki. C om m issio n B ib liq ue P o ntificale. m o 2 Po ntificia C om m isslo B ib lic a .

ii1 0 2 C om m issio n G ib liq n e Pontltlcale. U10 2 P o n tilic ia c om m lssio n e bíblica. U1 0 2 P o n lllic ia c o m m lssio n e p e r g ii stu d i b ib lic i. 1*10 2 Po ntilicia c o m m issio n e p e r la Blbbia. M1fl 2 Pape*'E9'4ska b ib licn a k o m is ija .

1*1 B 2 K o ś c ió ł Katolicki, Pa pie ska K o m isja B ib lijn a . 1»1 0 2 Papieska Ko m isja B ib lijn a .

<410 2 K o ś c ió ł K a to licki. P o n tilicia C om m issin Bíblica. 665 9 P o ntificia C om m isslo B ib lic a pow st. w 1 902 r.

670 Kp. L 'inte rp réta tlon de la B ib ie da ns l'É g lia e /a lio c u lio n de Sa

PnntHicale. - Roma, 1993. •

S a inte té le Pape J e an-Paul II e t docum eni de la Commiashon B ib liq ue 670 In terp re tad ja sveteg a p ism a v Cerkvl / P a p e *E 9 *s k a bib licn a ko m isija . L ub ija n a . 2000.

670 A nnuario P o n tific io '1 994 670 http://w w w .vatlca n.va /

67 0 Naród żydo w ski 1 je g o Święte Pism a w B ib lii c h rz e ś c ija ń s k ie j ^ P a pie ska K o m isja B ib lijn a , - K ielce, 2002.

Pole LDR N a g łó w e k Podpole

I Z a m k n ij] Edycja p o z y c ji j Sia lu s

Ilustracja nr 14: Rekord hasła - instytucji kościelnej

Hasło korporatywne w czasopismach - zarys problematyki 213

Dla osób postronnych, najważniejsza pozostaje informacja, że w każdym haśle muszą znaleźć się wersje odsyłaczowe, takie, jakie występują w danym dokumencie, które możemy zobaczyć w czasopiśmie. Wyraźnie widać, jak ważna jest umiejętność patrzenia, dostrzegania i zapamiętania nazwy instytucji. To potrzebna sprawność, którą należy propagować. To szansa na skuteczniejsze i szybsze dotarcie do poszukiwanego czasopisma.

Jak umiejętność ta sprawdza się w praktyce można zobaczyć na przykładzie tytułu

typu Rocznik PTHT. Akronim instytucji, zastosowany w rekordzie hasła korporatywne-

go, pozwala odszukać ten kłopotliwy tytuł bardzo szybko. W indeksie podświetlono odszukany akronim, który odsyła do pełnej nazwy instytucji i jednocześnie przypisany tejże instytucji 1 tytuł.

1 Wyszukiwanie (PłHN>: buam| Hibliotekd JAM

Pik Bcłycja 2aWadk Zamówienia fłowa C*no Pomoc Wyślij dc Katalogowanie - (PFBNZ:buam)

Aut ibin f

A A PTMMtf A l

P ł l l U i i M M iiy iA r a H lp elrrap eu tyc/ne INriskte lo w a i/y a tw a H u im » M edycyn y 1 l ł ( m i r | i

l

V I " !

HuUkir 1 ««*<•• H islałll in lm lk l ' 1

PTI i

M d iU i t w « i y « t a « Iwłormetyc/w*

PTI. Crttaka S /to » a . 1 *

S U G&raka S / k o ła PTI (1 1 : 7003 . S jc iy r id .

P T I 2m n% ć G t t w i y 1 k

(‘siak ie I B w arryatw a M w a i a l y u a t / a r / f d G tt w a y

I 1* * « | Aa u>«| M i y f K i

Ilustracja nr 15: Hasło Polskiego Towarzystwa Historii Techniki w indek­ sie autor zbiorowy lub nazwa im prezy

Drugi tytuł to bardzo często powtarzający się biuletyn, wydawany w tym przypad­ ku przez Zespół Przekładów Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu Rzeczypospo­ litej Polskiej.

