TEST PRZED MATUR 2007
PRZYKŁADOWY ARKUSZ EGZAMINACYJNY Z BIOLOGII
POZIOM ROZSZERZONY Czas pracy 150 minut
Instrukcja dla zdaj cego
1. Sprawd , czy arkusz egzaminacyjny zawiera 15 stron (zadania 1–27) i barwn map . Ewentualny brak zgło przewodnicz - cemu zespołu nadzoruj cego egzamin.
2. odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy ka - dym zadaniu.
3. Pisz czytelnie. U ywaj długopisu/pióra tylko z czarnym tu- szem/atramentem.
4. Nie u ywaj korektora, a bł dne zapisy wyra nie przekre l.
5. Pami taj, e zapisy w brudnopisie nie podlegaj ocenie.
6. Podczas egzaminu mo esz korzysta z ołówka i gumki (wy- ł cznie do rysunków), linijki.
yczymy powodzenia!
Arkusz przygotowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON na wzór oryginalnego arkusza maturalnego.
Autor: Ewa ak
Za rozwi zanie wszystkich zada
mo na otrzyma ł cznie 60 punktów
Zadanie 1. (2 pkt)
Błony retikulum endoplazmatycznego (RE) tworz trójwymiarowy system kanalików i p cherzyków, dzi ki czemu zwi kszona jest powierzchnia wewn trzna komórki, a cytozol podzielony na wiele przedziałów. W zale no ci od budowy retikulum endoplazmatycznego i pełnionej przez nie funkcji dzieli si je na szorstkie i gładkie.
Nazwij zaznaczony na rysunku liter A rodzaj RE. Wytłumacz, dlaczego ten rodzaj RE jest dobrze rozwini ty w komórkach, których aktywno biochemiczna ukierunkowana jest na syntez białek.
………
………
………
………
………
Zadanie 2. (2 pkt)
Rysunek przedstawia pewn faz I podziału mejotycznego.
Podaj nazw zilustrowanej fazy I podziału mejotycznego oraz nazw procesu oznaczo- nego liter B, który ma miejsce pod koniec tej fazy.
………
………
………
………
………
Zadanie 3. (3 pkt)
Pierwiastki wyst puj w organizmie człowieka w ró nej ilo ci w postaci makro- oraz mikro- elementów. W poni szej tabeli zamieszczono objawy niedoboru wybranych pierwiastków w organizmie człowieka.
Uzupełnij tabel nazwami pierwiastków oraz grup, do których nale . Lp. Nazwa
pierwiastka
Nazwa grupy pierwiastków
Objawy niedoboru pierwiastka w organizmie
1.
………. ………
łamliwo ko ci, choroby z bów, krzy- wica
2.
………. ………
zwi kszenie pobudliwo ci nerwowo- -mi niowej
3.
………. ………
anemia, osłabienie, arytmia serca, za- kłócenie oddychania
Zadanie 4. (2 pkt)
Fotosyntez przeprowadzaj fotoautotrofy, które maj zdolno wł czania dwutlenku w gla we własne zwi zki organiczne przy wykorzystaniu energii wietlnej.
Równanie ogólne fotosyntezy przedstawia nast puj cy zapis:
6 H2O + 6 CO2 + ENERGIA WIETLNA C6H12O6 + 6 O2
Niektóre fotoautotrofy potrafi przeprowadza ten proces w warunkach beztlenowych, wyko- rzystuj c nie wod , lecz inny zredukowany zwi zek nieorganiczny.
Zapisz w formie równania przebieg fotosyntezy przeprowadzony przez chemoautotrofy, wiedz c, e wykorzystuj do niego H2S zamiast wody.
………
………
………
……….
Zadanie 5. (3 pkt)
W korze półkul mózgowych człowieka znajduj si ró nego rodzaju o rodki nerwowe.
Przyporz dkuj odpowiednim płatom nast puj ce o rodki: dotyku, smaku, słuchowe, wzroku, ruchowe, kojarzeniowe.
