Rocz. AR Pozn. CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: 577-581
© Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań 2007 PL ISSN 0137-1738
JACEK NAWROCKI
PODATNOŚĆ ODMIAN PIETRUSZKI NACIOWEJ NA PORAŻENIE PRZEZ PATOGENY GRZYBOWE
Z Katedry Ochrony Roślin
Akademii Rolniczej im. Hugona Kołłątaja w Krakowie
ABSTRACT. During the autumn analysis in both years of the investigations the lowest infestation indices had roots of leaf parsley cv. ‘Festival’. In the first year of the experiments parsley cv.
‘Paramount’ and ‘Natalka’ had the highest number of root infestation both in autumn and spring analysis after winter. Most frequently, isolated from diseased roots of all the tested cultivars, were fungi from genus Alternaria and Fusarium.
Key words: parsley cultivar, fungal diseases, pathogenic fungi
Wstęp
W Polsce na szerszą skalę uprawia się pietruszkę korzeniową, z której pozyskuje się także nać. Natomiast tak rozpowszechniona w krajach Europy Zachodniej pietruszka naciowa Petroselinum sativum Hoffm. ssp. crispum jest nadal mało popularna w na- szym kraju. Nać pietruszki jest jednym z najbogatszych źródeł witaminy C, olejków ete- rycznych, karotenoidów, soli żelaza i fosforu, przez co ma ogromne znaczenie w dietety- ce, a także stanowi cenny materiał zielarski. Wcześniejsze badania nad pietruszką na- ciową były poświęcone głównie porównaniu plonowania kilku odmian oraz właściwo- ściom fizykochemicznym liści (Dyduch i Janowska 2003, Kmiecik i Lisiewska 1999).
Ponieważ opublikowane dotychczas prace dotyczyły tylko zdrowotności siewek i ko- rzeni pietruszki korzeniowej (Nowicki 1997, Nawrocki 2000), brakuje informacji o zdrowotności pietruszki naciowej z terenu Polski.
Celem pracy było określenie podatności pietruszki naciowej na choroby, w zależno- ści od odmiany, i określenie najczęściej występujących patogenów grzybowych.
Materiały i metody
Doświadczenia polowe przeprowadzono w latach 2004 i 2005 na poletkach Stacji Doświadczalnej Katedry Ochrony Roślin w Krakowie. Do badań użyto trzy odmiany o liściach gładkich: ‘Karnaval’, ‘Festival’ i ‘Natalka’ oraz jedną odmianę o liściach kędzierzawych – ‘Paramount’. Nasiona wysiano do gruntu w trzeciej dekadzie kwietnia.
W trakcie wegetacji obserwowano występowanie zmian chorobowych na liściach. Je- sienią, w pierwszej dekadzie października, i wiosną, po przezimowaniu w gruncie, w połowie kwietnia wykonano analizę zdrowotności korzeni. Każdą próbę stanowiło 20 roślin w trzech powtórzeniach. Wyniki opracowano testem t-Duncana na poziomie istotności 5%. Chore części roślin poddano dalszej analizie mikologicznej w celu okre- ślenia sprawców zmian chorobowych. Porażenie korzeni oraz analizy mikologiczne na podłożu PDA wykonano zgodnie z metodą opisaną przez Kućmierza i in. (1987).
Wyniki i dyskusja
Podczas wegetacji, w obu latach doświadczeń, nie zaobserwowano na liściach uprawianych odmian wystąpienia mączniaka prawdziwego baldaszkowatych – Erysiphe heraclei DC. Natomiast porażenie septoriozą – Septoria petroselini (Lib.) Desm. – dotyczyło tylko kilku roślin wśród odmian o liściach gładkich, jak: ‘Karnaval’ i ‘Fe- stival’, i nie wpłynęło to na istotne pogorszenie jakości plonu naci. Obie te choroby często są przyczynami dużych strat w plonie naci pietruszki w trakcie uprawy i po jej zbiorze (Grabowski i in. 2004).
Analiza jesienna zdrowotności całych roślin wykazała zmiany chorobowe w postaci plam gnilnych, obserwowane na korzeniach pietruszki naciowej. W największym stop- niu były porażone korzenie odmian ‘Paramount’ i ‘Natalka’ w pierwszym roku do- świadczeń, natomiast w drugim roku – korzenie odmiany ‘Karnaval’. Jesienią 2004 i 2005 roku najzdrowsze były korzenie odmiany ‘Festival’ (ryc. 1).
Podczas analizowania roślin wiosną, po przezimowaniu w gruncie, stwierdzono, że porażenie korzeni przez choroby u wszystkich odmian zwiększyło się, co miało od- zwierciedlenie w większych wartościach wyliczonych indeksów porażenia (ryc. 2).
Podobnie jak w analizie jesiennej, w pierwszym roku doświadczeń, wiosną, najwięcej korzeni z objawami zgnilizn stwierdzono u odmian ‘Paramount’ i ‘Natalka’, u których kilka roślin całkowicie zamarło. Wiosną 2005 roku najsłabiej były porażone korzenie odmiany ‘Festival’. Natomiast wiosenna analiza korzeni w kolejnym roku doświadczeń nie wykazała istotnych różnic u wszystkich badanych odmian.