Wystukiwanie (PFBN?:

Ilustracja nr 17: Hasło: Z espół P rzekładów Biura Studiów i E kspertyz w indeksie autor zbiorow y lub nazwa im prezy

W ystukiw anie (PFBN2: buani) - B iblioteka U AM Edycia Zakładki Zamówienie Nowe C*no Pomoc Wyflł)do...

Szczegóły b ib lio graficzne a r ,

k o lja y g n .: Dla specyficzne) lokal, i s y f« . I pstra : in ł o zestawach

TV*»* l i i

łt*s> ta dod. i

Selmu. B iu ro Studió w 1 E ksnertv?, Z e s o ć ł P rzekła dó w ,

ly tu ł Biu le tyn / K ancelaria S ejm u. Biu i F*rzekładfiw.

Biu le tyn - Kancelaria Sejmu

ro Studiów I E ksp e rtyz. Z e s p ó ł

Wytf&w. W arszaw a : BSE, 1991 1997.

Opis 20 cm.

U wvgi Numeracja na pcd9t, BWC 12/93

[| E g zem pla rze \ Anuluj Prasę zw iąza ne j Indeks sygn.

Ilustracja nr 18: Edycja Biuletynu wydawanego p rzez Zespół Przekładów Biura Studiów i E kspertyz Kancelarii Sejmu

Hasło korporatywne w czasopismach - zarys problematyki 215

Dotychczasowy sposób wyszukiwania poprzez indeks tytułowy daje - w obu przy­ padkach - po kilkanaście wyszukanych roczników i biuletynów zgromadzonych w jed­ nym „worku”, z którego dopiero po wykonaniu kilku kolejnych kroków, czytelnik ma szansę wyłowił do poszukiwany tytuł.

Podsumowanie

Istnieje opinia wśród osób tworzących rekordy haseł, że hasła korporatywne są trudne. Z doświadczenia można powiedzieć, że trafiają się hasła korporatywne łatwiej­ sze, takie, które nie nastręczają zbyt wielu kłopotów, ponieważ dane o instytucji znaj­ dują się w opracowywanym materiale i to na pierwszej stronie, np. data powstania danej organizacji - element obowiązkowy w przypadku instytucji polskich.

Ale zdarza się też tak, że mimo wielkiego wysiłku włożonego w odnalezienie in­ formacji o instytucji odpowiedzialnej za dany tytuł, nie można znaleźć żadnej informacji ani w katalogowanym tytule ani w innych źródłach informacyjnych - tradycyjnych dru­ kowanych, w bazach bibliotecznych czy wyszukiwarkach internetowych.

Pozostając sam na sam z tytułem, trzeba wówczas przejrzeć kartka po kartce cały zasób czasopisma i poszukać ewentualnych informacji. Jeśli jest to organ danej instytu­ cji, to bardzo często w którymś z roczników, gdzieś w tekście można spotkać potrzebne informacje, np. w sprawozdaniach ze zjazdów, w relacjach z obchodów rocznicowych, wspomnieniowych artykułach, informacjach o walnych zgromadzeniach lub relacjach z nich, itp.

Bywa też tak, że znalezione informacje są sprzeczne lub podane w sposób bardzo zawiły, tak że trudno jednoznacznie ustalić czy w ogóle lub kiedy dana instytucja zmie­ niła nazwę, kiedy powstała. Odpowiedzialność za dokonany wybór spoczywa na osobie tworzącej rekord.

Dlatego - powinny to być osoby wnikliwe, dociekliwe, wytrwałe i skrupulatne, o dużej wiedzy zawodowej i szerokiej wiedzy ogólnej. A ponieważ wiedza nigdy nie prze­ ścignie doświadczenia, śmiem sądzić, że to doświadczenia zawodowe jest tu najistot­ niejsze.

Uważam, że naprawdę warto patrzeć na czasopisma w nowy sposób, taki, aby wi­ dzieć instytucje odpowiedzialne za dane wydawnictwo i warto nabrać nawyku wyszuki­ wania ich przez nazwę instytucji sprawczej.