Płat O rodek
... ...
... ...
... ...
... ...
Zadanie 6. (3 pkt)
W błonie luzowej j zyka znajduj si brodawki smakowe, w których znajduj si kubki smakowe zró nicowane pod wzgl dem wra liwo ci chemicznej, co umo liwia odbieranie ró nych wra e smakowych. Nieograniczona ilo smaków jest zawsze kombinacj czterech smaków podstawowych: słodkiego, kwa nego, gorzkiego oraz słonego.
Poni sze rysunki ilustruj rozmieszczenie kubków smakowych wra liwych na podstawowe smaki.
Wska , który z rysunków A, B, C lub D przedstawia rozmieszczenie kubków smako- wych wra liwych na smak słodki, kwa ny, słony lub gorzki.
………
………
………
Zadanie 7. (2 pkt)
Jelito grube stanowi ostatni odcinek przewodu pokarmowego. Wi kszo rozło onych sub- stancji pokarmowych zostaje wchłoni ta z jelita cienkiego do krwi i limfy. W jelicie grubym ju nie zachodz procesy trawienne.
Wymie dwie funkcje, które pełni jelito grube w przewodzie pokarmowym człowieka.
...
...
...
...
...
Zadanie 8. (2 pkt)
Zaparcia nale do przykrych dolegliwo ci. Przyczyny ich powstawania mog by ró ne, jed- nak najcz stsz jest nieodpowiednia dieta.
Podaj nazw składnika pokarmu, który mógłby zmniejszy takie dolegliwo ci. Swój wy- bór uzasadnij jednym argumentem.
...
...
...
...
...
Zadanie 9. (2 pkt)
Rysunek przedstawia e ski układ rozrodczy człowieka.
Podaj nazw narz du oznaczonego na rysunku liter A oraz napisz, jak pełni rol w rozwoju prenatalnym człowieka.
...
...
...
...
...
Zadanie 10. (2 pkt)
Podstawow jednostk czynno ciow i strukturaln nerki jest nefron, którego budow przed- stawia poni szy rysunek.
Podaj nazw elementu oznaczonego liter A oraz wymie jedn cech jego budowy zwi zan z pełnion funkcj .
...
...
...
...
...
Zadanie 11. (2 pkt)
Układ oddechowy człowieka tworz drogi oddechowe oraz płuca. Na rysunku przedstawiono niektóre narz dy tworz ce drogi oddechowe.
Podaj nazw narz du oznaczonego liter A oraz wymie jedn funkcj pełnion przez niego.
...
...
...
Zadanie 12. (2 pkt)
Rysunek przedstawia budow zewn trzn korzenia.
Wska , która z przedstawionych stref korzeniowych odgrywa główn rol w pobieraniu wody i substancji mineralnych.
Swój wybór uzasadnij jednym argumentem.
...
...
...
...
...
Zadanie 13. (2 pkt)
Bakterie oddychaj zarówno tlenowo, jak i beztlenowo. Oddychanie beztlenowe nazywa si fermentacj i polega na rozkładzie cukrów, którego ko cowym produktem mo e by kwas mlekowy, etanol, kwas octowy i inne zwi zki. Wydziela si równie energia.
Poniewa proces ten jest mało wydajny pod wzgl dem energetycznym, dlatego wi kszo bakterii u ywa tlenu cz steczkowego do całkowitego utlenienia cukrowców do dwutlenku w gla i wody. Uzyskuj w ten sposób kilkakrotnie wi cej energii ni wydziela si w czasie fermentacji.
Na podstawie powy szego tekst zapisz słownie reakcj oddychania tlenowego i beztlenowego.
...
...
...
...
Zadanie 14. (1 pkt)
Na podstawie metody Grama bakterie zostały podzielone na dwie grupy – Gram-dodatnie (G+) – barwi si na niebiesko oraz Gram-ujemne (G–) – nie barwi si na niebiesko, ale na czerwono.
Wyja nij, od czego zale y opisany sposób barwienia si dwóch grup bakterii, podaj c jeden argument.