Wyniki analiz mikologicznych, przeprowadzonych na korzeniach po przezimowa- niu, wskazują na to, że najczęściej na porażonych korzeniach wszystkich badanych odmian występowały grzyby z rodzajów Alternaria i Fusarium (ryc. 3). Wcześniej podobne wyniki uzyskał autor (Nawrocki 1996), podczas analiz wiosennych korzeni pietruszki korzeniowej, oraz Nowicki (1997), z siewek pietruszki korzeniowej kilku odmian. Wśród gatunków najliczniejsze były Alternaria alternata i A. radicina oraz Fusarium oxysporum i F. avenaceum. W pierwszym roku badań na korzeniach odmian
‘Paramount’ i ‘Natalka’ wystąpił grzyb z rodzaju Phoma, który może być sprawcą suchej zgnilizny korzeni (Grabowski i in. 2004). W obu latach doświadczeń izolowano
Ryc. 1. Indeksy porażenia korzeni pietruszki naciowej – analiza jesienna. Średnie oznaczone tą samą literą nie różnią się istotnie na poziomie 5%
Fig. 1. Infestation indices of parsley roots – autumn analysis. Means followed by the same letter do not differ at 5% level of significance
Ryc. 2. Indeksy porażenia korzeni pietruszki naciowej – analiza wiosenna. Uwaga: patrz ryc. 1 Fig. 2. Infestation indices of parsley roots – spring analysis. Note: see Fig. 1
z gnijących korzeni wszystkich odmian grzyb Sclerotinia sclerotiorum. Jest to bardzo groźny patogen, powodujący znaczne straty wielu warzyw, zwłaszcza korzeniowych (Grabowski i in. 2004, Nawrocki 1998, Snowdon 1991).
b b
a ab a a
a a
0 5 10 15 20 25
Festival Karnaval Natalka Paramount
Odmiana – Cultivar (%)
Wiosna 2005 – Spring 2005 Wiosna 2006 – Spring 2006 c bc
b
a
ab
ab b
a
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Festival Karnaval Natalka Paramount
Odmiana – Cultivar (%)
Jesień 2004 – Autumn 2004 Jesień 2005 – Autumn 2005
Ryc. 3. Procentowy udział grzybów, wyizolowanych z porażonych korzeni pietruszki – średnie z dwóch lat
Fig. 3. Percentage share of microorganisms isolated from diseased parsley roots – means from two years
Wnioski
1. Podczas obu jesiennych analiz zdrowotności pietruszki naciowej najniższe indek- sy porażenia obserwowano na korzeniach odmiany ‘Festival’.
2. W pierwszym roku badań zarówno jesienią, jak i wiosną najbardziej były porażo- ne korzenie odmian ‘Paramount’ i ‘Natalka’.
3. Z chorych korzeni wszystkich badanych odmian najczęściej izolowano grzyby z rodzajów Alternaria i Fusarium.
Literatura
Dyduch J., Janowska B. (2003): Porównanie plonowania kilku odmian pietruszki naciowej Petroselinum sativum L. ssp. crispum. Folia Hortic. Supl. 1: 93-95.
Grabowski M., Kunicki E., Nawrocki J., Wiech K. (2004): Choroby i szkodniki warzyw ko- rzeniowych. Plantpress: 16-17, 22-23.
Kmiecik W., Lisiewska Z. (1999): Comparison of leaf yields and chemical composition of the Hamburg and leafy types of parsley. II. Chemical composition. Folia Hortic. Ann. 11, 2: 65-74.
Kućmierz J., Bartyńska M., Mazur S. (1987): Chemiczna ochrona korzeni wysadkowych mar- chwi przed zgniliznami w okresie przechowywania. Pestycydy 2: 15-22.
0 5 10 15 20 25 30 35 40
Festival Karnaval Natalka Paramount
Odmiana – Cultivar (%)
Alternaria spp. Fusarium spp. Phoma sp.
Penicillium spp. Cladosporium spp. Cylindrocarpon spp.
Sclerotinia sclerotiorum Pozostałe – Others Bakterie – Bacteria
Nawrocki J. (1996): Podatność odmianowa korzeni wysadkowych pietruszki na porażenie przez patogeny grzybowe. W: Mater. VI Ogólnopol. Zjazdu Hodowców Roślin Ogrodniczych „Ho- dowla roślin o podwyższonej jakości”. Kraków: 404-406.
Nawrocki J. (1998): The pathogenicity of some fungal species on parsley. Acta Hortic. Regio- technol.: 201-202.
Nawrocki J. (2000): Ocena zdrowotności kilku odmian pietruszki korzeniowej (Petroselinum sativum Hoffm.). Zesz. Nauk. AR Krak. 364, Ses. Nauk. 71: 349-352.
Nowicki B. (1997): Przyczyny zgorzeli siewek pietruszki korzeniowej. Acta Agrobot. 50, 1-2:
35-40.
Snowdon A. (1991): A colour atlas of post-harvest diseases and disorders of fruit and vegetables.
Vol. 2: Vegetables. Wolfe Scientific Ltd: 290-291.
THE OCCURRENCE OF FUNGAL DISEASES ON DIFFERENT CULTIVARS OF LEAF PARSLEY
S u m m a r y
The experiments on salubrity of different parsley cultivars were carried out in the years 2004 and 2005, based on leaf parsley cultivars: ‘Festival’, ‘Karnaval’, ‘Natalka’ and ‘Paramount’.
During the autumn analysis in both years of the investigations the lowest infestation indices had roots of parsley cv. ‘Festival’. Moreover in the first year of experiments parsley cv. ‘Paramount’
and ‘Natalka’ had the highest number of root infestation both in autumn and spring analysis after winter. In the second year of the experiments during the spring analysis there was not statistical significance in salubrity of roots of all the tested cultivars. Most frequently, isolated from the diseased roots of all the tested cultivars, were fungi from genus Alternaria and Fusarium.