...
...
...
...
...
Zadanie 15. (3 pkt)
Schemat przedstawia jeden ze sposobów pobierania pokarmu przez protisty heterotroficzne.
Podaj nazw tego sposobu pobierania pokarmu oraz wymie dwie cechy charaktery- styczne dla niego.
...
...
...
...
...
...
Zadanie 16. (2 pkt)
Rysunek przedstawia elementy jednej z tkanek ro linnych.
Podaj nazw elementu oznaczonego cyfr 1 oraz funkcj przez niego pełnion .
...
...
...
...
Zadanie 17. (2 pkt)
Schematy przedstawiaj cykle rozwojowe mchu płonnika oraz narecznicy samczej.
Zanalizuj powy sze schematy oraz podaj jedn cech ró ni c te cykle i jedn wspóln .
...
...
...
...
...
Zadanie 18. (2 pkt)
Schematy przedstawiaj budow pierwotn łodygi oraz budow pierwotn korzenia.
Przeanalizuj powy sze schematy.
Podaj dwie cechy, którymi si ró ni budowa pierwotna korzenia od budowy pierwotnej łodygi.
………
………
………
………
………
………..
Zadanie 19. (2 pkt)
W woreczku zal kowym ro lin okrytonasiennych zachodzi jedyny w wiecie organizmów ywych proces podwójnego zapłodnienia, co zobrazowano na schemacie.
Po przeanalizowaniu schematu obja nij, na czym polega ten proces. Uwzgl dnij obydwa plemniki, j dro diploidalne oraz komórk jajow .
………
………
………...
Zadanie 20. (3 pkt)
Zanalizuj rysunek, a nast pnie wyja nij, na czym polega replikacja semikonserwatywna.
………
………
………
………
………
Zadanie 21. (1 pkt)
Poni szy zapis przedstawia sekwencj jednej nici DNA o nast puj cej kolejno ci nukleoty- dów:
CCAAATTGGAGAT
Napisz sekwencj drugiej komplementarnej nici DNA.
...
...
...
Zadanie 22. (3 pkt)
Poni szy schemat przedstawia fragment nici mRNA o nast puj cej sekwencji nukleotydów:
UCUUCCUCACAG.
Podaj, jakie trzy cechy kodu genetycznego mo emy odczyta z powy szego zapisu. Wy- ja nij, co one oznaczaj .
UCU – seryna UCC – seryna UCA – seryna CAG – glutamina
………
………
………
Zadanie 23. (2 pkt)
Na schematach A, B przedstawiono modele budowy DNA oraz RNA.
Po zanalizowaniu schematów podaj dwie cechy, którymi ró ni si budowa RNA od DNA.
...
...
...
...
...
Zadanie 24. (3 pkt)
Wykres przedstawia krzywe prze ywania motyla i słonia.
Krzywe prze ywania
10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Wyjcia liczby osobników w %
Wypisz, która z krzywych (1–2), przedstawia krzyw prze ywania słonia, a która moty- la. Uzasadnij swój wybór, podaj c po jednym argumencie.
...
...
...
...
...
...
Zadanie 25. (3 pkt)
Schemat przedstawia obieg materii w ekosystemie.
A B C
D
Podaj nazwy kolejnych poziomów troficznych bior cych udział w kr eniu materii w ekosystemie oznaczonych literami A–D.
...
...
...
...
Zadanie 26. (2 pkt)
Schemat przedstawia pewn chorob dziedziczn .
Podaj nazw tej choroby dziedzicznej oraz rodzaj mutacji, której jest skutkiem.
...
...
...
...
Zadanie 27. (2 pkt)
Czynniki mutagenne mog prowadzi do zakłócenia procesu crossing over lub do p kania chromosomów. Dochodzi wtedy do mutacji chromosomowych strukturalnych.
Schemat A, B ilustruj dwie z takich mutacji.
Podaj nazwy mutacji chromosomowych przedstawionych na schematach A, B.
...
...
...
...
